Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 maja 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSA Lucyna Guderska

Sędziowie: SSA Janina Kacprzak (spr.)

SSA Beata Michalska

Protokolant: st. sekr. sąd. Patrycja Stasiak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 maja 2015 r. w Ł.

sprawy Z. N.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddziałowi w Ł.

o emeryturę

na skutek apelacji Z. N.

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 13 czerwca 2014 r. sygn. akt VIII U 2104/13

oddala apelację.

III AUa 1107/14

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił odwołanie ubezpieczonego Z. N. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. z dnia 25 marca 2013 roku odmawiającej ubezpieczonemu prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia
17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2013 r., poz. 1440 – j.t.), po ustaleniu, że ubezpieczony nie udowodnił wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W apelacji ubezpieczony wywiódł, że wyrok sądu pierwszej instancji jest dla niego krzywdzący. Zarzucił wyrokowi naruszenie art. 233 k.p.c. i art. 328 § 2 k.p.c. poprzez nie wskazanie podstawy prawnej rozstrzygnięcia, co do okresu pracy w szczególnych warunkach. Wniósł o uzupełnienie materiału dowodowego poprzez dopuszczenie dowodów z zeznań świadków: U. C. na okoliczność pracy w (...)Spółdzielni (...)
w S. i T. K. (1) – bez wskazania okoliczności, na które miałby zeznawać świadek. Nadto wniósł o dopuszczenie dowodów
z dokumentów, których kserokopie załączył do apelacji, a dotyczących pracy
w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej. Wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny w Łodzi na podstawie materiału zgromadzonego przed sądami pierwszej i drugiej instancji ustalił następujący stan faktyczny rozpoznawanej sprawy: ubezpieczony Z. N., urodzony (...), wystąpił do organu rentowego w dniu 28 grudnia 2012 roku z wnioskiem o przyznanie emerytury. Organ rentowy sporną decyzją
z 25 marca 2013 roku odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury wobec ustalenia, że nie spełnia on dwóch przesłanek, od których prawo do emerytury zależy, a mianowicie nie wykazał 25 lat ogólnego stażu ubezpieczenia oraz
15 lat pracy w szczególnych warunkach, według stanu na dzień 1 stycznia 1999 roku. Do ogólnego stażu ubezpieczenia organ rentowy zaliczył 11 lat,
2 miesiące i 23 dni okresów składkowych, 2 lata i 2 miesiące okresów nieskładkowych oraz 11 lat, 2 miesiące i 23 dni okresów uzupełniających
z tytułu pracy w gospodarstwie rolnym, to jest łącznie 23 lata, 9 miesięcy i 28 dni. Do ogólnego stażu ubezpieczenia organ rentowy zaliczył ubezpieczonemu okresy przypadające od 2 stycznia 1975 roku do 31 grudnia 1998 roku,
a z tytułu pracy w szczególnych warunkach okresy zatrudnienia od 21 października 1975 roku do 31 grudnia 1983 roku (8 lat, 2 miesiące, 10 dni) i od 1 maja 1985 roku do 31 października 1986 roku (1 rok, 6 miesięcy, 1 dzień).

