Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 sierpnia 2015 roku

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Piotrkowie Trybunalskim,

Wydział V w składzie:

Przewodniczący: SSO Mariola Mastalerz

Sędziowie: SSO Magdalena Marczyńska

SSR del. Urszula Sipińska-Sęk (spr.)

Protokolant: st.sekr.sądowy Marcelina Machera

po rozpoznaniu w dniu 13 sierpnia 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z powództwa R. T.

przeciwko (...) Spółka Akcyjna Oddział (...) w Ł.

(...) Spółka Akcyjna w L.

o przywrócenie do pracy

na skutek apelacji powoda R. T. od wyroku Sądu Rejonowego

w Bełchatowie IV Wydziału Pracy z dnia 27 listopada 2014r.

sygn. IV P 138/14

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od powoda R. T. rzecz pozwanego (...) Spółki Akcyjnej Oddział (...) w (...) Spółki Akcyjnej w L. kwotę 90,00 (dziewięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Sygn. akt V Pa 24/15

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 27 listopada 2014 roku w sprawie sygn. akt IV P 138/14 Sąd Rejonowy w Bełchatowie oddalił powództwo R. T. przeciwko (...) S.A. Oddział (...) w Ł. o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pozwanego w dniu 4 marca 2014 roku i zasądził od powoda na rzecz pozwanego (...) S.A. Oddział Ł. Teren w Ł. kwotę 60 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Rejonowy ustalił, że R. T. został zatrudniony w pozwanym (...) S.A. Oddział (...) w Ł. od dnia 2 października 2006 roku na podstawie umowy o pracę na okres próbny, następnie na czas określony, a od 1 stycznia 2008 roku na podstawie umowy na czas nieokreślony. Pracował w pełnym wymiarze czasu pracy, początkowo na stanowisku inżyniera ds. inwestycji, a następnie jako inspektor nadzoru. Powód świadczył pracę w Rejonie (...) B. w R.-K..

Powód posiada wyższe wykształcenie. Ukończył studnia na Wydziale (...) Politechniki (...), kierunek elektrotechnika, specjalizacja elektroenergetyka, uzyskując tytuł magistra. Pracował w Wydziale (...). Był jedynym inspektorem nadzoru w Rejonie (...) B. w R.-K..

Zakres obowiązków powoda został szczegółowo określony na piśmie. Do zadań R. T. na stanowisku pracy należało m. in.: nadzór i odpowiedzialność za działania w procesie inwestycji, remontów, przyłączenia odbiorców do sieci, rozliczania wykonawców z prac związanych z odbudową linii; przygotowanie i podpisanie protokołów i dokumentów dotyczących zwrotów materiałowych i demontażu w ramach inwestycji i remontów; udział w pracy komisji odbiorowej zgodnie z posiadanymi uprawnieniami; zaznajomienie się z dokumentacją projektową, umową na wykonanie robót, warunkami pozwolenia na budowę, terenem i jego uzbrojeniem; wprowadzanie w uzgodnieniu z autorem projektu poprawek w dokumentacji projektowej; przekazywanie protokolarnie w imieniu inwestora kierownikowi budowy, terenu budowy; sprawowanie kontroli przebiegu budowy; uczestnictwo w próbach i odbiorach technicznych nadzorowanych instalacji i urządzeń; po dokonanym odbiorze przekazywanie inwestorowi dokumentacji powykonawczej; przestrzeganie przepisów BHP, regulaminu pracy, przepisów p. poż.; kształtowanie pozytywnego obrazu Spółki oraz Rejonu w kontaktach z odbiorcami i instytucjami; znajomość i przestrzeganie obowiązujących przepisów oraz aktów wewnętrznych Spółki; współpraca z innymi komórkami organizacyjnymi; pełnienie obowiązków kierownika budowy zadań inwestycyjnych wykonywanych przez brygady własne.

Od lipca 2010 roku R. T. prowadzi działalność gospodarczą pod nazwą (...) w Z. w zakresie projektowania i budowy instalacji elektrycznych oraz linii elektroenergetycznych. Prowadzona przez niego działalność gospodarcza została sklasyfikowana według (...) kodami: (...)

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej R. T. współpracował między innymi z gminami znajdującymi się na terenie działania Rejonu (...) B. w zakresie prac projektowych i nadzoru inwestorskiego budowy/przebudowy oświetlenia ulicznego. Taką współpracę na podstawie umów powód nawiązał z gminami K., R., B., S.. W dniu 6 lutego 2014 roku, działając jako pełnomocnik Gminy B., powód złożył w zakładzie pracy pismo dotyczące rozbudowy linii oświetlenia ulicznego w miejscowości M..

Złożona do Rejonu (...) B. przez powoda R. T., występującego jako pełnomocnik gminy, dokumentacja projektowa była przekazywana do Wydziału (...), w którym był zatrudniony. Uzgodnieniami projektów zajmował się S. D.. Wszystkie projekty inwestycji z obszaru B. uzgadniane były przez niego. Zatwierdzała je A. Ś. – Kierownik Wydziału. Powód jeździł na kontrole prac wykonywanych na podstawie złożonych projektów.

R. T. w ramach obowiązków służbowych nadzorował budowy sieci elektroenergetycznych, linii, stacji. Nie nadzorował inwestycji, które wykonywał w ramach prowadzonej przez siebie działalności. Nie uczestniczył w odbiorach technicznych inwestycji, które nadzorował w ramach obowiązków służbowych. W odbiorach tych uczestniczył S. D.. Powód nie uczestniczył także w odbiorach technicznych zaprojektowanych przez siebie inwestycji, realizowanych przez gminę, którą reprezentował jako pełnomocnik. Prace projektowe powoda wiązały się z rozbudową sieci. Pracodawca nie zajmuje się projektowaniem i wykonywaniem oświetlenia ulicznego. W takich przypadkach pracownicy uczestniczą w odbiorach i dokonują sprawdzenia, czy nadaje się ono do przyłączenia. Z racji wykonywanych obowiązków służbowych powód mógł uczestniczyć w odbiorach tych prac.

