Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 lipca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Zamościu II Wydział Karny w składzie :

Przewodniczący: SSO Lesław Dąbrowski

Sędziowie: SO Andrzej Sak

SO Przemysław Szyszka (spr.)

Protokolant: st.sekr.sąd. Joanna Sadło

przy udziale Prokuratora Prok. Okręg. Marka Sowy

po rozpoznaniu w dniu 9 lipca 2015 roku

sprawy A. P. syna S. i J. z domu T.

urodz. (...) w K.

oskarżony z art.177§2 kk

na skutek apelacji, wniesionych przez oskarżonego i pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego

od wyroku Sądu Rejonowego w Zamościu

z dnia 23 marca 2015 r. sygn. akt II K 1115/12

I.  na mocy art.104§1 pkt 7 kpw uchyla zaskarżony wyrok i ustalając, że A. P. w dniu 26.01.2011 r. w K., woj. (...) nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym na drodze publicznej w ten sposób, że kierując samochodem marki C. (...) o nr rej. (...) i wykonując manewr skrętu w lewo na skrzyżowaniu nie zachował należytej ostrożności i nie ustąpił pierwszeństwa przejazdu nadjeżdżającemu z przeciwnego kierunku swoim pasem ruchu samochodowi marki B. (...) o nr rej. (...) kierowanemu przez M. K. (1) doprowadzając do zderzenia obu pojazdów, w następstwie czego nieumyślnie spowodował u pasażerki samochodu marki B. (...) o nr rej. (...) A. K. (1) nie posiadającej zapiętych pasów bezpieczeństwa obrażenia ciała na okres nie dłuższy od siedmiu dni, tj. popełnił wykroczenie, wyczerpujące dyspozycję art.86§1 kw, na mocy art.5§1 pkt 4 kpw w zw. z art.45§1 kw umarza postępowanie ;

II.  kosztami postępowania obciąża Skarb Państwa.

/-/ Na oryginale właściwe podpisy.

POUCZENIE

1.  (informacja w przedmiocie prawa do wniesienia kasacji od wyroku)

2.  Do wniesienia kasacji uprawnione są strony (art. 520 § 1 k.p.k.), z zastrzeżeniem pkt 3. ²⁾

3.  Strona, która nie zaskarżyła wyroku sądu pierwszej instancji, nie może wnieść kasacji od wyroku sądu odwoławczego, jeżeli wyrok sądu pierwszej instancji utrzymano w mocy lub zmieniono na jej korzyść. Ograniczenie to nie dotyczy uchybień wymienionych w art. 439 k.p.k. (art. 520 § 2 i 3 k.p.k.). ²⁾

Uchybienia, o których mowa w art. 439 k.p.k. to: w wydaniu wyroku brała udział osoba nieuprawniona lub niezdolna do orzekania bądź podlegająca wyłączeniu na podstawie art. 40 k.p.k.; sąd był nienależycie obsadzony lub którykolwiek z jego członków nie był obecny na całej rozprawie; sąd powszechny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu szczególnego albo sąd szczególny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu powszechnego; sąd niższego rzędu orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu wyższego rzędu; orzeczono karę, środek karny, środek kompensacyjny lub środek zabezpieczający nieznane ustawie; wyrok zapadł z naruszeniem zasady większości głosów lub nie został podpisany przez którąkolwiek z osób biorących udział w jego wydaniu; zachodzi sprzeczność w treści wyroku, uniemożliwiająca jego wykonanie; wyrok został wydany pomimo to, że postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało już prawomocnie zakończone; zachodzi jedna z okoliczności wyłączających postępowanie, określonych w art. 17 § 1 pkt 5, 6 i 8-11 k.p.k.; oskarżony / oskarżona w postępowaniu sądowym nie miał / nie miała obrońcy lub nie brał on udziału w czynnościach w wypadkach, gdy był taki obowiązek; sprawę rozpoznano podczas nieobecności oskarżonego, którego obecność była obowiązkowa. ²⁾

Wyłączenie sędziego z mocy prawa od udziału w sprawie, zgodnie z art. 40 k.p.k. następuje jeżeli: sprawa dotyczy tego sędziego bezpośrednio; jest małżonkiem strony lub pokrzywdzonego albo ich obrońcy, pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego albo pozostaje we wspólnym pożyciu z jedną z tych osób; jest krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej aż do stopnia pomiędzy dziećmi rodzeństwa małżonka strony lub pokrzywdzonego / pokrzywdzonej albo ich obrońcy, pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego albo jest związany z jedną z tych osób węzłem przysposobienia, opieki lub kurateli; był świadkiem czynu, o który sprawa się toczy, albo w tej samej sprawie był przesłuchany w charakterze świadka lub występował jako biegły; brał udział w sprawie jako prokurator, obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel ustawowy strony, albo prowadził postępowanie przygotowawcze; brał udział w wydaniu zaskarżonego wyroku; brał udział w wydaniu wyroku, który został uchylony; prowadził mediację. Powody wyłączenia trwają mimo ustania uzasadniającego je małżeństwa, wspólnego pożycia, przysposobienia, opieki lub kurateli. ²⁾

