Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 czerwca 2013 roku

Sąd Okręgowy w Słupsku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Radosław Buko

Protokolant: st. sekr. sądowy Beata Pezena

po rozpoznaniu w dniu 25 czerwca 2013 roku w Słupsku

odwołania C. C.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 18 maja 2009 roku znak (...)

w sprawie C. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o rentę

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu C. C.prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 kwietnia 2009 roku do dnia 31 grudnia 2013 roku, nie stwierdzając odpowiedzialności organu rentowego

UZASADNIENIE

Ubezpieczony C. C. w odwołaniu od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.z dnia 18 maja 2009 roku domagał się jej zmiany, poprzez przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Zdaniem ubezpieczonego stan zdrowia nie pozwala mu na podjęcie pracy.

Pozwany organ rentowy - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wniósł o oddalenie odwołania, podnosząc że po przeprowadzeniu badań lekarskich i analizie dokumentacji medycznej lekarz orzecznik ZUS oraz komisja lekarska ZUS orzekli, iż ubezpieczony nie jest niezdolny do pracy.

Wyrokiem z dnia 14 czerwca 2009 roku w sprawie VU 589/09 Sąd Okręgowy w Słupsku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w S. zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. w ten sposób, ze przyznał ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 kwietnia 2009 roku do 31 października 2012 roku i nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego.

W uzasadnieniu Sąd powołał się na opinie biegłych lekarzy sądowych: neurologa, ortopedy, diabetologa, kardiologa, reumatologa, laryngologa, specjalisty medycyny pracy, którzy po przeprowadzeniu badań rozpoznali u ubezpieczonego: nadciśnienie tętnicze dobrze kontrolowane bez zmian narządowych, wczesny okres zmian zwyrodnieniowych stawów biodrowych, chorobę zwyrodnieniowa kręgosłupa lędźwiowo krzyżowego, objawowy zespół bólowy z okresami zaostrzeń i obecnymi objawami ubytkowymi, dyskopatię L4-L5 i L5-S1 z okresowym zespołem bólowym, stan po wycięciu guza ślinianki, skrzywienie przegrody nosa z upośledzeniem drożności nosa, chorobę zwyrodnieniowa obu stawów biodrowych miernie zaawansowana, bez istotnego wpływu na ich funkcję, przebyty udar niedokrwienny mózgu z następowym zespołem piramidowym lewostronnym i afazją niewielkiego stopnia, miażdżycę uogólnioną przede wszystkim naczyń kończyn dolnych z objawowym chromaniem przestankowym, cukrzycę typu 2 insulinozależną średnio wyrównaną .

Sąd Okręgowy stwierdził , iż w oparciu o powyższe rozpoznanie biegli uznali , że ubezpieczony jest nadal częściowo niezdolny do pracy do października 2012 roku .

Sąd Okręgowy wskazał, iż biegły neurolog stwierdził że częściową niezdolność do pracy istnieje nadal od daty zgodnej z orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS z dnia 10 marca 2008 roku tj. od 1 kwietnia 2009 roku i spowodowana jest schorzeniami układu kostno-stawowego z objawami neurologicznymi oraz schorzeniami układu krążenia. Stan ubezpieczonego od tego czasu uległ poprawie. Częściowa niezdolność do pracy ma charakter okresowy z powodu możliwości poprawy stanu zdrowia po zastosowanym leczeniu specjalistycznym. Biegli stwierdzili, że większe nasilenie dolegliwości w przebiegu istniejących u badanego schorzeń powodują istotne upośledzenie sprawności ustroju i zdolności do zatrudniania.

