Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 29 maja 2015 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XXIII Wydział Gospodarczy Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Gałas (spr.)

Sędziowie: SO Małgorzata Siemianowicz – Orlik

SO Bernard Litwiniec

Protokolant: prot. sąd. Bartłomiej Fachinetti

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2015 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z wniosku R. R. R.

z udziałem (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

o wyznaczenie podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych

na skutek apelacji uczestnika

od postanowienia Sądu Rejonowego dla W. w W.

z dnia 14 lipca 2014 r., sygn. akt Wa XII Ns Rej KRS (...)

postanawia:

I.  oddalić apelację;

II.  zasądzić od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na rzecz R. R. R. 60 zł (sześćdziesiąt złotych) tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt XXIII Ga 2412/14

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 14 lipca 2014 r. Sąd Rejonowy dla W. w W., w sprawie z wniosku R. R. R. wyznaczył podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych w osobie biegłego rewidenta do zbadania rachunkowości oraz działalności (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za lata 2012-2013.

W uzasadnieniu postanowienia Sąd Rejonowy ustalił, że wnioskodawca jest wspólnikiem spółki, co do której złożył wniosek i posiada (...) udziałów w kapitale tej spółki. Okoliczności, na które powoływała się spółka nie uzasadniały oddalenia wniosku, co spowodowało, że Sąd Rejonowy wniosek uwzględnił kierując się też tym, że w swoim postępowaniu nie ma kompetencji do oceny zasadności zarzutów wspólnika, co do prowadzonej rachunkowości i działalności spółki.

Apelację od tego postanowienia wniosła spółka zaskarżając je w całości. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucono naruszenie:

- art. 223 k.s.h. poprzez niezastosowanie jego dyspozycji i błędną interpretację;

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału tj. argumentacji wskazanej zarówno we wniosku, jak też oświadczeniu zarządu oraz aktach rejestrowych spółki;

- art. 398 ²² § 2 i 3 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie;

- art. 228 § 2 k.p.c. poprzez pominięcie faktów wynikających z dokumentów zgromadzonych w aktach rejestrowych spółki, w szczególności w zakresie pełnienia przez wnioskodawcę funkcji w zarządzie spółki oraz okoliczności i trybu przyjęcia przez zgromadzenie wspólników spółki sprawozdania finansowego za 2012 r.;

- art. 3 pkt 6, art. 4a, art. 52 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości w zw. z art. 208 § 2 k.s.h. poprzez pominięcie faktu, że wnioskodawca do dnia 26 maja 2013 r. pełnił funkcję członka zarządu spółki a zatem był uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki i sporządzenia sprawozdania finansowego spółki za 2012 r.

Powołując się na te zarzuty apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i oddalenie wniosku wnioskodawcy, ewentualnie o przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie kosztów postepowania od wnioskodawcy na rzecz uczestnika.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawca wniósł o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie kosztów postępowania od uczestnika na rzecz wnioskodawcy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlegała oddaleniu, jako bezzasadna.

W zakresie koniecznym do oceny wniosku, Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, które Sąd Okręgowy uznaje za własne.

Na wstępie należy wyjaśnić, że od wydanego przez Sąd Rejonowy postanowienia przysługuje apelacja, nie zażalenie (art. 518 k.p.c.). Słusznie więc strona została wezwana do uzupełnienia opłaty i prawidłowo nadano bieg pismu nazwanego zażaleniem, jako apelacja. Zarzuty apelacji są w części błędnie sformułowane, ponieważ apelujący poza wskazaniem naruszenia przepisu nie podaje, na czym rzekome naruszenie polega. Odpowiedzi w tym istotnym zakresie nie dostarcza też uzasadnienie. Dotyczy to zarzutów naruszenia art. 223 k.s.h. oraz art. 398 ²² § 2 i 3 k.p.c. Jeśli chodzi o prawo materialne, to sąd drugiej instancji jest zobligowany do oceny prawidłowości jego zastosowanie niezależnie od zarzutów. Natomiast zarzut naruszenia art. 398 ²² § 2 i 3 k.p.c. nie poddaje się weryfikacji, ponieważ wbrew jego opisowi, Sąd Rejonowy, który rozpoznawał skargę na orzeczenie referendarza sądowego po pierwsze orzekł, co do wniosku uwzględniając go, nie zaś co do samego orzeczenia referendarza, gdyż to utraciło moc. Po drugie orzekając, co do wniosku z pewnością rozpoznał sprawę, jako sąd pierwszej instancji.