W (...) S.A. obowiązuje Program (...) zapewnienia niedyskryminacyjnego traktowania użytkowników systemu dystrybucyjnego, zatwierdzony przez Prezesa Urzędu (...). Do przestrzegania zasad Programu zobowiązani są pracownicy i zarząd (...) S.A., inspektor ds. zgodności, usługodawcy. Pracownicy są zobowiązani do traktowania wszystkich (...) Systemu i Potencjalnych (...) Systemu na równych zasadach. Stosowanie równych zasad oznacza, że pracownik jest zobowiązany do traktowania (...) Systemu i Potencjalnych (...) Systemu w takich samych przypadkach w sposób jednakowy, w szczególności w ramach wykonywania obowiązków służbowych, polegających na oferowaniu i świadczeniu usług, przyjmowaniu i realizacji wniosków, skarg i reklamacji, reprezentacji, negocjacji i występowaniu jako przedstawiciel wobec innych podmiotów, udostępnianiu i udzielaniu informacji. W celu zapewnienia zasad równego traktowania pracownicy zobowiązani są do powstrzymania się od dyskryminacji jakiegokolwiek Użytkownika Systemu oraz Potencjalnego Użytkownika Systemu. Zgodnie z postanowieniami Programu za możliwość konfliktu interesów uznaje się sytuacje, w których pracownik w ramach wykonywania swoich obowiązków zajmuje się sprawami (...) Systemu oraz Potencjalnych (...) Systemu, wobec których pozostaje w takim stosunku faktycznym lub prawnym, że ze względu na charakter tego stosunku mogłoby dojść do naruszenia zasady równego traktowania. W przypadku wystąpienia konfliktu interesów pracownik jest zobowiązany do powstrzymania się od działań naruszających zasadę równego traktowania oraz niezwłocznego zawiadomienia o wystąpieniu konfliktu Inspektora ds. zgodności.

Poleceniem służbowym nr (...) z dnia 23 stycznia 2013 roku Dyrektor Generalny (...) S.A. Oddział (...) zobowiązał pracowników Oddziału do niepodejmowania pracy zarobkowej, a także niepodejmowania pracy nieodpłatnie na rzecz bądź w imieniu (...) lub Potencjalnych (...) Systemu w rozumieniu (...), polegającej na świadczeniu usług związanych z pełnieniem przez (...) S.A. zadań Operatora (...) mogącej wywołać konflikt interesów, polegającej między innymi na: prowadzeniu przedsiębiorstwa we własnym imieniu lub za pośrednictwem osoby trzeciej, świadczącego usługi związane z zakresem czynności świadczonych przez pracodawcę w przedmiocie: naprawy i konserwacji urządzeń pomiarowych – (...) (...)Z., naprawy i konserwacji urządzeń elektrycznych z wyłączeniem urządzeń zalicznikowych instalacji niskich napięć – (...) (...)Z., projektowania w zakresie elektroniki i elektrotechniki, włączając doradztwo i sprawowanie nadzoru budowlanego urządzeń zasilających przelicznikowych stanowiących własność (...) S.A. – (...) (...), robót związanych z budową linii elektroenergetycznych oraz związanych z nimi budynków i budowli, które stanowią integralną część tych systemów – (...) (...), wykonywaniu instalacji elektrycznych we wszelkiego rodzaju budynkach i budowlach, z wyłączeniem instalacji zalicznikowych niskich napięć – (...) (...)Z. Działalność pracownika, polegająca na świadomym prowadzeniu wymienionej działalności jest traktowana jako naruszenie podstawowego obowiązku pracownika, tj. obowiązku lojalności wobec pracodawcy oraz obowiązku dbałości o mienie pracodawcy, a także jako działanie narażające pracodawcę na powstanie szkody w postaci kary pieniężnej nakładanej przez Prezesa Urzędu (...) w przypadku stwierdzenia naruszenia zakazu. Wobec pracownika naruszającego zakaz pracodawca może zastosować odpowiedzialność porządkową, w uzasadnionych wypadkach wypowiedzieć umowę o pracę lub rozwiązać je bez wypowiedzenia z winy pracownika, a także dochodzić naprawienia poniesionej szkody.

Związki zawodowe działające w pozwanym zakładzie oprotestowały wprowadzenie (...). Wskazywały, że nie oświadczenia, a umowy o zakazie działalności konkurencyjnej winny stanowić podstawę egzekwowania obowiązków z (...). Program ten nie ma nic wspólnego z procesem restrukturyzacyjnym w zakładzie, jest następstwem wykonania obowiązków ustawowych, prawa wspólnotowego i krajowego.

(...) i Polecenie służbowe nr (...) zostały wdrożone w Spółce. Pracownicy zostali zapoznani z treścią tych dokumentów. W Rejonie (...) B. zgłaszali problemy dotyczące interpretacji związku (...) z Poleceniem Dyrektora Generalnego. W innych rejonach nie było problemów z interpretacją. Na polecenie Dyrektora Oddziału odbyły się szkolenia dla pracowników w zakresie objętym Programem Zgodności i Poleceniem Dyrektora Generalnego, które zorganizował Inspektor ds. zgodności – T. S.. W dniu 1 czerwca 2011 roku powód R. T. złożył oświadczenie, że zapoznał się z Programem Zgodności i zobowiązał się do bezwzględnego przestrzegania jego postanowień. Po przeprowadzonym szkoleniu z zakresu Polecenia służbowego nr (...) powód podpisem potwierdził, że się z nim zapoznał, składając jednocześnie adnotację, że treść polecenia jest niezrozumiała. Z pracownikami nie były zawierane umowy o zakazie działalności konkurencyjnej.

