Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 września 2013 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Nowakowska

Protokolant Alina Kędzia

po rozpoznaniu w dniu 25 września 2013 r. w Kaliszu

odwołania K. T.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 1 marca 2013 r. i 27 maja 2013 r. Nr (...)

w sprawie K. T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o emeryturę

1.  oddala odwołanie od decyzji z dnia 27 maja 2013 r.

2.  umarza postępowanie w przedmiocie decyzji z dnia 1 marca 2013 r.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 maja 2013 r., uchylającą równocześnie decyzję z dnia 01.03.2013 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych w O. odmówił K. T. przyznania emerytury, gdyż jako osoba urodzona po 31.12.1948 r. nie udowodnił co najmniej 15 lat pracy w tych warunkach na dzień 31.12.1998 r., ponieważ zakwestionowano okresy od 23.11.1972 r. do 13.04.1973 r. i od 03.05.1975 r. do 30.11.1993 r. oraz od 01.12.1993 r. do 31.03.1995 r., podane w świadectwie pracy w szczególnych warunkach wydanym przez Przedsiębiorstwo (...) w O., z uwagi na to, że nie spełnia ono wymogów formalnych.

Odwołanie od tej decyzji wniósł do Sądu K. T. domagając się przyznania emerytury z tytułu ponad 15-letniego wykonywania pracy w szczególnych warunkach na stanowisku pracy w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych. Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd ustalił i zważył co następuje:

Poza sporem jest w niniejszej sprawie, że K. T., urodzony w dniu (...), z zawodu mechanik samochodowy, zatrudniony był w Przedsiębiorstwie (...) w O. w okresie od 23.11.1972 r. do 30.11.1993 r. z przerwą na służbę wojskową, która odbywał od 10.10.1973 r. do 09.04.1975 r.

Zgodnie z art.184 ust.1 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. Nr 162 poz.1118) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31.12.1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art.32-34, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (01.01.1999 r.) osiągnęli:

1.  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzna;

oraz

2.  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art.27.

Stosownie do treści ust.2 emerytura ta przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do OFE oraz rozwiązania stosunku pracy w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Stosownie do treści art. 32 cyt. ustawy ubezpieczeni będący pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnieni w szczególnych warunkach przez co najmniej przez 15 lat, nabywali prawo do emerytury w wieku obniżonym o 5 lat od podstawowego o ile udowodnili łączny staż ubezpieczeniowy określony w art.27 cyt. ustawy wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Zgodnie z ust.4 tego przepisu wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust.2 i 3 przysługiwało prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych tj. rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz.43 ze zmianami).

Paragraf 2 powyższego rozporządzenia stanowi, że okresami prac uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w tym rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach wykonywana była stale i w pełnym wymiarze czasu obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy te stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Zgodnie z art.184 ust.1 cyt. ustawy odwołujący się, jako osoba urodzona po 31.12.1948 r., winien warunki stażowe, tj. 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych oraz 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach, wykazać na dzień 01.01.1999 r. Jak wynika z danych ZUS ten na dzień udowodnił zatrudnienie w łącznym wymiarze 29 lat, 2 miesiące i 27 dni okresów składkowych i nieskładkowych oraz 3 lata 1 miesiąc i 27 dni pracy w szczególnych warunkach.

Odmówiono mu zaliczenia do pracy w szczególnych warunkach okresów od 23.11.1972 r. do 13.04.1973 r. i od 03.05.1975 r. do 30.11.1993 r. i od 01.12.1993 do 31.03.1995 r. z tytułu zatrudnienia w zakładzie (...) O., gdyż w świadectwach pracy podano, że zatrudniony był jako ślusarz, ale wykazane stanowisko nie znajduje odzwierciedlenia w powołanym przepisie resortowym tj. zarządzeniu Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z 01.08.1983 r. wykaz A dział XIV ust.12 pkt. 6.

Z urzędu wiadome jest sądowi, że zakład ten nie istnieje. Zajmował się produkcję prefabrykatów z betonu, ale na użytek tej zasadniczej produkcji oraz na zamówienia innych zakładów z całego kraju produkowano też formy do produkcji prefabrykatów i inne konstrukcje stalowe dla przemysłu o budownictwa. W (...) istniał w tym celu osobny dział zwany warsztatem mechanicznym.

Z akt osobowych wynika, że odwołujący się K. T. przyjęty został do pracy w (...) od 23.11.1972 r. na stanowisko ślusarza do warsztatu mechanicznego i angaże płacowe z takim określeniem stanowiska pracy widnieją przez cały okres pracy w tym zakładzie. Na stanowisko ślusarza powrócił również po odbyciu zasadniczej służby wojskowej, tj. od 3.05.1975 r. W corocznych oświadczeniach z lat 1986-95 podpisywanych przez mistrza i kierownika stanowisko to kwalifikowane jako zatrudnienie w szczególnych warunkach (dowód: umowy o pracę, angaże płacowe i oświadczenia w aktach osobowych).

Pozycja 12 aktu resortowego zarządzenia nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych (Dz. Urz. MBi PMB nr 3 poz. 6) wymienia w pkt..1 spawaczy elektrycznych i gazowych, a w pkt. 6 pracowników zatrudnionych w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych w wydziałach spawalniczych.