Czynnościami wyłączającymi postępowanie, o których mowa w art. 17 § 1 pkt 5, 6 i 8-11 k.p.k. są: śmierć oskarżonego / oskarżonej; przedawnienie karalności; nie podleganie sprawcy orzecznictwu polskich sądów karnych; brak skargi uprawnionego oskarżyciela; brak wymaganego zezwolenia na ściganie lub wniosku o ściganie pochodzącego od osoby uprawnionej, chyba że ustawa stanowi inaczej; inne okoliczności wyłączające ściganie. ²⁾

4.  Termin zawity do wniesienia kasacji dla stron wynosi 30 (trzydzieści) dni od daty doręczenia wyroku z uzasadnieniem Wniosek o doręczenie wyroku z uzasadnieniem należy zgłosić w sądzie, który wydał wyrok, w terminie zawitym 7 (siedmiu) dni od daty ogłoszenia wyroku, a jeżeli ustawa przewiduje doręczenie wyroku, od daty jego doręczenia (art. 122 § 2 k.p.k. i art. 524 § 1 zd. 1 i 2 k.p.k.). ²⁾

Czynność procesowa dokonana po upływie terminu zawitego jest bezskuteczna (art. 122 § 1 k.p.k.). ²⁾

Do biegu terminu nie wlicza się dnia, od którego liczy się dany termin. Jeżeli koniec terminu przypada na dzień uznany przez ustawę za dzień wolny od pracy, czynność można wykonać następnego dnia (art. 123 § 1 i 3 k.p.k.). ²⁾

Termin jest zachowany, jeżeli przed jego upływem pismo zostało nadane w placówce podmiotu zajmującego się doręczaniem korespondencji na terenie Unii Europejskiej, w polskim urzędzie konsularnym lub złożone przez żołnierza w dowództwie jednostki wojskowej albo przez osobę pozbawioną wolności w administracji odpowiedniego zakładu, a przez członka załogi polskiego statku morskiego – kapitanowi statku (art. 124 k.p.k.). ²⁾

Jeżeli niedotrzymanie terminu zawitego nastąpiło z przyczyn od strony niezależnych, strona w zawitym terminie 7 (siedmiu) dni od daty ustania przeszkody może zgłosić wniosek o przywrócenie terminu, dopełniając jednocześnie czynności, która miała być w terminie wykonana (art. 126 § 1 k.p.k.). ²⁾

5.  Strona wnosi kasację do Sądu Najwyższego za pośrednictwem sądu odwoławczego (art. 525 § 1 k.p.k.). ²⁾

6.  Do kasacji strona dołącza dowód uiszczenia opłaty sądowej; nie dotyczy to prokuratora. Osoba pozbawiona wolności nie uiszcza opłaty przy wnoszeniu kasacji; w wypadku pozostawienia bez rozpoznania albo oddalenia wniesionej przez nią kasacji zasądza się od niej opłatę. Żołnierz odbywający zasadniczą służbę wojskową lub pełniący służbę wojskową w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego nie uiszcza opłaty. Opłata ulega zwrotowi stronie, która ją uiściła, jeżeli kasacja zostanie uwzględniona, chociażby w części, albo zostanie cofnięta. Wysokość opłaty, mając na uwadze faktyczne koszty postępowania oraz zasadę dostępu do sądu, określa w drodze rozporządzenia Minister Sprawiedliwości (art. 527 k.p.k.). ²⁾³⁾

7.  Minister Sprawiedliwości, Prokurator Generalny, a także Rzecznik Praw Obywatelskich może wnieść kasację od każdego prawomocnego wyroku sądu kończącego postępowanie. Rzecznik Praw Dziecka może wnieść kasację od każdego prawomocnego wyroku sądu kończącego postępowanie, jeżeli przez wydanie wyroku doszło do naruszenia praw dziecka (art. 521 § 1 i 2 k.p.k.). ²⁾

8.  Jeżeli kasacja nie pochodzi od prokuratora, Ministra Sprawiedliwości, Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Obywatelskich albo Rzecznika Praw Dziecka, powinna być sporządzona i podpisana przez obrońcę lub pełnomocnikabędącego adwokatem albo radcą prawnym (art. 526 § 2 k.p.k.). ²⁾

9.  Obrońcę / pełnomocnika w celu sporządzenia kasacji ustanawia strona (art. 6 k.p.k., art. 83 § 1 k.p.k. i art. 87 § 1 k.p.k.). Do czasu ustanowienia obrońcy przez oskarżonego / oskarżoną pozbawionego / pozbawioną wolności, obrońcę może ustanowić inna osoba (art. 83 § 1 k.p.k.). ²⁾

10.  Wydatki związane z ustanowieniem obrońcy albo pełnomocnika wykłada strona, która go ustanowiła (art. 620 k.p.k.). ²⁾

11.  Strona może złożyć wniosek o wyznaczenie obrońcy / pełnomocnika z urzędu w celu sporządzenia kasacji. Wnioskujący może zostać obciążony kosztami wyznaczenia takiego obrońcy / pełnomocnika (art. 444 § 2 i 3 k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k.). ²⁾

12.  Obrońca / pełnomocnik z urzędu wyznaczany jest z listy obrońców / pełnomocników lub jest pozbawiony wolności(art. 81a § 1 k.p.k. i art. 88 zd. 2 k.p.k.). ²⁾

