Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 grudnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Koninie Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Mariola Klimczak

Protokolant: sek. sąd. Ilona Mazurczak

po rozpoznaniu w dniu 15-12-2014 r. w Koninie

na rozprawie

sprawy z powództwa J. M. (1)

przeciwko Towarzystwu (...) z siedzibą w W.

o zapłatę

1.  Zasądza od pozwanego na rzecz powódki:

A)  kwotę 50.000 (pięćdziesiąt tysięcy) złotych tytułem zadośćuczynienia;

B)  kwotę 8.000 (osiem tysięcy) złotych tytułem odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej;

- z odsetkami ustawowymi od dnia 25 lipca 2013 roku do dnia zapłaty.

1.  W pozostałym zakresie powództwo oddala.

2.  Nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Koninie) kwotę 3.280,75 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych, od uwzględnionej części powództwa.

3.  W pozostałym zakresie kosztami sądowymi obciąża Skarb Państwa.

4.  Zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 266,67 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Mariola Klimczak

Sygn. akt I C 1058/13

UZASADNIENIE

Powódka J. M. (1) wniosła o zasądzenie od pozwanego Towarzystwa (...) z siedzibą w W. kwot: 80.000,00 zł z ustawowymi odsetkami: od kwoty 50.000,00 zł od dnia 25 lipca 2013 roku do dnia zapłaty i od kwoty 30.000,00 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty - tytułem zadośćuczynienia na podstawie z art. 446 § 4 k.c., kwoty 30.000,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 lipca 2013 roku do dnia zapłaty tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej zgodnie w oparciu o art. 446 § 3 k.c., a nadto zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 7.200,00 zł oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł, ewentualnie zasądzenie kosztów procesu według spisu kosztów przedłożonych na rozprawie. W uzasadnieniu pozwu podała, że w dniu 6 grudnia 2009 roku doszło do wypadku komunikacyjnego w następstwie, którego w dniu 13 grudnia 2009 roku w (...) w K. zmarł mąż powódki - M. M.. W dniu zdarzenia sprawca wypadku był ubezpieczony u pozwanego w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. W toku postępowania likwidacji szkody pozwany wypłacił powódce kwotę 30.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia i kwotę 4.325,00 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu, ale odmówił wypłaty dalszych kwot tytułem zadośćuczynienia oraz odszkodowania z tytułu znacznego pogorszenia się sytuacji życiowej powódki. Powódka podkreśliła, że łączyła ją z mężem silna więź, był dla niej wsparciem, mogła liczyć na jego pomoc. Powódka była dumna z męża, spędzali wieczory na długich rozmowach przy lampce wina. Wiadomość o śmierci męża była dla niej szokiem, powódka stała się płaczliwa, nerwowa, nie potrafi przespać spokojnie nocy. U powódki rozpoznano zaburzenia depresyjne. Powódka podkreśliła, że to wydarzenie wywołało u niej głębokie i dotkliwe przeżycia o charakterze niemajątkowym, które powinny być odpowiednio wynagrodzone. Powódka utraciła również pomoc materialną ze strony męża. Uzasadniając żądanie odsetek ustawowych od dnia 25 lipca 2013 roku powódka wskazała na treść art. 481 § 1 k.c. oraz fakt, że w dniu 24 lipca 2013 roku pozwany zakończył proces likwidacji szkody (k. 2-8).

W toku procesu – pismem złożonym na rozprawie dnia 15 grudnia 2014 roku – powódka złożyła spis kosztów w sprawie, wnosząc o zasądzenie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz wskazanych wydatków w łącznej kwocie 7.606,75 zł, w tym 7.200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (k. 156-157).