R. T. nie zgłaszał Inspektorowi ds. zgodności istnienia konfliktu interesów pomiędzy prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą, a interesami pracodawcy w związku z obowiązkami służbowymi wynikającymi ze stosunku pracy. Na temat naruszenia programu zgodności rozmawiała z powodem jego przełożona A. Ś., sugerując mu zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej. Po złożeniu przez powoda do zakładu pisma, z którego wynikało, że działa jako pełnomocnik gminy, na temat naruszenia przez niego (...) oraz zawieszenia działalności gospodarczej lub rezygnacji z niej, rozmawiał z powodem także dyrektor Rejonu (...) B. – Z. K..

W Rejonie (...) B. dwóch pracowników zrezygnowało z prowadzenia działalności gospodarczej. Jedną z nich był S. D.. Pracownicy otrzymali także nagany za prowadzenie działalności gospodarczej konkurencyjnej w stosunku do pracodawcy.

W dniu 21 lutego 2014 roku pozwany pracodawca zawiadomił (...) Związek Zawodowy (...) o zamiarze wypowiedzenia powodowi umowy o pracę. W piśmie z dnia 25 lutego 2014 roku organizacja związkowa zgłosiła umotywowane zastrzeżenia do zamiaru wypowiedzenia umowy powodowi wskazując, że wypowiedzenie to jest nieuzasadnione.

Pismem z dnia 28 lutego 2014 roku doręczonym powodowi w dniu 4 marca 2014 roku pozwany (...) S.A. Oddział (...) rozwiązał z powodem R. T. umowę o pracę z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, który upłynął w dniu 30 czerwca 2014 roku. Jako przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę pozwany wskazał następujące okoliczności:

1.  naruszenie obowiązku lojalności wobec Pracodawcy oraz dbałości o dobro zakładu pracy przez fakt prowadzenia o charakterze ciągłym działalności konkurencyjnej wobec Pracodawcy – działalności gospodarczej w kontekście występującego konfliktu interesów w rozumieniu obowiązującego w (...) S.A. (...)i (programu zapewnienia niedyskryminacyjnego traktowania użytkowników systemu dystrybucyjnego);

2.  narażenie na szkodę interesu Pracodawcy poprzez sprowadzenie ryzyka wymierzenia Pracodawcy przez Prezesa Urzędu (...) kary pieniężnej, w związku ze świadczeniem usług dla użytkowników systemu na podstawie zawartych z nimi umów związanych z przyłączeniem do sieci, przy jednoczesnym zajmowaniu się sprawami użytkowników systemu w ramach wykonywania swoich obowiązków jako pracownik Operatora Systemu (...) w związku z możliwością stworzenia sytuacji prowadzących do zachowań dyskryminacyjnych i nierównego i bardziej przychylnego traktowania niektórych użytkowników systemu dystrybucyjnego;

3.  brak poinformowania przełożonego oraz Inspektora ds. zgodności o okolicznościach mogących powodować konflikt interesów zgodnie z obowiązkiem określonym w obowiązującym w (...) S.A. Programie Zgodności.

Pracodawca wskazał, że powyższe znajduje potwierdzenie m.in. w złożonym na Kancelarię (...) dokumencie z dnia 6 lutego 2014 roku, w których powód występował jako pełnomocnik Gminy B.. Powód został zwolniony z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

Dokonując oceny materiału dowodowego Sąd Rejonowy uznał za niewiarygodne zeznania powoda R. T. w tej części w której podaje, że pracodawca nie rozmawiał z nim na temat naruszenia (...) w związku z zakresem usług świadczonych przez niego w ramach prowadzonej działalności gospodarczej oraz na temat zawieszenia lub też rezygnacji z prowadzonej działalności. Zeznania powoda w tej części pozostawały w ocenie Sądu Rejonowego w sprzeczności z zeznaniami świadków A. Ś. i Z. K., które z uwagi na ich spójność, Sąd Rejonowy uznał za wiarygodne. Nadto twierdzenia powoda w tym zakresie były sprzeczne z treścią pisma Z. K. z dnia 18.02.2014 roku skierowanym do Dyrektora Generalnego (w aktach osobowych powoda).

Sąd Rejonowy nie dał także wiary zeznaniom powoda w części, w której podawał, że postanowienia (...) i polecenia nr (...) były dla niego niezrozumiałe. Wprawdzie (...) był napisany dość trudnym i specjalistycznym językiem, jednakże powód – osoba z kierunkowym wykształceniem i wieloletnią praktyką zawodową - nie powinien mieć problemów ze zrozumieniem jego treści. Jeśli zaś chodzi o niezrozumienie treści polecenia nr (...), to twierdzenia powoda, w ocenie Sądu, miały wyłącznie usprawiedliwiać prowadzoną działalność gospodarczą. W poleceniu tym wyraźnie wskazano, jakich prac nie mogą wykonywać pracownicy (...) S.A. (...). Jak wynika z zeznań świadka T. S. tylko w Rejonie (...) B. pracownicy zgłaszali problemy z interpretacją polecenia. Z kolei z karty zapoznania się z treścią przedmiotowego polecenia wynikało, że trudności interpretacyjne mieli tylko pracownicy pozwanego równocześnie prowadzący działalność gospodarczą (R. T. i S. D.). To, zdaniem Sądu, wskazywało na celowe działanie tych pracowników, którzy zasłaniając się niezrozumieniem, zamierzali nadal prowadzić konkurencyjną działalność gospodarczą.

Zeznania świadków A. Ś., Z. K., G. M., T. S., M. N. oraz S. D. Sąd Rejonowy uznał za wiarygodne. Zeznania te dotyczyły przyczyn i procedury wdrożenia (...), obowiązków służbowych powoda, charakteru świadczonych przez niego usług w ramach prowadzonej działalności oraz przyczyn rozwiązania umowy o pracę. Zeznania wymienionych świadków odnoszące się do poszczególnych elementów stanu faktycznego wzajemnie się uzupełniały.