Ustosunkowując się do zarzutów biegli wskazali, że przyczyną okresowej częściowej niezdolności do pracy jest choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych i kręgosłupa , dyskopatia lędźwiowa L4-L5 i L5-S1, przewlekły zespół bólowy lędźwiowo –krzyżowy objawowy z okresami zaostrzeń i obecnymi objawami ubytkowymi z okresami zaostrzeń i obecnymi objawami ubytkowymi, przebyty udar niedokrwienny mózgu z następowym zespołem piramidowym lewostronnym i afazja niewielkiego stopnia, miażdżyca uogólniona przede wszystkim naczyń kończyn dolnych z objawowym chromaniem przestankowym , cukrzyca typu 2 średnio wyrównana, nadciśnienie tętnicze. Nadto występują u ubezpieczonego objaw uszkodzenia centralnego układu nerwowego oraz obwodowego układu osłabienia odruchów głębokich z kończyn zarówno górnych i dolnych. Utrzymujące się objawy afazji, zaburzenia pamięci , pogorszenie sprawności intelektualnej oraz zaburzenia napędu i nastroju mogą być trwałym następstwem przebytego udaru mózgu i postępujących zmian naczyniowych w mózgu, zwłaszcza wespół z nadciśnieniem tętniczym i cukrzycą insulinozależną w ocenie biegłych prowadzą do trudności w interpretacji objawów.

Sąd Okręgowy w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy ustalił, iż stan zdrowia ubezpieczonego uzasadnia uznania go za osobę częściowo niezdolną do pracy .

W konsekwencji Sąd Okręgowy na podstawie art.477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję.

Od powyższego rozstrzygnięcia apelację wywiódł organ rentowy, domagając się ponownego rozpatrzenia sprawy oraz przeprowadzenia postępowania dowodowego. W uzasadnieniu swojego stanowiska podniósł, że Sąd Okręgowy pominął wnioski wynikające z opinii biegłego specjalisty medycyny pracy, który zgadzając się z opinią neurologa potwierdziła, ze obecny stan zdrowia ubezpieczonego pozwala na uznanie go za zdolnego do pracy.

W odpowiedzi na apelację ubezpieczony wniósł o jej oddalenie, podnosząc że zdecydowana większość opinii wskazuje że jego stan uzasadnia prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku podzielił stanowisko apelującego, zgodnie z którym w toku postępowania przed Sądem pierwszej instancji nie zostały w pełni wyjaśnione wszystkie okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd Apelacyjny zaakcentował, że stan zdrowia ubezpieczonego był weryfikowany przez ośmiu biegłych lekarzy sądowych, z których jedynie biegły neurolog
i endokrynolog uznali ubezpieczonego za częściowo niezdolnego do pracy, Sąd oparł się na tych opiniach nie wskazując dlaczego te właśnie opinie uznał za miarodajne dla dokonania ustaleń w sprawie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, po ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Okręgowy winien jednoznacznie ustalić jakie kwalifikacje zawodowe oprócz wyuczonych posiada ubezpieczony. Następnie Sąd winien dopuścić dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych: neurologa, specjalisty chorób wewnętrznych, diabetologa, chirurga naczyniowego, psychiatry i medycyny pracy na okoliczność czy stan zdrowia po 31 marca 2009 roku pozwala na zatrudnienie go zgodnie z jego kwalifikacjami.

Sąd Okręgowy po ponownym rozpoznaniu sprawy ustalił, co następuje:

Ubezpieczony C. C., urodzony (...), lat 59 był uprawniony do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w okresie od 10 sierpnia 2006 roku do 28 lutego 2007 roku oraz do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 1 marca 2007 roku do 31 marca 2009 roku.

Powodem przyznania mu prawa do renty był stan po incydencie niedokrwiennym mózgu, objawy piramidowe lewostronne, elementy afazji, początkowe objawy psychoorganiczne i cukrzyca.

W dniu 24 lutego 2009 roku złożył wniosek o ustalenie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy na dalszy okres.

/bezsporne/

Ubezpieczony C. C.posiada wykształcenie średnie zawodowe, zawód wyuczony technik rolnik. Na przestrzeni życia ubezpieczony wykonywał zawód technika rolnika, starszego specjalisty ds. hodowli ziemniaka, głównego specjalisty BHP i p. poż., brygadzisty, kierownika mieszalni pasz, lustratora w (...), zastępcy kierownika zakładu, kierownika działu zbytu, kierownika rzeźni, przedstawiciela handlowego, dzierżawcy gospodarstwa rolnego.

