Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt I Ns 646/09

POSTANOWIENIE

Dnia 3 września 2015 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodnicząca Sędzia SR Anna Dhahir-Swaidan

Protokolant stażysta Weronika Wybór

po rozpoznaniu w dniu 20 sierpnia 2015 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z wniosku S. W.

z udziałem M. W. (1)

o zniesienie współwłasności

postanawia:

1. dokonać zniesienia współwłasności nieruchomości o wartości 565.000 zł (pięćset sześćdziesiąt pięć tysięcy złotych) położonej w miejscowości P., gminie B., obręb P., o powierzchni 1,9396 ha, składającej się z działek: o numerze ewidencyjnym (...) o powierzchni 1,3607 ha oraz o numerze ewidencyjnym (...) o powierzchni 0,5789 ha, dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi prowadzona jest księga wieczysta nr (...), w ten sposób, że:

a) przyznać na wyłączną własność S. W., działkę o powierzchni 0,5789 ha oznaczoną numerem ewidencyjnym (...) o wartości 154.000 zł (sto pięćdziesiąt cztery tysiące złotych),

b) przyznać na wyłączną własność M. W. (1) działkę o powierzchni 1,3607 ha oznaczoną numerem ewidencyjnym (...) o wartości 411.000 zł (czterysta jedenaście tysięcy złotych);

2. ustalić, że M. W. (1) dokonał nakładów na nieruchomość opisaną w punkcie 1 postanowienia o wartości 183.000 zł (sto osiemdziesiąt trzy tysiące złotych);

3. zasądzić od M. W. (1) na rzecz S. W. tytułem spłaty kwotę 37.000 zł (trzydzieści siedem tysięcy złotych) płatną w 3 (trzech) miesięcy od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia wraz z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności;

4. nie obciążać wnioskodawcy i uczestnika tymczasowo wyłożonymi przez Skarb Państwa kosztami sądowymi;

5. oddalić wniosek S. W. o zasądzenie od uczestnika kosztów postępowania;

6. oddalić wniosek M. W. (1) o zasądzenie od wnioskodawcy kosztów postępowania.

Sygn. akt I Ns 646/09

UZASADNIENIE

We wniosku z dnia 6 maja 2009 roku S. W., reprezentowany przez pełnomocnika w osobie adwokata wniósł o zniesienie współwłasności nieruchomości położonej w miejscowości P., gminie B., dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą KW (...), składającej się z działek gruntu nr (...) o powierzchni 1,3607 ha, zabudowanej budynkami: mieszkalnymi o powierzchni użytkowej 152,2 m² i gospodarczym, o aktualnej wartości 304.703 zł oraz nr 271/2 o powierzchni 0,5789 ha niezabudowanej, o aktualnej wartości 17 367 zł. Jako uczestnika postępowania wskazał M. W. (1).

Wnioskodawca wniósł o zniesienie współwłasności poprzez fizyczny podział nieruchomości, w ten sposób, że:

⚫: działkę nr (...) o wartości 17.367 zł przyznać na wyłączną własność wnioskodawcy,
⚫: działkę nr (...) podzielić na dwie działki, jedną oznaczoną na załączonym planie jako działkę nr (...) o powierzchni 1.016 m² wraz z zabudowaniami o łącznej wartości 230.480 zł przyznać uczestnikowi, drugą oznaczoną na załączonym planie jako działkę nr (...) niezabudowaną, o powierzchni 1.350 m² o wartości 74.233 zł przyznać na wyłączną własność wnioskodawcy,
⚫: zasądzić od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawcy spłatę kwoty 86.802 zł tytułem wyrównania ich udziałów we współwłasności.

