Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PZ 1/15
POSTANOWIENIE
Dnia 9 kwietnia 2015 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Hajn (przewodniczący)
SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca)
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
w sprawie z powództwa P. B.
przeciwko H. Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K.
o odszkodowanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 9 kwietnia 2015 r.,
zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Ł.
z dnia 23 października 2014 r.,
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy – VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
postanowieniem z dnia 23 października 2014 r., po rozpoznaniu na rozprawie
sprawy z powództwa P. B. przeciwko H. Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością
o odszkodowanie w przedmiocie: skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu
Okręgowego VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 lipca 2014 r.
ustalił wartość przedmiotu zaskarżenia na kwotę 7.007 zł (pkt I postanowienia) i
odrzucił skargę kasacyjną (pkt II postanowienia).
W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd Okręgowy wskazał, że skarga
okazała się niedopuszczalna, ponieważ sprawdzona na podstawie art. 25 k.p.c.
2
wartość przedmiotu zaskarżenia jest równa spornemu odszkodowaniu w kwocie
7.006,42 zł, a zatem jest niższa niż dziesięć tysięcy zł (art. 3982
§ 1 k.p.c.).
Zaskarżonym skargą kasacyjną powoda wyrokiem z dnia 10 lipca 2014 r. Sąd
drugiej instancji zmienił wyrok Sądu Rejonowego z dnia 3 marca 2014 r., który
oddalił powództwo o przywrócenie do pracy i zasądził na rzecz powoda
odszkodowanie za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę w kwocie
7.006,42 zł. W skardze kasacyjnej powód określił wartość przedmiotu zaskarżenia
na kwotę 49.200 zł, ale domagał się uchylenia zaskarżonego wyroku i orzeczenia
co do istoty sprawy przez Sąd Najwyższy przez zasądzenie kwoty 7.006,42 zł
tytułem odszkodowania. W te sytuacji Sąd Okręgowy dokonał weryfikacji wartości
przedmiotu zaskarżenia mając na uwadze ten rodzaj roszczenia objętego skargą i
ustalił, że powód odwołał się od wypowiedzenia umowy o pracę domagał się
przywrócenia do pracy albo odszkodowania (czyli zgłosił oba roszczenia z art. 45 §
1 k.p.), ale Sąd Rejonowy oddalił żądanie przywrócenia do pracy, zasądzając na
rzecz powoda odszkodowanie w wysokości 7.006,42 zł. Przedmiotem
postępowania przed Sądem drugiej instancji, wywołanego apelacją wyłącznie
strony pozwanej, stało się wyłącznie zasądzone roszczenie odszkodowawcze w
kwocie, która nie była kwestionowana przez żadną ze stron. W apelacji pozwanego
wskazano wartość przedmiotu zaskarżenia w kwocie 7.007 zł. Wyrok oddalający
powództwo o przywrócenie do pracy stał się prawomocny, ponieważ powód nie
zakwestionował tego wyroku. Apelacja pozwanego została uwzględniona i
doprowadziła do zmiany wyroku Sądu Rejonowego oraz oddalenia powództwa
również w zakresie odszkodowania. W ocenie Sądu Okręgowego, w sprawie o
zasądzenie odszkodowania z tytułu bezprawnego wypowiedzenia umowy o pracę
wartość przedmiotu sporu (zaskarżenia) stanowi podana kwota pieniężna (art. 19 §
1 k.p.c.), a nie suma wynagrodzenia za pracę za okres jednego roku (art. 231
k.p.c.). Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia
8 października 2010 r., II PZ 28/10 (LEX nr 784926). W konsekwencji Okręgowy
odrzucił wniesioną skargę kasacyjną na podstawie art. 3986
§ 2 k.p.c.
W zażaleniu pełnomocnik powoda domagał się uchylenia zaskarżonego
postanowienia w całości, zarzucając naruszenie przepisów prawa procesowego:
art. 19 k.p.c., art. 231
k.p.c., art. 25 k.p.c. i art. 26 k.p.c. przez niewłaściwe
3
zastosowanie wynikające z nieprawidłowego przyjęcia, że: 1/ postępowanie
zainicjowane odwołaniem miało charakter sprawy o zasądzenie odszkodowanie z
tytułu bezprawnego wypowiedzenia umowy o pracę, do którego nie mają
zastosowania zasady określone w art. 231
k.p.c., 2/ Sąd Okręgowy - wbrew
dyspozycji art. 26 k.p.c. - był uprawniony do przyjęcia innej wartości przedmiotu
sporu (zaskarżenia) niż wskazana w pozwie, pomimo jej niekwestionowania jej w
trybie art. 25 § 1 i 2 k.p.c., gdy pomimo określonej treści rozstrzygnięcia Sądu
pierwszej instancji nie zmienił się charakter sprawy.
