Ts 288/13
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
170/2/B/2014
POSTANOWIENIE
z dnia 3 kwietnia 2014 r.
Sygn. akt Ts 288/13
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Teresa Liszcz,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej M.Ś. w sprawie zgodności:
1) art. 5 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1692, ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 w zw. z art. 77 ust. 2 oraz art. 77 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
2) art. 89 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości (Dz. U. Nr 22, poz. 99, ze zm.) z art. 21 ust. 1 w zw. z art. 2, art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 2 Konstytucji;
3) art. 4171 § 4 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121) z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 77 ust. 2 oraz art. 77 ust. 1 Konstytucji;
4) art. 9 ust. 3 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279, ze zm.) z art. 7, art. 21 ust. 2 w zw. z art. 2, art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 2, art. 92 ust. 1 w zw. z art. 2 Konstytucji,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 31 października 2013 r. M.Ś. (dalej: skarżąca) wystąpiła o zbadanie zgodności: 1) art. 5 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1692, ze zm.; dalej: ustawa zmieniająca) z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 w zw. z art. 77 ust. 2 oraz art. 77 ust. 1 Konstytucji; 2) art. 89 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości (Dz. U. Nr 22, poz. 99, ze zm.; dalej: u.g.g.w.n.) z art. 21 ust. 1 w zw. z art. 2, art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 2 Konstytucji; 3) art. 4171 § 4 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121; dalej: k.c.) z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 77 ust. 2 oraz art. 77 ust. 1 Konstytucji; 4) art. 9 ust. 3 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279, ze zm.; dalej: dekret warszawski) z art. 7, art. 21 ust. 2 w zw. z art. 2, art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 2, art. 92 ust. 1 w zw. z art. 2 Konstytucji.
Skargę sformułowano na podstawie następującego stanu faktycznego. Skarżąca domagała się od Skarbu Państwa odszkodowania za szkodę powstałą wskutek niewydania przez właściwe organy administracji publicznej rozporządzenia wykonawczego na podstawie art. 9 ust. 3 dekretu warszawskiego. To uniemożliwiło jej uzyskanie odszkodowania za nieruchomość objętą zakresem działania dekretu warszawskiego, a należącą m.in. do poprzedniczki prawnej skarżącej. Wyrokiem z 26 września 2011 r. (sygn. akt II C 197/11) Sąd Okręgowy w Warszawie – II Wydział Cywilny (dalej: Sąd Okręgowy w Warszawie) oddalił powództwo w całości, stwierdziwszy, że skarżąca utraciła prawo do odszkodowania. Wyrokiem z 26 czerwca 2012 r. (sygn. akt I ACa 111/12) Sąd Apelacyjny w Warszawie – I Wydział Cywilny (dalej: Sąd Apelacyjny w Warszawie) oddalił apelację skarżącej. Od tego wyroku skarżąca wniosła skargę kasacyjną. Postanowieniem z 28 czerwca 2013 r. (sygn. akt I CSK 708/12) Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi do rozpoznania. Sąd ten stwierdził, że skarżąca nie przedstawiła przekonujących argumentów za istnieniem w jej sprawie przesłanki wskazanej w art. 3989 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101; dalej: k.p.c.) , tj. istotnego zagadnienia prawnego.
Zdaniem skarżącej zaskarżone przepisy są niezgodne z Konstytucją przede wszystkim w zakresie, w jakim wyłączają możliwość dochodzenia odszkodowania za zaniechanie legislacyjne powstałe przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej, a trwające także po jej wejściu w życie. Jak twierdzi skarżąca, w jej sprawie doszło do naruszenia zasady demokratycznego państwa prawa, w tym zasady praw słusznie nabytych (art. 2 Konstytucji), zasady praworządności (art. 7 Konstytucji), zasady równości (art. 32 Konstytucji), prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji) i zakazu zamykania drogi sądowej (art. 77 ust. 2 Konstytucji), prawa własności (art. 21 ust. 1 oraz art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji), prawa do wynagrodzenia szkody za niezgodne z prawem działanie władzy publicznej (art. 77 ust. 1 Konstytucji) oraz zasad wydawania rozporządzeń (art. 92 ust. 1 Konstytucji).
