Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CNP 26/14
POSTANOWIENIE
Dnia 14 października 2014 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Anna Owczarek
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 14 października 2014r.,
sprawy ze skargi A. K.
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego
postanowienia Sądu Okręgowego w Ł.
z dnia 26 listopada 2013r., wydanego
w sprawie z wniosku M. A. – R.
przy uczestnictwie A. K.
o rozstrzygnięcie co do czynności dotyczącej zarządu rzeczą wspólną,
1) odrzuca skargę,
2) zasądza od A. K. na rzecz M. A. – R. kwotę 180,- (sto
osiemdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów postępowania
skargowego.
2
UZASADNIENIE
Uczestnik postępowania A. K. złożył skargę o stwierdzenie niezgodności z
prawem prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego w Ł. z dnia 26 listopada
2013 r., którym oddalono apelację od postanowienia Sądu Rejonowego w Ł.
uwzględniającego wniosek M. A.-R. o rozstrzygnięcie co do czynności dotyczącej
zarządu rzeczą wspólną poprzez upoważnienie wnioskodawczyni do dokonania na
własny koszt budowy nagrobka na grobie matki E. K. oraz powierzenia stałej
pielęgnacji grobu osobie trzeciej za odpłatnością.
Jako podstawę skargi, uczestnik postępowania powołał naruszenie
przepisów prawa materialnego, tj. art. 20 k.c. art. 23 i 24 k.c. art. 10 ust. 1 ustawy
z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych przez jego błędną
wykładnię, prowadzącą w konsekwencji do naruszenia art. 379 pkt 6 k.p.c. Te same
przepisy wskazane zostały jako przepisy, z którymi zaskarżony wyrok jest
niezgodny.
W zakresie uprawdopodobnienia wyrządzenia szkody skarżący stwierdził, że
wydanie postanowienia „pozbawiło go opłaconego przezeń miejsca grzebalnego
na cmentarzu przeznaczonego na pochówek jego i najbliższych”.
Sąd Najwyższy zważył:
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia,
wprowadzona ustawą z dnia 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks
postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U.
z 2005 r. Nr 13, poz. 98) jest - podobnie jak skarga kasacyjna – sformalizowanym
środkiem prawnym. Wysokie wymagania formalne są związane nie tylko z jej
specjalną, nadzwyczajną funkcją w systemie prawa, ale wynikają także z potrzeby
spełnienia wysokich oczekiwań profesjonalnych.
Zgodnie z art. 4245
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. skarga o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia powinna zawierać oznaczenie
orzeczenia, od którego została wniesiona, przytoczenie jej podstaw i ich
uzasadnienia, wskazanie przepisu prawa, z którym zaskarżone orzeczenie jest
niezgodne, uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wydanie
orzeczenia, którego skarga dotyczy, wykazanie, że wzruszenie zaskarżonego
orzeczenia w drodze innych środków prawnych nie było i nie jest możliwe oraz
3
wniosek o stwierdzenie niezgodności orzeczenia z prawem. Wymienione wymagania
skargi mają charakter konstrukcyjny i powinny być spełnione kumulatywnie. Oznacza
to, że skarga niespełniająca któregokolwiek z nich jest dotknięta brakiem istotnym,
nienaprawialnym w sposób właściwy dla usuwania braków i podlega odrzuceniu
wprost. Każde z wymagań przewidzianych w art. 4245
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2
k.p.c. - na co Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę – ma charakter samoistny,
powinno być zatem spełnione niezależnie od innych (por. postanowienia Sąd
Najwyższego: z dnia 20 lipca 2005 r., IV CNP 1/05 i z dnia 18 stycznia 2006 r.
III CNP 21/05 nie publ.).
Uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wydanie
orzeczenia, którego skarga dotyczy, pozostaje w związku z tym, że skarga
o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia – zgodnie z art.
4241
§ 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., odczytywanym łącznie z art. 4171
§ 2 k.c. –
przysługuje tylko wtedy, gdy przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego
z prawem stronie została wyrządzona szkoda. A contrario, jeżeli szkoda nie wystąpiła,
skarga nie przysługuje (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 23 września
2005 r., III CNP 5/05, nie publ. oraz z dnia 11 sierpnia 2005 r., III CNP 4/05, OSNC
2006, nr 1, poz. 16). Użyty w art. 4241
§ 1 i w art. 4245
§ 1 pkt 4 w zw. z art. 13 § 2
k.p.c. tryb dokonany nakazuje przyjąć, że chodzi o szkodę, która już wystąpiła, a nie
o szkodę hipotetyczną, zagrażającą w przyszłości (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 31 stycznia 2006 r., IV CNP 38/05, OSNC 2006, nr 7-8, poz.