Nadto wnioskodawca wniósł o zasądzenie od uczestnika na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wyjaśnił, że nieruchomość objęta wnioskiem będąca gruntem rolnym, stanowi własność jego oraz M. W. (1) w udziałach po ½ części. Wcześniej nieruchomość należała na prawach wspólności ustawowej do M. W. (1) i V. W.. W dniu 23 kwietnia 1996 roku, po rozwodzie V. W. darowała swój udział synowi S. W.. Decyzją z dnia 31 marca 1992 roku udzielono uczestnikowi oraz jego byłej żonie pozwolenia na budowę budynku mieszkalnego wraz z zabudowaniami i ogrodzeniem. Wnioskodawca podniósł, że daje gwarancję prawidłowego prowadzenia gospodarstwa rolnego. Według niego zaproponowany podział jest korzystny dla obu stron.

(wniosek k. 2-5, pełnomocnictwo k. 6)

Postanowieniem z dnia 5 czerwca 2009 roku Sąd w niniejszej sprawie zwolnił wnioskodawcę od kosztów sądowych w części , a mianowicie od opłaty sądowej od wniosku powyżej kwoty 300 zł.

(postanowienie k. 52)

W odpowiedzi na wniosek z dnia 7 sierpnia 2009 roku uczestnik M. W. (1) zanegował przedstawiony przez wnioskodawcę sposób podziału nieruchomości wspólnej i wniósł o zniesienie współwłasności nieruchomości, w ten sposób, że:

⚫: działkę nr (...) o powierzchni 1,3607 ha zabudowaną budynkami mieszkalnymi o powierzchni użytkowej 152,2 m² i gospodarczym, przyznać na wyłączną własność uczestnika postępowania,
⚫: działkę nr (...) o powierzchni 0,5789 ha, niezabudowaną, przyznać na wyłączną własność wnioskodawcy,
⚫: bez obowiązku spłat i dopłat pomiędzy uczestnikami.

W uzasadnieniu uczestnik podniósł, iż zaproponowany przez wnioskodawcę sposób zniesienia współwłasności nieruchomości jest niedopuszczalny i sprzeczny z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej. Działka nr (...) stanowi zorganizowaną całość gospodarczą i jest wykorzystywana na cele produkcji rolnej. Uczestnik postępowania, który stale pracuje w gospodarstwie rolnym swym doświadczeniem i kwalifikacjami daje gwarancję jego należytego prowadzenia. Uczestnik zakwestionował także wartość działek gruntu wskazaną przez wnioskodawcę. Nadto podkreślił, iż w marciu 1996 roku, kiedy to nastąpiło rozwiązanie przez rozwód jego związku małżeńskiego z V. W., oraz w dacie darowizny udziału na rzecz wnioskodawcy, stan zaawansowania budowy znajdującego się na działce nr (...) budynku mieszkalnego ograniczał się do wzniesienia murów, bez zadaszenia. Aktualny stan budynku jest wynikiem poczynienia na nieruchomości przez uczestnika nakładów finansowych. W dniu 29 lipca 1992 roku między T. W. a M. W. (1) doszło do zawarcia umowy pożyczki na kwotę 1000.000.000 zł na budowę budynku mieszkalnego. Kwota pożyczki została w całości zwrócona przez uczestnika po rozwodzie z V. W.. Uczestnik podniósł, że działka nr (...) zgodnie z aktualnym planem zagospodarowania przestrzennego może być przeznaczona pod zabudowę jednorodzinną, a wartość tej działki to co najmniej 578.900 zł.

(odpowiedź na wniosek k. 72-73)

W dniu 23 listopada 2009 roku swój udział w sprawie zgłosił pełnomocnik uczestnika w osobie radcy prawnego.