Skarżąca podniosła, że jej prawa i wolności konstytucyjne zostały naruszone w związku z wydaniem postanowienia Sądu Najwyższego z 28 czerwca 2013 r. o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Zamknęło to bowiem skarżącej drogę do wzruszenia niekorzystnych dla niej wyroków sądów powszechnych. W szczególności doprowadziło do naruszenia prawa do ochrony własności i prawa do wynagrodzenia szkody. Skarżąca podkreśliła, że wyczerpała drogę prawną stosownie do wymogu przewidzianego w art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), skoro wniosła apelację i skargę kasacyjną.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 36 ust. 1 w zw. z art. 49 ustawy o TK skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, podczas którego Trybunał Konstytucyjny bada, czy spełnia ona warunki określone przez prawo. Zasadniczo zostały one uregulowane w art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowane w art. 46–48 ustawy o TK. Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o TK skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu trzech miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia.
Trybunał stwierdza, że złożona skarga nie spełnia warunków formalnych, co uniemożliwia nadanie jej dalszego biegu. Skarżąca nie dochowała bowiem trzymiesięcznego terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej, o którym stanowi art. 46 ust. 1 ustawy o TK.
Trybunał przypomina, że wymóg wyczerpania drogi prawnej dotyczy wniesienia zwyczajnych środków zaskarżenia przysługujących skarżącemu. Wniesienie nadzwyczajnych środków zaskarżenia (np. skargi kasacyjnej w sprawach cywilnych, kasacji w sprawach karnych, skargi o wznowienie postępowania czy skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego rozstrzygnięcia) wykracza poza ramy „drogi prawnej”, o której mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK (zob. postanowienia TK z: 25 lipca 2006 r., Ts 143/06, OTK ZU nr 1/B/2007, poz. 55; 13 lutego 2007 r., Ts 162/06, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 15; 15 lutego 2007 r. i 16 maja 2007 r., Ts 144/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 129 i 130; 4 października 2007 r., Ts 47/07, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 67; 27 listopada 2007 r., Ts 107/07, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 39; 27 listopada 2007 r., Ts 284/06, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 60; 14 stycznia 2009 r., Ts 260/08, OTK ZU nr 3/B/2009, poz. 209; 16 maja 2011 r. i 28 lipca 2011 r., Ts 240/10, OTK ZU nr 4/B/2011, poz. 326; 26 lipca 2011 r. i 7 grudnia 2011 r., Ts 163/11, OTK ZU nr 6/B/2011, poz. 508 i 509).
Należy przypomnieć, że od wejścia w życie ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98) skarga kasacyjna jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia przysługującym w szczególnych sytuacjach od orzeczeń prawomocnych. Wspomniana nowelizacja spowodowała modyfikację sposobu liczenia trzymiesięcznego terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. Na gruncie obecnie obowiązujących przepisów k.p.c. termin ten biegnie od daty doręczenia skarżącemu orzeczenia sądu drugiej instancji, niezależnie od tego, czy w sprawie może jeszcze zostać złożona skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego.
W związku z powyższym trzymiesięczny termin do wniesienia rozpatrywanej skargi konstytucyjnej rozpoczął bieg w chwili doręczenia pełnomocnikowi skarżącej prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 26 czerwca 2012 r. wraz z uzasadnieniem. Wniesienie nadzwyczajnego środka zaskarżenia w postaci skargi kasacyjnej nie wpłynęło na wstrzymanie biegu tego terminu. Należy przy tym zauważyć, że skarżąca zaskarżyła przepisy będące podstawą oddalenia powództwa przez sąd pierwszej instancji, a następnie oddalenia apelacji przez sąd drugiej instancji. Zarzucane w skardze naruszenie praw i wolności konstytucyjnych skarżącej należy wiązać z wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z 26 września 2011 r. , który w następstwie oddalenia apelacji stał się prawomocny, a nie dopiero z postanowieniem Sądu Najwyższego z 28 czerwca 2013 r., jak mylnie założyła skarżąca.