Z kolei zeznania świadka D. Ł. Sąd uznał za niewiarygodne w części, w której twierdzi, że zwolnienia pracowników pozwanego, w tym powoda, były spowodowane redukcją zatrudnienia, a powód nie prowadził działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy. Zeznania świadka pozostawały w sprzeczności z zeznaniami świadka M. N.. Nadto z D. Ł. pozwany rozwiązał umowę o pracę z powodu prowadzenia działalności gospodarczej konkurencyjnej wobec pracodawcy, świadek pozostawał w sporze sądowym z pracodawcą. Miał zatem osobisty interes w tym, by powód uzyskał korzystne rozstrzygnięcie.

Po tak ustalonym stanie faktycznym oraz przeprowadzonej ocenie dowodów Sąd Rejonowy przywołał treść art. 44 k.p. i art. 45 § 1 kp oraz wskazał, że w myśl art. 30 § 4 kp w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie.

Następnie Sąd Rejonowy wskazał, że badanie rzeczywistości przyczyn wypowiedzenia odbywa się jedynie w odniesieniu do okoliczności, które zostały przedstawione w piśmie pracodawcy zawierającym oświadczenie o wypowiedzeniu (art. 30 § 4 k.p.). Jeżeli pracodawca wskazał kilka przyczyn wypowiedzenia, dla oddalenia powództwa pracownika wystarczającym jest, aby choćby jedna z nich okazała się uzasadniona (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2005 roku, sygn. akt I PK 61/05 opubl. w OSNP nr 17 – 18 z 2006 roku pod poz. 265). Równocześnie ocena zasadności wypowiedzenia powinna być dokonywana przez sąd w ramach przyczyn podanych przez pracodawcę.

Sąd Rejonowy ponadto podał, że podstawowe obowiązki pracownika reguluje kodeks pracy, a uszczegóławia je regulamin pracy obowiązujący u pracodawcy. Bardzo często katalog obowiązków pracownika zostaje określony w wewnętrznych regulacjach i pisemnym zakresie czynności.

W przedmiotowej sprawie jako przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę powodowi pozwany wskazał:

1.  naruszenie obowiązku lojalności wobec Pracodawcy oraz dbałości o dobro zakładu pracy przez fakt prowadzenia o charakterze ciągłym działalności konkurencyjnej wobec Pracodawcy – działalności gospodarczej w kontekście występującego konfliktu interesów w rozumieniu obowiązującego w (...) S.A. (...)i (programu zapewnienia niedyskryminacyjnego traktowania użytkowników systemu dystrybucyjnego);

2.  narażenie na szkodę interesu Pracodawcy poprzez sprowadzenie ryzyka wymierzenia Pracodawcy przez Prezesa Urzędu (...) kary pieniężnej, w związku ze świadczeniem usług dla użytkowników systemu na podstawie zawartych z nimi umów związanych z przyłączeniem do sieci, przy jednoczesnym zajmowaniu się sprawami użytkowników systemu w ramach wykonywania swoich obowiązków jako pracownik Operatora Systemu (...) w związku z możliwością stworzenia sytuacji prowadzących do zachowań dyskryminacyjnych i nierównego i bardziej przychylnego traktowania niektórych użytkowników systemu dystrybucyjnego;

3.  brak poinformowania przełożonego oraz Inspektora ds. zgodności o okolicznościach mogących powodować konflikt interesów zgodnie z obowiązkiem określonym w obowiązującym w (...) S.A. Programie Zgodności.

Pracodawca wskazał, że powyższe znajduje potwierdzenie m.in. w złożonym na Kancelarię (...) dokumencie z dnia 6 lutego 2014 roku, w których powód występował jako pełnomocnik Gminy B..

Jak zauważył to Sąd Rejonowy wprowadzenie w (...) S.A (...)i było następstwem wykonania obowiązku w zakresie równego traktowania odbiorców energii, wynikającego z art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku - Prawo energetyczne (Dz. U., Nr 54, poz. 348 ze zm.). Program (...) zapewnienia niedyskryminacyjnego traktowania użytkowników systemu dystrybucyjnego (...) S.A. nakładał na pracowników szereg obowiązków. Powód R. T. zobowiązał się do przestrzegania postanowień Programu.

Pozwany pracodawca w poleceniu Nr (...) zobowiązał pracowników do niepodejmowania pracy mogącej wywołać konflikt interesów i wymienił rodzaje takich prac oraz konsekwencje grożące pracownikom w przypadku świadomego prowadzenia takiej działalności. Zostały one wraz z obowiązkami wynikającymi z (...) wymienione w pierwszej części uzasadnienia.

Oceny przyczyn wypowiedzenia umowy o pracę powodowi należało zatem dokonać w kontekście porównania zakresu prowadzonej przez powoda działalności gospodarczej i obowiązków służbowych na tle postanowień (...) i Polecenia Nr (...) Dyrektora Generalnego.

Jak wynikało z materiału dowodowego, zgromadzonego w sprawie od lipca 2010 roku R. T. prowadził działalność gospodarczą pod nazwą (...) w Z. w zakresie projektowania i budowy instalacji elektrycznych oraz linii elektroenergetycznych. W ramach prowadzonej działalności gospodarczej powód współpracował między innymi z gminami znajdującymi się na terenie działania Rejonu (...) B. w zakresie prac projektowych i nadzoru inwestorskiego budowy/przebudowy oświetlenia ulicznego. Taką współpracę na podstawie umów nawiązał z gminami K., R., B., S.. W dniu 6 lutego 2014 roku, działając jako pełnomocnik Gminy B.. R. T. złożył w zakładzie pracy pismo dotyczące rozbudowy linii oświetlenia ulicznego w miejscowości M..