13.  Strona może mieć jednocześnie nie więcej niż trzech obrońców albo pełnomocników (art. 77 k.p.k. i art. 88 zd. 2 k.p.k.). ²⁾

14.  Wniosek o wyznaczenie obrońcy / pełnomocnika z urzędu prezes sądu, sąd lub referendarz sądowy rozpoznaje niezwłocznie. Jeżeli okoliczności wskazują na konieczność natychmiastowego podjęcia obrony / reprezentacji, prezes sądu, sąd lub referendarz sądowy, telefonicznie lub w inny sposób stosownie do okoliczności, powiadamia stronę oraz obrońcę / pełnomocnika o wyznaczeniu obrońcy / pełnomocnika z urzędu (art. 81a § 2 i 3 k.p.k. i art. 88 zd. 2 k.p.k.). ²⁾

15.  Kasacja może być wniesiona tylko z powodu uchybień wymienionych w art. 439 k.p.k. lub innego rażącego naruszenia prawa, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na treść orzeczenia. Kasacja nie może być wniesiona wyłącznie z powodu niewspółmierności kary. Strona nie może również wnieść kasacji na podstawie zarzutu, że utrzymanie wyroku w mocy byłoby rażąco niesprawiedliwe (art. 523 § 1 k.p.k.). ²⁾

16.  Kasację na korzyść można wnieść jedynie w razie skazania oskarżonego / oskarżonej za przestępstwo na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania (art. 523 § 2 k.p.k.). ²⁾

17.  Kasację na niekorzyść można wnieść jedynie w razie uniewinnienia oskarżonego / oskarżonej oraz z powodu niepoczytalności sprawcy (art. 523 § 3 k.p.k.). ²⁾

18.  Ograniczenia, o których mowa w pkt 16 i 17 nie dotyczą kasacji wniesionej z powodu uchybień wymienionych w art. 439 k.p.k. oraz w wypadku, gdy kasację wniósł Minister Sprawiedliwości, Prokurator Generalny, Rzecznik Praw Obywatelskich lub Rzecznik Praw Dziecka (art. 523 § 4 k.p.k.). ²⁾

19.  W kasacji nie można zaskarżyć samego uzasadnienia wyroku (art. 519 zd. 2 k.p.k.). ²⁾

20.  W kasacji należy podać, na czym polega zarzucane uchybienie (art. 526 § 1 k.p.k.). ²⁾

21.  Wniesieniu i rozpoznaniu kasacji na korzyść oskarżonego / oskarżonej nie stoi na przeszkodzie wykonanie kary, zatarcie skazania, akt łaski ani też okoliczność wyłączająca ściganie lub uzasadniająca zawieszenie postępowania (art. 529 k.p.k.). ²⁾

22.  Kasację w stosunku do tego samego oskarżonego/oskarżonej i od tego samego wyroku każdy uprawniony może wnieść tylko raz (art. 522 k.p.k.). ²⁾

23.  Jeżeli oskarżony/oskarżona jest nieletni/nieletnia lub ubezwłasnowolniony/ubezwłasnowolniona, jego/jej przedstawiciel ustawowy lub osoba, pod której pieczą oskarżony / oskarżona pozostaje, może podejmować na jego / jej korzyść wszelkie czynności procesowe, a przede wszystkim wnosić środki zaskarżenia, składać wnioski oraz ustanowić obrońcę (art. 76 k.p.k.). ²⁾

24.  (inne informacje wskazane przez sąd, nieuwzględnione w pkt 1-23) ⁴⁾

Wyjaśnienie:

W treści pouczenia, w nawiasach wskazano między innymi podstawę prawną danego twierdzenia; użyty skrót „k.p.k.” oznacza ustawę z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego, której tekst został zamieszczony w Dzienniku Ustaw z 1997 r. Nr 89, poz. 555 i niektórych Dziennikach opublikowanych później.

1)  stosuje się w sprawach o przestępstwa, z wyłączeniem spraw o przestępstwa skarbowe

2)  uwzględnia się, w zależności od treści pkt 1

3)  w zależności od decyzji sądu może zostać podana konkretna wysokość opłaty

4)  uwzględnia się, o ile sąd tak postanowi

Sygn. akt II Ka 432/15

UZASADNIENIE

A. P. został oskarżony o to, że w dniu 26 stycznia 2011 r. w K. woj. (...) nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że kierując samochodem marki C. (...) o nr rej. (...) i wykonując manewr skrętu w lewo na skrzyżowaniu nie zachował należytej ostrożności i nie ustąpił pierwszeństwa przejazdu nadjeżdżającemu z przeciwnego kierunku swoim pasem ruchu samochodowi marki B. (...) o nr rej. (...) kierowanemu przez M. K. (1) doprowadzając do zderzenia obu pojazdów, w następstwie czego nieumyślnie spowodował u pasażerki samochodu marki B. (...) o nr rej. (...) A. K. (1) obrażenia ciała w postaci stłuczenia i ran głowy, rany drążącej rogówki oka lewego i wylewu krwi do ciałka szklistego oka lewego z następową – pomimo intensywnego leczenia – praktycznie ślepotą oka lewego, pogorszenia widzenia okiem prawym, złamania kości lewej kończyny górnej, które skutkowały u pokrzywdzonej ciężkim uszczerbkiem na zdrowiu w postaci innego ciężkiego kalectwa tj. o czyn z art. 177 § 2 k.k.