W odpowiedzi na pozew pozwany Towarzystwo (...) z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 zł. Pozwany przyznał okoliczności wypadku z dnia 6 grudnia 2009 roku oraz swoją odpowiedzialność za jego skutki, a także fakt wypłaty na rzecz powódki kwoty 30.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia i 4.325,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Podkreślił, że powódka po śmierci męża poradziła sobie z obowiązkami, a leczenie w poradni psychiatrycznej podjęła dopiero w styczniu 2011 roku. Zaznaczył, że takie postępowanie budzi wątpliwości, skoro najtrudniejszym okresem żałoby jest właśnie pierwszy rok po śmierci bliskiej osoby. Nadto podkreślił, że w toku postępowania likwidacyjnego powódka żądała kwot 45.000,00 zł i 50.000,00 zł. Wskazał także, że żądanie dodatkowej kwoty 80.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia jest wygórowane i niewykazane co do wysokości. Za niewykazanie co do wysokości pozwany potraktował również żądanie odszkodowania dochodzonego art. 446 § 3 k.c. W odpowiedzi na żądanie zasądzenia odsetek podał, iż obowiązują go terminy określone w art. 14 ust. 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych …, stąd w ewentualną zwłokę popadnie dopiero z upływem 14 dni od wyjaśnienia okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności lub wysokości odszkodowania. Zakwestionował także wysokość żądanych kosztów zastępstwa procesowego, wskazując, że niniejsza sprawa jest typową dla spraw prowadzonych przez pełnomocnika reprezentującego powoda, nie wymagającą ponadprzeciętnego nakładu pracy (k. 27-32).

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 6 grudnia 2009 roku w miejscowości R., Gminne S., na drodze K-92, kierujący samochodem osobowym marki R. (...) nr rej. (...) - M. G. uderzył w tył poprzedzającego go samochodu marki (...) o nr rej. (...). W wyniku wypadku mąż powódki M. M. – pasażer pojazdu R. (...) - doznał wielonarządowych obrażeń ciała i w dniu 13 grudnia 2009 roku zmarł w Wojewódzkim Szpitalu (...) w K.. Sprawca wypadku M. G. został skazany za przestępstwo z art. 177 § 1 i 2 kk na karę 2 lat pozbawienia wolności, z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat próby (bezsporne). W chwili zdarzenia sprawca zdarzenia korzystał z ochrony ubezpieczeniowej od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, na podstawie umowy ubezpieczenia zawartej z pozwanym Towarzystwem (...) z siedzibą w W. - polisa nr (...) – dotyczącą samochodu marki R. (...) nr rej. (...).

M. M. w momencie śmierci miał 53 lata, mieszkał wraz z żoną, trojgiem dzieci, swoją matką oraz teściem. Pracował jako stolarz za wynagrodzeniem 1.200-1.300 zł miesięcznie, do tego małżonkowie wspólnie prowadzili gospodarstwo rolne: hodowali kury i świnie (również przeznaczone na sprzedaż), uprawiali zboże. Dwoje dzieci pracowało i dokładało się do kosztów utrzymania domu, najmłodsza córka uczyła się i pozostawała w całości na utrzymaniu rodziców. Powódka opiekowała się teściową i ojcem, w czym pomagał jej mąż. Zarobki męża były przeznaczane na opłaty i codzienne utrzymanie oraz koszty zakupu paszy dla inwentarza (dowód: zeznania świadków A. B. k. 63v-65 nagranie k. 67: 00:09:15-00:36:49, J. O. k. 65-66 nagranie k. 67: 00:36:57-00:58:21, zeznania powódki J. M. k. 158-159)

Powódka J. M. (1) w chwili śmierci męża miała 52 lata. Z mężem łączyła ją silna więź, tworzyli zgodne i szczęśliwe małżeństwo. M. M. lubił się bawić i żartować, miał pogodny charakter. Małżonkowie spędzali czas na spacerach, oglądając filmy. Powódka o wypadku dowiedziała się kiedy była w kościele, na wieść o zdarzeniu bardzo się zdenerwowana. O śmierci męża dowiedziała się przez telefon, była z tego powodu smutna, zestresowana, bała się jak sobie poradzi w następstwie tej sytuacji. W dniu 12 stycznia 2011 roku podjęła leczenie w (...) w S., gdzie rozpoznania u niej zaburzenia depresyjne nawracające. Powódka nadal odczuwa brak męża, nie pogodziła się z jego śmiercią (dowód: kserokopia dokumentacji medycznej k. 73-77, zeznania świadków A. B. k. 63v-65 nagranie k. 67: 00:09:15-00:36:49, J. O. k. 65-66 nagranie k. 67: 00:36:57-00:58:21, zeznania powódki J. M. k. 158-159)