Stwierdzone u ubezpieczonego C. C.schorzenia:

1.  Nadciśnienie tętnicze samoistne i miażdżyca uogólniona naczyń z zajęciem n. mózgu i kk dolnych z chromaniem przestankowym

2.  Przebyty w 2006 roku udar niedokrwienny mózgu z resztkowymi objawami ubytkowymi piramidowymi i początkowym zespołem psychoorganicznym

3.  Zmiany zwyrodnieniowo-zniekształcające stawów kręgosłupa z dyskopatią L4-5 , 5 –S1 i zespołem bólowym przewlekłym

4.  Cukrzyca typu 2 leczona lekami doustnymi, średnio wyrównana

5.  Otyłość średniego stopnia z zaburzeniami gospodarki lipidowej

6.  Stan po usunięciu gruczolako -tłuszczaka przyusznicy lewej bez cech wznowy

7.  Przewlekły nieżyt żołądka i stan po usunięciu pęcherzyka żółciowego kamicznego

czynią ubezpieczonego częściowo niezdolnym do pracy od 1 kwietnia 2009 roku do 31 grudnia 2013 roku.

U ubezpieczonego występuje utrwalone nadciśnienie tętnicze z cukrzycą typu 2, otyłością i hiperlipidemią, stanowiące zespół metaboliczny leżący u podstawy szybszego, przedwczesnego rozwoju miażdżycy naczyń uogólnionej, z zajęciem naczyń mózgu i kończyn dolnych. Cukrzyca jest średnio uregulowana , nadciśnienie tętnicze obniża tolerancje wysiłku np. w próbie na bieżni.

W/w stany spowodowały w 2006 roku udar mózgu pozostawiając objawy przetrwałe: deficyt piramidowy, zanik mięśniowy, zanik w zakresie sprawności mowy, pamięci, intelektualnej kreatywności, pod postacią zespołu psychoorganicznego. Potwierdzają to badania neurologiczne. Wyraźne jest osłabienie zdolności długotrwałego chodu, krążenia i ucieplenia kk dolnych, a także zespół bólowy wynikający ze zmian dyskopatyczno-zwyrodnieniowych.

Brak jest elementów zdecydowanej poprawy, a opisane zmiany maja charakter utrzymujący się i progresywny. Ich wpływ na zdolność do zatrudnienia należy traktować łącznie, ponieważ schorzenia są ze sobą powiązane. U ubezpieczonego istnieją ograniczenia zarówno w świadczeniu pracy fizycznej (obniżona tolerancja i zdolność do wysiłku, długotrwałego chodzenia, pracy nocnej, pracy na wysokości, wyjazdów terenowych), jak również pracy umysłowej z powodu na spowolnienie, obniżenie sprawności pamięci, przetrwałe objawy deficytu mózgowego czyniące zarządzanie zespołami pracowniczymi i planowaniem pracy w czynnościach biurowych mniej sprawnym.

Stan zdrowia ubezpieczonego może ulec pewnej ograniczonej poprawie w wyniku kontynuacji leczenia farmakologicznego, lepszego utrzymania diety, poprawie aktywności i usprawnienia ruchowego, redukcji masy ciała .

Stwierdzone u ubezpieczonego schorzenia diabetologiczne tj. cukrzyca typu 2 leczona metodą terapii skojarzonej (insulina oraz doustny lek p-cukrzycowy) sama w sobie nie powoduje niezdolności do pracy. Cukrzyca leczona przy użyciu insuliny ( 3 injekcje dziennie może skutkować częściową niezdolnością do pracy w pewnych zawodach. W ocenie psychiatry, chirurga, internisty – endokrynologa i neurologa ubezpieczony jest zdolny do pracy.

Dowód: opinia biegłego medycyny pracy k. 200 - 201 akt sprawy, opinia uzupełniająca k.220 akt sprawy, opinia biegłego diabetologa z 11 września 2012 roku k.179 - 179 verte akt sprawy, opinia sądowo – lekarska z dnia 14.05.2012r. k 157 – 158 akt sprawy, opinia sądowo – lekarska z dnia 11.06.2012r. k 167 – 168 akt sprawy.

