Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 86/14
POSTANOWIENIE
Dnia 28 stycznia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Dariusz Dończyk
SSN Anna Owczarek
w sprawie ze skargi J. G. i A. G.
o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem
Sądu Apelacyjnego z 27 października 2011r.
w sprawie z powództwa C.-P. Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S.
przeciwko J. G. i A. o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 28 stycznia 2015 r.,
zażalenia skarżących J. G. i A.G.
na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 3 marca 2014 r.,
1. oddala zażalenie,
2. przyznaje adwokat J. N. – M. od Skarbu Państwa (Sądu
Apelacyjnego) kwotę 5 400 zł (pięć tysięcy czterysta zł)
powiększoną o podatek od towarów i usług w stawce należnej od
czynności tego rodzaju tytułem nieopłaconej pomocy prawnej
udzielonej skarżącym z urzędu.
UZASADNIENIE
2
Postanowieniem z dnia 3 marca 2014 r. Sąd Apelacyjny odrzucił na
podstawie art. 410 § 1 k.p.c. skargę o wznowienie postępowania wniesioną przez
pozwanych J. i A. G. stwierdzając, że opierała się ona m. in. na podstawie z art.
403 § 1 pkt 1 k.p.c., uzasadnianej wykryciem przez powodów, że aneks do umowy,
stanowiący dowód w sprawie był sfałszowany. W tym zakresie była jednak
spóźniona, a jednocześnie niezasadna, ponieważ pozwani powzięli wątpliwości co
do prawdziwości podpisu pod aneksem jeszcze przed zakończeniem postępowania
w sprawie o zapłatę i mogli je zgłosić w toku postępowania, tym bardziej, że złożyli
doniesienie do prokuratury. Sąd uznał skargę w tej części za spóźnioną także w
wypadku liczenia terminu do jej wniesienia od dnia zapoznania się przez
pozwanych z postanowieniem o umorzeniu postępowania karnego. O
prawomocnym zakończeniu tego postępowania pozwani dowiedzieli się 24 czerwca
2013 r., a skargę złożyli dopiero 28 października 2013 r., to znaczy po upływie
trzymiesięcznego terminu z art. 407 § 1 k.p.c. Drugą podstawą skargi jest
twierdzenie o składaniu przez dwóch świadków fałszywych zeznań. O tym fakcie
pozwani dowiedzieli się 27 lipca 2011 r., po udostępnieniu im przez prokuraturę akt
postępowania karnego, mogli więc powołać się na te fakty w sądzie w toku
pierwotnego postępowania, które trwało do 27 października 2011 r. Sąd zwrócił też
uwagę, że skorzystać z obydwu podstaw wznowienia pozwani mogliby jedynie,
gdyby czyny zostały ustalone prawomocnym wyrokiem skazującym, albo gdyby
wykazali, czego wymaga art. 404 k.p.c., że postępowanie karne nie może być
wszczęte lub że zostało umorzone z innej przyczyny niż brak dowodów, tego
jednak również nie uczynili. Postępowania w sprawach o składanie fałszywych
zeznań zostały umorzone - jedno z powodu niewyczerpania ustawowych znamion
czynu, a drugie - z braku dowodów. Również co do zarzutu popełnienia
przestępstwa podrobienia podpisu na aneksie do umowy Sąd stwierdził, że nie
został dostarczony wyrok skazujący, który uznał za konieczną przesłankę
zgłoszenia podstawy wznowieniowej z art. 403 § 1 pkt 1 k.p.c. Postępowanie w tej
sprawie umorzono z powodu niewykrycia sprawcy. Pozostałe zarzuty skarżących,
którzy kwestionowali prawidłowość rozstrzygnięcia sprawy, Sąd Apelacyjny uznał
za niemieszczące się w żadnej podstawie.
3
Pozwani wnieśli zażalenie na to postanowienie, domagając się jego
uchylenia i przyjęcia skargi o wznowienie postepowania jako złożonej w terminie;
ewentualnie o przywrócenie terminu do jej złożenia. Zarzucili naruszenie art. 410
§ 1 i 2, art. 407 § 1 k.p.c. i art. 6 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka
i podstawowych Wolności (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284) oraz art. 45 ust. 1 i art.