Powódka J. M. (1) cierpi na zaburzenia depresyjne i lękowe mieszane. Śmierć męża i stres z tym związany spowodował u powódki uszczerbek na zdrowiu psychicznym w wysokości 8%, który należy zakwalifikować jako zaburzenia adaptacyjne będące następstwem urazów i wypadków, w których nie doszło do trwałych uszkodzeń (...): utrwalone nerwice związane z urazem czaszkowo-mózgowym. Nagła śmierć męża wywołała u powódki zaburzenia emocjonalne, takie jak rozdrażnienie, wybuchowość, lęk o przyszłość, zachwiały jej równowagę psychiczną. Powódka nie była w stanie normalnie funkcjonować w życiu codziennym, dlatego zdecydowała się na podjęcie leczenia psychiatrycznego. Zaburzenia emocjonalne utrzymują się do dziś, powódka wymaga dalszego leczenia psychiatrycznego oraz wsparcia psychologicznego. Leki przyjmowane przez powódkę w związku z chorobą kręgosłupa i nadciśnieniem nie mają wpływu na jej stan psychiczny, choroba tarczycy ma minimalny wpływ na nastroje powódki. Wpływ chorób samoistnych powódki na jej nastrój i stan psychiczny jest minimalny, a choroba tarczycy nie wpływa w sposób istotny na ocenę stanu psychicznego powódki (dowód: opinia biegłego psychiatry J. O. k. 78-81, k. 141 nagranie k. 142: 00:01:45-00:17:18)

Po śmierci męża powódka J. M. (1) mieszka wraz z dziećmi (córką A. i synem D.) oraz rodziną syna P. (żoną i dzieckiem). Wraz z powódką mieszka również jej teściowa i ojciec powódki. Powódka prowadzi gospodarstwo rolne o powierzchni 9,45 ha, gdzie uprawia zboże (ze sprzedaży zboża uzyskuje dochód w kwocie 1.400,00 zł miesięcznie), natomiast nie prowadzi już hodowli zwierząt, gdyż jest to nieopłacalne. (...) powódki dokładają się do kosztów utrzymania domu (po 100 zł miesięcznie), pomagają w pracach polowych, najmłodsza córka skończyła płatne studia (gdy studiowała to otrzymywała rentę rodzinną w wysokości 710,00 zł. miesięcznie) i podjęła pracę okresowo, obecnie pozostaje bezrobotna. Koszty utrzymania domu wynoszą: światło 650,00 zł na dwa miesiące, woda 100,00-110,00 zł na dwa miesiące. Powódka nadal opiekuje się teściową – chorą na cukrzycę i swoim ojcem, który jest dializowany. Teściowa i ojciec powódki otrzymują świadczenia rentowe, ale nie dokładają się do kosztów utrzymania domu. Powódka od października 2014 roku pobiera rentę w wysokości 720,00 zł, otrzymuje 8.000,00 zł rocznie z tytułu dopłat unijnych do gospodarstwa rolnego i 800,00 zł rocznie z tytułu dopłat na paliwo. Po śmierci męża powódka otrzymała 50.000,00 zł z pracowniczego ubezpieczenia grupowego męża. Powódka może liczyć na wsparcie swojej rodziny i rodziny męża. Pozostaje pod stałą opieką psychiatry, przyjmuje leki psychotropowe, nadto leczy się w związku z niedoczynnością tarczycy, nadciśnieniem, zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa w poradni endokrynologicznej w S., poradni specjalistycznej w S., Przychodni Zespołu Lekarza (...) s.c. w S. (dowód: oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania k. 10-13, kserokopia dokumentacji medycznej k. 97-126, zeznania świadków A. B. k. 63v-65 nagranie k. 67: 00:09:15-00:36:49, J. O. k. 65-66 nagranie k. 67: 00:36:57-00:58:21, zeznania powódki J. M. k. 158-159)