(pismo k. 93, pełnomocnictwo k. 94)

W piśmie z dnia 1 grudnia 2009 roku pełnomocnik wnioskodawcy podniósł, że fakt zawarcia przez uczestnika umowy pożyczki z 1992 roku oraz dokonania jej spłaty jest wątpliwy. V. W. nie miała wiedzy na temat zawarcia takiej umowy i nie wyraziła zgody na jej zawarcie. Nadto zgodnie z umową pożyczka miała być spłacona do 31 grudnia 1993 roku, zatem należy przyjąć, że dług zaciągnięty przez uczestnika w czasie trwania małżeństwa został zużyty na majątek wspólny i spłacony w czasie trwania wspólności ustawowej. Spłata pożyczki jest też wątpliwa z uwagi na sytuację majątkową uczestnika, a w szczególności fakt, że od 1996 roku posiada zaległości z tytułu alimentów na syna. Wnioskodawca wyjaśnił, że budynek na nieruchomości został w całości sfinansowany ze wspólnych środków i oszczędności V. W. i M. W. (1). Według wnioskodawcy po podziale działki o nr (...) na dwie działki, mogą powstać dwa gospodarstwa rolne zdolne do samodzielnej produkcji.

(pismo k. 115-117)

Postanowieniem z dnia 8 grudnia 2009 roku wnioskodawca został zwolniony w niniejszej sprawie od kosztów sądowych w całości.

(postanowienie k. 124)

W piśmie z dnia 7 stycznia 2010 roku pełnomocnik uczestnika wyjaśnił, że kwotę otrzymaną tytułem pożyczki od ojca, uczestnik przeznaczył na budowę budynku mieszkalnego na przedmiotowej nieruchomości. Dopiero po zawarciu związku małżeńskiego z A. W. uczestnik zwrócił ojcu część otrzymanej sumy, a z pozostałej części długu został zwolniony. Podniósł, że praca w przedmiotowym gospodarstwie rolnym stanowi główne źródło dochodów uczestnika.

(pismo k. 184-185)

W piśmie z dnia 9 marca 2010 roku w dniu pełnomocnik uczestnika wniósł o przyznanie całej nieruchomości objętej wnioskiem na rzecz uczestnika z obowiązkiem spłaty wnioskodawcy. Dokonanie podziału nieruchomości wyłączy ją bowiem z produkcji rolnej.

(pismo k. 199-200, protokół rozprawy k. 203)

Pełnomocnik wnioskodawcy w piśmie z dnia 22 marca 2010 roku, wobec braku akceptacji przez uczestnika proponowanego podziału nieruchomości, zgłosił alternatywny sposób zniesienia współwłasności, w ten sposób że:

⚫: działkę gruntu nr (...) o powierzchni 0.5789 ha przyznać na wyłączną własność wnioskodawcy,
⚫: działkę gruntu nr (...) (podzieloną według planu na działki oznaczone numerami (...)) o powierzchni 1.3607 ha przyznać na wyłączną własność uczestnika postępowania,
⚫: zasądzić od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawcy kwotę 143.000 złotych jako spłatę z tytułu wyrównania udziałów we współwłasności.

Wyjaśnił, że dokonanie podziału nieruchomości na mniejsze działki nie wyłączy nieruchomości z produkcji rolnej, gdyż uczestnik w gospodarstwie od ponad 3 lat nie prowadzi produkcji rolnej.

(pismo k. 213-214)