Trybunał zaznacza, że rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego w sprawie skargi kasacyjnej może być ostatecznym orzeczeniem w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji i art. 46 ust. 1 ustawy o TK jedynie wówczas, gdy skarżący domaga się zbadania zgodności z Konstytucją norm proceduralnych dotyczących tego etapu postępowania (np. podstaw skargi kasacyjnej) lub – co wymaga szczególnego podkreślenia – norm, na podstawie których orzekał dopiero sąd kasacyjny (zob. postanowienie TK z 13 lutego 2013 r., Ts 300/12, niepubl.). Z tą drugą sytuacją mamy do czynienia np. wtedy, gdy Sąd Najwyższy przyjmie wykładnię przepisów całkowicie odmienną od wykładni dokonanej przez sąd drugiej instancji, co doprowadzi do oddalenia powództwa, które wcześniej zostało przez sąd drugiej instancji uwzględnione. W sprawie skarżącej Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, stwierdziwszy, że nie zachodzi żadna z przesłanek określonych w art. 3989 § 1 k.p.c. Oczywiste jest zatem, że Sąd ten nie przyjął innej wykładni zaskarżonych przepisów niż sądy pierwszej i drugiej instancji. Nie można zatem uznać, że w niniejszej sprawie to dopiero orzeczenie Sądu Najwyższego ukształtowało sytuację prawną skarżącej, a tym samym zdeterminowało przedmiot i zakres skargi konstytucyjnej. Ostatecznym rozstrzygnięciem – w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy o TK – jest w tym przypadku wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 26 czerwca 2012 r.
Skoro, jak wynika ze skargi, pełnomocnik skarżącej wniósł skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego 16 października 2012 r. (a zatem wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie wraz z uzasadnieniem musiał zostać doręczony pełnomocnikowi skarżącej wcześniej), to złożenie skargi konstytucyjnej 31 października 2013 r. nastąpiło ze znacznym przekroczeniu trzymiesięcznego terminu przewidzianego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Między doręczeniem wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie wraz z uzasadnieniem a wniesieniem skargi konstytucyjnej upłynął bowiem ponad rok.
Dodatkowo Trybunał zwraca uwagę na to, że z uzasadnienia postanowienia Sądu Najwyższego z 28 czerwca 2013 r. wynika, iż w skardze kasacyjnej skarżąca zarzuciła niezgodność z Konstytucją art. 5 ustawy nowelizującej w zw. z art. 4171 § 4 k.c. Już sam tak wyznaczony zakres zaskarżenia uzasadniał skorzystanie w pierwszej kolejności ze skargi konstytucyjnej.
W tym stanie rzeczy należało postanowić jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
z dnia 3 kwietnia 2014 r.
Sygn. akt Ts 288/13
Trybunał Konstytucyjny w składzie:
Teresa Liszcz,
po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej M.Ś. w sprawie zgodności:
1) art. 5 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1692, ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 w zw. z art. 77 ust. 2 oraz art. 77 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
2) art. 89 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości (Dz. U. Nr 22, poz. 99, ze zm.) z art. 21 ust. 1 w zw. z art. 2, art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 2 Konstytucji;
3) art. 4171 § 4 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121) z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 77 ust. 2 oraz art. 77 ust. 1 Konstytucji;
4) art. 9 ust. 3 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279, ze zm.) z art. 7, art. 21 ust. 2 w zw. z art. 2, art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 2, art. 92 ust. 1 w zw. z art. 2 Konstytucji,
p o s t a n a w i a:
odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.
UZASADNIENIE
W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego 31 października 2013 r. M.Ś. (dalej: skarżąca) wystąpiła o zbadanie zgodności: 1) art. 5 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 162, poz. 1692, ze zm.; dalej: ustawa zmieniająca) z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 w zw. z art. 77 ust. 2 oraz art. 77 ust. 1 Konstytucji; 2) art. 89 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości (Dz. U. Nr 22, poz. 99, ze zm.; dalej: u.g.g.w.n.) z art. 21 ust. 1 w zw. z art. 2, art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 2 Konstytucji; 3) art. 4171 § 4 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121; dalej: k.c.) z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 77 ust. 2 oraz art. 77 ust. 1 Konstytucji; 4) art. 9 ust. 3 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279, ze zm.; dalej: dekret warszawski) z art. 7, art. 21 ust. 2 w zw. z art. 2, art. 64 ust. 1 i 2 w zw. z art. 2, art. 92 ust. 1 w zw. z art. 2 Konstytucji.