Powódka w dniu 25 stycznia 2010 roku złożyła wniosek o likwidacje szkody, żądając zapłaty kwoty 45.000,00 zł tytułem odszkodowania z art. 446 § 3 k.c. i 50.000,00 zł z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę na podstawie art. 446 § 4 k.c. Pozwany decyzją z dnia 24 lutego 2010 roku wypłacił powódce zaliczkę w kwocie 6.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia, a następnie decyzją z dnia 14 maja 2010 roku kwotę 24.000,00 zł tytułem uzupełnienia zadośćuczynienia i kwotę 4.325,00 tytułem zwrotu kosztów pogrzebu. Decyzją z dnia 25 sierpnia 2010 roku pozwany przyznał nadto powódce kwotę 6.690,00 zł tytułem zwrotu kosztów postawienia nagrobka i dojazdów do szpitala. Pismem z dnia 29 czerwca 2013 roku powódka wniosła o zapłatę dodatkowo kwoty 50.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia oraz kwoty 30.000,00 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej. Decyzją z dnia 24 lipca 2013 roku pozwany odmówił wypłaty dalszych kwot (dowód: kserokopia potwierdzenia przelewu k. 34, kserokopia decyzji z dnia 14 maja 2010 roku - k. 35-36, dokumenty zawarte w aktach likwidacji szkody).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: zeznań powódki J. M. (k. 158-159), świadków A. B. (k. 63v-65 nagranie k. 67: 00:09:15-00:36:49), J. O. (k. 65-66 nagranie k. 67: 00:36:57-00:58:21), opinii biegłego psychiatry J. O. (k. 78-81, k. 141 nagranie k. 142: 00:01:45-00:17:18) i dokumentów: oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania (k. 10-13), kserokopii potwierdzenia przelewu (k. 34), kserokopii dokumentacji medycznej (k. 73-77, 97-126), kserokopii decyzji z dnia 14 maja 2010 roku (k. 35-36), dokumenty zawarte w aktach likwidacji szkody

Sąd dał wiarę zeznaniom powódki J. M. (1) oraz świadków A. B. i J. O. (3), gdyż zeznania te są rzeczowe, jasne i logiczne, a nadto znajdują potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie. Poza tym brak było dowodów przeciwnych, które zaprzeczałyby prawdziwości twierdzeń powódki i świadków.

W ocenie Sądu opinia biegłego psychiatry J. O. (4), sporządzona na okoliczności związane ze stanem zdrowia powódki, była jasna i logiczna, a jej wnioski należycie i wyczerpująco uzasadnione.

Wartość dowodowa dokumentów zgromadzonych w sprawie nie budziła wątpliwości i nie była przez strony kwestionowana. Jako nieprzydatne dla rozstrzygnięcia sprawy Sąd uznał jedynie pisma przedłożone przez stronę pozwaną na k. 33 i 37-51, gdyż dotyczy ono roszczeń siostry i matki zmarłego, a nie powódki.

Sąd zważył, co następuje:

Pozwany nie kwestionował swojej odpowiedzialności co do zasady za szkody powstałe u powódki w związku ze śmiercią jej męża - M. M.. Niezależnie od powyższego należy zważyć, że odpowiedzialność pozwanego, jako ubezpieczyciela sprawcy szkody, w okolicznościach niniejszej sprawy nie może budzić wątpliwości skoro sprawca wypadku, w rezultacie którego zmarł M. M., został skazany prawomocnym wyrokiem za popełnienie przestępstwa z art. 177 § 1 i 2 k.k., a w momencie zdarzenia korzystał z ochrony ubezpieczeniowej u pozwanego od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Zgodnie z art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. W myśl natomiast obowiązującego w dniu wypadku art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 392 j.t.), z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia, bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia, przy czym z art. 36 ust. 1 powyższej ustawy wynika, że odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej.

