Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 28 maja 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 maja 2015 r. na posiedzeniu niejawnym

sprawy K. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o umorzenie należności z tytułu składek

na skutek zażalenia ubezpieczonego

na postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 5 grudnia 2014 r. sygn. akt VI U 2030/14

p o s t a n a w i a :

oddalić zażalenie.

SSA Zofia Rybicka-Szkibiel SSA Anna Polak del. SSO Beata Górska

Sygn. akt III AUz 31/15

UZASADNIENIE

Ubezpieczony K. L. pismem z dnia 16.07.2014r. złożył do Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, za pośrednictwem ZUS Oddziału w S., wniosek o ponowne rozpatrzenie wniosku o umorzenie składek, wobec wydanej w dniu 3.07.2014r. decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. nr (...) odmawiającej umorzenia należności z tytułu składek
na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i składek na Fundusz Pracy
za okres od 12/2008r. do 06/2009r. wraz z odsetkami.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych, po rozpoznaniu wniosku o ponowne rozpatrzenie wniosku o umorzenie składek, decyzją z dnia 18.09.2014 roku utrzymał w mocy decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. z dnia 3.07.2014r.

Pod treścią decyzji pouczono ubezpieczonego o przysługującym uprawnieniu do zaskarżenia decyzji poprzez wniesienie skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. (decyzja z pouczeniem na karcie nienumerowanej w aktach ZUS, które zostały załączone do akt sprawy AUa 364/15).

Ubezpieczony w odwołaniu od decyzji z dnia 18.09.2014r., wniesionym
za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.
do Sądu Okręgowego w Szczecnie VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, podał m.in., że zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej, toczą się przeciwko niemu egzekucje komornicze i nie posiada majątku, z którego można byłoby powadzić również egzekucję składek. Nadto, jest w trakcie rozwodu z żoną i mimo tego, że obecnie pracuje w szkole jako konserwator, to jego wynagrodzenie za pracę jest zajęte na poczet zadłużenia alimentacyjnego. Ubezpieczony wyjaśnił, że spełnia przesłanki z art. 28 ust. 3a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity opublikowany w Dz. U. z 2015 roku, poz. 121) – zwanej dalej ustawą systemową - co daje podstawę do umorzenia zaległych składek.

Mając na uwadze powyższą argumentację, ubezpieczony wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i umorzenie składek w całości.

W odpowiedzi na odwołanie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., wniósł o odrzucenie odwołania z uwagi na niedopuszczalność drogi sądowej przed Sądem powszechnym. Zdaniem organu rentowego właściwym do dalszego rozpoznania sprawy z odwołania ubezpieczonego jest Wojewódzki Sąd Administracyjny, zgodnie z treścią art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2012 roku Prawo
o ustroju sądów administracyjnych.

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 5 grudnia 2014r. Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 464 k.p.c., przekazał odwołanie ubezpieczonego do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
w Szczecinie.

Sąd I Instancji oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych.

Decyzja z dnia 3 lipca 2014r. została wydawana na podstawie art. 28 ustawy systemowej i była poprzedzona decyzją na mocy której odmówiono ubezpieczonemu umorzenia należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą.

Zgodnie z art. 83 ust. 4 ustawy systemowej od decyzji w sprawie o umorzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, odwołanie, o którym mowa w ust. 2, nie przysługuje. Stronie przysługuje w tej sytuacji prawo do wniesienia wniosku do Prezesa Zakładu o ponowne rozpatrzenie sprawy, na zasadach dotyczących decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra. Do wniosku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołania od decyzji, określone w Kodeksie postępowania administracyjnego.