W wyroku z 23.03.2015 r. w sprawie II K 1115/12 Sąd Rejonowy w Zamościu uznał A. P. za winnego popełnienia zarzuconego mu czynu wyczerpującego dyspozycję art. 177§2 k.k., przy czym w opisie czynu po słowach: (...) dodał: „nie posiadającej zapiętych pasów bezpieczeństwa”, i za to na podstawie art. 177§2 k.k. w zw. z art. 60§2 i §6 pkt 4 k.k. skazał go na karę 100 (stu) stawek dziennych grzywny określając wysokość jednej stawki na 12 (dwanaście) złotych. Ponadto zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa 1.679,94 (jeden tysiąc sześćset siedemdziesiąt dziewięć 94/100) złotych tytułem części kosztów sądowych, zwalniając od ich ponoszenia w pozostałym zakresie.

Apelacje od tego wyroku wnieśli oskarżony i pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej.

Pełnomocnik oskarżycielki posiłkowej zaskarżył wyrok w części dotyczącej opisu czynu przypisanego i zarzucając mu błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę wyroku przez niesłuszne uznanie, że oskarżony, nieprawidłowo wykonujący manewr skrętu w lewo doprowadził do zderzenia pojazdów, w wyniku czego u pokrzywdzonej A. M. (1) (K.), „nie posiadającej zapiętych pasów bezpieczeństwa” nieumyślnie spowodował obrażenia wymienione w opisie czynu, wnosił o:

I.  zmianę zaskarżonego wyroku i usunięcie wyżej opisanej wzmianki z opisu czynu oskarżonego ;

ewentualnie o:

II.  uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Zamościu.

Oskarżony zaskarżył wyrok w całości i zarzucając mu błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za jego podstawę, który miał wpływ na jego treść polegający na bezpodstawnym uznaniu, iż oskarżony naruszył nieumyślnie zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, w ten sposób, że nie zachował szczególnej ostrożności przy wykonywaniu manewru skrętu w lewo w ten sposób, że nie ustąpił pierwszeństwa pojazdowi B. i w konsekwencji doprowadził do zderzenia pojazdów podczas gdy z materiału dowodowego sprawy w sposób jednoznaczny wynika, że oskarżony na jezdni zachował się prawidłowo tj. włączył lewy kierunkowskaz, zbliżył się do osi jezdni i zredukował prędkość przed przystąpieniem do manewru skręcania, a do wypadku i jego skutków doszło na skutek nieprawidłowego zachowania się kierującego samochodem marki B. M. K. (1), który włączył lewy kierunkowskaz zbliżając się do skrzyżowania dróg co w sposób jednoznaczny dla każdego uczestnika ruchu drogowego wskazuje na zamiar wykonywania skrętu, a wbrew sygnalizacji kontynuował jazdę na wprost co doprowadziło do zderzenia pojazdów oraz nieprawidłowe zachowanie się pasażerki B. A. K. (1), która jechała bez zapiętych pasów bezpieczeństwa co spowodowało tak poważne jej obrażenia. Na tej podstawie oskarżony wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie go od popełnienia zarzucanego mu przestępstwa lub uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja oskarżonego jest częściowo zasadna, zaś apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego nie zasługuje na uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego ustalenia dokonane przez Sąd Rejonowy oparte zostały na prawidłowo zgromadzonych i ocenionych dowodach, /wyjąwszy jedynie zagadnienie przypisania obwinionemu skutku jego czynu, co wpłynęło konsekutywnie na kwestie kwalifikacji prawnej czynu, o czym niżej/, zaś Sąd I instancji w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku rozważył wszystkie przeprowadzone dowody wskazując jednocześnie w jakim zakresie i dlaczego obdarzył je wiarą a z jakich przyczyn pozostałe odrzucił.

Sąd Okręgowy mógłby w postępowaniu odwoławczym podważyć tę ocenę Sądu I instancji tylko wówczas, gdyby doszukał się w niej / w zakresie wskazanym wyżej/ błędów natury faktycznej, czy logicznej, a takich nie stwierdził.

W tym miejscu warto przypomnieć, iż zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia może być uznany za zasadny, tylko wtedy, gdy sąd oparł orzeczenie na faktach, które nie znajdują oparcia w wynikach postępowania dowodowego albo też z prawidłowo ustalonego stanu faktycznego wysnuł wnioski niezgodne z zasadami prawidłowego rozumowania lub wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego.

Dokonana przez Sąd Rejonowy w Zamościu ocena dowodów w niniejszej sprawie / w oznaczonym zakresie/, choć niewątpliwie swobodna, nie jest dowolna nie wykazuje również błędów natury faktycznej czy logicznej i jest zgodna z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego.

Stanowisko Sądu Rejonowego jest logiczne i w pełni przekonywujące i w świetle argumentów podniesionych w apelacji Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zakwestionowania tego stanowiska, bowiem dokonana przez ten Sąd ocena dowodów nie przekracza granic zakreślonych w art. 7 kpk, wyjąwszy podniesione wyżej kwestie przypisania skutku.