Powódka jako podstawę prawną dochodzonego roszczenia o zadośćuczynienie wskazała art. 446 § 4 k.c., natomiast odszkodowania – art. 446 § 3 k.c..

Zgodnie z art. 446 § 4 k.c. Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Śmierć M. M. niewątpliwie spowodowała u powódki szkodę na osobie (krzywdę), przeżywaną nie tylko w chwili powzięcia wiadomości o śmierci męża. Więź między małżonkami jest jedną z najsilniejszych więzi międzyludzkich, a zerwanie tej więzi przez śmierć męża stanowi trudne do wyobrażenia poczucie pokrzywdzenia i nasilenie cierpienia, trudnego do opisania. Małżonkowie (...) byli zgodnym małżeństwem, przeżyli razem wiele lat, wychowali troje dzieci. Powódka prowadziła gospodarstwo domowe i wspólnie z mężem pracowała w gospodarstwie rolnym. Małżonkowie spędzali czas na spacerach, oglądając filmy. W chwili śmierci M. M. miał 53 lata, był zdrowym i sprawnym człowiekiem. Powódka bardzo przeżyła śmierć męża, która wywołała u niej rozdrażnienie, wybuchowość, lęk o przyszłość. Powódka nie była w stanie funkcjonować w życiu codziennym i z tego powodu podjęła leczenie psychiatrycznie, które kontynuuje do chwili obecnej ( nadal przyjmuje leki psychotropowe). W opinii lekarza psychiatry, doznany przez nią uszczerbek na zdrowiu psychicznym w następstwie stresu spowodowanego śmiercią męża wynosi 8%, wskazane jest też kontynuowanie leczenia psychiatrycznego i korzystanie z terapii psychologicznej, pomimo, że od wypadku upłynęło ponad 5 lat.

Wobec powyższych okoliczności Sąd za zasadne uznał roszczenie powódki J. M. (1) o zadośćuczynienie do kwoty 80.000,00 zł, przy czym mając na uwadze kwotę już wypłaconą przez pozwanego (tj. 30.000,00 zł) na jej rzecz należało zasądzić kwotę 50.000,00 zł. Powódka przez okres około 2 lat po śmierci męża radziła sobie samodzielnie z emocjami i stresem wywołanymi tą śmiercią. W 2011 roku w związku ze stanami emocjonalnymi wywołanymi brakiem męża nie była w stanie funkcjonować w życiu codziennym i wymagała wsparcia medycznego oraz terapii psychologicznej. W zeznaniach podała, że z upływem czasu coraz bardziej „odczuwa” brak męża. Zasądzona więc kwota zadośćuczynienia, w okolicznościach niniejszej sprawy, spełni swój charakter kompensacyjny

Zgodnie natomiast z art. 446 § 3 k.c., sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej. Pogorszenie sytuacji życiowej polega nie tylko na pogorszeniu obecnej sytuacji materialnej, ale także na utracie rzeczywistej możliwości uzyskania stabilnych warunków życiowych oraz ich realnego polepszenia, co należy oceniać obiektywnie w danych okolicznościach, nie kierując się jednak subiektywnymi odczuciami i przypuszczeniami osób najbliższych zmarłego. Oznacza to, że osiągane dochody przez zmarłego za jego życia wywierają wpływ na ocenę sytuacji życiowej najbliższych. Roszczenie z art. 446 § 3 k.c. ma wszakże charakter odszkodowawczy, więc nie można abstrahować od poniesienia przez najbliższych szkody, zwłaszcza majątkowej (p. wyrok SN z dnia 10 listopada 2010 roku, sygn. II CSK 213/10, Lex nr 950429). Zakresem odszkodowania na podstawie art. 446 § 3 k.c. objęty jest uszczerbek określany mianem pogorszenia się sytuacji życiowej wskutek śmierci poszkodowanego, wywołanej uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia. Nie jest to jednak pełna kompensata całej szkody majątkowej spowodowanej tą śmiercią. Z punktu widzenia hipotezy art. 446 § 3 k.c. istotne są nie tylko utracone dochody zmarłej osoby najbliższej. Nie bez znaczenia jest też pozbawienie możliwości korzystania przez najbliższych z faktycznego wsparcia zmarłego, w tym wykonywania przez niego różnego rodzaju świadczeń niepieniężnych na rzecz rodziny. Świadczenia te, jakkolwiek trudno wyliczalne, mają niewątpliwie swój wymiar majątkowy, bowiem zwalniają uprawnionych z konieczności pokrywania ich kosztów. Chodzi tu np. o wykonywanie różnych prac, w tym fizycznych, na rzecz rodziny, opiekę, pomoc w nauce itp. (tak: wyrok SA w Poznaniu z dnia 19 lutego 2014 roku, sygn. I ACa 1290/13, LEX nr 1438125).

