II CZ 44/14
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:06-10-2014
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 44/14
POSTANOWIENIE
Dnia 4 września 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Barbara Myszka (przewodniczący)
SSN Anna Owczarek
SSN Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi P. S.
o wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 29 stycznia 2013 r. wydanym
w sprawie z powództwa A. K. i P. S.
przeciwko Gminie Miasto O.
z udziałem interwenienta ubocznego po stronie pozwanej - Przedsiębiorstwa
Wodociągów i Kanalizacji "W." Spółki Akcyjnej w O.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 4 września 2014 r.,
zażalenia powoda P. S.
na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 27 lutego 2014 r.,
1) oddala zażalenie,
2) zasądza od wnoszącego skargę P. S. na rzecz interwenienta
ubocznego po stronie pozwanej - Przedsiębiorstwa Wodociągów
i Kanalizacji "W." Spółki Akcyjnej w O. kwotę 1 800 ( jeden tysiąc
osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania
zażaleniowego.
2
UZASADNIENIE
Powodowie […] wnieśli o zasądzenie na ich rzecz od Gminy O. kwoty
78.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu, tytułem
odszkodowania na okres od stycznia 2002 r. za bezumowne korzystanie z działek
3/1 oraz 3/2, położonych w O. oraz o zasądzenie na ich rzecz kosztów procesu
wraz z kosztami zastępstwa procesowego. W sprawie występował również
interwenient uboczny po stronie pozwanej, Przedsiębiorstwo Wodociągów
i Kanalizacji W. w O.
Wyrokiem z dnia 27 czerwca 2012 r. Sąd Okręgowy w K. oddalił powództwo
i orzekł o kosztach procesu.
Apelację od tego wyroku wnieśli powodowie, domagając się jego uchylenia
i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Podczas rozprawy apelacyjnej
w dniu 15 stycznia 2013 r. pełnomocnik powodów złożył pismo Powiatowego
Inspektora Nadzoru Budowlanego w O. z dnia 9 stycznia 2013 r., na mocy którego
wezwano powodów do przedłożenia aktu notarialnego zakupu spornej
nieruchomości, który był niezbędny do prowadzonego na wniosek powodów przez
PINB postępowania dotyczącego nielegalnego wykonania cieku wodnego oraz
przepustu w rejonie ul. O. w O.
Wyrokiem z dnia 29 stycznia 2013 r. r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
powodów od tego rozstrzygnięcia i orzekł o kosztach postępowania odwoławczego.
Powód P. S. wniósł skargę o wznowienie tego postępowania, powołując się
na podstawę wznowienia przewidzianą w art. 403 § 2 k.p.c., tj. wykrycie środków
dowodowych (postanowienie Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w O.
z dnia 6 września 2013 r.), które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których
strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu.
Postanowieniem z dnia 27 lutego 2014 r. Sąd Apelacyjny odrzucił powyższą
skargę uznając, że nie jest ona oparta na ustawowej podstawie wznowienia,
albowiem środek dowodowy, który powstał po uprawomocnieniu się wyroku, nie
stanowił podstawy wznowienia postępowania przewidzianego w art. 403 § 2 k.p.c.
3
W zażaleniu na to postanowienie skarżący zarzucił brak zrozumienia
stanowiska skarżących oraz pominięcie okoliczności podniesionych w uzasadnieniu
skargi, prowadzących do błędnego przekonania, że powód oparł skargę na
podstawie niewskazanej w ustawie. Faktycznie bowiem, Sąd dokonał błędnej
wykładni art. 403 § 2 k.p.c., uznając, że postanowienie organu administracji wydane
po dniu uprawomocnienia się wyroku nie jest okolicznością faktyczną mogącą mieć
wpływ na wynik sprawy, a z której strona nie mogła skorzystać w poprzednim
postępowaniu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga o wznowienie postępowania jest środkiem prawnym o mieszanym
charakterze łączącym pozew (czyli pismo inicjujące nową sprawę) ze środkiem
zaskarżenia skierowanym przeciwko prawomocnemu orzeczeniu sądu,
nadzwyczajnym środkiem prawnym o limitowanych podstawach wskazanych w art.