Skargę sformułowano na podstawie następującego stanu faktycznego. Skarżąca domagała się od Skarbu Państwa odszkodowania za szkodę powstałą wskutek niewydania przez właściwe organy administracji publicznej rozporządzenia wykonawczego na podstawie art. 9 ust. 3 dekretu warszawskiego. To uniemożliwiło jej uzyskanie odszkodowania za nieruchomość objętą zakresem działania dekretu warszawskiego, a należącą m.in. do poprzedniczki prawnej skarżącej. Wyrokiem z 26 września 2011 r. (sygn. akt II C 197/11) Sąd Okręgowy w Warszawie – II Wydział Cywilny (dalej: Sąd Okręgowy w Warszawie) oddalił powództwo w całości, stwierdziwszy, że skarżąca utraciła prawo do odszkodowania. Wyrokiem z 26 czerwca 2012 r. (sygn. akt I ACa 111/12) Sąd Apelacyjny w Warszawie – I Wydział Cywilny (dalej: Sąd Apelacyjny w Warszawie) oddalił apelację skarżącej. Od tego wyroku skarżąca wniosła skargę kasacyjną. Postanowieniem z 28 czerwca 2013 r. (sygn. akt I CSK 708/12) Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi do rozpoznania. Sąd ten stwierdził, że skarżąca nie przedstawiła przekonujących argumentów za istnieniem w jej sprawie przesłanki wskazanej w art. 3989 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101; dalej: k.p.c.) , tj. istotnego zagadnienia prawnego.
Zdaniem skarżącej zaskarżone przepisy są niezgodne z Konstytucją przede wszystkim w zakresie, w jakim wyłączają możliwość dochodzenia odszkodowania za zaniechanie legislacyjne powstałe przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej, a trwające także po jej wejściu w życie. Jak twierdzi skarżąca, w jej sprawie doszło do naruszenia zasady demokratycznego państwa prawa, w tym zasady praw słusznie nabytych (art. 2 Konstytucji), zasady praworządności (art. 7 Konstytucji), zasady równości (art. 32 Konstytucji), prawa do sądu (art. 45 ust. 1 Konstytucji) i zakazu zamykania drogi sądowej (art. 77 ust. 2 Konstytucji), prawa własności (art. 21 ust. 1 oraz art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji), prawa do wynagrodzenia szkody za niezgodne z prawem działanie władzy publicznej (art. 77 ust. 1 Konstytucji) oraz zasad wydawania rozporządzeń (art. 92 ust. 1 Konstytucji).
Skarżąca podniosła, że jej prawa i wolności konstytucyjne zostały naruszone w związku z wydaniem postanowienia Sądu Najwyższego z 28 czerwca 2013 r. o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Zamknęło to bowiem skarżącej drogę do wzruszenia niekorzystnych dla niej wyroków sądów powszechnych. W szczególności doprowadziło do naruszenia prawa do ochrony własności i prawa do wynagrodzenia szkody. Skarżąca podkreśliła, że wyczerpała drogę prawną stosownie do wymogu przewidzianego w art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), skoro wniosła apelację i skargę kasacyjną.
Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 36 ust. 1 w zw. z art. 49 ustawy o TK skarga konstytucyjna podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, podczas którego Trybunał Konstytucyjny bada, czy spełnia ona warunki określone przez prawo. Zasadniczo zostały one uregulowane w art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowane w art. 46–48 ustawy o TK. Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o TK skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu trzech miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia.
Trybunał stwierdza, że złożona skarga nie spełnia warunków formalnych, co uniemożliwia nadanie jej dalszego biegu. Skarżąca nie dochowała bowiem trzymiesięcznego terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej, o którym stanowi art. 46 ust. 1 ustawy o TK.
Trybunał przypomina, że wymóg wyczerpania drogi prawnej dotyczy wniesienia zwyczajnych środków zaskarżenia przysługujących skarżącemu. Wniesienie nadzwyczajnych środków zaskarżenia (np. skargi kasacyjnej w sprawach cywilnych, kasacji w sprawach karnych, skargi o wznowienie postępowania czy skargi o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego rozstrzygnięcia) wykracza poza ramy „drogi prawnej”, o której mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK (zob. postanowienia TK z: 25 lipca 2006 r., Ts 143/06, OTK ZU nr 1/B/2007, poz. 55; 13 lutego 2007 r., Ts 162/06, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 15; 15 lutego 2007 r. i 16 maja 2007 r., Ts 144/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 129 i 130; 4 października 2007 r., Ts 47/07, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 67; 27 listopada 2007 r., Ts 107/07, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 39; 27 listopada 2007 r., Ts 284/06, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 60; 14 stycznia 2009 r., Ts 260/08, OTK ZU nr 3/B/2009, poz. 209; 16 maja 2011 r. i 28 lipca 2011 r., Ts 240/10, OTK ZU nr 4/B/2011, poz. 326; 26 lipca 2011 r. i 7 grudnia 2011 r., Ts 163/11, OTK ZU nr 6/B/2011, poz. 508 i 509).