Z kolei w ramach obowiązków służbowych R. T. nadzorował budowy sieci elektroenergetycznych, linii, stacji. Zajmował się zatem sprawami użytkowników systemu dystrybucyjnego. Pracował w Wydziale (...), do którego trafiała składana przez niego, jako pełnomocnika gminy, dokumentacja projektowa. Uzgodnieniami składanych projektów zajmował się S. D.. Zatwierdzała je z kolei przełożona powoda - A. Ś.. Powód jeździł na kontrole prac wykonywanych na podstawie złożonych projektów. Wprawdzie nie nadzorował inwestycji, które wykonywał w ramach prowadzonej przez siebie działalności i nie uczestniczył w odbiorach technicznych inwestycji, które nadzorował w ramach obowiązków służbowych, a także zaprojektowanych przez siebie inwestycji, realizowanych przez gminę, to jednak prace projektowe powoda wiązały się z rozbudową sieci i przyłączeniem do niej użytkowników systemu. Pozwany pracodawca nie zajmuje się projektowaniem i wykonywaniem oświetlenia ulicznego, jednakże w takich przypadkach uczestniczy w odbiorach i dokonuje sprawdzenia, czy nadaje się ono do przyłączenia. Zatem z racji wykonywanych obowiązków powód mógł uczestniczyć w odbiorach tych prac, które projektował.

Tymczasem (...) wskazywał, że za możliwość konfliktu interesów uznaje się sytuacje, w których pracownik w ramach wykonywania swoich obowiązków zajmuje się sprawami (...) Systemu oraz Potencjalnych (...) Systemu, wobec których pozostaje w takim stosunku faktycznym lub prawnym, że ze względu na charakter tego stosunku mogłoby dojść do naruszenia zasady równego traktowania.

W tym miejscu Sąd Rejonowy wskazał, że fakt występowania powoda jako pełnomocnika gmin w sprawach rozbudowy oświetlenia ulicznego, które następnie było przyłączone do sieci, skutkował powstaniem konfliktu interesów, bądź co najmniej możliwością jego powstania. R. T. reprezentował użytkowników systemu, w imieniu których składał dokumentację projektową do uzgodnienia. Trafiała ona do wydziału, w którym powód pracował i była uzgadniana przez kolegę z wydziału – S. D., a następnie akceptowana przez przełożoną powoda. Okoliczności te mogły sugerować, że użytkownik systemu reprezentowany przez powoda, będzie traktowany przychylniej niż inni, że jego sprawa będzie szybciej rozpoznana, niż innego użytkownika, który nie jest reprezentowany przez pracownika Rejonu (...). Nadto powód, z racji wykonywanych obowiązków, jako inspektor nadzoru, mógł uczestniczyć w odbiorach tych prac, które projektował. R. T. mógł zatem w odniesieniu do konkretnych prac występować w podwójnej roli, z jednej strony wynikającej z obowiązków służbowych, z drugiej zaś z umów zawartych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej i stosunku pełnomocnictwa łączącego go z użytkownikami systemu.

Z kolei polecenie nr (...) wymieniało prace, które mogą powodować konflikt interesów i których pracownicy pozwanego nie mogą wykonywać. Prace te zostały określone przy użyciu kodów (...), które były wspólne także dla działalności prowadzonej przez (...) S.A.

W ocenie Sądu Rejonowego nie można było oceniać prac wykonywanych przez pracowników w ramach prowadzonej przez nich działalności wyłącznie na podstawie kodów (...). Dla prawidłowej oceny należy porównywać zakres wykonywanych prac, bowiem kody (...) określają charakter prac w sposób ogólny. Część prac wymienionych w poleceniu podlegała wyłączeniu z zakazu i prace te np. instalacje zalicznikowe niskich napięć powód mógł wykonywać bez narażenia się na powstanie konfliktu interesów.

R. T. zapoznał się z treścią polecenia służbowego i oświadczył, że jego treść jest dla niego niezrozumiała. Podał, że nie miał żadnych wątpliwości, że jego działalność powoduje konflikt interesów. W ocenie Sądu Rejonowego były to tylko twierdzenia mające na celu usprawiedliwienie dalszego prowadzenia działalności gospodarczej powodującej konflikt interesów z pracodawcą. Powód posiadał nie tylko kierunkowe wykształcenie, ale także wieloletnie doświadczenie zawodowe. Nie powstrzymał się od działań powodujących konflikt interesów i nie zawiadomił o nich Inspektora ds. zgodności, pomimo, że przełożeni rozmawiali z nim na ten temat. Powód wiedział również o tym, że wobec pracowników Rejonu prowadzących działalność gospodarczą konkurencyjną wobec pracodawcy, stosowano kary porządkowe.

W związku z wprowadzeniem (...) i Polecenia nr (...) z pracownikami (...) nie zawierano umów o zakazie konkurencji. Oczywiście zawarcie takich umów w sposób jednoznaczny uregulowałoby problematykę odpowiedzialności wynikającej z prowadzenia działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy przez pracowników pozwanego.

Brak umowy o zakazie działalności konkurencyjnej nie oznaczało, że pracodawca nie może egzekwować od pracowników obowiązku niewykonywania prac pozostających w sprzeczności z interesami pracodawcy.

Z przepisu art. 100 § 2 pkt 4 kp wynika bowiem szczególny dla pracownika obowiązek dbałości o dobro zakładu pracy oraz obowiązek lojalności wobec pracodawcy.

Podjęcie działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy, działalności naruszającej interes pracodawcy może stanowić przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie umowy o pracę, zarówno wtedy, gdy pracownik prowadzi taką działalność wbrew umowie o zakazie działalności konkurencyjnej, jak również wtedy, gdy takiej umowy strony stosunku pracy nie zawarły.

W ocenie Sądu Rejonowego działalność gospodarcza prowadzona przez R. T. powodowała sprzeczność interesów interesami praccodawcy, co wskazano we wcześniejszych rozważaniach. Mogła także narazić pracodawcę na szkodę w postaci nałożenia kary pieniężnej przez Prezesa Urzędu (...). Powód był świadomy tego, że prowadzona przez niego działalność pozostaje w konflikcie z obowiązkami pracowniczymi bądź rodzi obawę takiego konfliktu i winien liczyć się z tym, iż stanowi to potencjalne zagrożenie interesów pracodawcy.

