Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 10 lipca 2014 roku Sąd Rejonowy w Skierniewicach I Wydział Cywilny w sprawie z powództwa A. S. (1) przeciwko Zakładowi Gospodarki Mieszkaniowej Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w S. w sprawie o sygn. akt I C 336/14 - pozbawił wykonalności tytuł wykonawczy w postaci nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu upominawczym przez Sąd Rejonowy w Skierniewicach w dniu 16 września 2013 roku przeciwko A. S. (1) w sprawie I Nc 631/13, zaopatrzony w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Skierniewicach z dnia 5 marca 2014 roku (punkt 1 sentencji) i zasądził od Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. na rzecz A. S. (1) kwotę 33,00 zł tytułem zwrotu opłaty od pozwu.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

Pomiędzy powódką A. S. (1), jej małżonkiem A. S. (2) a pozwanym Zakładem Gospodarki Mieszkaniowej Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w S. toczył się proces przed Sądem Rejonowym w Skierniewicach w sprawie o sygn. akt I Nc 631/13 (I C 738/13). W sprawie tej Zakład Gospodarki Mieszkaniowej Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. domagała się zapłaty od powódki i jej małżonka kwoty 652,00 zł wraz z odsetkami tytułem należności czynszowych za posiadany przez nich lokal. W sprawie tej został wydany nakaz zapłaty w dniu 16 września 2013 roku uwzględniający żądanie pozwu. Od wskazanego nakazu sprzeciw złożył jedynie małżonek powódki A. S. (2).

Wyrokiem z dnia 20 grudnia 2013 roku Sąd Rejonowy w Skierniewicach oddalił powództwo przeciwko A. S. (2). W uzasadnieniu wyroku Sąd Rejonowy wskazał, że pozwany udowodnił, że należności czynszowe, za które Zakład Gospodarki Mieszkaniowej Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. dochodzi zapłaty zostały zapłacone. Wyrok ten nie został zaskarżony i jest prawomocny.

Na wniosek Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. Sąd Rejonowy w Skierniewicach postanowieniem z dnia 5 marca 2014 roku nadał klauzulę wykonalności nakazowi zapłaty z dnia 16 września 2013 roku w stosunku do A. S. (1). Zakład Gospodarki Mieszkaniowej Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. na podstawie tego tytułu wykonawczego wszczęła egzekucję przeciwko A. S. (1).

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał, że powództwo jest uzasadnione. Wskazał, że podstawę prawną żądania powódki stanowi w niniejszej sprawie art. 840 § 1 k.p.c. Przepis ten zakreśla w sposób enumeratywny krąg przypadków, które mogą prowadzić do pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego. Zgodnie z art. 840 §1 k.p.c. dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli:

1.  rzeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście;

2.  po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie;

3.  małżonek, przeciwko któremu Sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787, wykaże, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się, przy czym małżonkowi temu przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść.

W ocenie Sądu meriti nie zachodziły podstawy do pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności na mocy art. 840 § 1 pkt 1 i 3 k.p.c. W sprawie zaszły jednak podstawy do zastosowania art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c.

Sąd I instancji wskazał, że w niniejszej sprawie po powstaniu tytułu wykonawczego nastąpiło bowiem zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie nie może być egzekwowane. Po powstaniu tytułu egzekucyjnego, który w sprawie przybrał formę nakazu zapłaty, na skutek toczącego się postępowania w stosunku do małżonka powódki zostało wykazane, że objęte nakazem zapłaty zobowiązanie zostało spełnione. Świadczy o tym wyrok wydany w stosunku do małżonka powódki, który nie był przez pozwanego kwestionowany i jest prawomocny. Wyrok ten został wydany już po wydaniu i uprawomocnieniu się nakazu zapłaty w stosunku do powódki. Zatem z punktu widzenia nakazu zapłaty stanowiącego tytuł egzekucyjny w stosunku do powódki po jego wydaniu doszło do zdarzenia uniemożlwiającego egzekucję.

Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Powołał się na poglądy licznego orzecznictwa, które stanowią, że wynikająca z art. 365 § 1 k.p.c. moc wiążąca orzeczenia merytorycznego, do którego należy wyrok oddalający powództwo, musi być brana pod uwagę w kolejnym postępowaniu, w jakim pojawia się dana kwestia, nie podlegająca ponownemu badaniu. Związanie orzeczeniem oznacza bowiem niedopuszczalność nie tylko dokonywania ustaleń sprzecznych z nim, ale nawet przeprowadzania postępowania dowodowego w tym zakresie (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 18 września 2013 r. III AUa 1747/12, opubl. L.). Uznaniu mocy wiążącej prawomocnego wyroku oddalającego powództwo nie stoi na przeszkodzie ogólne sformułowanie jego sentencji. Moc wiążącą na podstawie art. 365 § 1 k.p.c. ma wprawdzie jedynie sentencja orzeczenia, niemniej jednak w niektórych przypadkach - jak np. w razie oddalenia powództwa - ze względu na ogólność rozstrzygnięcia, doniosłość przy ustalaniu zakresu mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia, czyli granic prawomocności materialnej orzeczenia, mogą mieć także zawarte w uzasadnieniu orzeczenia motywy rozstrzygnięcia (wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 29 września 2011 r. IV CSK 652/10, opubl. L.). Podkreślił, że Sąd rozpoznający sprawę był więc związany wyrokiem oddalającym powództwo przeciwko małżonkowi powódki i motywami tego oddalenia. Wskazał, że strona pozwana wyroku tego nie zaskarżyła, choć miała do tego prawo, zatem w obecnym postępowaniu nie może go kwestionować.

Sąd I instancji wskazał, że nie ulega wątpliwości, że odpowiedzialności małżonków za opłaty z tytułu posiadanego lokalu jest solidarna, a w toczącym się postępowaniu o zapłatę w stosunku do małżonka powódki zostało wykazane, że opłaty te zostały uiszczone. Powódka mogła zatem stosownie do treści art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. podnieść zarzut spełnienia świadczenia, gdyż zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w jej sprawie, która zakończyła się wydaniem nakazu zapłaty.

Podkreślił, że spełnienie świadczenia zwalnia z odpowiedzialności obu dłużników solidarnych. Przywołał treść art. 375 § 1 k.c. zgodnie z którym dłużnik solidarny może się bronić zarzutami, które przysługują mu osobiście względem wierzyciela, jak również tymi, które ze względu na sposób powstania lub treść zobowiązania są wspólne wszystkim dłużnikom. § 2 tego przepisu stanowi, że wyrok zapadły na korzyść jednego z dłużników solidarnych zwalnia współdłużników, jeżeli uwzględnia zarzuty, które są im wszystkim wspólne. Wskazał, że nie ulega wątpliwości, że zarzut spełnienia świadczenia jest zarzutem, który zwalnia pozostałych współdłużników solidarnych. Wobec powyższego nie może podlegać sankcjonowaniu przez Sąd sytuacja, w której jeden w dłużników solidarnych (małżonków) wykazał, że zobowiązanie czynszowe spełnił w związku z posiadanym lokalem, a wobec drugiego ze współmałżonków, który jest również współwłaścicielem lokalu, toczy się postępowanie egzekucyjne, co do tego samego spełnionego zobowiązania.

O kosztach procesu Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy. Ponieważ powódka wygrała proces w całości pozwany winien zwrócić jej poniesione koszty procesu, które w sprawie sprowadzały się do poniesionej opłaty od pozwu w kwocie 33,00 zł.

Apelację od wyroku wniosła strona pozwana, zaskarżając orzeczenie w całości.

