I CSK 164/13
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:27-10-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I CSK 164/13
POSTANOWIENIE
Dnia 4 grudnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Wojciech Katner
w sprawie z powództwa A. B.
przeciwko Skarbowi Państwa - Wojewodzie […] o ustalenie i zapłatę,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 4 grudnia 2013 r.,
na skutek skargi kasacyjnej powoda
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 13 grudnia 2012 r.,
1) odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania,
2) przyznaje adwokatowi Ł. T. od Skarbu
Państwa Sądu Apelacyjnego kwotę 5.400
(pięć tysięcy czterysta) złotych, powiększoną o podatek
VAT, tytułem udzielonej a nieopłaconej pomocy prawnej
z urzędu dla powoda.
UZASADNIENIE
2
Wyrokiem z dnia 13 grudnia 2012 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację powoda
A. B. od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 14 maja 2012 r. w sprawie
przeciwko Skarbowi Państwa - Wojewodzie […] o ustalenie, że majątek ziemski
położony w miejscowości Z. nie podpadał pod działanie dekretu z dnia 6 września
1944 r. Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego o przeprowadzeniu reformy
rolnej oraz o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz 5 000 000 złotych z
odsetkami. Oddalenie powództwa nastąpiło z powołaniem się na przedawnienie
roszczeń, które nastąpiło dnia 5 czerwca 2000 r.; nie dopatrzył się także ani
możliwości zastosowania w sprawie art. 160 k.p.a., ani zastosowania art. 5 k.c.
Stanowisko Sądu pierwszej instancji podzielił Sąd Apelacyjny
W skardze kasacyjnej powód zarzucił wyrokowi Sądu Apelacyjnego
naruszenie prawa materialnego, tj. art. 6 ustawy z dnia 15 listopada 1956 r.
o odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy
państwowych w związku z art. XXVI p.w.k.c. oraz art. 2 i 45 ust. 1 Konstytucji RP
poprzez ich błędną wykładnię i przyjęcie, że stan zawieszenia biegu przedawnienia
roszczenia powoda trwał tylko do dnia 4 czerwca 1989 r., a nie do dnia 1 marca
2010 r. (wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie P 107/08), jak też art. 6
powołanej ustawy w związku z art. 5 k.c. i art. 2 Konstytucji RP przez ich
niezastosowanie i uwzględnienie upływu przedawnienia.
Skarżący wniósł o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania z zasadzeniem kosztów. Pozwany wniósł
o odmowę przyjęcia skargi do rozpoznania, ewentualnie o jej oddalenie
z zasądzeniem kosztów.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga nie może zostać przyjęta do rozpoznania ze względu na brak
przesłanek określonych w art. 3989
§ 1 k.p.c.
We wniosku o przyjęcie skargi pełnomocnik powoda powołał się na
występowanie istotnych zagadnień prawnych (art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c.).
Nie sformułował ich jednak, ale przeszedł od razu do drugiej przesłanki
umożliwiającej przyjęcie skargi, tzn. do potrzeby wykładni przepisów prawnych
3
(art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c.), zadając dwa pytania. Pierwsze o to, czy do czasu
wydania przez Trybunał Konstytucyjny powołanego w podstawach skargi
postanowienia z dnia 1 marca 2010 r. istniał stan niepewności w dochodzeniu
roszczeń związanych z dekretem o reformie rolnej z 1944 r. i czy do tego czasu
był zawieszony bieg przedawnienia roszczeń związanych z tym dekretem.
Drugie pytanie dotyczy zaniechania legislacyjnego w zakresie uchwalenia ustaw
reprywatyzacyjnych i niemożności powoływania się Skarbu Państwa
na przedawnienie roszczeń jako nadużycie prawa.
Oba pytania (zagadnienia) są wadliwie sformułowane i uzasadnione,
ponieważ różnice w poglądach judykatury co do administracyjnej lub sądowej drogi
dochodzenia roszczeń nie mogą stanowić podstawy skargi kasacyjnej.