Sąd pierwszej instancji podniósł, że w takim przypadku wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy o umorzenie składek wnosi się do Prezesa ZUS za pośrednictwem jednostki ZUS wydającej decyzję, a wydaną w następstwie takiego wniosku ostateczną decyzję można zaskarżyć do wojewódzkiego sądu administracyjnego za pośrednictwem Prezesa ZUS w terminie 30 dni od daty doręczenia decyzji (art. 53 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi). W ocenie Sądu Okręgowego organem właściwym do rozpoznania odwołania ubezpieczonego nie jest zatem Sąd powszechny, lecz wojewódzki sąd administracyjny. Zgodnie bowiem z art. 477 ⁹ § 1 k.p.c. sąd powszechny rozpoznaje jedynie odwołania od decyzji organów rentowych, którym jest m.in. Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Postępowanie w niniejszej sprawie zostało wszczęte odwołaniem skarżącego nie od decyzji organu rentowego, ale od decyzji wydanej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych - działającego jako organ wyższego stopnia (art. 66 ust. 5 ustawy systemowej) na podstawie art. 157 § 1 k.p.a. Prezes Zakładu nie jest organem rentowym, o którym stanowi art. 476 § 4 pkt 1 k.p.c. w związku z art. 67 ust. 1 pkt 2 ustawy systemowej, wskutek czego odwołanie od wydanej przez niego decyzji nie wszczyna sprawy cywilnej z zakresu ubezpieczeń społecznych w rozumieniu art. 1 k.p.c. w związku z art. 476 § 2 k.p.c., należącej do właściwości sądów powszechnych z mocy art. 477 ⁸ k.p.c. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2013r., sygn.. II UK 164/12). W tej sytuacji odwołanie od decyzji Prezesa ZUS winien rozpoznać Wojewódzki Sąd Administracyjny, na obszarze którego zamieszkuje skarżący.

Sąd Okręgowy podniósł, że zgodnie z art. 464 § 1 k.p.c. odrzucenie pozwu
nie może nastąpić z powodu niedopuszczalności drogi sądowej, gdy do rozpoznania sprawy właściwy jest inny organ. W tym wypadku sąd przekaże mu sprawę.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 464 k.p.c. przekazał więc odwołanie ubezpieczonego do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie.

Z rozstrzygnięciem Sądu pierwszej instancji nie zgodził się ubezpieczony. Zaskarżył orzeczenie w całości i zarzucił mu, że zostało wydane niezgodnie z podziałem administracyjnym kraju oraz właściwością terytorialną sądów. W ocenie skarżącego sprzeczne ze zdrowym rozsądkiem i logiką jest przekazywanie sprawy z odwołania do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, gdyż sprawę winien rozpatrzyć właściwy Sąd Okręgowy Wydział Ubezpieczeń Społecznych.

Mając na uwadze powyższy zarzut oraz argumentację skarżący wniósł
o uchylenie zaskarżonego postanowienia.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie ubezpieczonego nie zasługiwało na uwzględnienie.

Dokonana przez Sąd Apelacyjny kontrola instancyjna zaskarżonego orzeczenia doprowadziła do wniosku, że zapadłe rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego jest prawidłowa. W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd orzekający dokonał trafnych ustaleń faktycznych i przy prawidłowej subsumpcji, przyjął właściwą podstawę prawną rozstrzygnięcia o przekazaniu sprawy z odwołania (skargi) ubezpieczonego
do właściwego w tym przypadku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
w Szczecinie, słusznie przy tym wywodząc, że Sąd powszechny nie jest właściwy do rozpoznania skargi ubezpieczonego, wniesionej od decyzji organu rentowego z dnia 18.09.2014r., wydanej w trybie art. 83 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity opublikowany w Dz. U. z 2015 roku, poz. 121) – zwanej dalej ustawą systemową – wskutek rozpoznania podania
o ponowne rozpatrzenie wniosku o umorzenie składek.

W niniejszej sprawie sporna decyzja z dnia 18.09.2014r. została wydana wskutek złożenia przez ubezpieczonego podania z dnia 16.07.2014r. o ponowne rozpatrzenie wniosku o umorzenie składek, wobec wydanej w dniu 3.07.2014r. decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. nr (...) odmawiającej umorzenia należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i składek na Fundusz Pracy za okres od 12/2008r. do 06/2009r. wraz z odsetkami. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, po rozpoznaniu wniosku o ponowne rozpatrzenie wniosku o umorzenie składek, decyzją z dnia 18.09.2014 roku utrzymał w mocy decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S. z dnia 3.07.2014r.