Oprócz wyżej wymienionych okresów uznanych przez organ rentowy ubezpieczony udowodnił przed sądem zatrudnienie przypadające przed
2 stycznia 1975 roku. W szczególności przedłożył legitymacje ubezpieczeniową wydaną mu w dniu 12 września 1968 roku przez (...) Przedsiębiorstwo Budownictwa (...) z siedzibą w Ł. przy ul. (...)
nr 5. Ubezpieczony podjął tam pracę od 11 czerwca 1968 roku na stanowisku murarza (str. 82 legitymacji – k. 33 akt sprawy), jednakże w legitymacji brak jest adnotacji o dacie ustania stosunku pracy. Niewątpliwie pozostawał tam
w zatrudnieniu, co najmniej do daty wystawienia legitymacji to jest do
12 września 1968 roku (3 miesiące i 1 dzień). Kolejny wpis w legitymacji dotyczy zatrudnienia ubezpieczonego w M. (...) przy (...) w Ł. od 26 lutego 1971 roku. Również co do tego pracodawcy brak jest w legitymacji adnotacji o dniu rozwiązania stosunku pracy. Następny wpis został dokonany przez Wojewódzką Spółdzielnię (...) Oddział w Ł. z adnotacją o początku zatrudnienia od 7 listopada 1971 roku na stanowisku traktorzysty (str. 82 legitymacji). Pracę na tym stanowisku wykonywał tam stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (zeznania świadka Z. B. (1) e-protokół z 25.10.2013 roku – 0:43:42). Co do tego zatrudnienia również nie odnotowano daty rozwiązania stosunku pracy,
ale z pewnością pracował tam co najmniej do 31 marca 1972 roku
(str. 9 legitymacji), a zatem zatrudnienie trwało co najmniej 4 miesiące i 25 dni. Od 3 lipca 1972 roku ubezpieczony podjął pracę w Kółku Rolniczym
w M. i pozostawał tam w zatrudnieniu co najmniej do 20 lipca 1973 roku – 1 rok i 19 dni (str. 10 legitymacji ubezpieczeniowej. Ubezpieczony wykonywał tam w pełnym wymiarze prace traktorzysty (zeznania świadka C. C. e-protokół z 25 października 2013 r. 00:53:45). Kolejny wpis w legitymacji ubezpieczeniowej dotyczy zatrudnienia w (...) Spółdzielni (...)w S. dokonany 31 lipca 1974 roku. Ubezpieczony był tam zatrudniony od 18 września 1973 roku i przyjęty został
w poczet członków tej spółdzielni od 11 grudnia 1973 roku. Zatrudnienie ubezpieczonego w tej spółdzielni ustało z dniem 20 listopada 1974 roku (karta ewidencji pracy i dochodów pieniężnych – k. 70 akt sprawy). Skarżący był zatrudniony w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w S. także
w okresie od 15 października 1968 roku do 30 czerwca 1970 roku, w tym
od 10 lutego 1970 do 30 czerwca 1970 roku był członkiem tej spółdzielni (zaświadczenie o pracy i dochodach k. 72, świadectwo pracy k.71, ewidencja pracy i dochodów k. 70). Będąc zatrudniony w (...) w S. skarżący wykonywał prace na roli oraz prace traktorzysty (zeznania świadków: S. R. e-protokół z 25 października 2013 r. - 00:59:26, L. T. (1) e-protokół (...):07:23). Ubezpieczony uzyskał uprawnienia do kierowania ciągnikiem rolniczym (prawo jazdy kategorii (...) od 15 lipca 1971 roku (prawo jazdy okazane na rozprawie przed sądem pierwszej instancji: e-protokół
z 3 czerwca 2014 r. 00:06:50). Łącznie ubezpieczony udowodnił 5 lat
7 miesięcy i 2 dni okresów zatrudnienia przypadających przed 2 stycznia 1975 roku. Zatem niewątpliwie ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 roku ma wymagane 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Natomiast skarżący nie wykazał 15 lat pracy w szczególnych warunkach, co wynika z poniższej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, a także oceny prawnej poczynionych ustaleń faktycznych.

Sąd nie uwzględnił do ustalenia ogólnego stażu pracy zatrudnienia
od 26 lutego 1971 roku w M. (...) przy (...)
w Ł., gdyż w aktach sprawy brak jest jakichkolwiek danych do kiedy trwał ten stosunek. W sprawie tylko wiadomo tylko tyle, że kolejne zatrudnienie ubezpieczony podjął od 7 listopada 1971 roku.