W oparciu o zeznania świadków K. K. i Z. S. oraz odwołującego się Sąd ustalił, że wykonywał on prace ślusarskie, pomocnicze przy spawaniu jak przygotowanie elementów do spawania, oczyszczenie z rdzy, dopasowanie ich i przytrzymanie spawaczowi w miarę potrzeb, a po wykonaniu spawu – szlifowanie jego powierzchni „na gotowo”. Sporadycznie wykonywał też łączenie punktowe, tzw. heftowanie, co normalnie należało do obowiązków spawaczy. W wykonywaniu pracy odwołujący się posługiwał się takimi urządzeniami jak szlifierką elektryczna do wycinania i nacinania metalu, szlifierka napowietrzna do szlifowania powierzchni. H. wykonywał spawarką elektryczna, choć nie miał uprawnień spawalniczych. Oczyszczanie z rdzy wykonywał przy użyciu szczotki do metalu. Wszystkie te prace wykonywane były w pobliżu prowadzonych równocześnie prac spawalniczych. Gdy ślusarz przytrzymywał spawaczowi elementy do spawania było to sąsiedztwo bezpośrednie. Szlifowanie spawu odbywało się już po zakończeniu prac spawalniczych na danej formie, a ponieważ formy wykonywane w pomieszczeniu gdzie pracował odwołujący się były długości około 5-6 m., to siłą rzeczy prace te wykonywane były w dalszej odległości od spawacza pracującego już przy kolejnej formie. W ciągu całego dnia pracy odwołujący się narażony był na działanie takich czynników szkodliwych dla zdrowia jak hałas, wibracje, zapylenie. Podczas spawania dodatkowo szkodliwe były wytwarzające się opary gazów i błyski świetlne. Czynniki szkodliwe działały w ciągu całego dnia pracy, gdyż zawsze ślusarz znajdował się w bliższym lub dalszym sąsiedztwie osób spawających. Cała produkcja form na warsztacie mechanicznym odbywała się bowiem metodą spawania.

Z akt osobowych wynika, że zakład (...)pracę na stanowisku ślusarza uznawał za pracę w szczególnych warunkach. Praca na tym stanowisku ślusarza nie jest wymieniona w przepisach resortowych, zarządzeniu nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych (Dz. Urz. MB i PMB nr3 poz.6), wśród stanowisk odnoszących się do prac przy spawaniu, wycinaniu elektrycznym, gazowym i atomowodorowym (w dziale XIV ust 12 wykazu A stanowiącego załącznik do tego zarządzenia). Wymienia się tam jednak w poz.6 pracowników zatrudnionych w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych w wydziałach spawalniczych.

Jak wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 stycznia 2008 r. wydanym w sprawie I UK 192/07 (OSNP 2009/5-6/79) wykonywanie pracy przez pracowników zatrudnionych w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych nie mieści się w określeniu „prace przy spawaniu” wymienionym w wykazach A i B, stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) i nie uprawnia do uzyskania emerytury na podstawie art. 32 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.). Prace przy spawaniu obejmuje tylko prace wykonywane w przebiegu procesu spawania, a nie w sąsiedztwie osób wykonujących taką pracę.

Zamieszczenie w wykazie branżowym stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego, także pozycji: „pracownicy zatrudnieni w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych w wydziałach spawalniczych” (Dział XIV, poz. 12, pkt.. 4), nie oznacza, że czynności tych pracowników mogą być uznane za „prace przy spawaniu” w wyżej wskazanym znaczeniu.

Co prawda, zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, „zarządzenia resortowe wydane na podstawie par. 1 ust. 2 wspomnianego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w zakresie, w jakim stanowią wyłącznie wykazy stanowisk, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A i B będących załącznikiem do rozporządzenia, objęte są odesłaniem określonym w art. 32 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych” (wyrok Sądu Najwyższego z 9 maja 2006 r., II UK 183/05, niepublikowany; także uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z 21 kwietnia 2004 r., II UK 337/03, OSNP 2004 nr 22, poz. 392), jednakże stanowisko to należy odczytywać łącznie z zapatrywaniem tego Sądu, że „wykonywanie pracy na stanowisku określonym w zarządzeniu resortowym, której nie wymieniono w wykazach A i B, stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), nie uprawnia do uzyskania emerytury na podstawie art. 32 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (wyroki Sądu Najwyższego z 20 października 2005 r., I UK 41/05, OSNP 2006 nr 19-20, poz. 306; z dnia 23 listopada 2004 r., I UK 15/04, OSNP 2005 nr 11, poz. 161).

W świetle powyższego stwierdzić należy, że „praca wykonywana przez pracowników zatrudnionych w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych w wydziałach spawalniczych” (Dział XIV, poz. 12, pkt.. 4 załącznika nr 1 do zarządzenia z 1985 r.) nie mieści się w określeniu „prace przy spawaniu”, nie jest więc pracą wymienioną w wykazach A i B, stanowiących załącznik do rozporządzenia z 1983 r. Wykonywanie takiej pracy mimo zakwalifikowania przez zakład pracy nie uprawnia do uzyskania emerytury na podstawie art. 32 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach.

Przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter norm bezwzględnie obowiązujących, co w konsekwencji oznacza, że określona w ustawie o emeryturach i rentach, instytucja „wcześniejszej emerytury” musi podlegać ścisłej wykładni (wyrok Sądu Najwyższego z 6 marca 2007 r., I UK 287/06). Nie jest więc możliwe stosowanie wykładni rozszerzającej co do kwalifikowania stanowisk pracy w szczególnych warunkach jak to miało miejsce w zarządzeniu branżowym.

Podzielając opisane stanowisko Sądu Najwyższego nie sposób zakwalifikować pracy odwołującego się wykonywanej w zakładach (...) jako pracy w szczególnych warunkach.

Odwołanie K. T. od decyzji z dnia 27.05.2013 r. jako bezzasadne podlegało więc oddaleniu i zgodnie z art. 477 ¹⁴§ 1 k.p.c. orzeczono jak w pkt. 1 wyroku. Wobec uchylenia przez organ rentowy decyzji z 01.03.2013 r. orzekanie w tym zakresie stało się bezprzedmiotowe i zgodnie z art.355 § 1 k.p.c. orzeczono jak w pkt. 2 wyroku.