Sąd Okręgowy po ponownym rozpoznaniu sprawy zważył, co następuje:

Organ rentowy wydając zaskarżoną decyzję odmawiającą ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy oparł się na przepisach ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. 2009r., Nr 153, poz. 1227)

Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do ustalenia czy ubezpieczony jest niezdolny do pracy częściowo lub całkowicie. Spełnianie przez niego pozostałych przesłanek określonych w art. 57 ust. 1 w/w ustawy nie było przez organ rentowy kwestionowane.

Definicję niezdolności zawiera przepis art. 12 ustawy, który stanowi, że niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.

Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (art. 12 ust. 2 i 3 w/w ustawy).

Przy ocenie stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowania, co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, a także możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 13 w/w ustawy).

Dokonując zaś oceny przewidywanego okresu niezdolności do pracy zarobkowej bierze się pod uwagę przesłanki wynikające z treści § 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 14 grudnia 2004 r. w sprawie orzekania o niezdolności do pracy (Dz. U. nr 273, poz. 2711), czyli charakter i stopień naruszenia sprawności organizmu oraz rokowania odzyskania zdolności do pracy. Treść powołanych przepisów obliguje do tego, aby niezdolność do pracy rozpatrywać indywidualnie w odniesieniu do konkretnej osoby, przy uwzględnieniu jej stanów chorobowych, wieku, kwalifikacji.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego częściowa niezdolność do pracy polega na utracie w znacznym stopniu zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Doniosłe znaczenie w konstrukcji częściowej niezdolności do pracy (której definicję zawiera art. 12 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) ma podkreślenie, że chodzi o ocenę zachowania zdolności do wykonywania nie jakiejkolwiek pracy, lecz pracy „zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji”. Ubezpieczony może być uznany za częściowo niezdolnego do pracy, gdy zachował zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy (na przykład pracy wymagającej niższych albo niewymagającej w ogóle jakichkolwiek kwalifikacji), lecz jednocześnie utracił w znacznym stopniu zdolność do pracy, do której posiada kwalifikacje. Wyjaśnienie treści pojęcia „pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji” wymaga uwzględnienia zarówno kwalifikacji formalnych (czyli zakresu i rodzaju przygotowania zawodowego udokumentowanego świadectwami, dyplomami, zaświadczeniami), jak i kwalifikacji rzeczywistych (czyli wiedzy i umiejętności faktycznych, wynikających ze zdobytego doświadczenia zawodowego). Przy ocenie niezdolności do pracy dla celów rentowych bardziej istotne są kwalifikacje rzeczywiste, gdyż ocena ta sprowadza się do stwierdzenia, w jakim stopniu wiedza i umiejętności, którymi dysponuje ubezpieczony, mogą być wykorzystane przez niego w pracy pomimo zaistniałych ograniczeń sprawności organizmu (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2006 r. I UK 103/06, OSNP 2007/17-18/261).

W wyroku z dnia 24 sierpnia 2010 r. (I UK 64/10, Lex nr 653663) Sąd Najwyższy wskazał, że przy ocenie niezdolności do pracy w myśl art. 12 ustawy emerytalnej o tej niezdolności nie przesądza wyłącznie ocena medyczna stwierdzająca występowanie określonych jednostek chorobowych i ich wpływ na funkcjonowanie organizmu człowieka, tylko decydujące znaczenie ma ocena prawna dokonana w oparciu o okoliczności natury medycznej i okoliczności innej natury, w tym zwłaszcza poziom kwalifikacji ubezpieczonego, możliwości zarobkowania w zakresie tych kwalifikacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne. Tym samym składająca się z powyższych elementów ocena stanowiąca subsumcję stanu faktycznego do norm prawnych, należąca do wyłącznej kompetencji sądu, pozwala uznać osobę za niezdolną w świetle powołanej wyżej ustawy i pozwala określić stopień tej niezdolności. Samo naruszenie sprawności organizmu ustalone na podstawie wiadomości specjalnych przez biegłych sądowych nie daje możliwości stwierdzenia niezdolności do pracy.

