Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 marca 2013 r.

Sąd Apelacyjny – Okręgowy w T. Wydział III

Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia: SO Anna Moskal

Protokolant: st.sekr.sąd. Dorota Lichocka

przy udziale -

po rozpoznaniu w dniu 18 marca 2013 roku w Tarnobrzegu

sprawy R. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych – Oddział w R.

o prawo do emerytury w obniżonym wieku z tytułu pracy w warunkach szczególnych

na skutek R. B.

z dnia 09 stycznia 2013 roku nr (...)

I.zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy R. B. prawo do emerytury w obniżonym wieku z tytułu pracy w warunkach szczególnych od dnia 06 grudnia 2012 roku,

II.zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.
na rzecz wnioskodawcy R. B. kwotę 60 zł (słownie: sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. –

Sygn. akt III U 139/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 9.01.2013r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. po rozpoznaniu wniosku R. B. z dnia 6.12.2012r. odmówił mu prawa do emerytury. Jako podstawę prawną decyzji powołał ustawę z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS (j.t.Dz.U.
z 2009r. Nr.153, poz.1227) oraz Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U.z 1983r. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Uzasadniając wyjaśnił, że zgodnie z art. 184 powołanej ustawy w związku
z § 4 w/w rozporządzenia ubezpieczonemu urodzonemu po dniu 31.12.1948r. emerytura przysługuje, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

- osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzny,

- nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego lub wniósł
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE na dochody budżetu państwa,

- rozwiązał stosunek pracy w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem,

- na dzień 1.01.1999r. osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 25 lat dla mężczyzn w tym okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze, wykonywanego stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, wynoszący co najmniej 15 lat.

Wskazał, że wnioskodawca nie udowodnił 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach. Za taką pracę nie uznano zatrudnienia w Nadleśnictwie M. od 12.01.1976r. do 30.09.1991r. oraz od 1.11.1991r. do 30.04.1995r., ponieważ w świadectwie pracy z dnia 6.12.2012r. i w zaświadczeniu z dnia 18.12.2012r. podane są 2 stanowiska pracy drwal i wozak, co wyklucza stale i w pełnym wymiarze wykonywanie pracy na zajmowanym stanowisku.

Przyjęto za udowodniony na dzień 1.01.1999r. ogólny staż pracy
w wymiarze 29 lata 4 miesiące i 16 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył R. B. zaskarżając ją w całości i wnosząc o przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury.

W uzasadnieniu podał, że w okresie zatrudnienia w Nadleśnictwie M. pracował w warunkach szczególnych jako wozak przy zrywce i wysuwce drewna od 12.01.1976r. do lutego 1981r., a po ukończeniu kursu drwala i operatora pilarek spalinowych od marca 1981r. do 30.04.1995r. pracował jako drwal. W., że po otrzymaniu pilarki spalinowej jego praca polegała na ścince drzew i całkowitym wyrobie drewna. Nadmienił, że wprawdzie zawód drwal w okresie jego zatrudnienia zmieniał nazwy , tj. pilarz-drwal motorniczy, operator pilarek, ale wciąż był to zawód drwala.

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 30.01.2013r. organ rentowy wniósł
o oddalenie odwołania. W uzasadnieniu powołał te same przepisy, co w zaskarżonej decyzji oraz podniósł te same argumenty. Dodatkowo wskazał, że z przedłożonego świadectwo pracy w warunkach szczególnych wynika, że w okresie od 12.01.1976r. do 30.09.1991r. oraz od 1.11.1991r. do 30.04.1995r. wnioskodawca wykonywał prace drwala oraz prace wozaka na stanowiskach wozak i drwal. Ponieważ ze świadectwa pracy nie wynikało, czy wykonywał on obydwa rodzaje prac równocześnie, czy też w okresach następujących po sobie organ rentowy zwrócił się o wyjaśnienie wątpliwości. W odpowiedzi pracodawca w dniu 18.12.2012r. wystawił zaświadczenie, w którym stwierdził, że nie może wskazać w jakich okresach zawierających się między 12.01.1976r. a 30.09.1991r. wnioskodawca wykonywał prace drwala, a w jakich wozaka. W związku z tym nie można uznać, że prace te nie były wykonywane równocześnie i tym samym brak podstaw do uznania, że w spornym okresie odwołujący wykonywał prace w szczególnych warunkach.

