Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Konin, dnia 09-06-2015 r.

Sąd Okręgowy w Koninie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia – SO Anna Walczak- Sarnowska

Protokolant: Starszy sekretarz sądowy Lila Andrzejewska

przy udziale

po rozpoznaniu w dniu 09-06-2015 r. w Koninie

sprawy M. T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o rentę socjalną

na skutek odwołania M. T.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

z dnia 2-10-2013r. znak: (...)

I.  Oddala odwołanie

II.  Zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Koninie na rzecz Kancelarii Radcy Prawnego A. B. kwotę 73,80 zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawczyni z urzędu.

Sygnatura akt III U 1253/13

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. decyzją z dnia 2.10.2013 r., znak : (...) odmówił M. T. prawa do dalszej renty socjalnej, wskazując w uzasadnieniu decyzji, że orzeczeniem z dnia 24.09.2013 r. Komisja Lekarska ZUS nie stwierdziła u niej stanu całkowitej niezdolności do pracy pozostającej w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed 18 rokiem życia lub w trakcie nauki w szkole.

Odwołanie wniosła M. T. wskazując, że od wielu lat leczy się u psychiatry i psychologa oraz ma ustalony stopień niepełnosprawności przed 18-tym rokiem życia przez Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w K. w stopniu umiarkowanym. W oparciu o powyższe wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do renty socjalnej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa sądowego według norm przepisanych, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił i zważył, co następuje :

M. T. urodziła się (...) Jest uczniem Zespołu Szkół(...) w K. w III klasie technikum ekonomicznego. Objęta została indywidualnym programem nauczania.
Do 31.08.2016 r. posiada ustalony przez Powiatowy Zespół ds. Orzekania
o Niepełnosprawności w K. umiarkowany stopień niepełnosprawności. Od 2007 jest objęta leczeniem psychiatrycznym i pomocą psychologiczną.

W dniu 26.06.2013 r. odwołująca złożyła wniosek o przyznanie prawa do renty socjalnej. Orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia 5.08.2013 r. stwierdzono,
że odwołująca nie jest całkowicie niezdolna do pracy. Od powyższego orzeczenia sprzeciw złożyła odwołująca i orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS z dnia 24.09.2013 r. uznano, że odwołująca nie jest całkowicie niezdolna do pracy. Powyższe orzeczenie stanowiło podstawę uzasadnienia zaskarżonej decyzji.

Po wniesieniu odwołania, z uwagi na konieczność dokonania oceny stanu zdrowia wnioskodawczyni w kontekście istnienia całkowitej niezdolności do pracy, Sąd na podstawie art. 278 k.p.c. dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych psychiatry (...) z udziałem psychologa (...)

Biegłe psychiatra oraz psycholog rozpoznały u odwołującej zaburzenia lękowe z objawami somatycznymi, jednakże nie występują w przypadku odwołującej istotne odchylenia w sferze intelektu oraz poznawczej, nie ujawnia ona objawów choroby psychicznej, zaburzeń nastroju. Z powodu stan zdrowia psychicznego brak jest podstaw do orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy. Jednocześnie biegłe zauważyły, że z uwagi na ujawniany znaczny poziom lęku, niską samoocenę, ograniczone funkcjonowanie społeczne determinujące procesy kształtowania się osobowości wskazana jest dalsza praca psychoterapeutyczna z odwołującą. W trakcie składania wyjaśnień na rozprawie biegła psychiatra podtrzymała swoje stanowisko, dodatkowo zaznaczając, że odwołująca może wykonywać prace fizyczne. Wskazano, że okoliczności, które odwołująca zgłaszała w wywiadzie nie są adekwatne do podjętego leczenia, gdyż zażywany przez odwołującą lek seronil jest w dawce minimalnej, a lek perazyna to lek delikatny, nasenny uspokajający. Ponadto odmówiono odwołującej leczenia szpitalnego, co nie miałoby miejsca w przypadku rzeczywistego występowania objawów zgłaszanych przez odwołującą. Ostatecznie biegła podtrzymała stanowisko, że odwołująca nie jest całkowicie niezdolna do pracy i może podjąć pracę w zakładzie pracy chronionej w związku z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.

Sąd uwzględnił wniosek odwołującej o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego psychiatry (...), psychologa klinicznego (...) oraz specjalisty medycyny pracy (...) na okoliczność istnienia u odwołującej całkowitej niezdolności do pracy.

