Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 19/14
POSTANOWIENIE
Dnia 11 kwietnia 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Frąckowiak (przewodniczący)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
SSN Hubert Wrzeszcz (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi W. S.
o wznowienie postępowania zakończonego wyrokiem Sądu Apelacyjnego
w […] z dnia 11 sierpnia 2011 r., wydanego
w sprawie z powództwa W. S.
przeciwko Polskiemu Związkowi Łowieckiemu w W.
o ochronę dóbr osobistych, ustalenie i nakazanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 11 kwietnia 2014 r.,
zażalenia skarżącego na postanowienie zawarte w punkcie II
wyroku Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 9 września 2013 r.,
oddala zażalenie i zasądza od W. S.
na rzecz Polskiego Związku Łowieckiego
180 (sto osiemdziesiąt) zł kosztów postępowania zażaleniowego.
2
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 9 września 2013 r. Sąd Apelacyjny– po rozpoznaniu
wniesionej przez W. S. skargi o wznowienie postępowania – zmienił wyrok Sądu
Apelacyjnego z dnia 11 sierpnia 2011 r., w punktach pierwszym i drugim w części w
ten sposób, że w wyroku Sądu Okręgowego w W. z dnia 27 listopada 2009 r.,
zmienił punkt pierwszy w części oraz punkt drugi i ustalił, że W. S. jest członkiem
Polskiego Związku Łowieckiego, zniósł wzajemnie koszty procesu stron i zniósł
wzajemnie koszty postępowania apelacyjnego stron (pkt Ia, b), odrzucił skargę o
wznowienie postępowania w pozostałej części (pkt II), zniósł wzajemnie koszty
postępowania skargowego stron (pkt III), orzekł, że nieuiszczoną opłatę od skargi o
wznowienie postępowania ponosi Skarb Państwa (pkt IV) i przyznał adwokatowi od
Skarbu Państwa koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej skarżącemu z
urzędu (pkt V).
Z uzasadnienia tego orzeczenia wynika, że W. S. w dniu 21 stycznia 2013 r.
wniósł skargę o wznowienie postępowania zakończonego wyrokiem Sądu
Apelacyjnego z dnia 11 sierpnia 2011 r., którym oddalono jego apelację od wyroku
Sądu Okręgowego z dnia 27 listopada 2009 r., oddalającego powództwo W. S.
przeciwko Polskiemu Związkowi Łowieckiemu o ustalenie nieważności kilku uchwał
organów statutowych Polskiego Związku Łowieckiego, ustalenie nieważności
orzeczeń Okręgowego Sądu Łowieckiego w W. z dnia 26 kwietnia 2007 r. i z dnia
23 lipca 2007 r., ustalenie nieważności orzeczeń Głównego Sądu Łowieckiego w
W. z dnia 12 października 2007 r. i z dnia 11 grudnia 2007 r., ustalenie, że
sędziowie orzekający w wymienionych sądach podali nieprawdę, zobowiązanie
strony pozwanej do udzielenia odpowiedzi na dwa pisma powoda, do złożenia
określonej treści oświadczenia na łamach „Łowcy Polskiego” oraz do zaniechania
czynności naruszających dobra osobiste powoda oraz ustalenie, że powód jest
członkiem Polskiego Związku Łowieckiego.
W uzasadnieniu skargi W. S. twierdził, domagając się przeprowadzenia
wskazanych w skardze dowodów, że w Polskim Związku Łowieckim działa
zorganizowana grupa przestępcza, która doprowadziła do usunięcia go z tej
organizacji i do przegrania sprawy zakończonej wyrokiem objętym skargą i innych
3
spraw wnoszonych przez niego wcześniej. Ponadto powołał się na wyrok Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 6 listopada 2012 r., K 21/11 (OTK-A 2012/10/119), którym
stwierdzono niezgodność z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej określonych
przepisów ustawy z dnia 12 października 1995 r. – Prawo łowieckie (tekst jedn.: Dz.