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż po śmierci męża nastąpiło znaczne pogorszenie sytuacji życiowej powódki J. M. (1), aczkolwiek nie w takim zakresie, jak to wynika z pozwu. Powódka wraz z mężem prowadziła wspólne gospodarstwo domowe oraz rolne. Mąż powódki zarabiał kwotę 1.200-1.300 zł miesięcznie brutto (ok. 921,00 zł. netto), które przeznaczał na opłaty, utrzymanie rodziny (zasadniczo swoje, żony i córki, albowiem synowie w tym czasie pracowali zawodowo i sami dokładali się do kosztów utrzymania domu) oraz zakup paszy dla hodowanego inwentarza. Obecnie powódka z powodu braku opłacalności nie prowadzi już na gospodarstwie hodowli zwierzęcej i tym samym nie ponosi kosztów związanych z nakładami na tą produkcję. Poza dochodami z gospodarstwa rolnego (około 1.400,00 zł z produkcji zbóż, kwotą 8.000,00 z dopłat unijnych), otrzymuje rentę w wysokości 720,00 zł miesięcznie, a synowie nadal dokładają się do utrzymania domu. Córka powódki ukończyła szkołę, zdobyła wykształcenie i jest w stanie zapewnić sobie sama utrzymanie (w czasie studiów otrzymywała rentę rodzinną w kwocie 710,00 zł oraz stypendium socjalne). Powódka zaprzestała wprawdzie prowadzenia hodowli w gospodarstwie rolnym, ale uczyniła to w następstwie zmiany koniunktury na rynku trzody chlewnej i związanej z tym brakiem opłacalności w prowadzeniu tego rodzaju działalności rolniczej, a nie w następstwie śmierci męża. Tak więc ograniczenie przez powódkę po śmierci męża zakresu prowadzonej działalności rolniczej (rezygnacja z hodowli trzody chlewnej) – jak powódka wskazała - wynika z powodów czysto ekonomicznych, a zatem nie pozostaje w związku ze śmiercią M. M.. Należy przy tym zważyć, że mieszkając wspólnie z dwoma dorosłymi synami powódka może liczyć na ich pomoc i wsparcie w prowadzonej działalności rolniczej. W sensie materialnym „dochody” powódki w następstwie śmierci męża nie spadły więc w sposób tak znaczący, aby uzasadniały żądanie zapłaty kwoty 30.000,00 zł tytułem odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej. Mąż powódki pracując jako stolarz nie zarabiał bowiem tyle, aby uzasadniało to przyznanie odszkodowania w dochodzonej przez powódkę wysokości. Poza tym z wynagrodzenia za pracę pokrywał również koszty swojego utrzymania.

W okresie poprzedzającym zdarzenie zmarły pomagał powódce w opiece nad jej ojcem oraz teściową, a po śmierci M. M. obowiązek ten spadł w całości na powódkę. Należy jednak zauważyć, że pomoc męża nie mogła być na tyle znaczącą, skoro zmarły pracował zawodowo (jako stolarz w fabryce mebli), a po pracy zajmował się gospodarstwem rolnym. Z pewnością zatem wskazany obowiązek zasadniczo i tak obciążał powódkę.