W szczególności nie świadczą o stanie niepewności prawa. Podobnie nie mogą
takiej podstawy stanowić deklaracje polityczne co do uchwalenia w przyszłości
ustawy reprywatyzacyjnej. Zgodzić się należy ze skarżącym, że ustawa taka winna
zostać uchwalona i to dawno, o czym wypowiadał się Sąd Najwyższy w wielu
swoich orzeczeniach. Jednakże samo nieuchwalenie takiej ustawy nie daje
podstaw do twierdzenia, iż podlega zawieszeniu bieg przedawnienia ogółu
roszczeń majątkowych odnoszących się do majątków przejętych przez Państwo na
podstawie obowiązujących dawniej i obecnie przepisów. Całkowicie niezasadne
jest twierdzenie, że w każdej z takich sytuacji ma się do czynienia z nadużyciem
prawa ze strony Skarbu Państwa, gdyż racje w sprawach reprywatyzacyjnych
są nie tylko po stronie osób występujących z takimi roszczeniami, a często są po
stronie Skarbu Państwa. Na niektóre z tych kwestii zasadnie zwrócił uwagę
pozwany w odpowiedzi na skargę, przytaczając również potrzebne orzecznictwo
Sądu Najwyższego.
W każdym razie, uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi do rozpoznania
w niniejszej sprawie nie odpowiada przesłankom, o których mowa w powołanym art.
3989
§ 1 pkt 1 i 2 k.p.c., który to przepis ma utrwalone, liczne orzecznictwo oraz jest
obszernie omówiony w doktrynie. We wniosku nie zostały wskazane te przepisy,
które miałyby być poddane wykładni oraz czego ta wykładnia miałaby dotyczyć
ze względu na orzecznictwo i poglądy doktryny, wyjątkowo obszerne zarówno
odnośnie do przedawnienia, jak konstrukcji nadużycia prawa. Dotyczy to podobnie
4
powołanych norm konstytucyjnych oraz przepisów dawnych i obecnych
o odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez funkcjonariusza
publicznego (przy wykonywaniu władzy publicznej).
Z tych względów na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c. należało odmówić
przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, rozstrzygając o kosztach na podstawie
art. 98 i art. 108 § 1 w związku z art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c. oraz §§ 19 i 20
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (jedn. tekst: Dz. U. 2013,
poz. 461).
jw
POSTANOWIENIE
Dnia 4 grudnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Wojciech Katner
w sprawie z powództwa A. B.
przeciwko Skarbowi Państwa - Wojewodzie […] o ustalenie i zapłatę,
na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 4 grudnia 2013 r.,
na skutek skargi kasacyjnej powoda
od wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 13 grudnia 2012 r.,
1) odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania,
2) przyznaje adwokatowi Ł. T. od Skarbu
Państwa Sądu Apelacyjnego kwotę 5.400
(pięć tysięcy czterysta) złotych, powiększoną o podatek
VAT, tytułem udzielonej a nieopłaconej pomocy prawnej
z urzędu dla powoda.
UZASADNIENIE
2
Wyrokiem z dnia 13 grudnia 2012 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację powoda
A. B. od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 14 maja 2012 r. w sprawie
przeciwko Skarbowi Państwa - Wojewodzie […] o ustalenie, że majątek ziemski
położony w miejscowości Z. nie podpadał pod działanie dekretu z dnia 6 września
1944 r. Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego o przeprowadzeniu reformy
rolnej oraz o zasądzenie od pozwanego na jego rzecz 5 000 000 złotych z
odsetkami. Oddalenie powództwa nastąpiło z powołaniem się na przedawnienie
roszczeń, które nastąpiło dnia 5 czerwca 2000 r.; nie dopatrzył się także ani
możliwości zastosowania w sprawie art. 160 k.p.a., ani zastosowania art. 5 k.c.
Stanowisko Sądu pierwszej instancji podzielił Sąd Apelacyjny
W skardze kasacyjnej powód zarzucił wyrokowi Sądu Apelacyjnego
naruszenie prawa materialnego, tj. art. 6 ustawy z dnia 15 listopada 1956 r.
o odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy
państwowych w związku z art. XXVI p.w.k.c. oraz art. 2 i 45 ust. 1 Konstytucji RP
poprzez ich błędną wykładnię i przyjęcie, że stan zawieszenia biegu przedawnienia
roszczenia powoda trwał tylko do dnia 4 czerwca 1989 r., a nie do dnia 1 marca
2010 r. (wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie P 107/08), jak też art. 6
powołanej ustawy w związku z art. 5 k.c. i art. 2 Konstytucji RP przez ich
niezastosowanie i uwzględnienie upływu przedawnienia.