Pełnomocnik uczestnika podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie, w piśmie z dnia 23 marca 2010 roku wniósł o przyznanie będącego przedmiotem postępowania gospodarstwa rolnego na wyłączną własność uczestnika M. W. (1) z obowiązkiem spłaty na rzecz wnioskodawcy w kwocie 46.594 zł. Wyjaśnił, że uczestnik utrzymuje się z pracy w gospodarstwie rolnym. Przez okres ok. 3 lat jego możliwość pracy w gospodarstwie była ograniczona w związku ze złym stanem zdrowia, jednak zamierza on ponownie uruchomić na przedmiotowej nieruchomości produkcję rolną. Zadłużenie uczestnika z tytułu alimentów wynosi ok. 2000 zł. Na jego utrzymaniu pozostaje dwoje dzieci ze związku z A. W.. Uczestnik nie ma wykształcenia rolniczego, ale od najmłodszych lat pracował w gospodarstwie rolnym. Wnioskodawca nie posiada kwalifikacji do prowadzenia gospodarstwa rolnego. Wnioskodawca nie ponosił żadnych kosztów związanych z nieruchomością, z wyjątkiem opłacenia jeden raz w roku 2009 roku podatku od nieruchomości. Zdaniem uczestnika przedstawiona przez wnioskodawcę propozycja wytyczenia działki nr (...) w odległości niespełna 2 metrów wzdłuż budynku mieszkalnego uniemożliwiałaby korzystanie uczestnikowi z budynku mieszkalnego w sposób zgodny z przeznaczeniem. Niemożliwy byłby również dojazd do garażu znajdującego się za budynkiem mieszkalnym. Spowodowałoby to zniszczenie zbudowanego przez uczestnika ogrodzenia, drogi dojazdowej do garażu, chodników i nasadzeń. Miałoby też wpływ na znaczne obniżenie wartości nieruchomości.

(pismo k. 219-223)

Postanowieniem z dnia 28 maja 2010 roku Sąd w niniejszej sprawie zwolnił M. W. (1) od kosztów sądowych w całości.

(postanowienie k. 248)

W piśmie z dnia 27 lutego 2012 roku pełnomocnik uczestnika wniósł o zniesienie współwłasności poprzez przyznanie na rzecz uczestnika działki o nr (...), zaś na rzecz wnioskodawcy działki nr (...) z obowiązkiem ewentualnych spłat lub dopłat. Podniósł dodatkowo, że uwzględnienie zaproponowanego przez wnioskodawcę projektu podziału zaostrzyłoby sytuację konfliktową między stronami.

(pismo k. 386-388)

Na rozprawie w dniu 29 sierpnia 2012 roku pełnomocnik uczestnika wnosił o przyznanie całej nieruchomości uczestnikowi, ewentualnie przyznanie na rzecz uczestnika działki o nr (...), zaś na rzecz wnioskodawcy działki nr (...). Pełnomocnik wnioskodawcy nie wyraził na to zgody, wskazując, że spłata przez uczestnika jest wątpliwa.

(protokół rozprawy k. 421-422)

W piśmie z dnia 10 maja 2013 roku pełnomocnik wnioskodawcy, podtrzymując wniosek o dokonanie podziału nieruchomości, zmodyfikował dotychczasowy wniosek w ten sposób, iż wniósł o spłatę przez uczestnika na rzecz wnioskodawcy kwoty 109.000 złotych. Powyższe jest konsekwencją dokonanych ustaleń w przedmiocie wartości działek wchodzących w skład nieruchomości, i przeprowadzonych obliczeń: działka oznaczona nr (...) o wartości 383.000 zł przyznana na rzecz uczestnika, działki o nr (...) o wartości 120.000 zł oraz nr 271/2 o wartości 154.000 zł na rzecz wnioskodawcy.

(pismo k. 541)

Przy piśmie z dnia 24 kwietnia 2014 roku pełnomocnik uczestnika wyszczególnił zgłoszone do rozliczenia nakłady uczestnika na przedmiotową nieruchomość co do ich rodzaju i zakresu poczynione według uczestnika od dnia ustania wspólności majątkowej małżeńskiej z V. W. do chwili obecnej.

(pismo z zał. k. 616-621)

Pełnomocnik wnioskodawcy w piśmie z dnia 21 maja 2014 roku zakwestionował zgłoszone przez uczestnika zestawienie nakładów na nieruchomość. Wyjaśnił, że w dacie ustania wspólności małżeńskiej uczestnika i V. W., wybudowany na nieruchomości wspólnej dom był w stanie surowym. Uczestnik zamieszkał we wspólnym domu z nową małżonką ok. 1998 roku, dlatego wnioskodawca podniósł zarzut przedawnienia roszczenia uczestnika o zwrot poniesionych nakładów. Poza tym nakłady te ponoszone były nie tylko przez uczestnika ale i osoby trzecie, zatem uczestnik nie ma uprawnienia do domagania się zwrotu ich wartości od wnioskodawcy. Zdaniem wnioskodawcy zdziwienie budzi też sama możliwość poniesienia nakładów w wysokości ponad 200.000 zł. W ocenie wnioskodawcy wskazany przez uczestnika zakres poczynionych nakładów nie został w żaden sposób udowodniony.