Biegła psychiatra (...) oraz biegła psycholog (...) również rozpoznały u odwołującej zaburzenia lękowe z somatyzacją i nie stwierdziły całkowitej niezdolności do pracy. Zwrócono uwagę na wyraźną zależność objawów choroby od sytuacji zewnętrznej i zdaniem biegłych poprawa może nastąpić poprzez właściwe angażowanie się w leczenie. Podano, że podjęcie pracy może działać terapeutycznie i pomóc odwołującej w dalszym życiu. Wnioski opinii biegłych psychiatry i psychologa podzielił biegły specjalista medycyny pracy, który również podał, że odwołująca nie jest całkowicie niezdolna do pracy.

W związku z tym, iż w trakcie badania psychiatryczno-psychologicznego ujawniono zmiany sugerujące organiczne uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, Sąd celem wyjaśnienia tej okoliczności i wpływu na zdolność odwołującej do pracy dopuścił również dowód z opinii biegłego neurologa (...). Biegły (...) nie rozpoznał u odwołującej schorzenia neurologicznego, wskazując, że z przyczyn neurologicznych brak jest podstaw do orzekania o niezdolności do pracy.

Odwołująca wniosła o wezwanie na rozprawę biegłych : psychologa (...), psychiatrę (...) oraz specjalistę medycyny pracy (...) celem ustnego uzupełnienia wydanych opinii. W trakcie rozprawy biegła psychiatra (...) wskazała, że odwołująca powinna podejmować aktywne działania i przy intensywnej terapii może ona odnieść odpowiednie efekty. W przypadku przyznania prawa do renty, odwołująca nie będzie miała motywacji do działania i nie będzie próbowała przezwyciężyć słabości. Podtrzymała stanowisko, że odwołująca nie jest osobą chorą psychicznie. Biegły (...) również podtrzymał wcześniejsze stanowisko wskazując, że odwołująca może wykonywać pracę w zakładach pracy chronionej, gdzie będzie miała zapewnioną opiekę i nie ma przeciwskazań, aby wykonywała najprostsze prace np. w szatni, na portierni. Także biegła psycholog (...) podała, że odwołująca mogłaby pracować i ta sytuacja wspomogłaby ją w odzyskaniu zdrowia. Zwrócono uwagę, że dotychczas odwołująca unikała sytuacji stresowych, a brak konfrontowania z rzeczywistością i przedłużenie istniejącego stanu będzie wpływało niekorzystnie na odwołującą.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach organu rentowego, przedłożonych do sprawy (k.80) oraz na podstawie opinii biegłych sądowych psychiatry (...)oraz psychologa (...) (k.20-21, 48), opinii biegłych sądowych psychologa (...) oraz psychiatry (...) (k.65-71,105,117), specjalisty medycyny pracy (...) (k.72, 105) oraz neurologa (...) (k.81).

Wartość dowodowa dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu i nie była kwestionowana przez strony.

Sąd uznał opinie wszystkich biegłych sądowych za jasne, przekonujące, wyczerpujące oraz w pełni przydatne do rozstrzygnięcia sprawy. Opinie te sporządzone bowiem zostały przez specjalistów posiadających gruntowną wiedzę medyczną, a także doświadczenie zawodowe. Nadto przy sporządzaniu opinii biegli uwzględnili pełną dokumentację medyczną oraz przeprowadzili bezpośrednie badanie odwołującej. Każda z opinii jest kategoryczna w zaprezentowanych wnioskach co do stanu niezdolności odwołującej do pracy. W szczególności istotne znacznie dla rozstrzygnięcia miały opinie psychiatryczno – psychologiczne dodatkowo uzupełnione ustnymi wyjaśnieniami złożonymi przez biegłe na rozprawie, w trakcie której biegłe wyczerpująco odnosiły się do zarzutów jakie stawiane były przez odwołującą. Wobec kategorycznych, jasnych oraz zbieżnych wniosków opinii biegłych nie zachodziła potrzeba powołania innych biegłych.

Przedmiotem sporu było, czy M. T. jest uprawniona do renty socjalnej, której warunki przyznania określają przepisy ustawy z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (t.j. Dz.U.2013.982.).

Zgodnie z art. 4 powyższej ustawy renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało :

1) przed ukończeniem 18. roku życia;

2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25. roku życia;

3) w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Według art. 4 ust. 2 osobie, która spełnia warunki określone w ust. 1, przysługuje:

1) renta socjalna stała - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała;

2) renta socjalna okresowa - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.

Natomiast według art. 5 ustawy o rencie socjalnej, ustalenia całkowitej niezdolności do pracy i jej stopnia dokonuje Lekarz Orzecznik Zakładu na zasadach i w trybie określonym w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. 2013.1440).

Zgodnie z art. 15 pkt 1 ustawy o rencie socjalnej w sprawach nieuregulowanych stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS, w tym regulacje zawarte w art. 12 ust. 2 tej ustawy, który zawiera definicję całkowitej niezdolności do pracy.

