Pełny tekst orzeczenia

363/4/B/2014

POSTANOWIENIE

z dnia 23 lipca 2014 r.

Sygn. akt Ts 73/14



Trybunał Konstytucyjny w składzie:



Andrzej Rzepliński – przewodniczący

Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz – sprawozdawca

Maria Gintowt-Jankowicz,



po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 kwietnia 2014 r. o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Ł.S.,



p o s t a n a w i a:



nie uwzględnić zażalenia.



UZASADNIENIE



W skardze konstytucyjnej z 17 marca 2014 r. Ł.S. (dalej: skarżący) wystąpił o stwierdzenie, że § 30 ust. 3 i 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 sierpnia 2003 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności (Dz. U. Nr 152, poz. 1493; dalej: rozporządzenie) jest niezgodny z art. 2, art. 32 i art. 33 Konstytucji.

Skargę konstytucyjną sporządził adwokat wyznaczony przez Okręgową Radę Adwokacką we Wrocławiu na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Będzinie – I Wydział Cywilny z 2 października 2013 r. (sygn. akt I Co 1316/13). Pełnomocnik skarżącego wniósł o zasądzenie na jego rzecz zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Oświadczył przy tym, że „koszty [te] nie zostały pokryte w całości i w części”.

Zdaniem skarżącego zakwestionowane przepisy naruszają konstytucyjne zasady: równego traktowania kobiet i mężczyzn w odbywaniu kary pozbawienia wolności, zakazu dyskryminacji ze względu na płeć oraz sprawiedliwości społecznej.

Do skargi konstytucyjnej skarżący nie dołączył żadnego orzeczenia organu władzy publicznej.

Postanowieniem z 30 kwietnia 2014 r. (doręczonym pełnomocnikowi 6 maja 2014 r.), Trybunał odmówił nadania analizowanej skardze dalszego biegu, stwierdziwszy, że nie spełnia ona przesłanki określonej w art. 79 ust. 1 Konstytucji. W sprawie, w związku z którą skarżący uruchomił postępowanie przed Trybunałem, nie została bowiem wydana żadna decyzja ani orzeczenie sądowe. Trybunał stwierdził także, że skarżący nie wskazał naruszonych wolności lub praw, a w konsekwencji nie określił sposobu ich naruszenia. Ponadto skarżący wniósł skargę po sześciu miesiącach od dnia wydania postanowienia Sądu Rejonowego w Będzinie (tj. orzeczenia, którym sąd ustanowił dla skarżącego pełnomocnika z urzędu), co pozwalało przyjąć, że przekroczył termin wskazany w art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK).

W zażaleniu z 13 maja 2014 r., sporządzonym przez adwokata, skarżący zaskarżył postanowienie w całości. Zarzucił w nim Trybunałowi naruszenie art. 36 w związku z art. 49 ustawy o TK przez przekroczenie granic wstępnego rozpoznania skargi i wydanie merytorycznego rozstrzygnięcia bez przeprowadzenia rozprawy. Wniósł o uchylenie postanowienia i nadanie skardze dalszego biegu.



Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:



1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 w związku z art. 49 ustawy o TK skarżącemu przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 1 pkt 3 lit. b w związku z art. 36 ust. 6-7 i w związku z art. 49 ustawy o TK). Bada przede wszystkim, czy w zaskarżonym postanowieniu prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania skardze dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.



2. Trybunał stwierdza, że zaskarżone postanowienie jest prawidłowe, a zarzuty sformułowane w zażaleniu nie podważają podstaw odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.



3. W złożonym środku odwoławczym skarżący nie odniósł się do samodzielnej podstawy odmowy nadania rozpatrywanej skardze dalszego biegu, tj. braku orzeczenia wydanego na podstawie zakwestionowanych w skardze przepisów.



3.1. W tym stanie rzeczy Trybunał stwierdza, że postanowienie z 30 kwietnia 2014 r. jest prawidłowe.



3.2. Trybunał raz jeszcze zwraca uwagę na to, że ustrojodawca, przyznając „każdemu” prawo wniesienia do Trybunału skargi konstytucyjnej, uzależnił je od spełnienia przesłanek, określonych w art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowanych w ustawie o TK, do której przepis ten expressis verbis odsyła (verba legis: „na zasadach określonych w ustawie”). Jednym z konstytucyjnych wymogów wniesienia skargi, jest uzyskanie przez skarżącego decyzji lub orzeczenia wydanego na podstawie – zdaniem skarżącego – niekonstytucyjnego aktu normatywnego (verba legis: „na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie”). Warunkiem sine qua non rozpoznania skargi jest odniesienie sformułowanych w niej zarzutów do przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, stanowiących podstawę ostatecznego orzeczenia prowadzącego do naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw skarżącego. Brak takiego orzeczenia upodabnia skargę konstytucyjną do skargi powszechnej (actio popularis), nieprzewidzianej przepisami prawa, albo też wniosku w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm, który mogą złożyć jedynie podmioty określone w art. 191 ust. 1 pkt 1-5 Konstytucji.