(pismo k. 635-635v)

Na rozprawie w dniu 14 maja 2015 roku pełnomocnik wnioskodawcy oświadczył, iż nie wnosi o ustanowienie służebności na rzecz mającej powstać działki (...). Pełnomocnik uczestnika wnosił o przyznanie na własność wnioskodawcy działki (...), zaś na rzecz uczestnika działki (...). W razie uwzględnienia podziału zgodnie z mapą uczestnik wniósł o ustanowienie na jego rzecz służebności jak na mapie w opinii biegłego k. 710. Oświadczył jednocześnie, że strony nie porozumieją się przy takiej wersji podziału, która obejmuje ustanowienie służebności.

(protokół rozprawy k. 732-733, k. 736)

Do dnia zamknięcia rozprawy stanowiska wnioskodawcy i uczestnika nie uległy zmianie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Nieruchomość położona w miejscowości P., obręb 10 P., w gminie B., składająca się z działek oznaczonych numerami : 217/1 o powierzchni 1,3607 ha i 271/2 o powierzchni 0,5789 ha, dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, XVI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), znajduje się we współwłasności M. W. (1) i S. W., w udziałach po ½ każdy.

(odpis księgi wieczystej k. 726-730, kserokopia wypisu z rejestru gruntów k. 27 )

V. W. i M. W. (1) zawarli związek małżeński w 1990 roku. W dniu 3 marca 1992 roku otrzymali od rodziców M. W. (1) w formie darowizny przedmiotową nieruchomość, stanowiącą wówczas grunt niezabudowany.

Na mocy decyzji z dnia 31 marca 1992 roku małżeństwu V. i M. W. (1) otrzymali pozwolenie na budowę budynku mieszkalnego z dobudowanym garażem, ogrodzenia, szamba, na działkach oznaczonych ówczesnym numerem ewidencyjnym (...), położonych w (...).

W lipcu 1992 roku małżonkowie W. rozpoczęli budowę domu. W tym czasie mieszkali u rodziców V. W., pozostawali na ich utrzymaniu, i nie ponosili kosztów bieżących opłat z tego tytułu. V. W. i M. W. (1) nigdy nie zamieszkali razem na nieruchomości objętej wnioskiem.

(zeznania świadka V. W. k. 204-205, kserokopia decyzji nr spr. (...) k. 28-29, odpis księgi wieczystej k. 726-730, kserokopia dziennika budowy k. 75-80)

W dniu 29 lipca 1992 roku T. W. zawarł z M. W. (1) umowę pożyczki. W umowie tej jej strony postanowiły, że T. W. pożycza synowi M. W. (1) kwotę 1.000.000.000 zł z przeznaczeniem na budowę domu jednorodzinnego, na okres do dnia 31 grudnia 1993 roku. W razie spadku wartości pieniądza oraz denominacji, pożyczkobiorca zobowiązał się zwrócić pożyczkodawcy równowartość kwoty 100.000 USD. V. W. nie wiedziała o pożyczce udzielonej przez teścia T. W. na budowę domu.

(kserokopia umowy pożyczki k. 74, zeznania świadków T. W. k. 206-208, M. W. (2) k. 208-209, zeznania uczestnika M. W. (1) k. 748-749, zeznania świadka V. W. k. 204-205)

Przy budowie domu na nieruchomości objętej wnioskiem pomagali: T. W., rodzina, oraz znajomi M. W. (1) i V. W.. T. W. prowadził w tym czasie firmę budowlaną i gospodarstwo rolne. Zakład budowlany prowadzony przez T. W. był wykonawcą przy budowie domu.