401, 4011
i art. 403 k.p.c. Jej wniesienie inicjuje postępowanie dwufazowe,
w którym najpierw sąd bada dopuszczalność skargi o wznowienie (w zależności
od wyniku kontroli następuje zwrot skargi lub jej odrzucenie), a następnie po
przesądzeniu dopuszczalności skargi, rozpoznaje ją merytorycznie i wydaje
stosowne rozstrzygnięcie.
W skardze powodowie powołali się na ujawnienie nowego środka
dowodowego jakim było postanowienie Powiatowego Inspektora Nadzoru
Budowlanego w O. z dnia 6 września 2013 r., a więc przyczynę, o której mowa w
art. 403 § 2 k.p.c.
Możliwość wznowienia postępowania na podstawie art. 403 § 2 k.p.c. jest
uzależniona od zaistnienia łącznie trzech przesłanek.
Po pierwsze, chodzi o wykrycie po uprawomocnieniu się wyroku tylko takich
nowych okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które istniały w czasie
postępowania, ale nie zostały w nim powołane. Dlatego podstawy wznowienia
postępowania określonej w art. 403 § 2 k.p.c. nie mogą stanowić środki dowodowe
powstałe po uprawomocnieniu się zaskarżonego orzeczenia (por. uchwała SN
z dnia 21 lutego 1969 r., III PZP 63/68, OSNCP 1969 r. Nr 12, poz. 208) bez
względu na to, czy ich treść miałaby być rozpatrywana samodzielnie, czy łącznie
4
z dowodami istniejącymi przed uprawomocnieniem się tego orzeczenia. Celem
wznowienia postępowania na tej podstawie jest bowiem realizacja zasady
wyrażonej w art. 316 § 1 k.p.c., w myśl której podstawą prawidłowego wyrokowania
powinien być stan rzeczy (tj. m.in. materiał dowodowy) istniejący w chwili
zamknięcia rozprawy, nie zaś stan powstały później, jak postulują żalący
(zob. postanowienia Sąd Najwyższy z dnia 9 grudnia 2010 r., IV CZ 98/10,
niepubl., z dnia 15 września 2005 r., II CZ 78/05, niepubl.; z dnia 15 czerwca
2011 r. V CZ 22/11, niepubl.).
Dwie pozostałe przesłanki zastosowania art. 403 § 2 k.p.c., jako podstawy
wznowienia w związku z wykryciem nowych okoliczności faktycznych lub środków
dowodowych, zostają spełnione, jeżeli okoliczności te lub środki dowodowe
mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a ponadto strona nie mogła skorzystać
z nich w poprzednim postępowaniu. Wykrycie okoliczności faktycznych lub dowo-
dów w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c. dotyczy zatem faktów i środków dowodowych,
które - poza przesłanką ich nieujawnienia w postępowaniu prawomocnie zakoń-
czonym - były dla strony skarżącej wówczas "nieujawnialne". Przepis ten obejmuje
zatem fakty stronie nieznane i dla niej niedostępne, natomiast fakty "ujawnialne",
czyli te, które strona powinna znać, bo miała możliwość dostępu do nich, nie są
objęte hipotezą tego przepisu (tak m.in. postanowienie SN z dnia 3 października
2013 r., II UZ 54/13, niepubl. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 sierpnia
2013 r., V CZ 33/13, niepubl, postanowienie SN z dnia 29 marca 2007 r., II UZ 3/07,
OSNP 2008, nr 11-12, poz. 178 i orzeczenia tam powołane, postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 16 stycznia 2014 r. IV CZ 104/13, niepubl.). Te ostatnie uwagi
można odnieść do samego faktu wznowienia postępowania administracyjnego
w sprawie przepustu wodnego i wiedzy powoda i Sądu o tym postępowaniu
w związku z przedstawieniem przez powoda w postępowaniu apelacyjnym pisma
Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego w O. z dnia 9 stycznia 2013 r.
Uwzględniając przede wszystkim, że przedstawiony przez powoda środek
dowodowy powstał dopiero po uprawomocnieniu się wyroku z dnia 29 stycznia
2013 r. i nie może stanowić podstawy wznowienia określonej w art. 403 § 2 k.p.c.,
Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie
5
powoda oraz rozstrzygnął o kosztach należnych interwenientowi ubocznemu
zgodnie z art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 i 39821
k.p.c. oraz § 19 ust. 1, § 2
ust. 3, § 6 pkt 7, § 12 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę
prawnego z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 490).