Ocena częściowej niezdolności do pracy w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy wymaga z reguły wiadomości specjalnych (opinii biegłego z zakresu medycyny). Natomiast ostateczna ocena, czy ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy musi uwzględniać także inne elementy, w tym zwłaszcza poziom kwalifikacji ubezpieczonego, możliwości zarobkowania w zakresie tych kwalifikacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 12 ust. 1 i 3 oraz art. 13 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS). Ocena ta ma charakter prawny i może jej dokonać wyłącznie sąd, a nie biegły (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2008 r., I UK 356/07, OSNP 2009 nr 17-18, poz. 238).

Sąd Okręgowy po ponownym rozpoznaniu sprawy przeprowadził postępowanie dowodowe z uwzględnieniem przebiegu kariery zawodowej ubezpieczonego
i uwzględnieniem długości okresów zatrudnienia na danych stanowiskach, a także ponownie dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych: internisty, endokrynologa, chirurga naczyniowego, psychiatry, neurologa, diabetologa oraz medycyny pracy jako odpowiednich ze względu na schorzenia ubezpieczonego.

Sąd Okręgowy analizował niniejszą sprawę pod kątem, posiadanych przez ubezpieczonego kwalifikacji zarówno do pracy umysłowej, jak również fizycznej.

Ustalił w tym zakresie, że C. C.posiada wykształcenie średnie zawodowe, zawód wyuczony technik rolnik. Pracował jako technik rolnik, starszy specjalista ds. hodowli ziemniaka, główny specjalista BHP i p. poż., brygadzista, kierownik mieszalni pasz, lustrator w (...), zastępca kierownika zakładu, kierownik działu zbytu, kierownik rzeźni, przedstawiciel handlowy, dzierżawca gospodarstwa rolnego.

Powołani w niniejszym postępowaniu biegli internista, endokrynolog, chirurg naczyniowy, psychiatra, neurolog w przeciwieństwie do opinii biegłego neurologa w sprawie VU 589/09 stwierdzili, iż rozpoznane schorzenia nie czynią ubezpieczonego niezdolnym do dotychczasowo wykonywanej pracy zarobkowej.

Z uwagi na znaczne rozbieżności w kolejnych opiniach i orzeczeniach dotyczących oceny stanu zdrowia, które wzajemnie się wykluczają oraz wniosek biegłej diabetolog, która zaakcentowała, że leczenie cukrzycy insuliną trzema iniekcjami dziennie może skutkować częściowa niezdolnością do pracy, Sąd dopuścił dowód z opinii lekarza medycyny pracy.

Sąd miał na względzie orzeczenie Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 4 listopada 2010 r. (II UK 119/10, M.P.Pr. 2011/4/212 -213), że w przypadku uzyskania przez sąd opinii lekarskich rozbieżnych w istotnych kwestiach oparcie wyroku na jednej z opinii, bez wyjaśnienia sprzeczności z pozostałymi, jest nieprawidłowe.

Mając na względzie powyższe Sąd doszedł do przekonania, iż ubezpieczony jest osobą częściowo niezdolną do pracy – jak wskazano w opinii biegłego medycyny pracy z dnia 24 stycznia 2013 r. oraz opinii uzupełniającej z 15 kwietnia 2013 roku.

W opinii z dnia 24 stycznia 2013 roku (k. 200-201 as) i opinii uzupełniającej
z dnia 15 kwietnia 2013 roku (k. 220 as) biegły z zakresu medycyny pracy B. J. wyjaśnił, że oceniając zdolność do wykonywania pracy ubezpieczonego należy wziąć pod uwagę wszystkie występujące u ubezpieczonego schorzenia i rozpatrzyć je
w tym kontekście łącznie oceniając organizm jako całość, nie traktując każdej opinii specjalisty jako odrębnej i odnoszącej się do każdej choroby.

Lekarz medycyny pracy odwołując się do udaru mózgu z 2006 roku, stwierdził brak poprawy, co prawda wskazał że ubezpieczony poddany został rehabilitacji jednakże udar pozostawił objawy przetrwałe: deficyt piramidowy, zaniki mięśniowe, zmiany w zakresie mowy, pamięci, intelektualnej kreatywności, pod postacią zespołu psychoorganicznego.

