Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 sierpnia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie III Wydział Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 sierpnia 2012 r. w Krakowie

sprawy z wniosku J. O.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

o umorzenie należności likwidowanego Funduszu Alimentacyjnego

na skutek apelacji wnioskodawcy J. O.

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach Wydziału VI Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 19 stycznia 2012 r. sygn. akt VI U 1223/11

z m i e n i a zaskarżony wyrok oraz poprzedzającą go decyzję organu rentowego i umarza J. O. należności Funduszu Alimentacyjnego z tytułu wypłaty świadczeń z tego Funduszu oraz 5 % opłaty na pokrycie kosztów związanych z działalnością Funduszu za okres od 1 marca 2001 r. do 30 kwietnia 2004 r.

Sygn. akt III AUa 307/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 19 stycznia 2012 r. Sąd Okręgowy w Kielcach VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie J. O. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. z dnia 2 sierpnia 2011 r. odmawiającej umorzenia świadczenia z funduszu alimentacyjnego.

Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawca J. O. ur. (...) Na wnioskodawcy z mocy ustawy oraz na podstawie prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Ostrowcu Świętokrzyskim z dnia 20 marca 1998 r., sygn. akt III RC 136/98 ciążył obowiązek alimentacyjny na rzecz córki M. O. (1) oraz synów M. O. (2) i M. O. (3), lecz zobowiązania tego wnioskodawca nie realizował. W związku z powyższym na rzecz uprawnionych dzieci było wypłacane świadczenie z funduszu alimentacyjnego. Stan zadłużenia na koncie wnioskodawcy zobowiązanego do płacenia rat alimentacyjnych wynosi 5 681,50 zł.

Wnioskodawca nie jest właścicielem nieruchomości, mieszka wraz z rodzicami w niewielkim domu składającym się z dwóch pokojów i kuchni. Rodzice ubezpieczonego posiadają świadczenia rentowe w łącznej wysokości ponad 2 400 zł miesięcznie. Wnioskodawca prowadzi z rodzicami wspólne gospodarstwo domowe, ponosząc wraz z nimi koszty związane z bieżącymi opłatami za energię elektryczną - 600 zł na cztery miesiące , wodę – 50 zł miesięcznie, gaz – 84 zł na miesiąc i opał 2000 zł na sezon grzewczy. Łączne wydatki miesięczne na zakup lekarstw J. O. i jego rodziców wynoszą około 450 zł. Wnioskodawca jest właścicielem motoroweru marki (...) z 2009 r. i nie posiada innego majątku ruchomego. Jest on też uprawniony do dnia 31 stycznia 2013 r. do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy wynoszącej od dnia 1 marca 2011 r. 968,69 zł miesięcznie brutto i dodatek pielęgnacyjny w wysokości 181,10 zł, sumie z tytułu tych świadczeń pobiera on 1 039,55 zł miesięcznie. Wnioskodawca dobrowolnie łoży na utrzymanie syna M. O. (3) po 300 zł miesięcznie. Nie korzysta z e świadczeń z pomocy społecznej.

Sąd uznał, że bezsporne okoliczności nie dały podstaw do przyjęcia, że po stronie wnioskodawcy zachodzi szczególny przypadek określony w art. 68 ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych, co uzasadniałoby umorzenie należności funduszu alimentacyjnego określone przesłanką z art. 83 ust.1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. Nr 137 poz. 887 ze zm.) i powołując się na wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 22 sierpnia 2006 r., sygn. akt III AUa 581/06 ( OSAB 207/1/67 ) oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 sierpnia 2008 r., II UK 359/07 ( OSNP 2010/1-2/18 ), uznał że brak jest podstaw do uwzględnienia odwołania. Sąd podkreślił przy tym, że wnioskodawca korzystał już ulgi w spłacie zadłużenia udzielonej w formie okresowego układu ratalnego, który realizował zgodnie z jego postanowieniami, dlatego też powołując się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 2010 r., I UK 119/10 ( LEX nr. 686798 ) i uznał, że skoro posiada on realne możliwości choćby częściowej lub rozłożonej na raty spłaty długów alimentacyjnych, nie powinien być premiowany umorzeniem należności zlikwidowanego funduszu alimentacyjnego z tytułu biernej postawy lub bezzasadnego oczekiwania, że jego długi zostaną umorzone kosztem stron lub innych uczestników systemu ubezpieczeń społecznych, z uszczupleniem funduszy tego systemu.

W apelacji od powyższego wyroku wnioskodawca J. O. nie precyzując zarzutów i wniosków apelacyjnych wskazał, że wyrok ten jest dla niego krzywdzący i wniósł o ponowne rozpatrzenie jego sprawy.

Apelujący podniósł, że jest rencistą, którego świadczenie wynosi 1 039 zł miesięcznie. Nie posiada żadnego majątku, jest zameldowany w domku oddalonym o 15 km. od miasta u starszych i niepełnosprawnych rodziców. Z uwagi na stan zdrowia pozostaje pod opieką Centrum (...) w Z. i oczkuje na przeszczep serca, mimo tego płaci systematyczne alimenty na najmłodszego syna w kwocie 300 zł. Jest zapożyczony u całej rodziny i znajomych. Na okoliczność tę do apelacji dołączył kartę informacyjną z leczenia szpitalnego Oddziału Klinicznego Transplantologii w Z. z dnia 17 stycznia 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie zważył co następuje:

Apelacja jest uzasadniona.