Wnoszący zażalenie wskazał, że twierdzenie art. 25 k.p.c. reguluje jedynie
sprawdzenie wartości sporu, a nie wartości zaskarżenia, tym bardziej że według art.
26 k.p.c., po ustaleniu wartości przedmiotu sporu nie podlega ona ponownemu
badaniu w dalszym toku postępowania. Powołując się na wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 31 sierpnia 2012 r., II CSK 764/11, że uprawnienie (obowiązek) sądu
pierwszej instancji do sprawdzenia wartości przedmiotu sporu sądu wygasa z
chwilą doręczenia pozwu pozwanemu (art. 25 § 2 k.p.c.), wnoszący zażalenie
twierdził, że wskazanej w pozwie do Sądu pierwszej instancji wartości przedmiotu
sporu na etapie skargi kasacyjnej nie można zawyżyć ani zaniżyć. Ponadto w
rozpoznawanej sprawie Sąd drugiej instancji oddalił „nigdy nie zmodyfikowane
powództwo, które zawierało żądanie alternatywne przywrócenia do pracy albo
zasądzenia odszkodowania”. W konsekwencji postępowanie wszczęte wniesionym
odwołaniem roszczenie o przywrócenie do pracy nie było tylko sprawą o
zasądzenie odszkodowania, tym samym jedynie prawidłowe było wskazanie w
pozwie wartości przedmiotu sporu w postaci sumy wynagrodzenia za pracę za
okres jednego roku. Wyrok Sądu pierwszej instancji wydany był na podstawie
przepisie pozwalającego orzec o jednym z alternatywnie zgłoszonych przez
powoda roszczeń - nie zmienił charakteru sprawy, która nie była sprawą o
zasądzenie odszkodowania. To, że pozwana jakoby błędnie określiła wartość
przedmiotu zaskarżenia w apelacji jest w sprawie bez znaczenia, gdyż taka błędna
praktyka pozwanej nie może naruszać ustawowo zagwarantowanych uprawnień
powoda, a doręczony powodowi odpis apelacji nie zawierał określenia wartości
przedmiotu zaskarżenia, dlatego kontrowersyjna była konstatacja Sądu
Okręgowego, że „w apelacji zresztą, jako wartość przedmiotu zaskarżenia
4
wskazano kwotę 7.007,00 złotych". Wnoszący zażalenie nie miał żadnego wpływu
na taki sposób określenia wartość przedmiotu apelacyjnego zaskarżenia, gdyż nie
doręczono mu żadnego z pism pozwanej, które zawierałoby sanację tego braku
apelacji. Ponadto przy alternatywnym żądaniu zasądzenia odszkodowania w
wysokości 12.300 zł, gdy wartość przedmiotu sporu została określona w kwocie
49.200 zł, to pozwana skarżąc wyrok Sądu Rejonowego zasądzający na rzecz
powoda kwotę 7.007 zł, mogłaby ewentualnie wskazać wartość przedmiotu
zaskarżenia w kwocie 28.028 zł, która czyniłaby wniesioną skargę dopuszczalną.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zawierało usprawiedliwionych podstaw, przeto nie zasługiwało
na uwzględnienie. Sąd drugiej instancji był uprawniony na podstawie art. 25 § 1 w
związku art. 391 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. do weryfikacji określonej w skardze
kasacyjnej powoda wartości przedmiotu kasacyjnego zaskarżenia w kwocie
49.200 zł także dlatego, że skarżący we wnioskach kasacyjnych domagał się
zreformowania zaskarżonego wyroku przez zasądzenie odszkodowania w kwocie
7.006,42 zł, którego został „pozbawiony” wyrokiem Sądu drugiej instancji
oddalającym jego powództwo także w zakresie zasądzonego wyrokiem Sądu
pierwszej instancji odszkodowania. Uzasadnieniem odrzucenia przedmiotowo
niedopuszczalnej skargi kasacyjnej powoda, po dokonaniu legalnego sprawdzenia
wartości przedmiotu kasacyjnego zaskarżenia, była nie tylko jego zbyt niska
wartość niesięgająca progowej kwoty 10.000 zł (art. 3982
§ 1 k.p.c.), ale przede
wszystkim niepodważona w zażaleniu ocena prawna Sądu drugiej instancji, że
wyrok Sądu pierwszej instancji oddalający powództwo przywrócenie do pracy
uzyskał walor prawomocności, „bowiem powód nie zakwestionował tego
rozstrzygnięcia”. Wyrok Sądu drugiej instancji zaskarżył wyłącznie pozwany
pracodawca, a tylko w sprawach, w których sąd drugiej instancji - w miejsce
przywrócenia do pracy, którego domagał się pracownik, zasadziłby odszkodowanie,
a pracownik nadal żądałby przywrócenia do pracy, wartość przedmiotu
kasacyjnego zaskarżenia podlegałaby obliczeniu na podstawie art. 231
k.p.c. (por.
5
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2008 r., I BP 47/07, LEX nr
621772).