U. z 2005 r. Nr 127, poz. 1066 ze zm.; dalej – „prawo łowieckie”).
Zdaniem Sądu Apelacyjnego żądanie wznowienie postępowania uzasadnia
jedynie wskazana przez skarżącego podstawa wznowienia w postaci
przytoczonego wyżej wyroku Trybunału Konstytucyjnego, którym orzeczono, że art.
34 pkt 6 w związku z art. 32 ust. 4 pkt 2,3 i 11 prawa łowieckiego jest niezgodny
z art. 42 ust. 1 Konstytucji. Podstawę tę należało jednak uznać za uzasadnioną
tylko w zakresie dotyczącym oddalenia apelacji od wyroku oddalającego
powództwo o ustalenie, że W. S. jest członkiem Polskiego Związku Łowieckiego,
albowiem wyrok w tej części został oparty ma orzeczeniu Głównego Sądu
Łowieckiego w W. z dnia 12 października 2007 r., który na skutek uwzględnienia
odwołania od orzeczenia Okręgowego Sądu Łowieckiego w W. z dnia 26 kwietnia
2007 r., wykluczył skarżącego z Polskiego Związku Łowieckiego. Tymczasem sądy
łowieckie działały – jak orzekł Trybunał Konstytucyjny – na podstawie przepisów
niezgodnych z Konstytucją. W konsekwencji, na skutek orzeczenia Głównego
Sądu Łowieckiego nie mogło nastąpić wykluczenie skarżącego z Polskiego
Związku Łowieckiego.
W pozostałym zakresie skarga o wznowienie postępowania podlegała
odrzuceniu jako niedopuszczalna. Została bowiem oparta bądź na tych samych
podstawach co skarga odrzucona postanowieniem Sądu Apelacyjnego z dnia 16
grudnia 2011 r., wydanym w sprawie I ACa …/11 (art. 416 § 1 k.p.c.), bądź nie
można przyjąć, aby została oparta na ustawowej podstawie.
W zażaleniu, którym zostało zaskarżone odrzucenie skargi o wznowienie
postępowania, pełnomocnik skarżącego, zarzucając naruszenie art. 4011
, art. 410
§ 1 i art. 416 § 2 k.p.c., wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Z treści zażalenia wynika, że zaskarżając zawarte w punkcie II
przytoczonego wyżej wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 9 września 2013 r.
4
rozstrzygnięcie, skarżący kwestionuje – jego zdaniem – bezpodstawne odrzucenie
skargi o wznowienie postępowania w zakresie, w jakim dotyczyła ona
rozstrzygnięcia zawartego w wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 11 sierpnia 2011 r.
odnoszącego się do orzeczeń Okręgowego Sądu Łowieckiego i Głównego Sądu
Łowieckiego orzekających kary dyscyplinarne inne niż wykluczenie z Polskiego
Związku Łowieckiego. W przekonaniu skarżącego wskazana przez niego podstawa
wznowienia postępowania w postaci przytoczonego wyżej wyroku Trybunału
Konstytucyjnego uzasadniała wznowienie postępowania.
Zgodnie z art. 4011
k.p.c. można żądać wznowienia postępowania również
w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego
z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie
którego zostało wydane orzeczenie.
Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 6 listopada 2012 r., K 21/11 orzekł,
że po pierwsze, art. 34 pkt 6 w związku z art. 32 ust. 4 pkt 2, 3 i 11 ustawy z dnia
13 października 1995 r. - Prawo łowieckie (Dz. U. z 2005 r. Nr 127, poz. 1066 i Nr
175, poz. 1462, z 2006 r. Nr 220, poz. 1600, z 2007 r. Nr 176, poz. 1238, z 2008 r.
Nr 201, poz. 1237, z 2009 r. Nr 92, poz. 753 i Nr 223, poz. 1777, z 2011 r. Nr 106,
poz. 622 oraz z 2012 r. poz. 985) w zakresie, w jakim dotyczy dyscyplinarnego
sądownictwa łowieckiego jest zgodny z wywodzoną z art. 2 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej zasadą poprawnej legislacji i jest niezgodny z art. 42 ust.