Jednocześnie ZUS wskazał, że w zaświadczeniu z dnia 18.12.2012r. pracodawca stwierdził, że w okresie od 1.11.1991r. do 30.04.1995r. tj. przez 3 lata 4 miesiące i 3 dni wnioskodawca wykonywał pracę jako drwal motorniczy i okres ten należy zaliczyć do pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

ustalił i zważył, co następuje:

Wnioskodawca R. B. urodził się (...). Na dzień 1.01.1999 r. udowodnił ogólny staż pracy w wymiarze 29 lata 4 miesiące i 16 dni okresów składkowych i nieskładkowych i jest to okoliczność niesporna.

W okresie od 12.01.1976r. do 30.09.1991r. i od 1.11.1991r. do 30.04.1995r. R. B. zatrudniony był w Nadleśnictwie M. w pełnym wymiarze czasu pracy. W dniu 12.01.1976r. zawarto z nim umowę o pracę i powierzono stanowisko woźnicy do koni gospodarczych w Leśnictwie P..

W okresie od 8.01.1981r. do 28.01.1981r. uczęszczał na kurs z zakresu obsługi sprzętu mechanicznego używanego w zagospodarowaniu i użytkowaniu lasu. W dniu 5.02.1981r. złożył egzamin z wynikiem pozytywnym i uzyskując uprawnienia operatora-pilarza. W dniu 6.02.1981r. rozpoczął pracę jako drwal motorniczy i pracował na tym stanowisku do 30.09.1991r..

W okresie 1-31.10.1991r. wnioskodawca zatrudniony był w pełnym wymiarze czasu w P.U. P.H. (...) - (...).C. w M. jako drwal motorniczy.

Od 1.11.1991r. do 30.04.1995r. ponownie pracował w Nadleśnictwie M. jako drwal motorniczy. W tym czasie przebywał na zasiłku chorobowym w okresie od 8.03.1995r. do 31.03.1995r.

Praca wnioskodawcy na stanowisku woźnicy od 12.01.1976r. do 5.02.1981r. polegała na wyciąganiu zaprzęgiem konnym do drogi całych, długich kłód drewna, a w sytuacji, gdy drewno było ułożone na stosie, na załadowywaniu go ręcznie na wóz konny i wywożeniu z lasu, gdzie była prowadzona wycinka lub zrywka na miejsce składowe wyznaczone przez leśniczego.

Jego praca w charakterze drwala motorniczego od 6.02.1981r. do 30.04.1995r. i od 1.11.1991r. do 30.04.1995r. polegała na ścince i wyróbce drewna. W. drewna to przecinanie kłód drewna, które wcześniej były ścięte piłą. W zależności od potrzeb używał przy tym również siekiery. Po obróbce układał drewno w stosy. Wymienione czynności wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Za powyższy okres R. B. otrzymał świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 6.12.2012r., z którego wynika, że od 12.01.1976r. do 30.09.1991r. i od 1.11.1991r. do 30.04.1995r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace drwala Dział VI poz. 1 pkt 1 i wozaka – Dział VI poz.2 pkt 1 na stanowisku wozak, drwal motorniczy wymienionym w wykazie A dział VI poz. 1 i 2 pkt 1 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia Nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 31.03.1988r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. Nr 2 poz. 4). W wyjaśnieniu na przedmiotowym świadectwie znajduje się zapis, że potocznie słownictwo drwal motorniczy używane w nadleśnictwach odpowiada stanowisku drwala, który wykonywał prace drwala przy pomocy takich przedmiotów jak siekiera, piła ręczna i pilarka.

Obecnie wnioskodawca nie pozostaje w stosunku pracy. Jest uprawniony do renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy.

(dowód:

- akta rentowe wnioskodawcy: wniosek o emeryturę str. 5, świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach str.13,

- akta osobowe wnioskodawcy z okresu zatrudnienia w Nadleśnictwie M.,

- zaświadczenia Lasów Państwowych Okręgowy Zarząd Lasów Państwowych w K. z 5.02.1981r. o ukończeniu kursu z zakresu obsługi sprzętu mechanicznego używanego w zagospodarowaniu i użytkowaniu lasu k.23,

- kopia legitymacji pracownika Służby Leśnej Nr 28/95 wystawiona przez Nadleśnictwo M. na nazwisko R. G. k.23,

- zeznania świadków: R. G. k.24v-25, J. N. k.25,

- zeznania wnioskodawcy k. 25v)

Uprawnienie wnioskodawcy do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy
w warunkach szczególnych należało rozpoznać pod kątem spełnienia przesłanek
z art. 184 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (j.t. Dz.U.
z 2009 r. Nr 53 poz. 1227 ze zm.), zwanej dalej ustawą. Stanowi on,
że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. na dzień 1 stycznia 1999r.) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury
w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku
o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem. Ostatni warunek tj. rozwiązanie stosunku pracy nie jest już wymagany od dnia 1 stycznia 2013r. w związku ze zmianą ustawy.