Zaskarżonemu orzeczeniu skarżący zarzucił:

- naruszenie prawa materialnego a mianowicie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 375 k.c., poprzez przyjęcie, iż po powstaniu tytułu wykonawczego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie powódki nie może być egzekwowane, gdyż objęte nakazem zapłaty zobowiązanie zostało spełnione, w sytuacji gdy zarzut małżonka powódki, dłużnika solidarnego postawiony nakazowi zapłaty z dnia 16 września 2013 roku nie stanowił zarzutu wspólnego dłużnikom solidarnym, a tym samym nie wywarł skutku zwalniającego powódkę z długu.

W uzasadnieniu apelacji skarżący powołał liczne orzecznictwo Sądu Najwyższego. Wskazał, że Sąd I instancji uznał, że przesłanką prowadzącą do uwzględnienia powództwa jest zdarzenie, które nastąpiło po zamknięciu rozprawy prowadzonej pod sygn. akt I C 738/13, a następnie powiązał je z przesłanką spełnienia zobowiązania, gdyż zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w tej sprawie. W ocenie skarżącego Sąd Rejonowy kumulatywnie rozpatrzył i powiązał przesłanki zawarte w art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. do czego nie był uprawniony. Wskazał, że Sąd Rejonowy błędnie przyjął, że podniesiony przez powódkę zarzut jest zarzutem wspólnym dłużników solidarnych. Podkreślił, że Sąd Rejonowy nie uwzględnił sytuacji, w której należności od małżonków – dłużników solidarnych zasądzono jednym orzeczeniem, stąd środek zaskarżenia wykorzystany przez jednego z nich nie ma skutku względem drugiego tj. względem powódki. Zatem wniesienie przez jednego z pozwanych solidarnie zarzutów przeciwko nakazowi zapłaty, zasądzającemu w postępowaniu nakazowym należność od wszystkich pozwanych dłużników solidarnych, nie uzasadnia rozpoznania sprawy na rzecz pozwanych, którzy w przepisanym terminie zarzutów nie wnieśli.

W konsekwencji zgłoszonych zarzutów skarżący wniósł oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki kosztów procesu za obydwie instancje według norm przepisanych.

Na rozprawie apelacyjnej pełnomocnik powódki wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem orzeczenie Sądu Rejonowego jest prawidłowe i znajduje oparcie zarówno w zgromadzonym materiale dowodowym jak i w obowiązujących przepisach prawa.

Sąd Okręgowy w pełni aprobuje ustalenia faktyczne Sądu I instancji i przyjmuje je jako własne. Podziela również poglądy prawne zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, nie znajdując żadnych podstaw do jego zmiany bądź uchylenia.

Przede wszystkim brak jest uzasadnionych podstaw do uwzględnienia zarzutu naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów prawa materialnego – art. 840 § 1 pkt. 2 k.p.c. w zw. z art. 375 k.c.

Bezspornym jest, że pomiędzy powódką A. S. (1), jej małżonkiem A. S. (2) a pozwanym Zakładem Gospodarki Mieszkaniowej Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w S. toczył się proces przed Sądem Rejonowym w Skierniewicach w sprawie o sygn. akt I Nc 631/13 (I C 738/13), w którym został wydany nakaz zapłaty w dniu 16 września 2013 roku, uwzględniający żądanie pozwu. Bezspornym jest również fakt, że od powyższego nakazu sprzeciw złożył jedynie małżonek powódki A. S. (2), oraz że wyrokiem z dnia 20 grudnia 2013 roku w sprawie o sygn. akt I C 738/13 Sąd Rejonowy w Skierniewicach oddalił powództwo przeciwko A. S. (2), w uzasadnieniu wyroku wskazując, że pozwany udowodnił, że należności czynszowe, za które Zakład Gospodarki Mieszkaniowej Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w S. dochodził zapłaty zostały zapłacone. Wyrok ten nie został zaskarżony i jest prawomocny.