POSTANOWIENIE
Dnia 4 września 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Barbara Myszka (przewodniczący)
SSN Anna Owczarek
SSN Krzysztof Strzelczyk (sprawozdawca)
w sprawie ze skargi P. S.
o wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 29 stycznia 2013 r. wydanym
w sprawie z powództwa A. K. i P. S.
przeciwko Gminie Miasto O.
z udziałem interwenienta ubocznego po stronie pozwanej - Przedsiębiorstwa
Wodociągów i Kanalizacji "W." Spółki Akcyjnej w O.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 4 września 2014 r.,
zażalenia powoda P. S.
na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 27 lutego 2014 r.,
1) oddala zażalenie,
2) zasądza od wnoszącego skargę P. S. na rzecz interwenienta
ubocznego po stronie pozwanej - Przedsiębiorstwa Wodociągów
i Kanalizacji "W." Spółki Akcyjnej w O. kwotę 1 800 ( jeden tysiąc
osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania
zażaleniowego.
2
UZASADNIENIE
Powodowie […] wnieśli o zasądzenie na ich rzecz od Gminy O. kwoty
78.000,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu, tytułem
odszkodowania na okres od stycznia 2002 r. za bezumowne korzystanie z działek
3/1 oraz 3/2, położonych w O. oraz o zasądzenie na ich rzecz kosztów procesu
wraz z kosztami zastępstwa procesowego. W sprawie występował również
interwenient uboczny po stronie pozwanej, Przedsiębiorstwo Wodociągów
i Kanalizacji W. w O.
Wyrokiem z dnia 27 czerwca 2012 r. Sąd Okręgowy w K. oddalił powództwo
i orzekł o kosztach procesu.
Apelację od tego wyroku wnieśli powodowie, domagając się jego uchylenia
i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Podczas rozprawy apelacyjnej
w dniu 15 stycznia 2013 r. pełnomocnik powodów złożył pismo Powiatowego
Inspektora Nadzoru Budowlanego w O. z dnia 9 stycznia 2013 r., na mocy którego
wezwano powodów do przedłożenia aktu notarialnego zakupu spornej
nieruchomości, który był niezbędny do prowadzonego na wniosek powodów przez
PINB postępowania dotyczącego nielegalnego wykonania cieku wodnego oraz
przepustu w rejonie ul. O. w O.
Wyrokiem z dnia 29 stycznia 2013 r. r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
powodów od tego rozstrzygnięcia i orzekł o kosztach postępowania odwoławczego.
Powód P. S. wniósł skargę o wznowienie tego postępowania, powołując się
na podstawę wznowienia przewidzianą w art. 403 § 2 k.p.c., tj. wykrycie środków
dowodowych (postanowienie Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w O.
z dnia 6 września 2013 r.), które mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a z których
strona nie mogła skorzystać w poprzednim postępowaniu.
Postanowieniem z dnia 27 lutego 2014 r. Sąd Apelacyjny odrzucił powyższą
skargę uznając, że nie jest ona oparta na ustawowej podstawie wznowienia,
albowiem środek dowodowy, który powstał po uprawomocnieniu się wyroku, nie
stanowił podstawy wznowienia postępowania przewidzianego w art. 403 § 2 k.p.c.
3
W zażaleniu na to postanowienie skarżący zarzucił brak zrozumienia
stanowiska skarżących oraz pominięcie okoliczności podniesionych w uzasadnieniu
skargi, prowadzących do błędnego przekonania, że powód oparł skargę na
podstawie niewskazanej w ustawie. Faktycznie bowiem, Sąd dokonał błędnej
wykładni art. 403 § 2 k.p.c., uznając, że postanowienie organu administracji wydane
po dniu uprawomocnienia się wyroku nie jest okolicznością faktyczną mogącą mieć
wpływ na wynik sprawy, a z której strona nie mogła skorzystać w poprzednim
postępowaniu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga o wznowienie postępowania jest środkiem prawnym o mieszanym
charakterze łączącym pozew (czyli pismo inicjujące nową sprawę) ze środkiem
zaskarżenia skierowanym przeciwko prawomocnemu orzeczeniu sądu,
nadzwyczajnym środkiem prawnym o limitowanych podstawach wskazanych w art.
401, 4011
i art. 403 k.p.c. Jej wniesienie inicjuje postępowanie dwufazowe,
w którym najpierw sąd bada dopuszczalność skargi o wznowienie (w zależności
od wyniku kontroli następuje zwrot skargi lub jej odrzucenie), a następnie po
przesądzeniu dopuszczalności skargi, rozpoznaje ją merytorycznie i wydaje
stosowne rozstrzygnięcie.