(zeznania świadków V. W. k. 205, T. W. k. 206-208, M. W. (2) k. 208-209, Z. K. k. 210)

Wyrokiem z dnia 4 marca 1996 roku Sąd Wojewódzki w Łodzi rozwiązał związek małżeński zawarty dnia 30 czerwca 1990 roku pomiędzy M. W. (1) a V. W..

(odpis wyroku w sprawie o sygn. akt I C 410/94 k. 229-230)

W dniu 23 kwietnia 1996 roku V. W. darowała swemu synowi S. W. udział ½ części w prawie własności przedmiotowej nieruchomości.

( odpis księgi wieczystej k. 726-730)

W dniu 2 lutego 1999 roku M. W. (1) zgłosił w Urzędzie Gminy w B. zawiadomienie o zamiarze przystąpienia w dniu 17 lutego 1999 roku do użytkowania budynku mieszkalnego oraz zbiornika na śmieci, na działce położonej we wsi P. 5a stanowiącej jego własność.

(zawiadomienie o zakończeniu budowy k. 81)

Na dzień ustania wspólności ustawowej V. W. i M. W. (1) oraz na dzień darowizny udziału w nieruchomości na rzecz wnioskodawcy budynek na terenie przedmiotowej nieruchomości był w stanie surowym otwartym. Nie było okien, na zimę budynek zabezpieczony był prowizorycznym dachem. M. W. (1) po rozwodzie z V. W. oraz po zawarciu małżeństwa z A. W., kontynuował prace budowlane na nieruchomości. Środki finansowe na ten cel pozyskał z dochodów własnych i A. W., oraz od rodziców i teściów. Prace budowlane obejmowały: wykonanie dachu, zamontowanie rynien, kominów, ocieplenia, podłączenie centralnego ogrzewania, przyłącze wodociągowe, wykonanie instalacji elektrycznej, wykonanie tynków zewnętrznych, wewnętrznych, wylewki, podłogi, wstawienie drzwi, okien, schodów, wykończenie łazienki, kuchni, dwóch pokojów, korytarza. Dom nie został dokończony. Użytkowany jest wyłącznie parter. Na działce została utwardzona droga dojazdowa do garażu, wykonano krawężniki oraz ogrodzenie z bramą. Do dnia ustania wspólności ustawowej wykonano: roboty ziemne, fundamenty, ściany nadziemia w ok. 60%, ścianki działowe w ok. 60 %, stropy. Wartość wykonanych przez uczestnika nakładów na nieruchomość po ustaniu małżeństwa z V. W. wynosi 183.000 zł.

(kserokopia dziennika budowy k. 75-80, kserokopia zawiadomienia o zakończeniu budowy k. 81, kserokopia zaświadczenia dot. namierzenia budynku k. 82, zeznania świadka A. W. k. 210-212, zeznania świadka T. W. k. 206-208, zeznania świadka M. W. (2) k. 209, rachunki k. 126-149, 152-174, paragony k. 150-151, k. 175-176, zeznania uczestnika M. W. (1) k. 748-749 w zw. ze spisem nakładów k. 617-624, opinie uzupełniające pisemne biegłego B. W. k. 641-652, k. 671-672, opinia ustna uzupełniająca biegłego B. W. k. 699)