Wniosek wspólnika oparty na treści art. 223 k.s.h. został poddany właściwej ocenie z punktu widzenia kognicji sądu rejestrowego rozstrzygającego istotę spraw. Zgodnie z tym przepisem, sąd rejestrowy, na żądanie wspólnika lub wspólników reprezentujących co najmniej jedną dziesiątą kapitału zakładowego, może po wezwaniu zarządu do złożenia oświadczenia wyznaczyć podmiot uprawniony do badania sprawozdań finansowych w celu zbadania rachunkowości oraz działalności spółki. Wskazany przepis jest dla ochrony praw mniejszości. Zasada ochrony mniejszości wiąże się ściśle z art. 20 k.s.h., tj. traktowania wspólników w spółce w taki sam sposób w tych samych okolicznościach. Jedno z warunkowych praw wspólnika spółki z o.o. - prawo indywidualnej kontroli wspólników - może być uzupełnione właśnie przez prawo żądania wyznaczenia podmiotów upoważnionych do badań finansowych w celu zbadania rachunkowości spółki. Prawo mniejszości z art. 223 k.s.h. jest związane z reprezentowanym kapitałem (zakładowym). Prawo to jest ograniczone wielkością posiadanych udziałów, przy czym wnioskodawca wymagana wielkością dysponował. Prawo to nie doznaje ograniczeń w zależności od tego, czy żądający wspólnik jest lub był członkiem zarządu spółki lub rady nadzorczej spółki. Tym samym, czy mógł bezpośrednio uczestniczyć w działalności spółki i czy brał udział w tworzeniu dokumentów finansowych spółki (sprawozdanie finansowe, sprawozdanie z działalności itd.). Nie ma też znaczenia dla realizacji opisywanego prawa wspólnika, to czy miał on możliwość na zgromadzeniu wspólników oceniać sprawozdanie zarządu z działalności i sprawozdanie finansowe (art. 228 pkt 1 k.s.h.), ponieważ rozpatrzenie i zatwierdzenie tychże zawsze wymaga uchwały zgromadzenia wspólników. Reasumując prawo wspólnika, o którym mowa w art. 223 k.s.h. jest niezależne od innych jego praw i obowiązków, jako wspólnika w tym członka organu zgromadzenie wspólników oraz jest niezależne od praw i obowiązków związanych z funkcją pełnioną w zarządzie lub radzie nadzorczej spółki. Z tych przyczyn za chybiony należy uznać zarzut naruszenia art. 3 pkt 6, art. 4a, art. 52 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości w zw. z art. 208 § 2 k.s.h. Okoliczność, że wnioskodawca był członkiem zarządu spółki do dnia 26 maja 2013 r. i był uprawniony oraz zobowiązany do prowadzenia spraw spółki oraz sporządzenia sprawozdania finansowego za 2012 r., ma się nijak do jego indywidualnego prawa wspólnika spółki żądania wyznaczenia biegłego rewidenta w celu, o którym mowa w art. 223 k.s.h. Przecież to nie wnioskodawca ma się zapoznać z księgami i dokumentami spółki a osoba trzecia tj. wyznaczony biegły rewident. Dlatego bez znaczenia jest podnoszona okoliczność, że wnioskodawca osobiście widział, mógł widzieć konkretne dokumenty albo był obowiązany je podpisać. Co więcej sporządzone przez biegłego sprawozdanie jest składane sądowi rejestrowemu, który przesyła to sprawozdanie żądającemu oraz zarządowi (też radzie nadzorczej, gdy jest w spółce). Sprawozdanie powinno być odczytane na kolejnym zgromadzeniu wspólników i posłużyć wszystkim wspólnikom, w tym wnioskodawcy do oceny sytuacji w spółce. Apelujący zupełnie pominął te kwestie związane z żądaniem wspólnika. Podniósł natomiast, że wspólnik żądane informacje i dokumenty może wykorzystywać w ramach sporu ze spółką, w celach sprzecznych z interesem spółki. Tymczasem tego rodzaju obawa nie może być powodem oddalenia wniosku w tej sprawie (art. 223 k.s.h.), w przeciwieństwie do innego wniosku wspólnika realizującego prawo kontroli na podstawie art. 212 k.s.h.