Sąd Apelacyjny zauważa, że zasada trybu odwoławczego ustanowionego w systemie ubezpieczeń społecznych polega na tym, że od decyzji organu rentowego (Zakładu) „przysługuje odwołanie do właściwego sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego". Nie ma tu zwykłego administracyjnego toku postępowania, czy postępowania dwu instancyjnego - według przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Sprawę załatwia w jednej instancji Zakład, a jedynym środkiem odwoławczym jest „odwołanie do sądu" (art. 83 ust. 2 ustawy systemowej), które przenosi rozpoznanie sprawy na drogę postępowania sądowego. Analiza przepisów art. 83 ust. 1 – 4 ustawy systemowej, w szczególności stanowiącego podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia art. 83 ust. 4 cyt. ustawy, prowadzi wniosku, że przy obowiązującej zasadzie, iż od decyzji Zakładu przysługuje ubezpieczonemu prawo wniesienia odwołania do Sądu powszechnego, celem zbadania jej legalności, ustawodawca przewidział kilka wyjątków, w tym m.in. w przypadku wydania decyzji w sprawie umorzenia należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne (i odpowiednio składek ubezpieczenie zdrowotne - uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego w składzie siedmiu sędziów z dnia 24 stycznia 2007r., sygn.. III UZP 4/06, OSNP 2007 nr 15-16, poz. OSP z 2008r. , nr 4, 47). W takiej bowiem sytuacji, ubezpieczonemu nie przysługuje odwołanie, jak ma to miejsce w przypadkach wskazanych w art. 83 ust. 1 ustawy systemowej, a jedynie ma on uprawnienie do złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, na zasadach dotyczących decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra. Do takiego wniosku (o ponowne rozpatrzenie sprawy) stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji, określone w Kodeksie postępowania administracyjnego (art. 83 ust. 4 ustawy systemowej). Ustawodawca wyraźnie zastrzegł zatem odmienny
od sądowego tryb rozpoznania sprawy. W przeciwieństwie do regulacji art. 83 ust. 1, ust. 2 i ust. 3 ustawy systemowej, w przypadkach enumeratywnie wymienionych w art. 83 ust. 4 ustawy systemowej, nie przewidział bowiem jakichkolwiek odniesień
do sądowego trybu odwoławczego, w ramach odwołania od decyzji organu rentowego do sądu powszechnego. Zastrzeżony dla tego rodzaju spraw tryb administracyjny, zarówno przed organem rentowym, jako organem pierwszego stopnia, jak i w ramach instytucji „zaskarżenia”, analogicznego zresztą jak w art. 127 § 3 k.p.a., wobec braku wskazanej możliwości rozpoznania sprawy w drodze odwołania do sądu (powszechnego), daje asumpt do konkluzji, że w dalszym toku rozpoznawania sprawy nadal obowiązuje tryb administracyjny, na co pośrednio również wskazuje regulacja przepisu art. 123 ustawy systemowej, stanowiącego, iż w sprawach uregulowanych ustawą stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Z powyżej wskazanych przepisów, wynika, że wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy jest niewątpliwie środkiem zaskarżenia, o którym mowa w art. 52 § 1 i 2 Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Wyczerpanie zatem środka zaskarżenia, wobec wydania przez organ rentowy decyzji, stanowiącej rozpoznanie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, jest przesłanką dopuszczalności skargi do sądu administracyjnego.

Z powyższych względów Sąd Apelacyjny uznając zaskarżone rozstrzygnięcie
za prawidłowe, a wywiedzione zażalenie za niezasadne, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji postanowienia.

SSA Zofia Rybicka-Szkibiel SSA Anna Polak del. SSO Beata Górska