Skarżący wniósł o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania z zasadzeniem kosztów. Pozwany wniósł
o odmowę przyjęcia skargi do rozpoznania, ewentualnie o jej oddalenie
z zasądzeniem kosztów.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga nie może zostać przyjęta do rozpoznania ze względu na brak
przesłanek określonych w art. 3989
§ 1 k.p.c.
We wniosku o przyjęcie skargi pełnomocnik powoda powołał się na
występowanie istotnych zagadnień prawnych (art. 3989
§ 1 pkt 1 k.p.c.).
Nie sformułował ich jednak, ale przeszedł od razu do drugiej przesłanki
umożliwiającej przyjęcie skargi, tzn. do potrzeby wykładni przepisów prawnych
3
(art. 3989
§ 1 pkt 2 k.p.c.), zadając dwa pytania. Pierwsze o to, czy do czasu
wydania przez Trybunał Konstytucyjny powołanego w podstawach skargi
postanowienia z dnia 1 marca 2010 r. istniał stan niepewności w dochodzeniu
roszczeń związanych z dekretem o reformie rolnej z 1944 r. i czy do tego czasu
był zawieszony bieg przedawnienia roszczeń związanych z tym dekretem.
Drugie pytanie dotyczy zaniechania legislacyjnego w zakresie uchwalenia ustaw
reprywatyzacyjnych i niemożności powoływania się Skarbu Państwa
na przedawnienie roszczeń jako nadużycie prawa.
Oba pytania (zagadnienia) są wadliwie sformułowane i uzasadnione,
ponieważ różnice w poglądach judykatury co do administracyjnej lub sądowej drogi
dochodzenia roszczeń nie mogą stanowić podstawy skargi kasacyjnej.
W szczególności nie świadczą o stanie niepewności prawa. Podobnie nie mogą
takiej podstawy stanowić deklaracje polityczne co do uchwalenia w przyszłości
ustawy reprywatyzacyjnej. Zgodzić się należy ze skarżącym, że ustawa taka winna
zostać uchwalona i to dawno, o czym wypowiadał się Sąd Najwyższy w wielu
swoich orzeczeniach. Jednakże samo nieuchwalenie takiej ustawy nie daje
podstaw do twierdzenia, iż podlega zawieszeniu bieg przedawnienia ogółu
roszczeń majątkowych odnoszących się do majątków przejętych przez Państwo na
podstawie obowiązujących dawniej i obecnie przepisów. Całkowicie niezasadne
jest twierdzenie, że w każdej z takich sytuacji ma się do czynienia z nadużyciem
prawa ze strony Skarbu Państwa, gdyż racje w sprawach reprywatyzacyjnych
są nie tylko po stronie osób występujących z takimi roszczeniami, a często są po
stronie Skarbu Państwa. Na niektóre z tych kwestii zasadnie zwrócił uwagę
pozwany w odpowiedzi na skargę, przytaczając również potrzebne orzecznictwo
Sądu Najwyższego.
W każdym razie, uzasadnienie wniosku o przyjęcie skargi do rozpoznania
w niniejszej sprawie nie odpowiada przesłankom, o których mowa w powołanym art.
3989
§ 1 pkt 1 i 2 k.p.c., który to przepis ma utrwalone, liczne orzecznictwo oraz jest
obszernie omówiony w doktrynie. We wniosku nie zostały wskazane te przepisy,
które miałyby być poddane wykładni oraz czego ta wykładnia miałaby dotyczyć
ze względu na orzecznictwo i poglądy doktryny, wyjątkowo obszerne zarówno
odnośnie do przedawnienia, jak konstrukcji nadużycia prawa. Dotyczy to podobnie
4
powołanych norm konstytucyjnych oraz przepisów dawnych i obecnych
o odpowiedzialności Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez funkcjonariusza
publicznego (przy wykonywaniu władzy publicznej).
Z tych względów na podstawie art. 3989
§ 2 k.p.c. należało odmówić
przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, rozstrzygając o kosztach na podstawie
art. 98 i art. 108 § 1 w związku z art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c. oraz §§ 19 i 20
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (jedn. tekst: Dz. U. 2013,
poz. 461).
jw