1 Konstytucji oraz po drugie, że art. 33 ust. 6 ustawy powołanej w punkcie 1
w zakresie, w jakim nie przewiduje prawa członka Polskiego Związku Łowieckiego,
wobec którego zastosowano sankcję dyscyplinarną inną niż utrata członkostwa
w Związku lub w kole łowieckim, gdy przewinienie i orzeczona za nie sankcja nie
mają wyłącznie charakteru wewnątrzorganizacyjnego, do wniesienia odwołania do
sądu, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji RP.
Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 17 maja 2013 r., I CZ 44/13
(nie publ.) wyjaśnił, że Trybunał Konstytucyjny w przytoczonym wyroku nie orzekł
o utracie mocy obowiązującej art. 33 ust. 6 Prawa łowieckiego z powodu
niezgodności z Konstytucją, lecz stwierdził, że wymieniony przepis jest niezgodny
z Konstytucją w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości odwołania się członka
Polskiego Związku Łowieckiego do sądu także w wypadku zastosowania wobec
5
niego sankcji dyscyplinarnej łagodniejszej niż pozbawienie członkostwa w Związku
lub kole łowieckim. Wyrok ten należy do orzeczeń określanych mianem
zakresowych prawotwórczych. Nie stwierdził bowiem niekonstytucyjności art. 33
ustęp 6 Prawa łowieckiego powodującej utratę jego mocy obowiązującej, lecz
zakwestionował zgodność z Konstytucją braku wskazanej regulacji prawnej.
Wydanie przez Trybunał Konstytucyjny orzeczenia zakresowego o charakterze
prawotwórczym jest równoznaczne z negatywną oceną władzy ustawodawczej ze
względu na wprowadzenie do systemu prawa przepisu, który nie zawiera określonej
regulacji (por. postanowienie SN z dnia 29 kwietnia 2010 r., IV CO 37/09, nie publ).
Taki wyrok nie stanowi – zgodnie z dominującym orzecznictwem Sądu
Najwyższego – podstawy do wznowienia postępowania, o której mowa w art. 4011
k.p.c. (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 2003 r., I CO 7/03,
OSNC 2004/1/14, z dnia 6 listopada 2009 r., I CO 17/09, nie publ. i z dnia
29 kwietnia 2010 r., IV CO 37/09, OSNC 2010, nr 12, poz. 166).
W mającej charakter zasady prawnej uchwale składu siedmiu sędziów Sądu
Najwyższego z dnia 17 grudnia 2009 r., III PZP 2/09 (OSNC 2010, nr 7-8, poz. 97)
Sąd Najwyższy orzekł, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, stwierdzające
w sentencji niezgodność z Konstytucją określonej wykładni aktu normatywnego,
które nie powoduje utraty mocy obowiązującej przepisu, nie stanowi podstawy do
wznowienia postępowania przewidzianej w art. 4011
k.p.c. W orzecznictwie Sądu
Najwyższego wyjaśniono, że uchwałę tę należy odnosić również do tzw. wyroków
prawotwórczych, a więc stwierdzających niezgodność z Konstytucją "pominięć
ustawodawczych", takie bowiem wyroki nie powodują utraty mocy obowiązującej
zakwestionowanych przepisów, ale sprawiają jedynie, że ustawodawca powinien
dokonać stosownej ich nowelizacji (por postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
29 kwietnia 2009 r., IV CO 37/08, nie publ. i z dnia 17 maja 2013 r., I CZ 44/13, nie
publ.).
Z przedstawionych powodów zażalenie należało uznać za nieuzasadnione
i orzec, jak w sentencji postanowienia (art. 39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.
i art. 98 w związku z art. 3941
§ 3 i art. 391 § 1 k.p.c.).
6