Sąd Apelacyjny oceniając materiał dowodowy zgromadzony przez sądami pierwszej i drugiej instancji pominął zeznania świadków: L. W. (e-protokół z 25.10.2013 r. 1:12:54) i świadka T. K. (1) e-protokół z rozprawy apelacyjnej z 12.10.2015 r.), bowiem ich zeznania niczego do sprawy nie wnoszą. Świadkowie ci nie pamiętają kiedy
(w jakim okresie) pracowali ze skarżącym i jaką pracę wykonywał skarżący. Świadek W. pracował w Spółdzielni (...)
w Ł.. Wie, że pracował tam również skarżący, ale nie wie w jakim okresie i jaką pracę tam wykonywał. Podobnie świadek T. K. wie, że pracował razem ze skarżącym w Spółdzielni (...)w M., ale nie pamięta w jakim okresie i jak długo. Świadkowi wiadomo, że skarżący jeździł ciągnikiem, ale przy pracy go nie widział. Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka S. R., że pracował ze skarżącym w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w S. do marca 1972 roku, bowiem jak wynika
z dokumentów pierwszy okres zatrudnienia skarżącego w tej spółdzielni zakończył się 30 czerwca 1970 roku, a ponownie ubezpieczony podjął tam pracę dopiero we wrześniu 1973 roku. W tym czasie już świadek tam nie pracował. Świadek mógł pracować ze skarżącym w okresie od 15 października 1968 roku do 30 czerwca 1970 roku. W tym okresie skarżący ubezpieczony nie miał uprawnień do kierowania ciągnikiem rolniczym (uprawnienia uzyskał dopiero 15 lipca 1971 roku), a zatem opierając się na zeznaniach tego świadka sąd przyjął, że w pierwszym okresie zatrudnienia w wymienionej (...) skarżący pracował wyłącznie na roli, chociaż według zeznań tego świadka ubezpieczony tylko początkowo wykonywał wszelkie prace rolnicze, a po uzyskaniu prawa jazdy pracował jako traktorzysta. Sąd dał natomiast wiarę zeznaniom świadków: W. C., że skarżący w okresie zatrudnienia w Spółdzielni (...)w M. przez cały czas pracował w charakterze traktorzysty oraz Z. B., że w okresie zatrudnienia w Wojewódzkiej Spółdzielni (...) skarżący również w pełnym wymiarze czasu pracy pracował jako traktorzysta. Sąd nie znalazł podstaw również do podważenia wiarygodności zeznań świadka L. T., że skarżący pracując w drugim okresie zatrudnienia w (...) (18.09.1973 – 20.11.1974) wykonywał prace traktorzysty. Ustalając okresy zatrudnienia skarżącego w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w S. oraz charakteru tego zatrudnienia oparł się na kserokopiach ewidencji pracy i dochodach (k. 70) oraz świadectwa pracy
(k. 71), mimo że kserokopie nie mają przymiotu dokumentu, gdyż dane zawarte na karcie 70 znajdują potwierdzenie w legitymacji ubezpieczeniowej oraz
w dowodzie z przesłuchania w charakterze strony samego ubezpieczonego,
a dane z kserokopii świadectwa pracy (k. 71) znajdują potwierdzenie
w oryginalnym zaświadczeniu o pracy i dochodach ubezpieczonego z k. 72.

Sąd Apelacyjny w Łodzi nie uwzględnił zawartego w apelacji wniosku
o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka U. C. na okoliczność charakteru pracy skarżącego w (...) w S., wobec niekwestionowania przez ubezpieczonego, że był członkiem tej spółdzielni. Wyłącznie z okresów zatrudnienia w tej spółdzielni tylko okresów pracy świadczonej w ramach stosunku członkostwa (1 rok 3 miesiące i 21 dni) powoduje, że pozostałe okresy pracy wykonywanej na stanowisku traktorzysty są krótsze od wymaganych
15 lat. Stąd też zachodziły podstawy do nieuwzględniania tego wniosku na podstawie art. 217 § 3 k.p.c., gdyż okoliczności istotne zostały już dostatecznie wyjaśnione.

Sąd Apelacyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna. Przedmiotem sporu w przedmiotowej sprawie jest prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy
w szczególnych warunkach, przyznawane w okresie przejściowym na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 1440 ). Prawo do tego świadczenia, poza innymi warunkami, związane jest z pracą wykonywaną
w szczególnych warunkach w ramach stosunku pracy.