Praca zawodowa o charakterze umysłowym wymaga natomiast pewnej zdolności do utrzymania długotrwałego wysiłku oraz do myślenia abstrakcyjnego polegającego na rozwiązywaniu problemów logicznych, zapamiętywania danych abstrakcyjnych, planowania i przewidywaniu. Tymczasem wydolność intelektualna ubezpieczonego jest obecnie znacząco obniżona i skutkuje szybkim narastaniem dezorganizacji funkcji poznawczych (męczliwością) przy dłuższym wysiłku. U ubezpieczonego zaburzone są funkcje pamięci, a taki stan powoduje, że wyżej wskazane zdolności są u ubezpieczonego w istotnym stopniu zakłócone.

Wobec tego w ocenie Sądu nastąpiła utrata zdolności do wykonywania przez ubezpieczonego zatrudnienia co najmniej zgodnego z poziomem kwalifikacji, albowiem ubezpieczony utracił zdolność do wykonywania szeroko pojętej pracy umysłowej .

Istotne dla rozstrzygnięcia jest to, że biegła z zakresu medycyny pracy Z. K. (k.77 – 78 akt sprawy) w opinii pominęła w zupełności deficyty mowy, pamięci, intelektualnej kreatywności, które występują u ubezpieczonego, a które są nieodłączne wskazane przy wykonywaniu pracy umysłowej .

W ocenie Sądu ubezpieczony jako osoba 59 letnia, która przepracowała znaczną część życia zawodowego jako pracownik umysłowy, pełniąc funkcje kierownicze utracił częściowo zdolność do wykonywania pracy związanej z zarządzaniem zespołami pracowniczymi. W obrębie kwalifikacji ubezpieczonego zdecydowanie nie mieszczą się proste prace fizyczne, będąc zdecydowanie ich zaniżeniem, albowiem posiada on wyuczony zawód technika rolnika, a jego doświadczenie zawodowe zasadniczo skoncentrowane było wokół pracy umysłowej na stanowiskach kierowniczych. Powtórzenia wymaga, że sens wyodrębnienia konstrukcji częściowej niezdolności do pracy można upatrywać m.in. w zapobieganiu sytuacjom, w których ubezpieczeni o wyższych kwalifikacjach po utracie zdolności do ich zarobkowego wykorzystania zmuszeni byliby podjąć pracę niżej kwalifikowaną, wobec braku środków do życia (tak I. Jędrasik - Jankowska, Ubezpieczenie społeczne…, t. 2, s. 45 – 46). Sąd nie dał wiary opiniom biegłych internisty, endokrynologa, chirurga naczyniowego, psychiatry i neurologa w osobie A. S., ponieważ nie uwzględniają one możliwości świadczenia pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (prac dotychczas wykonywanych) przy uwzględnieniu, że przez znaczną część działalności zawodowej ubezpieczony wykonywał prace umysłowe na stanowisku kierowniczym.

W ocenie Sądu Okręgowego rozpoznającego niniejszą sprawę opinie te są miarodajne w odniesieniu do poszczególnych jednostek chorobowych, tymczasem złożoność schorzeń występujących u ubezpieczonego i stopień ich zaawansowania wymaga ich całościowej analizy w kontekście zdolności ubezpieczonego do pracy z godnej z posiadanymi kwalifikacjami, co też uczynil biegły medycyny pracy B. J..

Sąd uznał opinię biegłego medycyny pracy B. J. za wiarygodny dowód w sprawie i w pełni podzielił ustalenia oraz wynikające z niej wnioski.