Słusznie uznał Sąd Rejonowy, że w niniejszej sprawie zaszły podstawy do zastosowania art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., gdyż po powstaniu tytułu wykonawczego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie nie może być egzekwowane. Po powstaniu tytułu egzekucyjnego, który w sprawie przybrał formę nakazu zapłaty, na skutek toczącego się postępowania w stosunku do małżonka powódki zostało bowiem wykazane, że objęte nakazem zapłaty zobowiązanie zostało spełnione. Wynika to wprost z wyroku wydanego w stosunku do małżonka powódki, który jest prawomocny. Wyrok ten został wydany już po wydaniu i uprawomocnieniu się nakazu zapłaty w stosunku do powódki. Zatem z punktu widzenia nakazu zapłaty stanowiącego tytuł egzekucyjny w stosunku do powódki, po jego wydaniu doszło do zdarzenia uniemożliwiającego egzekucję.

Należy podkreślić, że zgodnie z treścią art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Zatem wynikająca z art. 365 § 1 k.p.c. moc wiążąca orzeczenia merytorycznego, do którego należy wyrok oddalający powództwo, musi być brana pod uwagę w kolejnym postępowaniu, w jakim pojawia się dana kwestia, nie podlegająca już ponownemu badaniu. Związanie orzeczeniem oznacza bowiem niedopuszczalność nie tylko dokonywania ustaleń sprzecznych z nim, ale nawet przeprowadzania postępowania dowodowego w tym zakresie (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 18 września 2013 r. III AUa 1747/12, LEX nr 1372283, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2011 r., I UK 239/10, LEX nr 738532).

Odpowiedzialność małżonków za opłaty z tytułu posiadanego lokalu jest solidarna, a w toczącym się postępowaniu o zapłatę w stosunku do małżonka powódki zostało wykazane, że opłaty te zostały uiszczone. Powódka mogła zatem stosownie do treści art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. podnieść zarzut spełnienia świadczenia, gdyż zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w jej sprawie, która zakończyła się wydaniem nakazu zapłaty. Spełnienie świadczenia zwalnia z odpowiedzialności obu dłużników solidarnych. Należy wskazać, że Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 26 sierpnia 1965 roku, III CO 9/65, OSNC 1967, nr 3, poz. 42, stwierdził, że podstawą powództwa opozycyjnego może być wydanie wyroku na korzyść jednego z dłużników solidarnych, jeżeli uwzględniono zarzut wspólny dla dłużników solidarnych. Nie może zatem – jak słusznie wskazał Sąd meriti podlegać sankcjonowaniu przez Sąd sytuacja, w której jeden w dłużników solidarnych (małżonków) wykazał, że zobowiązanie czynszowe spełnił w związku z posiadanym lokalem, a wobec drugiego ze współmałżonków, który jest również współwłaścicielem lokalu, toczy się postępowanie egzekucyjne, co do tego samego spełnionego zobowiązania.

Skarżący zarzucił naruszenie przez Sąd I instancji prawa materialnego a mianowicie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 375 k.c., poprzez przyjęcie, iż po powstaniu tytułu wykonawczego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie powódki nie może być egzekwowane, gdyż objęte nakazem zapłaty zobowiązanie zostało spełnione, w sytuacji gdy zarzut małżonka powódki, dłużnika solidarnego postawiony nakazowi zapłaty z dnia 16 września 2013 roku nie stanowił zarzutu wspólnego dłużnikom solidarnym, a tym samym nie wywarł skutku zwalniającego powódkę z długu.

Stanowisko skarżącego nie jest zasadne. Skoro skarżący podnosi, że zarzut małżonka powódki nie stanowi zarzutu wspólnego należy wskazać, jakie zarzuty dłużników solidarnych są zarzutami osobistymi, a jakie wspólnymi. Zarzuty osobiste dłużnika solidarnego w stosunku do wierzyciela mogą dotyczyć osoby tego dłużnika lub wynikać z określonego stosunku tego dłużnika do wierzyciela. Do pierwszej grupy zalicza się zarzut braku zdolności do czynności prawnych, wady oświadczenia woli, sfałszowanie podpisu, do drugiej - zarzut zwolnienia z długu, przejęcia długu, dokonania przelewu wierzytelności, potrącenia własnej wierzytelności, odnowienia, odroczenia terminu świadczenia, rozłożenia świadczenia na raty, zrzeczenia się solidarności, przedawnienia, nieziszczenia się warunku zawieszającego lub ziszczenia się warunku rozwiązującego, jeśli warunek zastrzeżono w stosunku do danego dłużnika (por. L. Stecki (w:) Kodeks..., s. 310; Z. Radwański, Zobowiązania..., s. 100).