Nie ma więc potrzeby ponownego przytaczania trafnych wywodów Sądu Rejonowego w zakresie niewadliwych ustaleń faktycznych, lecz biorąc pod uwagę treść obu środków odwoławczych należy uwypuklić niektóre elementy tej argumentacji.

Odnosząc się najpierw do apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego należy zauważyć, że skarżący przeoczył fakt, że Sąd Rejonowy oparł się o opinie biegłego J. K. jedynie w zakresie ustalenia zakresu obrażeń ciała doznanych przez A. M. w związku z rozpatrywanym zdarzeniem (k. 321-322). Co do kwestii czy w chwili zderzenia pojazdów miała na sobie zapięte pasy bezpieczeństwa Sąd I instancji nie mógł czynić ustaleń na podstawie opinii tego biegłego, gdyż J. K. nie był w stanie zająć w tym, zakresie jednoznacznego stanowiska, z przyczyn wskazanych w treści opinii z k. 200. Natomiast zasadnie swe ustalenia w tej kwestii Sąd Rejonowy oparł o zespół dowodów uzyskanych na k.318v-320, zwłaszcza zaś dwóch opiniach J. G., J.H. i A. C., które – łącznie z innymi dowodami przytoczonymi przez Sąd Rejonowy nie pozostawiają żadnych wątpliwości co do tego, że w chwili zderzenia pojazdów A. M. nie była opięta pasami bezpieczeństwa. Także w apelacji nie wskazano argumentacji, która podważałaby wywody tych opinii lub logikę i treść uzasadnienia Sądu Rejonowego w tym zakresie. Niemniej co do oceny dowodu z tych opinii (k.236-263, k.283-290) należy poczynić uwagę krytyczną i uściślającą – w drugiej z wymienionych opinii biegli ci wysnuli bowiem wyraźnie wniosek, że opięcie pasami pokrzywdzonej, z dużym prawdopodobieństwem spowodowałoby ograniczenie doznanych przez nią w wyniku zderzenia pojazdów obrażeń ciała na okres poniżej siedmiu dni, dodając nieścisłą uwagę „w rozumieniu art. 157§1 lub 2 k.p.k. (k.290). Należy zauważyć, że służyło to podkreśleniu, że chodzi o skutek dla zdrowia człowieka wskazany w art. 157 k.k., a nie w art. 156 k.k. (gdzie używa się pojęcia „ciężki uszczerbek na zdrowiu”, a nie „naruszenie czynności narządów ciała” i „rozstrój zdrowia”). Gdyby jednak uznać, że biegli rozważali możliwość redukcji obrażeń pokrzywdzonej do granic określonych w art. 157§1 k.k. lub w art. 157§2 k.k. to niewątpliwie należałoby przyjąć wersję korzystniejszą dla obwinionego, uznając, że redukcja ta, z dużym prawdopodobieństwem, nastąpiłaby do rozmiarów obrażeń jej ciała na okres z art. 157§2 k.k. tj. poniżej siedmiu dni.

Odnosząc się z kolei do apelacji oskarżonego, której zarzuty potraktowano jako ramowy program kontroli odwoławczej, należy podkreślić, że nie można się zgodzić z tezą apelującego, że Sąd Rejonowy nie wskazał zasady ostrożności, którą naruszył obwiniony, a której bezpośrednim następstwem było zderzenie pojazdów. Przeciwnie – Sąd Rejonowy wskazał jasno, że była to zasada szczególnej ostrożności przy zbliżaniu się do skrzyżowania w celu dokonania manewru skrętu w lewo, unormowana w art. 25 ust. 1, art. 22 ust. 1 i art. 3 ust. 1 ustawy z 20.06.1997 r. Prawo o ruchu drogowym (dalej w skrócie PRD). W żadnym wypadku nie można twierdzić, że jest to zasada ogólna, w rozumieniu skarżącego – beztreściowa. Istota ostrożności polega na tym, że działający przy realizacji dozwolonego celu powinien postępować w taki sposób, by nie zwiększać ryzyka ujemnych następstw ponad miarę, która jest społecznie adekwatna, a więc dokonywać takich czynności, które są obiektywnie niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa w ruchu drogowym, a także powstrzymać się od czynności, które mogłyby to bezpieczeństwo zmniejszyć (por. wyrok SN z 16.07.1976 r., VI KRN 135/76, OSNKW 10-11/76, p. 130 i inne). Ta ogólna dyrektywa postępowania musi być zastosowana w adekwatny sposób w konkretnych realiach sprawy - nie jest bowiem możliwe kazuistyczne uregulowanie wszystkich sytuacji w ruchu drogowym, których dotyczy (por. postanowienie SN z 18.02.1969 r., Rw 39/69, OSNKW 7-8/69, p.98 i n.) Skoro brak jest dla rozważanej sytuacji drogowej ściśle skodyfikowanych norm zachowania, wynikających z zasady szczególnej ostrożności, należy odwołać się, co jest typowe dla przestępstw i wykroczeń nieumyślnych – do wzorca osobowego „rozważnego kierowcy” działającego w warunkach szczególnej ostrożności, a więc podwyższonego stopnia skupienia uwagi i rozwagi w podejmowaniu decyzji i spersonalizowanego cechami obwinionego (por. szerzej M. Rodzynkiewicz: Modelowanie pojęć w prawie karnym. Kraków 1997, s.106 i n., K. Buchała: Przestrzeganie zasad ostrożności – problem bezprawności czy winy. PiP 7/63, s. 91 i n.). Jeżeli zachowanie obwinionego i jego stan świadomości ( w zakresie możliwości popełnienia czynu zabronionego) odpowiadałyby zachowaniu „rozważnego kierowcy”, to nie można by mówić o naruszeniu zasady szczególnej ostrożności i możliwości przypisania nieumyślności.