Opinię tą Sąd ocenił jako rzetelną fachową i obiektywną. Została bowiem sporządzona przez lekarza o specjalizacji odpowiadającej schorzeniom zdiagnozowanym u ubezpieczonego i posiadającego bogatą wiedzę medyczną oraz znaczne doświadczenie zawodowe. Opinia zawiera kompleksową i wyczerpującą ocenę stanu zdrowia C. C.i uwzględnia wpływ rozpoznanych u niego schorzeń na zdolność do pracy, jednocześnie zawiera przekonujące uzasadnienie w zakresie rozpoznanych schorzeń oraz przyczyn, dla których ubezpieczony powinien być uznany za niezdolnego do pracy. Zdaniem Sądu, w/w opinia w rozpoznawanej sprawie, została wydana na podstawie właściwych przesłanek (badań lekarskich, zaświadczeń o stanie zdrowia i przebytym leczeniu). Zważyć należy, że opinia biegłego ma na celu ułatwienie sądowi rozeznanie i zrozumienie dziedziny (rozstrzyganej kwestii) wymagającej wiadomości specjalnych. W tym znaczeniu biegły jest pomocnikiem sądu, jednakże prezentuje własne stanowisko w kwestii, którą sąd rozstrzyga. Biegły zachowuje niezawisłość co do merytorycznej treści opinii, co zapewnia prawidłową rolę tej opinii w postępowaniu sądowym (tak orzeczenie Sądu Najwyższego z 7 stycznia 1997 r., I CKN 44/96, niepubl.). Według wyroku Sądu Najwyższego z 14 marca 2007 r., III UK 130/06, LexPolonica nr 1871267 (OSNP 2008, nr 7-8, poz. 113) opinia biegłych dostarcza sądowi wiedzy specjalistycznej koniecznej do dokonania oceny stanu zdrowia osoby ubiegającej się o świadczenie rentowe.

Zaznaczyć w tym miejscu należy, że sposób motywowania oraz stopień stanowczości wniosków wyrażonych w opinii jest jednym z podstawowych kryteriów oceny dokonywanej przez Sąd, niezależnie od kryteriów zgodności z zasadami wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego oraz podstaw teoretycznych opinii. (tak postanowienie SN 2000.11.27. I CKN 1170/98 OSNC 2001 nr 4 poz. 84) Niewątpliwe w niniejszej sprawie opinia biegłego medycyny pracy B. J. jest stanowcza i zdecydowana.

Podkreślić należy, że organ rentowy nie zakwestionował skutecznie uzupełniającej opinii biegłego medycyny pracy B. J.. W zastrzeżeniach do niej twierdzi jedynie, że ubezpieczony jest zdolny do pracy umysłowej powołując się na opinię biegłego Z. K. z dnia 21.03.2011r. Analiza akt sprawy prowadzi jednak do wniosku, że biegły ten wydawał opinię ignorując treść odmiennej opinii neurologa i endokrynologa z dnia 7.10.2010r. zaś opinia uzupełniająca tych biegłych wpłynęła do Sądu już po sporządzeniu opinii przez biegłego Z. K.. W ocenie Sądu Okręgowego rozpoznającego niniejszą sprawę zważywszy na wyżej wskazane okoliczności brak jest podstaw do uznania opinii biegłego Z. K. za wiarygodną. Zatem w sytuacji gdy organ rentowy nie złożył istotnych zastrzeżeń do opinii biegłego medycyny pracy B. J. brak było podstaw do skutecznego podważenia wiarygodności tej opinii.

Wprawdzie analiza i ocena uzyskanych w trakcie postępowania dowodowego opinii biegłych zawierających rozbieżne wnioski wymaga szczególnej wnikliwości sądu. Istnienie opinii różniących się co do oceny istotnej w sprawie kwestii za­zwyczaj wymaga od sędziego postąpienia zgodnie z art. 286 k.p.c. i zażądania dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych albo opinii instytutu naukowego lub naukowo – badawczego ( Tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 1972 r., II CR 222/72, OSPiKA 1973, nr 5, poz. 93.).

Zasada swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) pozwala jednak sądowi wydać rozstrzygnięcie na podsta­wie opinii wybranej i uznanej za miarodajną. Sąd może uznać opinię jednego biegłego za przekonywającą, a opi­nię drugiego biegłego zdyskwalifikować, jeżeli biegły później powołany ustosunkował się szczegółowo i prze­konująco do wcześniej wydanej opinii, wskazując na jej błędy i braki (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 19 lipca 1952 r., C 207/52, Nowe Prawo 1953, nr 5, s. 80 i z dnia 24 sierpnia 1972 r., II CR 222/72, OSPiKA 1973, nr 5, poz. 93).