Natomiast wspólnymi zarzutami w rozumieniu art. 375 § 2 k.c. są te zarzuty, które ze względu na sposób powstania lub treść zobowiązania solidarnego przysługują wszystkim dłużnikom solidarnym. Zarzut jest wspólny, jeśli może powołać się na niego każdy z dłużników solidarnych (por. L. S. (w:) Kodeks..., s. 310. W grupie zarzutów wspólnych ze względu na sposób powstania zobowiązania mieszczą się: zarzut niezachowania przepisanej formy umowy, jej pozorności albo sprzeczności z ustawą, istnienia pierwotnej niemożliwości świadczenia (por. L. Stecki (w:) Kodeks..., s. 310; Z. Masłowski (w:) Kodeks..., s. 905). Natomiast w grupie zarzutów wspólnych ze względu na treść zobowiązania znajdują się: zarzut niezawinionej, następczej niemożliwości spełnienia świadczenia, zaspokojenia wierzyciela, w szczególności na skutek potrącenia dokonanego przez innego dłużnika solidarnego, wygaśnięcia zobowiązania z innej przyczyny, odroczenia terminu świadczenia wobec wszystkich dłużników, brak świadczenia wzajemnego, odnowienie zobowiązania w stosunku do dłużników solidarnych (por. L. Stecki (w:) Kodeks..., s. 310; Z. Masłowski (w:) Kodeks..., s. 905).W literaturze wskazuje się, że rozwiązanie zawarte w art. 375 § 2 k.c. podyktowane jest względami praktycznymi, bowiem rozpoznawanie przez sąd w kilku procesach tych samych zarzutów byłoby sprzeczne z ekonomią procesową. Unormowanie to ma ułatwić również obronę dłużnikom solidarnym przed roszczeniami wierzyciela. Twierdzi się także, że ma ono zapobiec wydawaniu różnych wyroków przeciwko dłużnikom, jeżeli przysługują im wspólne zarzuty (M. Pyziak-Szafnicka (w:) System..., s. 307 i cyt. tam autorzy; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2005 r., II CK 752/04, LEX nr 311321). Wyrok oddalający powództwo wierzyciela, zapadły w sporze przeciwko jednemu z dłużników, jeśli oparty jest na zarzutach wspólnych wszystkim dłużnikom (a nie osobistych pozwanego dłużnika) ma skutek zwalniający w stosunku do współdłużników, pomimo że nie brali oni udziału w sporze (por. A. Ohanowicz, Zobowiązania..., s. 109). W ten sposób przejawia się wspólna więź dłużników w stosunku do wierzyciela (Z. R., Zobowiązania..., s. 99). Polepszenie położenia prawnego jednego z dłużników jest skuteczne względem innych dłużników solidarnych (W. C., A. B., M. S., E. S.-B., Zobowiązania..., s. 120). Do grupy "wyroków zapadłych na korzyść jednego z dłużników solidarnych" zalicza się:

- wyrok sądu oddalający powództwo w całości (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2005 r., II CK 752/04, LEX nr 311321);

- wyrok oddalający powództwo w części - jako skutkujący zwolnieniem pozostałych współdłużników do tej części (por. M. Pyziak-Szafnicka (w:) System..., s. 307);

- wyrok z innych względów korzystny dla dłużnika - rozkładający zasądzone świadczenie na raty albo odraczający termin jego spełnienia (L. Stecki (w:) Kodeks..., s. 310; M. Sychowicz (w:) Komentarz..., s. 99);

- wyrok uwzględniający powództwo dłużnika o ustalenie negatywne, czyli ustalenie nieistnienia zobowiązania - by jednak wywrzeć skutek przewidziany w art. 375 § 2 k.c. wyrok taki musi być wynikiem uwzględnienia zarzutów, które są wspólne wszystkim dłużnikom solidarnym (M. Sychowicz (w:) Komentarz..., s. 99).