Stosownie do treści art. 12 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Zgodnie zaś z ust. 2 art. 12 tej ustawy całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy zarobkowej.

Przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy należy mieć na uwadze przepis art. 13 ust. 1 powyższej ustawy, który nakazuje uwzględnić stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji oraz możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Ustalenie niezdolności do pracy wymaga wiadomości specjalnych w rozumieniu art. 278 § 1 k.p.c., dlatego Sąd w realiach sprawy był zobligowany przeprowadzić dowód z opinii biegłych sądowych o specjalnościach odpowiadających schorzeniom ubezpieczonej (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 października 2005 r., I UK 356/04, publ. LEX nr 276241; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 maja 2008 r., sygn. akt I UK 356/07, publ. LEX nr 490392).

Na podstawie wniosków zawartych w opiniach biegłych, należało uznać, że stan zdrowia ubezpieczonej, wskazuje, że brak jest podstaw do stwierdzenia u niej całkowitej niezdolności do pracy.

Biegli lekarze przedstawili w niniejszej sprawie wyczerpujące uzasadnienie swoich stanowisk i opinie biegłych stanowiące podstawę rozstrzygnięcia, spełniają kryteria, które opinie biegłych powinny spełniać tj. logiczności, spójności, odpowiedzi na postawione tezy dowodowe. Biegli odnosili się do aktualnych wyników badań odwołującej, konfrontowali je z wynikami dotychczasowego leczenia. Na podstawie wniosków opinii Sąd ustalił, że w przypadku odwołującej nasilenie i charakter rozpoznanych u niej zaburzeń nie czynią z niej osobą całkowicie niezdolną do pracy. Nie jest ona osobą chorą psychicznie. Biegli podkreślali, że w sytuacji odwołującej podjęcie przez nią pracy może mieć pozytywny skutek, gdyż występujące objawy wynikają również z niedostatecznej motywacji odwołującej do zmiany dotychczasowego trybu życia. Zwrócono uwagę, że dalsze gratyfikowanie objawów lękowych będzie dla odwołującej bardzo szkodliwe. Biegli byli zgodni, że możliwym jest podjęcie przez odwołującą pracy w zakładzie pracy chronionej, nie wymagającej wykonywania skomplikowanych czynności. Powoływanie się przez odwołującą na ustalony umiarkowany stopień niepełnosprawności musi zostać ocenione z uwzględnieniem tego, że pojęcie niepełnosprawności jest kategorią odmienną od stanu niezdolności do pracy dla celów rentowych, co oznacza, że zaliczenie ubezpieczonego do określonego stopnia niepełnosprawności nie zawsze przesądza o niezdolności do pracy dla celów rentowych (zob. postanowienie SN z 5.09.2008 r., II UK 101/08, Lex nr 658181). Każda osoba, która uzyskała orzeczenie "o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy" jest uznawana równocześnie za "osobę niepełnosprawną", ale nie każda osoba "niepełnosprawna" staje się automatycznie "osobą niezdolną do pracy". Mimo podobieństwa definicji, stwierdzenie nawet umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie jest tożsame ze stwierdzeniem niezdolności do pracy, a tylko niezdolność do pracy jest równoznaczna z niepełnosprawnością (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 17.07.2013 r., III AUa 157/13, Lex nr 1438160).

Należy przy tym zaznaczyć, że w orzeczeniu o ustalonym wobec odwołującej umiarkowanym stopniu niepełnosprawności zawarto korespondującą z ustaleniami poczynionymi przez Sąd na podstawie opinii biegłych, informację o możliwości podjęcia przez odwołującą „pracy spokojnej, lekkiej – w warunkach pracy chronionej”. Sąd nie neguje więc okoliczności, że odwołująca jest osobą chorą, jednakże zakres stwierdzonych u niej schorzeń nie powoduje u niej całkowitej niezdolności do pracy.

W orzecznictwie wskazuje się, że sąd nie może poczynić ustaleń sprzecznych z opinią biegłego, jeśli jest ona prawidłowa i jeżeli odmienne ustalenia nie mają oparcia w pozostałym materiale dowodowym (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 27 listopada 1974 r. II CR 748/74 LEX nr 7618).

W ocenie Sądu powyższe rozważania prowadzą do uznania, że w chwili orzekania przez organ rentowy ubezpieczona nie była osobą całkowicie niezdolną do pracy, wobec czego decyzja organu rentowego była prawidłowa.

Wobec powyższego na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Sąd oddalił odwołanie.

O kosztach pomocy prawnej udzielonej odwołującej z urzędu Sąd orzekł na podstawie § 2 ust. 1-3, § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz.U.2013.490) zasądzając z tego tytułu kwotę 73,80 zł.

SSO Anna Walczak – Sarnowska