Po zmianie systemu ubezpieczeń społecznych i systemu emerytalnego
od 1 stycznia 1999 roku wprowadzono dla wszystkich ubezpieczonych jednakowe zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym i takie same zasady przechodzenia na emeryturę, wygaszając przywileje wcześniejszego przechodzenia na emeryturę pewnych grup pracowników. To jednak dla osób, które w poprzednim systemie odpowiednio długo (w zależności od wieku) odprowadzały składki na ubezpieczenia społeczne lub za które odprowadzano składki na te ubezpieczenia, zachowano dotychczasowe zasady przechodzenia na emeryturę. W szczególności dotyczy to osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 roku. Dla ubezpieczonych urodzonych przed tą datą i będących pracownikami zatrudnionymi, według dotychczasowych przepisów
w szczególnych warunkach - poprzez art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2013 r., poz. 1440 – j.t.) zachowano obniżony wiek emerytalny w stosunku do powszechnego wieku emerytalnego przewidzianego w art. 27 tej ustawy. Natomiast dla ubezpieczonych urodzonych po tej dacie zachowano przywilej
z art. 32 ustawy, o ile warunki z tego przepisu osiągnęły przed zmianą systemu, oczywiście poza warunkiem osiągnięcia wieku. Wynika to wprost z art. 184 ust. 1 ustawy. Zgodnie z tym przepisem ubezpieczonym urodzonym przed
31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32,33,39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Przepisy dotychczasowe to przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach ( Dz.U. nr 8, poz. 43 z późn. zm ). W myśl § 4 ust. 1 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Należy zwrócić uwagę, że zarówno cytowany § 4 ust. 1, jak i sam tytuł rozporządzenia wyraźnie wskazuje na to, że dotyczą one wyłącznie pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach. Podobnie art. 32 powoływanej wyżej ustawy odnosi się tylko do ubezpieczonych, będących pracownikami zatrudnionych w szczególnych warunkach. Za pracowników uważa się osoby zatrudnione w ramach stosunku pracy regulowanym kodeksem pracy, a także osoby zatrudnione na podstawie spółdzielczej umowy o pracę (art. 77 k.p., art. 181 -201 Prawa spółdzielczego). Pracę wykonywaną w ramach spółdzielczej umowy o pracę należy odróżnić od pracy wykonywanej przez członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych. Członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych wykonujący pracę na rzecz tych spółdzielni nie wykonują pracy w ramach spółdzielczej umowy o pracę
i nie są pracownikami. Stosunek członkostwa, jak i praca członków w tych spółdzielniach regulowane są przepisami ustawy z 16 września 1982 roku – Prawo spółdzielcze ( Dz.U. z 2013 r., poz. 1443 – j.t. tytuł II dział 1, rozdz. 1 - art. 138–172 ). Stąd też członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych, chociażby wykonywali na rzecz tej spółdzielni pracę w takich samych warunkach, jak pracownicy nie są i nigdy nie byli uprawnieni do emerytury
w obniżonym wieku emerytalnym. W związku z powyższym do okresu pracy
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie wlicza się pracy wykonywanej w ramach członkostwa w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych. Taki pogląd jest utrwalony w orzecznictwie Sądu Najwyższego i dotychczas nie był kwestionowany ( por. np.: wyrok SN z 25 kwietnia 2012 r. I UK 384/11– LEX nr 1212661;post. SN III UK 92/07 z dn. 9 stycznia 2008 r. – OSNP 2009/5-6/80; wyrok SN I UK 186/09 - OSNP 2011/13-14/189; wyrok SN z 18 stycznia 2005 r., II UK - LEX nr 602703; wyrok SN z 21 października 2009 r. I UK 115/09 - LEX nr 558571 ). Dlatego też w przedmiotowej sprawie okresy: od 18 lutego 1970 roku do 30 czerwca 1970 roku (4 miesiące i 12 dni) oraz od 11 grudnia 1973 roku do 20 listopada 1974 roku (11 miesięcy i 9 dni) nie mogą być traktowane jako okresy pracy w szczególnych warunkach, a bez tych okresów skarżący nie ma wymaganych 15 lat takiej pracy. Niezależnie od powyższego do pracy w szczególnych warunkach nie można zaliczyć skarżącemu również wcześniejszego okresu zatrudnienia w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w S. od 15 października 1968 roku do
17 lutego 1970 roku, bowiem wówczas chociaż świadczył pracę w ramach stosunku pracy, to jednak nie wykonywał on pracy traktorzysty, z którą wiąże swoje uprawnienia do emerytury w obniżonym wieku. W tym okresie wykonywał on wszystkie czynności związane z pracą w gospodarstwie rolnym. Okresy pracy w Wojewódzkiej Spółdzielni (...) (4 miesiące
i 25 dni), w Kółku Rolniczym w M. od 2 lipca 1972 roku do 20 lipca 1973 roku (1 rok i 19 dni) w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej od 18 września 1973 roku do 10 grudnia 1973 roku (2 miesiące i 22 dni) – świadczonej w ramach stosunku pracy nie są wystarczające do uzupełnienia skarżącemu brakujących okresów pracy w szczególnych warunkach. Łącznie z okresami uznanymi przez organ rentowy daje to 11 lat 4 miesiące i 17 dni zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Mając na uwadze powyższe wyrok sądu pierwszej instancji odpowiada prawu, a apelacja jako pozbawiona uzasadnionych podstaw podlega oddaleniu
z mocy art. 385 k.p.c.