Orzeczeniem, o którym mowa w art. 375 § 2 k.c., jest prawomocny wyrok sądu (także sądu polubownego), rozstrzygający powództwo wierzyciela na korzyść jednego z dłużników, ponieważ dopiero takie orzeczenie wywiera wobec współdłużników skutek materialnoprawny w postaci zwolnienia ich w całości lub w części z zobowiązania wobec wierzyciela (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2005 r., II CK 752/04, LEX nr 311321).

Wyrok zapadły na korzyść jednego z dłużników solidarnych, a oparty na zarzutach wspólnych nie korzysta z rozszerzonej prawomocności. Wyrok ten nie ma również powagi rzeczy osądzonej wobec współdłużników solidarnych (art. 366 k.p.c.) i nie sprawia, że powództwo wierzyciela przeciwko tym współdłużnikom jest niedopuszczalne. Nie istnieje zatem żadna formalna przeszkoda, by wierzyciel wytoczył powództwo w stosunku do kolejnego dłużnika. Powództwo takie jest dopuszczalne, a wcześniejszy wyrok nie uzasadnia odrzucenia pozwu. Jednakże wcześniejszy wyrok zapadły na korzyść jednego z dłużników solidarnych stanowi materialnoprawną przesłankę rozstrzygnięcia w kolejnym procesie, gdy wierzyciel wytoczyłby powództwo przeciwko kolejnemu dłużnikowi. Jak już wskazano, zgodnie z art. 375 § 2 k.c. wyrok zapadły na korzyść jednego z dłużników solidarnych zwalnia pozostałych współdłużników, wywołuje więc ten sam skutek, co spełnienie świadczenia. Dlatego sąd powinien oddalić kolejne powództwo z powodu braku zobowiązania po stronie pozostałych dłużników. Oczywiście przed dokonaniem rozstrzygnięcia sąd musi ustalić, w oparciu o jakie zarzuty nastąpiło oddalenie wcześniejszego powództwa. Pozytywne ustalenie, że pierwszy wyrok uwzględnia zarzuty wspólne wszystkim współdłużnikom stanowi jedyną, ale konieczną przesłankę wydania korzystnego wyroku dla pozostałych współdłużników (por. M. Pyziak-Szafnicka (w:) System..., s. 308; Z. Masłowski (w:) Kodeks..., s. 906; K. Zawada (w:) Kodeks..., s. 772; L. Stecki (w:) Kodeks..., s. 310). Może zaistnieć taka sytuacja, gdy wyrok na korzyść jednego z dłużników solidarnych zapadnie już po prawomocnym zasądzeniu świadczenia od innego dłużnika. W doktrynie prezentowany jest pogląd, że ponieważ skutek zwalniający określony w powołanym przepisie nie został uzależniony od żadnych dodatkowych warunków, stąd wyrok zapadły na korzyść jednego z dłużników zwalnia także tych dłużników, którzy wcześniej przegrali wytoczone przeciwko nim procesy (por. M. Pyziak-Szafnicka (w:) System..., s. 308).