Okres składkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy wynosi dla mężczyzny 25 lat. Odnośnie natomiast przepisów dotychczasowych, które regulowały prawo do nabycia świadczenia emerytalnego przez mężczyznę w wieku niższym niż 65 lat
w związku z wykonywaniem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze, te przepisy to przede wszystkim Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), zwane dalej Rozporządzeniem.

Zgodnie z § 3 i § 4 ust. 1 Rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia.

Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione
w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeśli spełni łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet 60 lat dla mężczyzn

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy
w szczególnych warunkach.

Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy (§2pkt.1 Rozporządzenia....).

W przedmiotowej sprawie bezspornym jest, że wnioskodawca w dniu 13.12.2009r. ukończył 60 rok życia, rozwiązał stosunek pracy, nie przystępował do OFE . Rozstrzygnięcie sporu w niniejszej sprawie wymaga ustalenia czy R. B. na dzień 1.01.1999r. wykazał co najmniej 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. zawiera wykaz prac i stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Tym samym o tym czy praca wykonywana przez pracownika może być zaliczona do pracy w warunkach szczególnych decyduje fakt umieszczenia danego stanowiska pracy w tym wykazie. Nadto musi być to praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Wymienione Rozporządzenie zalicza do prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego w wykazie A dział VI pozycja 1 prace drwali, natomiast w pozycji 2 prace przy zrywce i wywózce drewna z lasu.

Sąd uznał za wiarygodne przeprowadzone w sprawie dowody w postaci zeznań świadków, zeznań wnioskodawcy oraz zgromadzonych dokumentów w tym angaży zalegających w aktach osobowych oraz zaświadczenia Lasów Państwowych Okręgowy Zarząd Lasów Państwowych w K. z 5.02.1981r. o ukończeniu przez wnioskodawcę kursu z zakresu obsługi sprzętu mechanicznego używanego w zagospodarowaniu i użytkowaniu lasu.

Z dokumentów tych wynika, że odwołujący się będąc zatrudniony w Nadleśnictwie M. w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od 12.01.1976r . do 5.02.1981r. pracował na stanowisku woźnicy do koni gospodarczych w Leśnictwie P., a po ukończeniu kursu z zakresu obsługi sprzętu mechanicznego używanego w zagospodarowaniu i użytkowaniu lasu oraz złożeniu egzaminu w dniu 5.02.1981r. uzyskał uprawnienia operatora-pilarza i rozpoczął pracę jako drwal motorniczy. W aktach osobowych zalega pismo z dnia 5.06.1983r. o przyznaniu wnioskodawcy nagrody za zajęciu III miejsca w eliminacjach do Okręgowych Zawodów Drwali Motorniczych. W piśmie tym stanowisko wnioskodawcy określone zostało już jako drwal motorniczy. Jako drwal motorniczy wnioskodawca pracował również w okresie od 1.11.1991r. do 30.04.1995r. W tym czasie przebywał na zasiłku chorobowym po 14.11.1991r. w okresie od 8.03.1995r. do 31.03.1995r. tj. przez 24 dni.

R. B. zeznał, że od 1976r. do ukończenia kursu drwala motorniczego w 1981r. pracował w pełnym wymiarze czasu pracy w Nadleśnictwie M. – Leśnictwo P. jako wozak-zrywkarz. Praca ta polegała na tym, że prowadził konia, który ciągnął kłodę, do której przypięty był łańcuchem zrywkowym. Gdy drewno było już ułożone na stosie to załadowywał je ręcznie na wóz konny i wywoził z lasu, gdzie była prowadzona wycinka lub zrywka na miejsce składowe wyznaczone przez leśniczego. Wyjaśnił, że w tym czasie nie zajmował się innymi czynnościami. Natomiast w 1981r. Nadleśnictwo zorganizowało kurs dla drwali motorniczych, w którym brał udział i uzyskał uprawnienia operatora pilarza. Po tym kursie zaczął pracować jako drwal motorniczy przy ścince i wyróbce drewna. W. drewna polegała na przecinaniu kłód drewna, które wcześniej ściął piłą. W zależności od potrzeb używał przy tym również siekiery. Po obróbce układał drewno w stosy. Wymienione czynności wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy
( zeznania wnioskodawcy k.25v).