Sąd Okręgowy podziela w tym zakresie starannie wyłożone stanowisko Sądu Rejonowego, że rozważny kierowca, o cechach obwinionego, widząc zachowanie kierującego samochodem B. nie podjąłby manewru skrętu w lewo. Jak trafnie (na podstawie zwłaszcza opinii biegłego D. O.) wykazał Sąd Rejonowy, z przepisów PRD wynika, że oczekiwanymi cechami ruchu samochodu B., którego kierowca uzewnętrznia zamiar manewru skrętu w lewo winno być:

1.  uruchomienie lewego kierunkowskazu samochodu B.;

2.  zbliżenie się do osi jezdni;

3.  zredukowanie prędkości do niższej od granicznej, pozwalającej na wykonanie tego manewru na rozpatrywanym skrzyżowaniu.

Apelujący podnosi, że niemożliwa była właściwa ocena czynników z punktów 2. i 3. Jest to jednak jedynie subiektywna ocena skarżącego, mająca na celu uniknięcie odpowiedzialności prawnej.

Trzeba bowiem zauważyć:

a)  odpowiedni czas i miejsce na dokonanie wskazanych obserwacji przez obwinionego;

b)  dobrą widoczność w miejscu zdarzenia

c)  całkowite odśnieżenie pasa ruchu i wyraźnie widoczną oś jezdni (por. fotografia k.2-6);

d)  choć szerokość pasa jezdni wynosiła ok. 3,4 m (k. 2v), to szerokość samochodu B. wynosiła 1,82 m (k.118). Wskazuje to na fakt, że samochód ten zajmował ok ½ szerokości pasa jezdni (ok. 53,53%). W ocenie Sądu Okręgowego – przy uwzględnieniu tej różnicy proporcji dla rozważnego kierowcy o cechach obwinionego, nawet działającego w warunkach zwykłej ostrożności, uchwytne było przemieszczenie się pojazdu w obrębie pasa ruchu, a w szczególności – jego zbliżanie się lub oddalenie od osi jezdni.

e)  w chwili podjęcia manewru skrętu w lewo przez obwinionego, samochód B. znajdował się w odległości ok. 28 m od miejsca zdarzenia (k.109) Jechał wówczas z prędkością wyższą niż 36 km/h i zbliżoną do prędkości innych pojazdów poruszających się tym pasem ruchu. Przewyższała ona prędkość graniczną, umożliwiającą bezpieczny manewr skrętu w lewo samochodu B. o ok. 10 km/h, a nadto – w praktyce drogowej nietypowe jest wykonywanie skrętu z prędkością graniczną – przeciwnie kierowcy dokonują wyraźnej redukcji prędkości do podgranicznej, przez co wskazana różnica w istocie była wyższa niż 10 km/h, a przez to wystarczająca, by była zawczasu postrzegana dla rozważnego kierowcy o cechach obwinionego.

Tak więc także w ocenie Sądu Okręgowego rozważny kierowca, spersonalizowany cechami obwinionego (w tym także jego znacznym doświadczeniem jako kierowcy) w warunkach szczególnego skupienia i uwagi (szczególnej ostrożności) dostrzegłby niepokojące symptomy w zachowaniu kierowcy B. (brak cech 2. i 3. w ruchu tego pojazdu) i zaniechałby manewru skrętu w lewo, reagując w ten sposób na nieprawidłowe zachowanie kierowcy B.. Przyczyną wykonania tego manewru przez obwinionego było więc nienależyte skupienie jego uwagi.

Poczucie niesprawiedliwego skazania wyeksponowane w apelacji oskarżonego, wynika nadto z dwóch okoliczności:

a) że to M. K. zachował się pierwotnie nieostrożnie, zaś naganne zachowanie obwinionego było jedynie przejawem nieostrożności wtórnej;

b) że to obwiniony jest obciążony skutkami zderzenia, a które winni ponosić odpowiedzialność M. K. i A. K. (M.).