Przesłanką zastosowania art. 375 § 2 k.c., który ma ułatwić obronę dłużnikom solidarnym przed roszczeniami wierzyciela i zapobiec wydaniu różnych wyroków przeciwko tym dłużnikom, jeżeli przysługują im wspólne zarzuty, jest istnienie wyroku na korzyść jednego z dłużników solidarnych. Wprawdzie nie wynika to wyraźnie z przytoczonego przepisu, ale nie ulega wątpliwości, że orzeczeniem, o którym mowa w tym przepisie, jest prawomocny wyrok sądu rozstrzygający powództwo wierzyciela na korzyść jednego z dłużników, ponieważ dopiero takie orzeczenie wywiera wobec współdłużników skutek materialnoprawny w postaci zwolnienia ich w całości lub w części z zobowiązania wobec wierzyciela (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2005 r. II CK 752/04, LEX nr 311321). Niewątpliwie takim wyrokiem korzystnym jest wyrok oddalający powództwo wobec jednego z dłużników solidarnych, wydany przed lub po uzyskaniu przez wierzyciela wyroku zasądzającego wobec pozostałych dłużników solidarnych (zob. np. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 26 sierpnia 1965 r., III CO 9/65, OSNCP 1967, Nr 3, poz. 42). Pozostaje wówczas do ustalenia, czy takie merytoryczne rozstrzygnięcie sądu zapadło w wyniku uwzględnienia zarzutów wspólnych dłużnikom solidarnym ze względu na sposób powstania lub treść zobowiązania współzobowiązanych (art. 375 § 1 k.c.). Takimi zarzutami każdy dłużnik solidarny mógłby bronić się przed roszczeniem wierzyciela, co stanowi wyraz więzi wspólnej łączącej wszystkich dłużników solidarnych i wyrażającej się w zasadzie tzw. reprezentacji działania na korzyść pozostałych dłużników (art. 371 k.c.; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2010 r. I CSK 249/09).

Z wykładni powołanego przepisu wynika w sposób nie budzący wątpliwości, że aby wywrzeć skutek przewidziany w § 2 art. 375 k.c., wyrok taki musi być wynikiem uwzględnienia zarzutów, które są wspólne wszystkim dłużnikom solidarnym. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 31 sierpnia 1966 roku (III CR 226/64, OSNC 1967/4/72) wyraził pogląd, zgodnie z którym do zarzutów wspólnych w rozumieniu przepisu art. 375 § 2 k.c. należą zarzuty, które ze względu na sposób powstania lub treść zobowiązania solidarnego są wspólne wszystkim dłużnikom solidarnym. W świetle wyroku Sąd Najwyższy z dnia 31 sierpnia 1966 roku nie ulega zatem wątpliwości, że dla możności zastosowania przepisu art. 375 § 2 k.c. nie jest wystarczające, aby zarzuty wspólne dłużnikom solidarnym zostały podniesione jedynie w sposób formalny przez pozwanego w danym postępowaniu. Chodzi bowiem o to, aby okoliczności, z których te zarzuty wynikały, były przesłankami wydania wyroku oddalającego powództwo wierzyciela w stosunku do innego dłużnika solidarnego. Tym samym, dla zastosowania przepisu art. 375 § 2 k.c. konieczne jest, aby wyrok korzystny dla jednego z dłużników solidarnych zapadł na skutek uwzględnienia zarzutu wspólnego dłużnikom solidarnym, o czym decyduje przede wszystkim uzasadnienie Sądu.

W związku z powyższym bezzasadne jest twierdzenia skarżącego, że zarzut spełnienia świadczenia nie stanowi zarzutu wspólnego. Jest bowiem rzeczą oczywistą, że zarzut ten nie stanowi zarzutu natury osobistej.

Zatem podnoszony w apelacji zarzut naruszenia prawa materialnego (art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. w zw. z art. 375 k.c.) nie jest zasadny.

W konsekwencji należy stwierdzić, że rozstrzygnięcie Sądu I instancji odpowiada przepisom prawa materialnego.

Mając na uwadze powyższe oraz fakt, że w postępowaniu apelacyjnym nie ujawniono okoliczności, które Sąd II instancji winien wziąć pod uwagę z urzędu, apelacja podlegała oddalenia w oparciu o art. 385 k.p.c.