W ocenie Sądu zeznania te zasługują na danie im wiary, albowiem znalazły wiarygodne potwierdzenie w materiale dowodowym zgromadzonym w przedmiotowej sprawie, w tym zeznaniach świadków R. G. i J. N.. Wymienieni świadkowie pracowali razem z wnioskodawcą w Nadleśnictwie M. - Leśnictwo P.. Świadek R. G. pracował tam w latach 1963-2001 najpierw jako uczeń szkoły zawodowej, a następnie podleśniczy. Był on zwierzchnikiem wnioskodawcy i sprawował bezpośredni nadzór nad jego pracą. Świadek ten zeznał, że wnioskodawca po przyjęciu do pracy przez kilka lat pracował jako wozak-zrywkarz, a po zrobieniu kursu na pilarki mechaniczne zajmował się ścinką i obróbką drewna. Wyjaśnił, że do pracy R. B. jako wozaka należało ładowanie drewna ręcznie na wóz konny i wywożenie do lasu do drogi, skąd później można było je wywieź sprzętem mechanicznym oraz zrywka dłużyc tj. wyciąganie zaprzęgiem konnym do drogi całych, długich kłód drewna ( zeznania świadka R. G. k.24v-25).

Również świadek J. N., który pracował razem z wnioskodawcą w latach 1971 -1995 jako drwal-pilarz potwierdził, że odwołujący się najpierw pracował jako zrywkarz, a po ukończeniu kursu na pilarki jako drwal motorniczy. Wyjaśnił, że pracując na stanowisku zrywkarza wnioskodawca jechał konnym zaprzęgiem do lasu, gdzie odbywała się wycinka, odprzęgał konia z zaprzęgu, przypinał łańcuchy do ściętej przez pilarza kłody drewna i do orczyka przy koniu i ciągnął kłodę do linii lasu, gdzie mógł podjechać transport mechaniczny. Świadek zeznał, że wnioskodawca jako zrywkarz pracował również przy ręcznym załadunku i rozładunku drewna, natomiast jako drwal motorniczy zajmował się on ścinką i okrzesywaniem ściętego drewna przy użyciu piły, pilarki, siekiery. Wymienione czynności wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy ( zeznania świadka J. N. k.25).

Zeznania świadków zasługują na wiarę, gdyż znajdują potwierdzenie w materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie, są logiczne, wyczerpujące oraz korespondują z zeznaniami wnioskodawcy. W tym miejscu wskazać należy, że świadkowie byli współpracownikami wnioskodawcy i zeznawali na okoliczności znane im z własnych obserwacji.

W przedmiotowej sprawie wnioskodawca wprawdzie zajmował początkowo stanowisko woźnicy w okresie 1976-1981, jednakże zajmował się pracą przy zrywce i wywózce drewna z lasu.

Ugruntowany jest w orzecznictwie pogląd, iż dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 325; z dnia 19 września 2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 329; z dnia 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75 i z dnia 24 marca 2009 r., I PK 194/08, LEX nr 528152).

W ocenie Sądu wyniki przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego pozwalają na stwierdzenie, iż R. B. będąc zatrudniony w Nadleśnictwie M. na stanowisku woźnicy i drwala motorniczego w okresach od 12.01.1976r. do 30.09.1991r. oraz od 1.11.1991r. do 30.04.1995r. z wyłączeniem okresu przebywania na zasiłku chorobowym, tj. przez 19 lat 1 miesiąc i 25 dni pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych wykonując prace, które dają uprawnienia do uzyskania prawa do emerytury w obniżonym wieku.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie przepisu art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał R. B. prawo do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych od dnia 6.12.2012r. tj. od dnia złożenia wniosku. Wcześniej, bo w dacie 13.12.2009r. ukończył on 60 rok życia
( punkt I wyroku).

Na podstawie art. 98 kpc w zw. z § 2 i § 12 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
z urzędu ( Dz.U. z 2002r. Nr 163 poz.1348 z późn. zm.) Sąd zasądził od pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. na rzecz wnioskodawcy kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Sąd miał na uwadze niezbędny nakład pracy adwokata, a także charakter sprawy i wkład pracy adwokata w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia ( pkt II wyroku).

Sędzia........

Zarządzenie:

- odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego-ref.K. S..

Sędzia........