Ad.a. Należy zauważyć, że przepisy PRD poprzez zasadę ograniczonego zaufania nie zwalniają od odpowiedzialności za skutki naruszenia zasad ostrożności w ruchu drogowym kierowcy, który dopuścił się nieostrożności wtórnej z tego powodu, że inny użytkownik drogi zachował się pierwotnie nieostrożnie i spowodował niebezpieczną sytuację, przeciwnie – zasada ta zwalnia kierowcę od odpowiedzialności tylko wtedy, jeśli sam przestrzegał on zasad ostrożności i zrobił wszystko co możliwe w danej sytuacji, by tej niebezpiecznej sytuacji przeciwdziałać. In casu- obwiniony mógł zawczasu dostrzec budzące wątpliwości co do rzeczywistych zamiarów zachowanie kierowcy B., czego jednak – na skutek nienależytego skupienia uwagi – nie dostrzegł i nie może powoływać się na całkowite wyłączenie swojej odpowiedzialności za zderzenie i jego skutki tylko ze względu na nieprawidłowe zachowanie się kierowcy B. (czy pokrzywdzonej), nawet o charakterze nieostrożności pierwotnej.

Jak wskazuje się w orzecznictwie SN odpowiedzialność za "spowodowanie" wypadku w rozumieniu art. 177 k.k. /czy też – co należy dodać - spowodowanie skutku w postaci zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym z art. 86§1 kw/ nie ogranicza się jedynie do sprawców wyłącznie winnych lub w przeważającej mierze odpowiadających za dojście do wypadku, lecz rozciąga się także na te osoby, które naruszyły zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym, gdy istnieje związek przyczynowy między tym naruszeniem a wypadkiem i można postawić im zarzut nie zachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach /por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 listopada 2010 r., II KK 109/10, LEX nr 622252 i późniejsze/.

Nie można też przeoczyć, że w rozpoznawanej sprawie samo naruszenie zasad ostrożności w ruchu drogowym przez M. K. nie doprowadziłoby do zderzenia – dopiero kumulacja tego, pierwotnie nieostrożnego zachowania M. K. z wtórnie nieostrożnym zachowaniem obwinionego wywołała ten skutek i jego następstwa. Warto wreszcie zaakcentować, że od momentu, gdy kierowca winien był utracić zaufanie do zachowania innego użytkownika drogi wymaga się od niego zachowania szczególnej ostrożności (por. R.A. Stefański: Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji. Warszawa 1999, s. 175 i cytowane tam orzecznictwo).

Ad.b. W zakresie przypisania obwinionemu skutku opisanego w czynie przypisanym zaskarżonego wyroku, należy stanowisko Sądu Rejonowego uznać za częściowo błędne, co wynikło z nieuwzględnienia wyników postępowania dowodowego w sferze badania związku normatywnego między zachowaniem obwinionego, a skutkami rozpatrywanego zdarzenia.

Należy przypomnieć, że z opinii biegłych wynika (k. 236 – 263, 283 – 290), że opięcie pasami pokrzywdzonej spowodowałoby redukcję jej obrażeń do rozmiaru wskazanego w art. 157 § 2 k.k. Innymi słowy – to zachowanie M. K. i A. K. (M.) spowodowało zwiększenie rozmiaru obrażeń ciała doznanych przez nią w toku zdarzenia.

Należy zauważyć, że zastosowanie do tej sytuacji konstrukcji przyczynienia się obwinionego budzi wątpliwości konstrukcyjne w tej sprawie z tej przyczyny, że skutek zderzenia obu pojazdów w postaci obrażeń ciała pokrzywdzonej w świetle opinii biegłych jawi się jako podzielny – tj. możliwe jest stwierdzenie, jaka jego część została wywołana przez każdą ze współdziałających przyczyn. Wyklucza to możliwość stosowania instytucji przyczynienia się obwinionego do powstania skutku rozumianego jako niepodzielna całość (por. A.Koch: Związek przyczynowy jako podstawa odpowiedzialności odszkodowawczej w prawie cywilnym. Warszawa 1975, s. 254 i n.).

W kwestii przypisania skutku obwinionemu decydują kryteria przyjęte w prawie karnym – tj. konieczność zbadania powiązania kauzalnego i powiązania normatywnego między zachowaniem uczestników zdarzenia i skutkiem (por. np. wyrok SN z 30.08.2011 r., IV KK 187/11, lex 950442 i cytowane tam orzecznictwo i literatura). Ani w doktrynie ani w judykaturze nie ma zgodności co do tego jakie narzędzie winno być używane do badania powiązania kauzalnego, przy czym nadal szeroko używa się w tym zakresie testu warunku sine qua non. W tym świetle należy uznać, że także zachowanie obwinionego było warunkiem koniecznym nastąpienia skutku opisanego w czynie przypisanym w zaskarżonym wyroku.

Badając powiązanie normatywne należy zauważyć, że po stronie M. K., A. K. (M.) i obwinionego spełnione zostały pozytywne przesłanki przypisania normatywnego skutku – mieli oni bowiem obiektywną możliwość zapobieżenia wystąpienia skutku, subiektywną możliwość jego przewidzenia, naruszyli też normy zakazujące wywołania skutku - co do M. K. i A. K. były to m.in. normy nakazujące zastosowanie pasów bezpieczeństwa przez pasażera ( M. K.) i nakazujące używania takich pasów ( A. K.). Trzeba podkreślić, że w tym zakresie – możliwości zapobieżenia skutkowi, będącego następstwem złamania zasad ostrożności w zakresie posługiwania się przez M. K., A. K. pasami bezpieczeństwa - obwiniony nie miał ani obiektywnej, ani subiektywnej możliwości zapobieżenia temu skutkowi, co już w tym miejscu prowadziłoby do wykluczenia powiązania normatywnego między jego zachowaniem, a skutkiem, w którym urzeczywistniło się niebezpieczeństwo, któremu zapobiec miało przestrzeganie przez M. K. i A. K. naruszonych przez nich obowiązków ostrożności w postępowaniu z pasami bezpieczeństwa – tj. zwiększeniem się obrażeń A. K.. Nie ulega bowiem wątpliwości, że takie przesłanki pozytywne przypisania istnieją co do jego nieostrożnego zachowania i skutku w postaci obrażeń ciała A. K. na okres wskazany w art. 157 § 2 k.k. Powstałyby one nawet wtedy, gdyby M. K. i A. K. przestrzegali zasad ostrożności związanych z używaniem pasów bezpieczeństwa.