W tej sytuacji pracodawca miał podstawy do rozwiązania z powodem umowy o pracę za wypowiedzeniem. Przyczyny wskazane w wypowiedzeniu okazały się rzeczywiste i w ocenie Sądu Rejonowego uzasadniały dokonanie wypowiedzenia. Ocena zasadności wypowiedzenia umowy o pracę w ramach art. 45 § 1 kp powinna być dokonana nie tylko z uwzględnieniem interesów pracownika związanych ze stosunkiem pracy, ale także z uwzględnieniem słusznego interesu zakładu pracy, który należy oceniać w powiązaniu z istotą i celem stosunku pracy.

Sąd Rejonowy podkreślił również ,że wypowiedzenie jest zwykłym sposobem rozwiązania bezterminowego stosunku pracy, a przyczyna dokonania wypowiedzenia nie musi mieć nadzwyczajnej doniosłości, nie musi powodować szkód po stronie pracodawcy (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia z dnia 13 maja 1998 r., I PKN 105/98, OSNAPiUS 1999/10/335; z dnia 3 sierpnia 2007 r., I PK 79/07, M.P.Pr. 2007/12/651).

Mając na uwadze powyższe ustalenia oraz rozważania, Sąd na podstawie art. 45 § 1 kp oddalił powództwo, jako nieuzasadnione.

O kosztach procesu orzekł na podstawie art. 98 kpc, wyrażającego zasadę odpowiedzialności za wynik procesu, ustalając ich wysokość na podstawie § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tekst jedn. Dz.U.2013.461 ze zm.).

Powyższy wyrok zaskarżył w całościpowód reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1.  naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233 k.p.c . poprzez dokonanie ustaleń faktycznych niezgodnych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, niedokonanie ustaleń faktycznych mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy oraz dokonanie dowolnej oceny dowodów,

2.  naruszenie pkt I.7 ust. 2 (...) z 2011 roku obowiązującego u strony pozwanej przez bezpodstawne przyjęcie, że powód działał w warunkach konfliktu interesów,

3.  naruszenie § 1 ust. 1 lit a polecenia służbowego nr (...) wydanego przez pracodawcę przez bezpodstawne uznanie, że powód prowadził działalność konkurencyjną wobec pozwanego,

4.  naruszenie art. 45 § 1 k.p. przez jego niezastosowanie i nieprzywrócenie powoda do pracy w pozwanym przedsiębiorstwie.

Wskazując na powyższe wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i przywrócenie powoda do pracy na poprzednich warunkach pracy i płacy oraz o zasądzenie kosztów postepowania za obie instancje według norm przepisanych, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postepowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację pozwany wnosił o jej oddalenie i obciążenie powoda kosztami postepowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Zasadniczym zarzutem wywiedzionej przez stronę pozwaną apelacji był zarzut dokonania przez Sąd Rejonowy błędnych ustaleń faktycznych, na skutek błędnej oceny zgromadzonych w sprawie dowodów, co miało wpływ na treść rozstrzygnięcia poprzez bezzasadne przyjęcie, że wskazana w oświadczeniu pracodawcy przyczyna rozwiązania z powodem stosunku pracy była prawdziwa, rzeczowa i konkretna, co doprowadziło do naruszenia prawa materialnego tj. art. 45§1 k.p.

Sąd Okręgowy nie podziela tak sformułowanych zarzutów. Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe, dokonał analizy zebranych dowodów, nie naruszając zasady ich swobodnej oceny i w oparciu o zasadnie przyjęty stan faktyczny sprawy, który Sąd Okręgowy w pełni aprobuje i przyjmuje za własny, prawidłowo zastosował konkretnie przywołane przepisy prawa materialnego.

Należy przypomnieć za Sądem Rejonowym, że rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem jest zwykłym sposobem rozwiązania bezterminowego stosunku pracy. Dla skutecznego rozwiązania stosunku pracy w tym trybie pracodawca musi wskazać przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie umowy (art. 30§4 k.p.). Przyczyna wypowiedzenia powinna być prawdziwa i konkretna. Przy czym przyczyna ta nie musi mieć szczególnej wagi czy nadzwyczajnej doniosłości (por. wyrok SN z 04.12.1997 r., I PKN 419/97, OSNP 1998/20/598).

Strona pozwana w piśmie wypowiadającym umowę o pracę z dnia 28 lutego 2014r. wskazała przyczyny, które legły u podstaw rozwiązania z powodem stosunku pracy. Były one następujące:

- naruszenie obowiązku lojalności wobec pracodawcy oraz dbałości o dobro zakładu pracy przez fakt prowadzenia o charakterze ciągłym działalności konkurencyjnej wobec Pracodawcy – działalności gospodarczej w kontekście występującego konfliktu interesów w rozumieniu obowiązującego w (...) S.A. (...)i (programu zapewnienia niedyskryminacyjnego traktowania użytkowników systemu dystrybucyjnego);

- narażenie na szkodę interesu pracodawcy poprzez sprowadzenie ryzyka wymierzenia Pracodawcy przez Prezesa Urzędu (...) kary pieniężnej, w związku ze świadczeniem usług dla użytkowników systemu na podstawie zawartych z nimi umów związanych z przyłączeniem do sieci, przy jednoczesnym zajmowaniu się sprawami użytkowników systemu w ramach wykonywania swoich obowiązków jako pracownik Operatora Systemu (...) w związku z możliwością stworzenia sytuacji prowadzących do zachowań dyskryminacyjnych i nierównego i bardziej przychylnego traktowania niektórych użytkowników systemu dystrybucyjnego;

- brak poinformowania przełożonego oraz Inspektora ds. zgodności o okolicznościach mogących powodować konflikt interesów zgodnie z obowiązkiem określonym w obowiązującym w (...) S.A. Programie Zgodności.