77 ust. 2 Konstytucji RP.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarżący zakwestionowali prawidłowość poglądu Sądu Apelacyjnego,
że skargę złożyli po terminie. Podnieśli, że Sąd nie określił, od kiedy należało liczyć
termin, ponieważ nie ustalił dokładnie, na jakiej podstawie oparta została skarga,
ani też kiedy pozwani uzyskali odpowiednio skonkretyzowane informacje
o okolicznościach wypełniających te podstawy. Zaprzeczyli, aby wystarczającą
wiedzę uzyskali z postanowienia o umorzeniu postępowania karnego w sprawie
o podrobienie podpisu w aneksie, bo nie znając przepisów prawa karnego nie
zrozumieli jego treści, odwołującej się jedynie do przepisów. Ponadto zaś pozwani
uważali, że powinni przedłożyć wyrok skazujący i dlatego starali się kontynuować
postępowanie karne.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że termin do wniesienia
skargi o wznowienie postępowania opartej na podstawie uzyskanie wyroku za
pomocą przestępstwa (art. 403 § 1 pkt 2 k.p.c.), wynikający z art. 407 § 1 k.p.c.
liczy się od dnia, w którym uprawniony dowiedział się o prawomocnym wyroku
skazującym lub orzeczeniu umarzającym postępowanie karne. Natomiast jeżeli
skarga o wznowienie postępowania oparta jest na podstawie z art. 403 § 1 pkt 1
k.p.c., dominuje pogląd, że nie jest konieczne uzyskanie prawomocnego wyroku
skazującego (por. wyrok z dnia 14 lipca 2010 r., V CSK 28/10, nie publ.),
wobec czego termin do wniesienia skargi nie wiąże się z dowiedzeniem się
o wyroku skazującym, lecz o fakcie przerobienia lub podrobienia dokumentu.
Jednak zauważyć należy, że Sąd Apelacyjny, wbrew zarzutom skarżących,
rozważył początek biegu terminu przy założeniu obydwu wariantów wykładni,
i wskazał, że o podrobieniu podpisu pozwani dowiedzieli się jeszcze w trakcie
trwania postępowania, którego wznowienia się domagają, co skłoniło ich zresztą do
4
zawiadomienia prokuratury, zaś o prawomocnym umorzeniu postępowania karnego
zainicjowanego tym zawiadomieniem, w sprawie o popełnienie przestępstwa z art.
270 k.k. - w dniu 24 czerwca 2013 r. W tych okolicznościach trudno zgodzić się
z twierdzeniem, że pozwani nie wiedzieli czego umorzone postepowanie dotyczy.
Niezależnie więc od przyjętego kierunku wykładni skarga oparta na
podstawie z art. 403 § 1 pkt 1 k.p.c. była spóźniona.
Co do drugiej podstawy - wywiedzionej z art. 403 § 1 pkt. 2 k.p.c.
i uzasadnianej złożeniem przez świadków fałszywych zeznań, skarżący nie
podnieśli w zażaleniu żadnych zarzutów. Więc ogólnie tylko należy stwierdzić,
że z przedstawionych przez pozwanych dokumentów wynika, iż postępowania
karne przeciwko osobom, które zdaniem skarżących złożyły fałszywe zeznania,
zostały umorzone we wrześniu 2011 r., wobec czego dokumenty te nie mogą
stanowić dowodu potwierdzającego zachowanie terminu trzymiesięcznego do
wniesienia skargi o wznowienie postępowania w dniu w 28 października 2013 r.
Z przytoczonych względów zażalenie pozwanych podlegało oddaleniu
na podstawie art. 3941
§ 3 k.p.c. w zw. z art. 39814
k.p.c. Ich wniosek o wznowienie
postępowania, zgłoszony w postępowaniu zażaleniowym nie podlega rozpoznaniu
przez Sąd Najwyższy.
Koszty pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu zostały przyznane na
podstawie § 2, § 6 pkt 6 w zw. z § 13 ust. 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej z urzędu (jedn. tekst Dz.U. z 2013 r., poz. 461).