3.3. Skoro na podstawie zakwestionowanych przepisów w sprawie skarżącego nie zostało wydane żadne orzeczenie, to w postanowieniu z 30 kwietnia 2014 r. Trybunał prawidłowo stwierdził, że wniesiony środek prawny nie spełnia przesłanki określonej w art. 79 ust. 1 Konstytucji. W konsekwencji Trybunał zasadnie odmówił – zgodnie z art. 49 w związku z art. 46 ust. 1 ustawy o TK – nadania analizowanej skardze dalszego biegu.



4. Skarżący zarzuca, że Trybunał przekroczył granice wstępnego rozpoznania skargi, a zatem naruszył art. 36 w związku z art. 49 ustawy o TK. Zarzut ten nie zasługuje na uwzględnienie.



4.1. W myśl art. 49 ustawy o TK wstępne rozpoznanie skargi konstytucyjnej powinno opierać się na odpowiednim zastosowaniu art. 36 tej ustawy. Odpowiednie stosowanie nie może jednak prowadzić do pominięcia przepisów ustawy o TK, które wprost określają warunki merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej. Określony w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK wymóg wskazania naruszonych wolności lub praw oraz sposobu ich naruszenia nakłada na Trybunał obowiązek dokonania oceny prawidłowości jego wykonania. Zatem w sytuacji, w której ustawodawca zobowiązuje Trybunał do weryfikacji kompletności skargi konstytucyjnej pod względem spełnienia wymagań określonych zarówno w art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i w ustawie o TK, zarzut, jakoby Trybunał przedwcześnie dokonał merytorycznej oceny skargi konstytucyjnej, jest bezpodstawny. Niepoddanie skargi takiej weryfikacji skutkować musiałoby umorzeniem postępowania na dalszym etapie postępowania przed Trybunałem (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK).



4.2. Skarżący w swoich wywodach nie uwzględnia tego, że stanowisko Trybunału, zgodnie z którym art. 32 Konstytucji wyraża przede wszystkim ogólną zasadę prawa, a nie wolność lub prawo konstytucyjne, zostało przedstawione w orzeczeniu pełnego składu Trybunału (tj. w postanowieniu z 24 października 2001 r., SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). Rozstrzygnięcie to wyraża pogląd prawny, którym związane są pozostałe składy orzekające, Trybunał może zaś od niego odstąpić, orzekając wyłącznie w pełnym składzie (art. 25 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy o TK). Postanowienie w sprawie o sygn. SK 10/01 kształtuje orzecznictwo Trybunału w sprawach zainicjowanych wniesieniem skargi konstytucyjnej (zob. postanowienia TK z: 28 sierpnia 2002 r., Ts 57/02, OTK ZU nr 4/B/2002, poz. 285; 20 lipca 2004 r., Ts 62/04, OTK ZU nr 5/B/2004, poz. 301; 27 czerwca 2007 r., Ts 80/07, OTK ZU nr 5/B/2007, poz. 250).



4.3. Trybunał podkreśla, że powyższy argument odnosi się także do drugiego ze wskazanych w skardze wzorców. Charakter zasad określonych w art. 2 Konstytucji oraz niemożność powoływania się na nie jako podstawę skargi konstytucyjnej zostały bowiem potwierdzone w postanowieniu pełnego składu Trybunału z 23 stycznia 2002 r. (Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 60).



4.4. W skardze konstytucyjnej skarżący postawił zarzut niezgodność § 30 ust. 3 i 4 rozporządzenia z art. 2, art. 32 i art. 33 Konstytucji, jednakże nie powiązał tych wzorców z postanowieniami Konstytucji wyrażającymi konkretne prawa podmiotowe. Trybunał zasadnie przyjął zatem, że takie określenie podstaw skargi konstytucyjnej jest niewystarczające w świetle wymagań wynikających z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK. Ponadto – zdaniem Trybunału – zależność między prawidłowym określeniem podstaw skargi, a wskazaniem sposobu naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw jest tak ścisła, że niewłaściwe – tak jak w sprawie skarżącego – określenie wzorców konstytucyjnych oznacza niespełnienie warunku określonego w art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK.



Zażalenie nie podważa podstaw odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, dlatego Trybunał Konstytucyjny – na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 7 ustawy o TK – postanowił jak w sentencji.