Obecnie powódka nie może liczyć na wsparcie i opiekę męża. Znaczącym jednak jest, że powódka mieszka – jak przed grudniem 2009 roku - razem z dziećmi (trojgiem), na których pomoc może liczyć. Powódka nie pozostała zatem osamotniona i bez wsparcia.

Biorąc pod uwagę powyższe, Sąd uznał, że odpowiednim odszkodowaniem dla powódki będzie kwota 8.000,00 zł – tytułem pogorszenia sytuacji życiowej.

Wobec powyższego, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwoty:

- 50.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia,

- 8.000,00 zł tytułem odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej

wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 lipca 2013 roku do dnia zapłaty (punkt 1 wyroku),

a w pozostałym zaś zakresie oddalił powództwo jako bezzasadne (punkt 2 wyroku).

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 k.c. zw. z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, zgodnie z żądaniem pozwu. Pozwany w dniu 24 lipca 2013 roku wydał decyzję w której odmówił wypłat żądanych kwot i w tej dacie nie było przeszkód do przyznania w całości świadczenia zaspokajającego roszczenia powódki.

W punkcie 3 wyroku Sąd – na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2014 roku, poz. 1025 ze zm.) - nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Koninie) kwotę 3.280,75 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych od uwzględnionej części roszczenia, zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu. Natomiast w pozostałym zakresie Sąd - na podstawie art. 113 ust. 4 ww. ustawy - z uwagi na korzystanie przez powódkę ze zwolnienia od kosztów sądowych kosztami tymi obciążył Skarb Państwa.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490). Powódka wygrała proces w 52,70%, poniosła koszty w wysokości 3.752,40 zł: 17,00 zł - opłata skarbowa od pełnomocnictwa, 30,40 zł – koszty korespondencji w sprawie, 105,00 zł – koszty nakazanego stawiennictwa strony – koszty paliwa, 3.600,00 zł – koszty zastępstwa procesowego. Zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu należy mu się kwota 1.977,51 zł (3.752,40 x 52,70%) z tytułu kosztów zastępstwa procesowego, która została pomniejszona o koszty należne z tego tytułu powodowi (3.617,00 x 47,30% = 1.710,84 zł). Stąd należy się pozwanemu zwrot od powódki kwoty 266,67 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd nie znalazł podstaw, aby uwzględnić na rzecz powódki koszty zastępstwa procesowego w dwukrotnej wysokości stawki minimalnej, przewidzianej przepisami ww. rozporządzenia z dnia 28 września 2002 roku. Stosownie do art. 109 § 2 zdanie drugie k.p.c., przy ustalaniu wysokości kosztów poniesionych przez stronę reprezentowaną przez pełnomocnika będącego radcą prawnym, sąd bierze pod uwagę niezbędny nakład pracy pełnomocnika oraz czynności podjęte przez niego w sprawie, a także charakter sprawy i wkład pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia. Stawki opłat za czynności radców prawnych określa ww. rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku. Według § 2 tego rozporządzenia, podstawę zasądzenia opłaty stanowią stawki minimalne określone w rozdziałach 3-4, przy czym opłata ta nie może być wyższa niż sześciokrotna stawka minimalna ani przekraczać wartości przedmiotu sprawy. W świetle tych unormowań nie ulega wątpliwości, że podstawę zasądzenia opłaty stanowią stawki minimalne określone w rozporządzeniu; jeżeli natomiast przemawia za tym niezbędny nakład pracy pełnomocnika, charakter sprawy oraz jego wkład w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia, wówczas sąd może zasądzić opłatę wyższą. W ocenie Sądu, za zasądzeniem opłaty w wysokości przewyższającej stawkę minimalną nie przemawia ani nakład pracy pełnomocnika strony powodowej, który nie odbiegał od przeciętnego, ani długotrwałość procesu, ani charakter sprawy, nie odznaczający się szczególnym stopniem skomplikowania pod względem prawnym i faktycznym.

SSO Mariola Klimczak