Wskazane w wypowiedzeniu przyczyny były związane z obowiązującym u pozwanego od 2011r. Programem Zgodności, który określa podstawowe obowiązki pracowników pozwanego i ma na celu zapewnienie niedyskryminacyjnego traktowania użytkowników systemu dystrybucyjnego (...) S.A. Zgodnie z tym programem pracownicy pozwanego są zobowiązani do traktowania wszystkich użytkowników systemu i potencjalnych użytkowników systemu na równych zasadach. Stosowanie równych zasad oznacza, iż pracownik pozwanego jest zobowiązany do traktowania użytkowników systemu oraz potencjalnych użytkowników systemu w takich samych przypadkach w sposób jednakowy, w szczególności w ramach wykonywania obowiązków służbowych polegających m.in. na przyjmowaniu i realizacji wniosków, reprezentacji, negocjacji i występowaniu jako przedstawiciel wobec innych podmiotów ( pkt I.7.2 (...)). W przypadku wystąpienia lub możliwości wystąpienia konfliktu interesów, za który Program zgodności uznaje sytuacje, w których pracownik w ramach wykonywania swoich obowiązków zajmuje się sprawami (...) Systemu oraz Potencjalnych (...) Systemu, wobec których pozostaje w takim stosunku faktycznym lub prawnym, że ze względu na charakter tego stosunku mogłoby dojść do naruszenia zasady równego traktowania, pracownik zgodnie z treścią pkt I.7.6 jest zobowiązany do powstrzymania się od działań naruszających zasadę równego traktowania oraz niezwłocznego zawiadomienia o wystąpieniu konfliktu Inspektora ds. zgodności. Naruszenie przez pracownika pozwanego w/w obowiązków wynikających z Programu może narazić pozwanego na szkodę w formie kary finansowej przez Prezesa URE.

W będącej przedmiotem osądu sprawie bezspornym jest, że powód w ramach prowadzonej od lipca 2010r. własnej działalności gospodarczej w zakresie projektowania i budowy instalacji elektrycznych oraz linii elektroenergetycznych ( (...) w Z.) świadczył usługi na rzecz gmin na terenie działania Rejonu (...) B. (K., R., B., S.) w zakresie prac projektowych i nadzoru inwestorskiego budowy/przebudowy oświetlenia ulicznego. W wykonaniu jednej z tych umów, działając w imieniu i na rzecz Gminy B., złożył w dniu 6 lutego 2014 roku w (...) Rejon Energetyczny B. z/s w R. -K. pismo dotyczące wyrażenia zgody na podwieszenie przewodu oświetlenia ulicznego wraz z oprawami na istniejących słupach energetycznych. Słupy te – jak wynika z pisma Kierownika Wydziału (...) Rejonu (...) A. Ś. z lutego 2014r. ( akta osobowe część C) stanowiły własność Rejonu (...) B.. Pismo złożone przez powoda działającego w imieniu i na rzecz Gminy B. podlegało merytorycznemu rozpoznaniu przez Wydział (...), którym powód jako inspektor nadzoru bezpośrednio kierował. Decyzje w przedmiocie zezwolenia na podwieszenie przewodu oświetlenia ulicznego na istniejących słupach energetycznych podejmował podwładny powoda. Strona powodowa nie kwestionowała tych ustaleń faktycznych, co więcej w świetle zgromadzonych dowodów, w tym tych z dokumentów, nie budzą one żadnych wątpliwości. Przy tak ustalonym prawidłowo stanie faktycznym za słuszne należy uznać wnioski Sądu Rejonowego co do pozostawania prowadzonej przez powoda działalności gospodarczej w konflikcie interesów z działalnością pozwanego w rozumieniu Programu zgodności z 2011r.

Okoliczność, że to nie powód, a jego bezpośredni podwładny zajmował się sprawą Gminy B., którą reprezentował powód w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, nie ma znaczenia dla rozpoznania sprawy. Istotne jest to, że Wydział (...) w którym pracował powód zajmował się merytorycznym rozpoznaniem sprawy, która została przez niego wniesiona w ramach prowadzonej działalności gospodarczej w imieniu i na rzecz Gminy B.. Jest to wystarczające do uznania, że powód jako pracownik Wydziału (...) pozwanego w ramach wykonywania swoich obowiązków pracowniczych zajmował się sprawami potencjalnych użytkowników systemu (Gminy B.), wobec której na podstawie zawartej umowy o świadczenie usług pozostawał w takim stosunku prawnym, że ze względu na charakter tego stosunku mogłoby dojść do naruszenia zasady równego traktowania, co oznacza że działał w ramach konfliktu interesów. Z jednej strony bowiem powód występował w stosunku do pozwanego jako potencjalny użytkownik systemu (pełnomocnik gmin działających na terenie działalności pozwanego), a z drugiej jako usługodawca (pracownik pozwanego). W takiej sytuacji ( w przypadku wystąpienia konfliktu interesów) powód zgodnie z treścią pkt I.7.6 był zobowiązany do powstrzymania się od działań naruszających zasadę równego traktowania oraz niezwłocznego zawiadomienia o wystąpieniu konfliktu Inspektora ds. zgodności. Tymczasem powód nie tylko nie zawiadomił o powyższym pozwanego, ale co więcej pomimo upomnienia go przez bezpośrednich przełożonych, jak wynika z ich zeznań, nie zaprzestał reprezentowania potencjalnych użytkowników systemu wobec pozwanego, a wręcz przeciwnie podpisał kolejną umowę na świadczenie usług z gminą. Takie zachowanie powoda – jak słusznie wskazuje w pisemnym wypowiedzeniu umowy o pracę pozwany - należy uznać za działanie nielojalne wobec swojego pracodawcy. Powyższe oznacza, że wskazana w wypowiedzeniu przyczyna rozwiązania umowy polegająca na naruszeniu przez powoda obowiązku lojalności wobec pracodawcy oraz dbałości o dobro zakładu pracy była przyczyną rzeczywistą i konkretną, co czyni wypowiedzenie, wbrew wywodom apelacji, uzasadnionym.