Niemniej w doktrynie prawa karnego rozważa się podobne sytuacje w ramach negatywnych przesłanek powiązania normatywnego tj. kolizji odpowiedzialności za skutek .

Należałoby bowiem stwierdzić, że do takiej kolizji odpowiedzialności za skutek doszło – a więc sytuacji, w której zaistniało bezprawne zachowanie jednego podmiotu, bez którego skutek nie mógłby wystąpić, oraz bezprawne zachowania innych podmiotów, bez których skutek nie mógłby nastąpić lub bez którego skutek byłby mniej dotkliwy niż ten, który w rzeczywistości wystąpił.

W ocenie Sądu Okręgowego sprzeczne z podstawową zasadą indywidualizacji odpowiedzialności w prawie karnym byłoby przyjęcie, że konsekwencją niezgodnego z zasadami ostrożności w zakresie posługiwania się pasami bezpieczeństwa zachowanie M. K. i A. K. (M.) byłoby przypisanie obwinionemu całości skutku wywołanego łącznym zachowaniem wszystkich tych podmiotów i zastosowanie do niego surowszej kwalifikacji prawnej, nawet przy zastosowaniu konstrukcji przyczynienia się, która zrealizowałaby się jedynie na płaszczyźnie wymiaru kary – a więc bez wpływu na surowszą kwalifikację prawną. Nie można zaakceptować ponoszenia przez obwinionego odpowiedzialności karnej za następstwa jego zachowania, które nie wystąpiłyby, gdyby urzeczywistniło się w skutku tylko niebezpieczeństwo wynikające z naruszenia zasad ostrożności przez obwinionego, zwłaszcza że są one wyodrębnialne (por. tak M. B.: Obiektywne przypisanie skutku przestępnego w przypadku kolizji odpowiedzialności za skutek. PiP 10/05, s. 87– 88). Jeszcze raz należy podkreślić, że nie miał on żadnych możliwości zapobieżenia skutkowi będącemu urzeczywistnieniem się niebezpieczeństwa, któremu zapobiec miało przestrzeganie nie przez obwinionego, lecz przez M. K. i A. K. zasad ostrożności w posługiwaniu się pasami bezpieczeństwa. Tak więc – można obwinionemu normatywnie przypisać jedynie skutek, który nie wystąpiłby, gdyby przestrzegał on własnych obowiązków ostrożności – tj.

a)  narażenie pokrzywdzonej na bezpośrednie niebezpieczeństwo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,

b)  obrażenia ciała (zbiorcza kategoria obejmująca naruszenie czynności narządów ciała i rozstrój zdrowia – por. G. Teresiński, R. Mądro: Zakres skutków wymienionych w § 2 art. 157 k.k. z 1969 r. AMSiK 4/ 2000, używana m.in. w art. 177 § 1 k.k.) na okres nie dłuższy od siedmiu dni. Podlegające w związku z tym rozważaniom normy art. 160 § 3 k.k. oraz art. 157 § 2 i 3 k.k. ulegają jednak wyłączeniu przez normę szczególną – art. 86 § 1 k.w., z uwagi na fakt, że do rozpatrywanego zdarzenia doszło w ruchu lądowym na skutek naruszenia zasad bezpieczeństwa w tym ruchu (szerzej uchwała SN z 18.11.1998 r., I KZP 16/98, OSNKW 11-12/98, p. 48; wyrok SN z 20.02.2008 r., V KK 313/07, lex nr 406889, postanowienie SN z 27.03.2014 r., I KZP 1/14, OSNKW 7/14, p. 54 i inne).

Z tych też przyczyn ustalając, że czyn obwinionego w postaci wskazanej w wyroku Sądu Okręgowego, wyczerpuje dyspozycję art. 86 § 1 k.w., wobec przedawnienia orzekania, które nastąpiło z dniem 27. 01. 2013 r. na mocy art. 104 § 1 pkt. 7 k.p.w. uchylił zaskarżony wyrok i na mocy art. 5 § 1 pkt. 4 k.p.w. w zw. z art. 45 § 1 k.w. umorzył postępowanie.

Rozstrzygnięcie co do istoty sprawy powoduje zaś, że zgodnie z art. 118 § 2 k.p.w. w zw. z art. 634 k.p.k. w zw. z art. 119 k.p.w. kosztami postępowania należy obciążyć Skarb Państwa.

/-/ Na oryginale właściwe podpisy.