Prawo żądania nie oznacza oczywiście, że sąd musi podzielić pogląd wnioskodawcy. Sąd rejestrowy wzywa zarząd, aby złożył stosowne oświadczenie, wyjaśnienie. Jeżeli okażą się one wystarczające dla sądu, nie musi on wyznaczać biegłych, np. w sytuacji, gdy w spółce jest aktualnie sporządzona opinia biegłego rewidenta. Jeżeli jednak w przekonaniu sądu żądanie wspólników znajduje swoje uzasadnienie w wyjaśnieniach zarządu, sąd wyznacza biegłego rewidenta.

Nie można zarzucić sądowi rejestrowemu, że naruszył art. 233 § 1 k.p.c. i niewłaściwie ocenił materiał dowodowy znajdujący się w aktach rejestrowych, w tym dołączony do wniosku i stanowiska spółki. Skarżący stawia ten zarzut ogólnie, wskazując tylko, że nie zostało ocenione oświadczenie spółki. Sąd Rejonowy ocenił jednak to oświadczenie, podnoszac słusznie, że treści w nim zawarte nie mają istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Z tym stanowiskiem należy się zgodzić, ponieważ w istocie twierdzenia zawarte w oświadczeniu i dołączone do niego dokumenty potwierdzają tylko to, że między spółką a wnioskodawcą istnieje spór a wnioskodawca będąc jeszcze członkiem zarządu nie wykonywał obowiązków wynikających z ustawy o rachunkowości. Takie negatywne działania wnioskodawcy obciążają jego, jako członka zarządu. Nie są jednak uzasadnieniem dla umniejszenia indywidualnych uprawnień wspólnika. Podobnie brak aktywności wnioskodawcy w zakresie uczestniczenia w zgromadzeniu wspólników, nie może być przyczyną odebrania mu prawa do poddania rachunkowości i działalności spółki ocenie biegłego rewidenta. Ocena taka ma znaczenie, gdy spółka wedle ustawy o rachunkowości nie jest zobowiązana do złożenia opinii biegłego rewidenta, jak w przypadku uczestnika.

Chybiony jest też zarzut naruszenia art. 228 § 2 k.p.c. Otóż wymieniony przepis nie dotyczy obowiązku uwzględnienia faktów znanych sądowi z urzędu ale odnosi się do braku obowiązku dopuszczenia dowodu na potwierdzenie istotnych dla sprawy okoliczności. Fakty znane sądowi z urzędu nie wymagają dowodu. Zarzuty apelującego są niezrozumiałe, gdyż Sąd Rejonowy miał na względzie powołane fakty wynikające z akt rejestrowych, których jednak nie uznał za mające znaczenie dla rozstrzygnięcia. Po raz kolejny należy podnieść, że pełnienie przez wnioskodawcę funkcji członka zarządu, zaniechanie podpisania sprawozdania finansowego za 2012 r. oraz brak udziału w zgromadzeniu wspólników w dniu 27 maja 2013 r. nie mogło stanowić o odmowie wspólnikowi prawa wynikającego z art. 223 k.s.h. Indywidualne prawo wspólnika, o którym mowa w art. 223 k.s.h. nie może doznawać ograniczenia z takich przyczyn. Należy dodać, że wspólnik prawa nie nadużywa (korzysta z niego po raz pierwszy) a powziął wątpliwości, co do prowadzonej rachunkowości i działalności spółki, w tym też należy rozumieć swojej własnej w roli członka zarządu za 2012 rok. Słuszny jest w tym względzie pogląd Sądu Rejonowego, że to rolą biegłego będzie ocena, czy zarzuty i wątpliwości wnioskodawcy są uzasadnione merytorycznie.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. i art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. obciążając nimi w całości uczestnika. Stawka kosztów zastępstwa wynika z § 13 ust.1 pkt 1 w zw. z § 11 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawej udzielonej z urzędu.