141). Składając oświadczenie o jej wystąpieniu, skarżący powinien zatem wykazać
rodzaj i rozmiar szkody, czas jej powstania oraz związek przyczynowy między
wystąpieniem szkody a wydaniem orzeczenia (verba legis: spowodowanej przez
wydanie orzeczenia) (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 11 sierpnia
2005 r., III CNP 4/05 i z dnia 31 stycznia 2006 r., IV CNP 38/05).
Art. 4241
§ 1 pkt 4 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. wymaga
uprawdopodobnienia szkody, spowodowanej przez wydanie orzeczenia, którego
skarga dotyczy. W uzasadnieniu postanowienia z dnia 23 marca 2006 r., IV CNP
23/06 (OSNC 2006, nr 6, poz. 110) Sąd Najwyższy stwierdził, że pojęcie
uprawdopodobnienie występuje w wielu przepisach Kodeksu postępowania
cywilnego (art. 50, 162 § 2, art. 243, 7301
). Art. 243 k.p.c. stanowi, że zachowanie
4
szczegółowych przepisów o postępowaniu dowodowym nie jest konieczne, ilekroć
ustawa przewiduje uprawdopodobnienie zamiast dowodu. Wypowiadając się we
wcześniejszych orzeczeniach w tej kwestii Sąd Najwyższy stwierdził, że sąd może
uznać jakieś twierdzenie za uprawdopodobnione tylko wtedy, gdy nabierze
przekonania, iż prawdopodobnie tak właśnie było lub jest. Strony dla jego wykazania
mogą posługiwać się zarówno środkami właściwymi dla zwykłego postępowania
dowodowego (np. dokumentami, zeznaniami świadków lub opiniami biegłych), jak
i środkami nieuznawanymi przez Kodeks postępowania cywilnego za dowody
(np. pisemne oświadczenia osób trzecich, surogaty dokumentów czy tzw. opinie
prywatne). Samo twierdzenie strony, że wystąpiła szkoda nie wystarcza do
uwiarygodnienia wystąpienia szkody i wywołania u sędziego przekonania o jej
wystąpieniu. Spełnienie przewidzianej w art. 4245
§ 1 pkt 4 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2
k.p.c. przesłanki uprawdopodobnienia szkody wymaga, aby skarżący powołał
w skardze nie tylko wszystkie znane mu fakty, świadczące o związku między
zaskarżonym orzeczeniem a spowodowanymi jego wydaniem stratami lub
utraconymi korzyściami, ale także wskazał dowody lub co najmniej ich surogaty,
uwiarygodniające twierdzenie wyrządzenia szkody (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 23 marca 2006 r., IV CPN 23/03, nie publ.).
Tymczasem, jakkolwiek skarżący zamieścił w skardze wywód dotyczący
uprawdopodobnienia szkody, spowodowanej przez wydanie zaskarżonego
orzeczenia, to nie odpowiada on wyżej przedstawionym wymaganiom, gdyż
ograniczony jest do stwierdzenia, że wydanie orzeczenia spowodowało wyrządzenie
szkody poprzez „pozbawienie go opłaconego przezeń miejsca grzebalnego na
cmentarzu przeznaczonego na pochówek jego i jego najbliższych. Nabyte prawo
obejmowało okres do roku 2027 z wyłącznym uprawnieniem uczestnika do
przedłużania na kolejne okresy dwudziestoletnie”. Skarżący zatem w istocie nie
wykazał rodzaju i rozmiaru szkody majątkowej, czasu jej powstania oraz związku
przyczynowego między jej wystąpieniem a wydaniem orzeczenia. W tej sytuacji
należało uznać, że skarga nie spełnia wymagania przewidzianego w art. 4245
§ 1 pkt
4 k.p.c., co uzasadnia jej odrzucenie (art. 4248
§ 1 k.p.c.).
Z tych względów postanowiono jak wyżej, a przyjmując sprzeczność
interesów uczestnika i wnioskodawczyni zasądzono na jej rzecz zwrot kosztów
5
postępowania kasacyjnego (art. 520 § 3 w zw. z § 8 pkt 7 oraz § 13 ust. 5 pkt 2
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (jedn. tekst Dz. U. z 2013 r.
poz. 461).