Zdaniem Sądu Okręgowego w niniejszej sprawie zachodzi tego rodzaju sytuacja. Biegły medycyny pracy B. J. precyzyjnie wskazał, ze względu na jakie okoliczności ubezpieczony jest nadal niezdolny do pracy umysłowej – co do istnienia tych okoliczności poprzednio powołany biegły nie wypowiedział się – ignorując odmienną w tym zakresie opinię neurologa i endokrynologa.

W ocenie Sądu Okręgowego przy ocenie niezdolności do pracy dla celów rentowych uwzględniać należy płaszczyznę kwalifikacji rzeczywistych, gdyż istota problemu sprowadza się do stwierdzenia, w jakim stopniu wiedzę i umiejętności, którymi dysponuje dana osoba, można wykorzystać w pracy mimo zaistniałych ograniczeń sprawności organizmu. W rzeczywistości przy ocenie częściowej niezdolności będzie chodziło przede wszystkim o ustalenie możliwości dalszego wykonywania dotychczasowej pracy (przy uwzględnieniu jej rodzaju i charakteru), a następnie dopiero możliwości wykonywania innej pracy przy uwzględnieniu posiadanych kwalifikacji zawodowych.

W obliczu powyższego, Sąd Okręgowy nie ma najmniejszych wątpliwości w zakresie spornej przesłanki niezdolności do pracy ocenianej przez pryzmat kwalifikacji ubezpieczonego.

Zgromadzona w sprawie dokumentacja w postaci akt ZUS ubezpieczonego z okresu jego zatrudnienia od 1 września 1975 r. nie była kwestionowana przez żadną ze stron. W połączeniu z materiałem dowodowym zebranym prowadzi do niebudzących wątpliwości wniosków, co do rzeczywistych kwalifikacji ubezpieczonego.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy uznał, że ubezpieczony jest osobą częściowo niezdolną do pracy na stałe w rozumieniu art. 12 ust. 1 i 3 oraz art. 13 ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227) i nabył prawo do renty z mocy art. 57 ust 1 w/w ustawy.

Nadto w sytuacji gdy po czteroletnim postępowaniu toczącym się przed Sądem w niniejszej sprawie nadal ubezpieczony jest postrzegany jako osoba niezdolna do pracy przez biegłych o niekwestionowanych kompetencjach i dużym autorytecie. Powoływanie dowodu z opinii kolejnych biegłych bądź dopuszczanie dowodu z opinii instytutu w przekonaniu Sądu rozstrzygającego niniejszą sprawę prowadziło by jedynie do przedłużenia procesu, zaś kontrola prawidłowości decyzji z dnia 18.05.2009r. po upływie ponad 4 lat od jej wydania – jest znacznie utrudniona i z natury rzeczy opierać by się musiała nie na wynikach badania ubezpieczonego, lecz na dokumentacji medycznej pochodzącej z okresu wydania decyzji, która nie zawsze w pełni odzwierciedla rzeczywisty stan zdrowia pacjenta. W tym stanie rzeczy, brak było podstaw do dopuszczenia dowodu z opinii kolejnego biegłego z zakresu medycyny pracy.

Z tych racji natury faktycznej i prawnej uznając odwołanie ubezpieczonego za zasadne, Sąd Okręgowy z mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. w ten sposób, że przyznał ubezpieczonemu C. C.prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 1 kwietnia 2009 roku do 31 grudnia 2013 roku o czym orzekł jak w sentencji.

Mając na uwadze dyspozycję art. 118 ust. 1 a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Sąd, nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieprzyznanie prawa do świadczenia, albowiem ustalenie czy ubezpieczony jest zdolny do pracy wymagało przeprowadzenia postępowania dowodowego, gdyż dopiero na podstawie opinii biegłych ustalono, że ubezpieczony nadal był niezdolny do pracy – okoliczność ta miała charakter ocenny i stanowisko organu rentowego wprawdzie nie zostało podzielone, lecz było oparte na racjonalnych argumentach.