W tym kontekście nie ma znaczenia podnoszony w apelacji zarzut, że Sąd Rejonowy nie ustalił, czy powód swoim zachowaniem doprowadził do nierównego traktowania innych potencjalnych użytkowników systemu. Konflikt interesu jak to już wyżej podniesiono zachodzi bowiem nie tylko wówczas, gdy dojdzie do naruszenia zasady równego traktowania użytkowników czy też potencjalnych użytkowników sytemu, ale już wówczas gdy wystąpi sama możliwość naruszenia tej zasady. A w przedmiotowej sprawie z uwagi na występowanie powoda w sprawie dotyczącej oświetlenia ulicznego w podwójnej roli jako potencjalnego użytkownika systemu i odbiorcy w rozumieniu (...) mogło dojść do naruszenia zasady równego traktowania.

Merytorycznej doniosłości nie ma też zarzut apelacji braku ustaleń w zakresie tego, czy oświetlenie uliczne jest instalacją zalicznikową czy przedlicznikową.

Rację ma apelacja, że polecenie służbowe nr (...) z dnia 23 stycznia 2013 roku wydane przez Dyrektora Generalnego (...) S.A. Oddział (...) dopuszcza wykonywanie przez pracowników pozwanego instalacji elektrycznych zalicznikowych niskich napięć we wszelkiego rodzaju budynkach i budowlach, co oznacza że takiej działalności nie traktuje jako działalności pozostającej konflikcie interesów z działalnością pozwanego. Nie można jednak zapominać, że polecenie służbowe nr (...) z dnia 23 stycznia 2013 roku jest li tylko uszczegółowieniem (...) i jedynie przykładowo określa zachowania pozostające w konflikcie interesów i jako takie nie może być sprzeczne z celem (...). Celem wprowadzenia (...) u pozwanego – jak wynika z części ogólnej polecenia służbowego nr (...) - było zaś niepodejmowanie przez pracowników pozwanego pracy zarobkowej, a także niepodejmowanie pracy nieodpłatnie na rzecz bądź w imieniu (...) lub Potencjalnych (...) Systemu w rozumieniu (...), polegającej na świadczeniu usług związanych z pełnieniem przez (...) S.A. zadań Operatora (...) mogącej wywołać konflikt interesów.

Nie ma zatem znaczenia czy oświetlenie uliczne było instalacją zalicznikową czy przedlicznikową, gdyż nie zmienia to faktu, że działania powoda polegające na występowaniu w przedmiotowej sprawie w podwójnej roli jako decydenta i petenta doprowadziły do konfliktu interesów w rozumieniu Programu zgodności.

Działalność pracownika, polegająca na świadomym prowadzeniu wymienionej działalności zgodnie z poleceniem służbowym nr (...) jest traktowana jako naruszenie podstawowego obowiązku pracownika, tj. obowiązku lojalności wobec pracodawcy oraz obowiązku dbałości o mienie pracodawcy, a także jako działanie narażające pracodawcę na powstanie szkody w postaci kary pieniężnej nakładanej przez Prezesa Urzędu (...) w przypadku stwierdzenia naruszenia zakazu. Wobec pracownika naruszającego zakaz pracodawca może zastosować odpowiedzialność porządkową, w uzasadnionych wypadkach wypowiedzieć umowę o pracę lub rozwiązać je bez wypowiedzenia z winy pracownika, a także dochodzić naprawienia poniesionej szkody.

Zgromadzone w sprawie dowody w postaci dokumentów ((...) z 2011r., polecenia służbowego nr (...), pisma powoda działającego w imieniu Gminy B. w sprawie oświetlenia ulicznego) oraz zeznań świadków: przełożonej powoda A. Ś. (kierownika wydziału majątku sieciowego) i dyrektora zakładu (...) świadczą o tym, że powód (pomimo podpisania znajomości (...), szkoleń na temat jego stosowania i kilku rozmów upominających z przełożonymi) świadomie prowadził działalność gospodarczą pozostającą w konflikcie interesów z działalnością pozwanego. Odmienna ocena zachowania powoda przez świadka D. Ł., byłego pracownika pozwanego, zwolnionego z pracy również za prowadzenie działalności gospodarczej pozostającej w konflikcie interesów z działalnością pozwanego, nie jest dowodem na to, że powód nie prowadził działalności konkurencyjnej. O tym, czy działalność powoda była działalnością konkurencyjną decydują dokumenty, które takiej działalności zakazywały, a nie ich wykładania dokonana przez świadka. Tym bardziej, iż D. Ł. był zainteresowany tym, aby ta wykładnia (...) była jak najbardziej liberalna, gdyż przyczyna jego zwolnienia z pracy była analogiczna do tej wskazanej powodowi, a pomiędzy świadkiem i pozwanym toczy się spór sądowy o zasadność rozwiązania umowy. D. Ł. miał zatem żywotny interes w tym, aby wykluczyć z konfliktu interesów prowadzoną przez powoda działalność, bo to oznaczałoby, że i prowadzona przez niego działalność nie pozostawałaby w konflikcie interesów z działalnością pozwanego.

Prawidłowe ustalenie przez Sąd Rejonowy, iż przyczyny wskazane powodowi w piśmie wypowiadającym umowę o pracę były rzeczywiste i konkretne ( powód naruszył bowiem podstawowe obowiązki pracownicze w postaci obowiązku lojalności wobec pracodawcy oraz dbałości o dobro zakładu pracy, przez fakt prowadzenia działalności gospodarczej powodującej konflikt interesów z interesami pracodawcy w rozumieniu (...)), czyni wypowiedzenie uzasadnionym, co oznacza że w przedmiotowej sprawie nie miał zastosowania art. 45 k.p.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację jako bezzasadną.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c.