M. W. (1) nie kończył kursów ani szkół rolniczych, ale ma praktyczne umiejętności w prowadzeniu gospodarstwa rolnego, pracował w gospodarstwie rolnym swojego ojca, potrafi obsługiwać maszyny rolnicze. M. W. (1) po pierwszym ślubie samodzielnie zaczął uprawiać ziemię w swoim gospodarstwie, w tym: ziemniaki, żyto, owies, pszenżyto, zboża paszowe. Po zawarciu związku małżeńskiego z A. W., żona pomagała uczestnikowi w gospodarstwie tj. w zbieraniu siana, zbiorach zbóż, słomy, sadzeniu i zbieraniu ziemniaków. Prowadzili produkcję rolną na własne potrzeby, nie musieli kupować mięsa i warzyw. Z uwagi na problemy zdrowotne oraz brak opłacalności produkcji na przedmiotowej nieruchomości, uczestnik zaprzestał takiej produkcji ok. 2007/2008 roku. Obecnie na terenie nieruchomości nie jest prowadzona produkcja rolna, znajduje się tam łąka. M. W. (1) nawozi ją i kosi na siano. Nadto M. W. (1) hoduje inwentarz na potrzeby własnej rodziny, i posiada warzywnik przydomowy. Z wykształcenia jest fryzjerem. Żona uczestnika nie ma kwalifikacji do prowadzenia gospodarstwa rolnego, ale pomagała w innym gospodarstwie. Na terenie nieruchomości zamieszkuje uczestnik wraz z żoną i dziećmi. M. W. (1) i A. W. planują wznowienie produkcji rolnej na terenie nieruchomości, gdy pozwoli na to zdrowie uczestnika.

(zeznania świadków: T. W. k. 206-208, M. W. (2) k. 208-209, A. W. k. 210-212, M. S. k. 210, Z. K. k. 209-210, dokumentacja fotograficzna k. 405-411)

M. W. (1) pozostaje pod opieką poradni hepatologicznej. Jest ubezpieczony w KRUS. W 2008 roku był hospitalizowany z powodu marskości wątroby z żółtaczką. A. W. pracuje poza rolnictwem.

(kserokopia karty informacyjnej k. 112, zeznania świadków: T. W. k. 206-208, M. W. (2) k. 208-209, A. W. k. 210-212, kserokopia zaświadczenia k. 224, zaświadczenie k. 225-226)

M. W. (1) posiadał zadłużenie z tytułu alimentów na rzecz syna S. W.. W związku z tym toczyło się przeciwko niemu z wniosku V. W. postępowanie egzekucyjne w sprawie o sygn. akt Kmp 28/09 prowadzone przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi A. R.. W toku tego postępowania komornik dokonał zajęcia nieruchomości objętej wnioskiem w niniejszej sprawie. Na dzień 10 lipca 2012 roku zaległość uczestnika z tytułu alimentów wraz z odsetkami wynosiła ok. 6000 zł, na dzień 3 lutego 2015 roku zaległość ta wynosiła ok. 11.300 zł.

(kserokopia zawiadomień k. 30, k. 31, k. 65, kserokopia informacji k. 103-104, kserokopia informacji o zajęciu wierzytelności k. 105, zeznania świadka V. W. k. 205, kserokopia informacji k. 418, informacja k. 697)

S. W. urodził się w dniu (...). Jest studentem Wydziału Budownictwa, (...), na kierunku budownictwo. Ciężko byłoby mu dokonać jakiejkolwiek spłaty na rzecz uczestnika. Nie ma możliwości otrzymania pomocy od rodziny w tym celu. S. W. nie ma sprecyzowanych planów odnośnie nieruchomości objętej wnioskiem.

(kserokopia zaświadczenia k. 110, zeznania wnioskodawcy k. 735)

M. W. (1) aktualnie utrzymuje się z prac dorywczych, z czego uzyskuje miesięcznie dochód ok. 2000 zł. Mieszka z żoną i trojgiem dzieci. Żona uczestnika pracuje dorywczo i osiąga dochód ok. 1000 – 1500 zł miesięcznie. Nadto uczestnik i jego żona prowadzą hodowlę psów i z tego tytułu otrzymują dochód ok. 10.000 zł rocznie. Średnie miesięczne wydatki w gospodarstwie domowym uczestnika wynoszą do 1500 zł, w tym opłaty i żywność. Uczestnik nie posiada oszczędności. M. W. (1) ma możliwość pożyczenia pieniędzy od ojca T. W. i brata M. W. (2).