Należy przypomnieć, że od wejścia w życie ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98) skarga kasacyjna jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia przysługującym w szczególnych sytuacjach od orzeczeń prawomocnych. Wspomniana nowelizacja spowodowała modyfikację sposobu liczenia trzymiesięcznego terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. Na gruncie obecnie obowiązujących przepisów k.p.c. termin ten biegnie od daty doręczenia skarżącemu orzeczenia sądu drugiej instancji, niezależnie od tego, czy w sprawie może jeszcze zostać złożona skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego.
W związku z powyższym trzymiesięczny termin do wniesienia rozpatrywanej skargi konstytucyjnej rozpoczął bieg w chwili doręczenia pełnomocnikowi skarżącej prawomocnego wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 26 czerwca 2012 r. wraz z uzasadnieniem. Wniesienie nadzwyczajnego środka zaskarżenia w postaci skargi kasacyjnej nie wpłynęło na wstrzymanie biegu tego terminu. Należy przy tym zauważyć, że skarżąca zaskarżyła przepisy będące podstawą oddalenia powództwa przez sąd pierwszej instancji, a następnie oddalenia apelacji przez sąd drugiej instancji. Zarzucane w skardze naruszenie praw i wolności konstytucyjnych skarżącej należy wiązać z wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z 26 września 2011 r. , który w następstwie oddalenia apelacji stał się prawomocny, a nie dopiero z postanowieniem Sądu Najwyższego z 28 czerwca 2013 r., jak mylnie założyła skarżąca.
Trybunał zaznacza, że rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego w sprawie skargi kasacyjnej może być ostatecznym orzeczeniem w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji i art. 46 ust. 1 ustawy o TK jedynie wówczas, gdy skarżący domaga się zbadania zgodności z Konstytucją norm proceduralnych dotyczących tego etapu postępowania (np. podstaw skargi kasacyjnej) lub – co wymaga szczególnego podkreślenia – norm, na podstawie których orzekał dopiero sąd kasacyjny (zob. postanowienie TK z 13 lutego 2013 r., Ts 300/12, niepubl.). Z tą drugą sytuacją mamy do czynienia np. wtedy, gdy Sąd Najwyższy przyjmie wykładnię przepisów całkowicie odmienną od wykładni dokonanej przez sąd drugiej instancji, co doprowadzi do oddalenia powództwa, które wcześniej zostało przez sąd drugiej instancji uwzględnione. W sprawie skarżącej Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, stwierdziwszy, że nie zachodzi żadna z przesłanek określonych w art. 3989 § 1 k.p.c. Oczywiste jest zatem, że Sąd ten nie przyjął innej wykładni zaskarżonych przepisów niż sądy pierwszej i drugiej instancji. Nie można zatem uznać, że w niniejszej sprawie to dopiero orzeczenie Sądu Najwyższego ukształtowało sytuację prawną skarżącej, a tym samym zdeterminowało przedmiot i zakres skargi konstytucyjnej. Ostatecznym rozstrzygnięciem – w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy o TK – jest w tym przypadku wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 26 czerwca 2012 r.
Skoro, jak wynika ze skargi, pełnomocnik skarżącej wniósł skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego 16 października 2012 r. (a zatem wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie wraz z uzasadnieniem musiał zostać doręczony pełnomocnikowi skarżącej wcześniej), to złożenie skargi konstytucyjnej 31 października 2013 r. nastąpiło ze znacznym przekroczeniu trzymiesięcznego terminu przewidzianego w art. 46 ust. 1 ustawy o TK. Między doręczeniem wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie wraz z uzasadnieniem a wniesieniem skargi konstytucyjnej upłynął bowiem ponad rok.
Dodatkowo Trybunał zwraca uwagę na to, że z uzasadnienia postanowienia Sądu Najwyższego z 28 czerwca 2013 r. wynika, iż w skardze kasacyjnej skarżąca zarzuciła niezgodność z Konstytucją art. 5 ustawy nowelizującej w zw. z art. 4171 § 4 k.c. Już sam tak wyznaczony zakres zaskarżenia uzasadniał skorzystanie w pierwszej kolejności ze skargi konstytucyjnej.
W tym stanie rzeczy należało postanowić jak w sentencji.