Stosownie do treści art. 68 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych ( Dz. U. Nr 139, poz.992 z 2006 r. ze zm.) w szczególnie uzasadnionych przypadkach związanych z sytuacją zdrowotną lub rodzinną osoby, przeciwko której prowadzona jest egzekucja alimentów, lub osoby zobowiązanej do zwrotu bezpodstawnie pobranych świadczeń z funduszu, likwidator może umorzyć, rozłożyć na raty lub odroczyć termin płatności należności likwidowanego funduszu z tytułu wypłaconych albo bezpodstawnie wypłaconych świadczeń z funduszu.

Jak wynika z treści powyższego przepisu, może stanowić on podstawę wydania decyzji umarzającej należności likwidowanego funduszu z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu w szczególnie uzasadnionych przypadkach związanych z sytuacją zdrowotną lub rodzinna osoby, przeciwko której prowadzona jest egzekucja alimentów. Przepis ten ma zatem zastosowanie wyjątkowe, w skrajnych przypadkach, w których oczekiwanie zwrotu wypłaconych świadczeń z funduszu, z powodu nadzwyczajnych okoliczności związanych z sytuacją zdrowotną lub rodzinną dłużnika byłoby niemożliwe lub znacznie utrudnione. Sąd Apelacyjny podziela pogląd Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2010 r., I UK 270/09 ( LEX nr. 5885729 ), iż „szczególnie uzasadnione przypadki” związane z sytuacją zdrowotną lub rodzinną zobowiązanego, to sytuacje nadzwyczajne ( wyjątkowe ), powstałe w wyniku wypadku losowego, a w każdym razie istniejące niezależnie od zobowiązanego, w następstwie których jego sytuacja ulegnie takiemu pogorszeniu, że nie jest on w stanie na bieżąco spłacać swoich bieżących należności, a nadto nie ma perspektywy poprawy i zmiany tej sytuacji oraz pogląd Sądu Apelacyjnego w Katowicach zawarty w wyroku dnia 17 kwietnia 2007 r., III AUa 336/06 ( LEX nr. 446757 ), iż do przyjęcia, że zachodzi „szczególnie uzasadniony przypadek” pozwalający na umorzenie należności likwidowanego funduszu alimentacyjnego nie wystarcza ustalenie, że zobowiązany aktualnie nie posiada środków utrzymania, ale konieczna jest także ocena , iż przy uwzględnieniu jego wieku, stanu rodzinnego, kwalifikacji zawodowych oraz rokowań zdrowotnych nie będzie on w stanie również w przyszłości spłacać tych należności bez narażenia siebie i swojej rodziny na pozbawienie możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych.

Wobec powyższych rozważań za trafny uznać zarzut apelującego, iż ze względu na osiągane przez niego rzeczywiste dochody, jak również obciążające go zobowiązania, a nadto brak majątku trwałego oraz w szczególności sytuacja zdrowotna nie może być argumentem pozwalającym na stwierdzenie, że jego sytuacja finansowa jest tylko przejściowo zła. Zwłaszcza, że z dołączonej Karty informacyjnej Oddziału Klinicznego Transplantologii w Z. wynika, że apelujący posiada potwierdzoną kwalifikację do przeszczepu serca

W tej sytuacji nie ma zdaniem Sadu Apelacyjnego przeszkód, by oceniając sytuację osobistą, rodzinną i materialną apelującego umorzyć należności funduszu alimentacyjnego. Nie sposób bowiem kwestionować, że z powodu stanu zdrowia J. O. znajduje się obecnie w bardzo trudnej sytuacji, bowiem z ledwością zaspokajane są jego potrzeby – egzekwowanie w tym stanie rzeczy zaległości alimentacyjnych spowodowałoby u apelującego poważne zagrożenie stabilizacji materialnej i doprowadziło do życia w niedostatku. Zwrócić bowiem uwagę należy, że prognoza polepszenia sytuacji, mimo stosunkowo niezaawansowanego wieku, w obecnej sytuacji zdrowotnej apelującego, przy zaliczeniu go do osób całkowicie niezdolnych do pracy i niezdolnych do samodzielnej egzystencji z uwagi na stan zaawansowania schorzeń układu krążenia jest niekorzystna, ponieważ podjęcie zatrudnienia jest raczej wykluczone, nie tylko aktualnie, ale też z uwagi na kwalifikację do przeszczepu – także w przyszłości. Powyższe uzasadnia przyjęcie, że w niniejszej sprawie zachodzi szczególny przypadek określony w art.68 ustawy o świadczeniach rodzinnych, co przemawia za umorzeniem przypadających od J. O. świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

Z powyższych względów, Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji na podstawie art. 386 § 1 k.p.c.