Wprawdzie pierwotnie apelacja pozwanego została skierowana przeciwko
orzeczeniu pierwszoinstancyjnemu „w całości’, ale po wezwaniach Sądu drugiej
instancji apelującego do wskazania wartości oraz zakresu apelacyjnego
zaskarżenia okazało się, że pracodawca zaskarżył wyrok Sądu pierwszej instancji
w jego pkt. 1, 3, 4 i 5, a Sąd Okręgowy uznał, że apelujący nie objął apelacyjnym
zaskarżeniem pkt. 2, którym Sąd ten oddalił powództwo „w dalszym zakresie”, tj.
powództwo o przywrócenie do pracy oraz o odszkodowanie ponad zasadzoną w
pkt. 2 kwotę 7.000,42 zł. W postępowaniu apelacyjnym powód ani jego
pełnomocnik nie kwestionowali takiego uznania, a zawarte w zażaleniu zarzuty były
niewystarczające lub nieadekwatne do zweryfikowania ujawnionego trybu
postępowania. Wprawdzie powód istotnie nie otrzymał pisma, w którym apelujący
pracodawca określił wartość przedmiotu zaskarżenia na 7.007,00 zł (co naruszało
art. 132 § 1 k.p.c.), ale otrzymał od pełnomocnika apelującego pismo z 2 czerwca
2014 r. wskazujące, że „apelacja nie jest skierowana do pkt. 2 zaskarżonego
wyroku i obejmuje zaskarżeniem rozstrzygnięcia zawarte w pkt 1, 3, 4 i 5 tego
wyroku”. Równocześnie pełnomocnik powoda brał udział w postępowaniu
apelacyjnym, w którym nie zgłosił zastrzeżeń na potencjalne uchybienia przepisom
postępowania (art. 162 w związku z art. 391 § 1 k.p.c.), pozbawiając się
dopuszczalności podnoszenia takich potencjalnych zarzutów w niedopuszczalnym
postępowaniu kasacyjnym ze względu na zbyt niską wartość kasacyjnego
zaskarżenia w stosunku do progowej wartości dopuszczalności kasacyjnego
zaskarżenia (art. 3982
§ 1 k.p.c.).
W ujawnionych okolicznościach sprawy, w których uprawomocnił się wyrok
Sądu pierwszej instancji oddalający powództwo o przywrócenie do pracy oraz o
wyższe niż zasądzone odszkodowanie, kasacyjne zaskarżenie przez powoda
wyroku Sądu Okręgowego w całości oznaczało tyle, że powód mógł kontestować to
orzeczenie tylko w zakresie oddalenia powództwa o odszkodowanie w zasądzonej
przez Sąd pierwszej instancji w kwocie, która nie sięgała progowej wartości
dopuszczalnej skargi kasacyjnej (10.000 zł), a także co do orzeczenia o kosztach
postępowania, których w skardze kasacyjnej nie podważał. W przypadku
6
uprawomocnienia się wyroku Sądu pierwszej instancji oddalającego powództwo o
przywrócenie do pracy oraz zreformowania tego wyroku przez Sąd drugiej instancji,
który oddalił także powództwo o odszkodowanie, zasądzone przez Sąd Rejonowy
w kwocie niższej niż wartość przedmiotu sporu oraz niższej od progowej wartości
dopuszczalności kasacyjnego zaskarżenia (art. 3982
§ 1 k.p.c.), przedmiotowo
niedopuszczalna skarga kasacyjna została prawidłowo odrzucona na podstawie art.
3986
§ 2 k.p.c. W opisanym stanie procesowym o dopuszczalności kasacyjnego
zaskarżenia nie mogła przesądzać zatem wartość przedmiotu sporu, ale
wyznaczała ją wartość apelacyjnego zaskarżenia oraz zakres reformatoryjnego
wyroku, który w uwzględnieniu apelacji pozwanego oddalił także powództwo o
odszkodowanie, zasądzone przez Sąd pierwszej instancji w kwocie niższej od
progowej wartości dopuszczalnego kasacyjnego zaskarżenia. W sprawie, w której
Sąd drugiej instancji oddalił powództwo o odszkodowanie oraz nie wyrokował w
przedmiocie wcześniej prawomocnie oddalonego powództwa o przywrócenie do
pracy, wartość przedmiotu kasacyjnego zaskarżenia stanowiła zatem kwota
oddalonego powództwa o odszkodowanie, która była niższa niż 10.000 zł (por.
postanowienia Sądu Najwyższego z: 6 grudnia 2001 r., OSNP 2002 nr 15, poz.
350; dnia 30 stycznia 2003 r., I PK 263/02, OSNP- wkł. 2003 nr 15, poz. 11 lub 8
października 2010 r., II PZ 28/10, LEX nr 784926).
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy postanowił jak w sentencji w
zgodzie z art. 3941
§ 3 w związku z art. 39814
k.p.c.