W skardze powodowie powołali się na ujawnienie nowego środka
dowodowego jakim było postanowienie Powiatowego Inspektora Nadzoru
Budowlanego w O. z dnia 6 września 2013 r., a więc przyczynę, o której mowa w
art. 403 § 2 k.p.c.
Możliwość wznowienia postępowania na podstawie art. 403 § 2 k.p.c. jest
uzależniona od zaistnienia łącznie trzech przesłanek.
Po pierwsze, chodzi o wykrycie po uprawomocnieniu się wyroku tylko takich
nowych okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które istniały w czasie
postępowania, ale nie zostały w nim powołane. Dlatego podstawy wznowienia
postępowania określonej w art. 403 § 2 k.p.c. nie mogą stanowić środki dowodowe
powstałe po uprawomocnieniu się zaskarżonego orzeczenia (por. uchwała SN
z dnia 21 lutego 1969 r., III PZP 63/68, OSNCP 1969 r. Nr 12, poz. 208) bez
względu na to, czy ich treść miałaby być rozpatrywana samodzielnie, czy łącznie
4
z dowodami istniejącymi przed uprawomocnieniem się tego orzeczenia. Celem
wznowienia postępowania na tej podstawie jest bowiem realizacja zasady
wyrażonej w art. 316 § 1 k.p.c., w myśl której podstawą prawidłowego wyrokowania
powinien być stan rzeczy (tj. m.in. materiał dowodowy) istniejący w chwili
zamknięcia rozprawy, nie zaś stan powstały później, jak postulują żalący
(zob. postanowienia Sąd Najwyższy z dnia 9 grudnia 2010 r., IV CZ 98/10,
niepubl., z dnia 15 września 2005 r., II CZ 78/05, niepubl.; z dnia 15 czerwca
2011 r. V CZ 22/11, niepubl.).
Dwie pozostałe przesłanki zastosowania art. 403 § 2 k.p.c., jako podstawy
wznowienia w związku z wykryciem nowych okoliczności faktycznych lub środków
dowodowych, zostają spełnione, jeżeli okoliczności te lub środki dowodowe
mogłyby mieć wpływ na wynik sprawy, a ponadto strona nie mogła skorzystać
z nich w poprzednim postępowaniu. Wykrycie okoliczności faktycznych lub dowo-
dów w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c. dotyczy zatem faktów i środków dowodowych,
które - poza przesłanką ich nieujawnienia w postępowaniu prawomocnie zakoń-
czonym - były dla strony skarżącej wówczas "nieujawnialne". Przepis ten obejmuje
zatem fakty stronie nieznane i dla niej niedostępne, natomiast fakty "ujawnialne",
czyli te, które strona powinna znać, bo miała możliwość dostępu do nich, nie są
objęte hipotezą tego przepisu (tak m.in. postanowienie SN z dnia 3 października
2013 r., II UZ 54/13, niepubl. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 sierpnia
2013 r., V CZ 33/13, niepubl, postanowienie SN z dnia 29 marca 2007 r., II UZ 3/07,
OSNP 2008, nr 11-12, poz. 178 i orzeczenia tam powołane, postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 16 stycznia 2014 r. IV CZ 104/13, niepubl.). Te ostatnie uwagi
można odnieść do samego faktu wznowienia postępowania administracyjnego
w sprawie przepustu wodnego i wiedzy powoda i Sądu o tym postępowaniu
w związku z przedstawieniem przez powoda w postępowaniu apelacyjnym pisma
Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego w O. z dnia 9 stycznia 2013 r.
Uwzględniając przede wszystkim, że przedstawiony przez powoda środek
dowodowy powstał dopiero po uprawomocnieniu się wyroku z dnia 29 stycznia
2013 r. i nie może stanowić podstawy wznowienia określonej w art. 403 § 2 k.p.c.,
Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie
5
powoda oraz rozstrzygnął o kosztach należnych interwenientowi ubocznemu
zgodnie z art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 i 39821
k.p.c. oraz § 19 ust. 1, § 2
ust. 3, § 6 pkt 7, § 12 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę
prawnego z urzędu (Dz. U. z 2013 r. poz. 490).