(zeznania świadka A. W. k. 212, zeznania uczestnika M. W. (1) k. 748-749)

Podział działki wchodzącej w skład przedmiotowej nieruchomości o numerze 217/1 na działki o numerach (...) o powierzchni 1,2591 ha oraz 217/3 o powierzchni 0,1016 ha w sposób przedstawiony na mapie sytuacyjnej do celów prawnych z projektem podziału, sporządzonej przez geodetę uprawnionego S. O., zaewidencjonowanej w (...) Ośrodku (...) w Ł. w dniu 10 marca 2009 roku, za nr 511-607/09, jest niezgodny z aktualnym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego obejmującego część sołectwa P., ponieważ powierzchnia wydzielonej działki zabudowanej o nr 217/3 wynosi 0,1016 ha i jest niezgodna z minimalną powierzchnią dla działek powstałych w wyniku podziału, która winna wynosić minimum 0,1200 ha. Poza tym krótszy bok wydzielonej działki budowlanej nr (...) na odcinku od strony drogi wynosi 16,93m, a za budynkiem mieszkalnym wynosi 18,70 m, gdy tymczasem minimalne szerokości boków na działkach po podziale winny wynosić 20 m. Uwzględniając przepisy prawa budowlanego podział taki jest zgodny, gdyż granice nowych działek, ze względu na istniejący budynek mieszkalny, a w nim okna i drzwi, przebiegają w odległości ok. 4m od ściany tego budynku, a nadto powstałe w wyniku podziału działki gruntu mają zapewniony odpowiedni dostęp do drogi publicznej.

Projektowana działka nr (...) może spełniać funkcję samodzielnej działki budowlanej. Jest na niej urządzony wjazd. Dla uczestnika w przypadku przyznania mu działki nr (...) utrudnieniem byłoby istnienie dwóch dróg dojazdowych obok siebie. Istniejący słup energetyczny przy wjeździe utrudniałby wjazd na działkę nr (...), ponieważ trzeba byłoby go ominąć. Nie uniemożliwi jednak tego wjazdu. Przy takim podziale trzeba byłoby także usunąć kilka drzew i starą drewnianą szopę, przesunąć bramę wjazdową i ogrodzenie oraz zniwelować początek wjazdu na działkę (...). Obecnie na projektowanej działce (...) nie ma urządzonej drogi dojazdowej, jej przebieg wytyczono w miejscu istniejącego trawnika. Zmieniłby się nieznacznie kąt wjazdu na działkę zabudowaną. Podział działki nr (...) w innej wersji nie będzie mógł być wykonany. Jest jedynie możliwe wydzielenie trzeciej działki, która by pozostawała we współwłasności stron i służyła do celów wjazdowych na obie działki. Istnieje też możliwość takiego podziału, aby oddzielić działkę (...) od działki (...) po granicy przebiegającej od strony tyłu budynku, równoległej do drogi i na drodze ustanowić służebność przejazdu i przechodu na rzecz właściciela działki (...).

(opinia pisemna biegłego K. A. z zał. k. 270-281, opinie ustne uzupełniające biegłego k. 314-315, k. 343, k. 423,k. 610, k. 733-734, mapa k. 198, opinia pisemna uzupełniająca biegłego z zał. k. 710-716)

Dla terenu wsi P., gm. B., na którym położona jest działka nr (...) brak jest obowiązującego planu zagospodarowania przestrzennego. Działka ta jest położona na terenie przeznaczonym w „studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy B.” pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną oraz usługową.

(zaświadczenie k. 456)

Na terenie działki nr (...) posadowiony jest we frontowej części jednorodzinny, murowany budynek mieszkalny oraz część budynku mieszkalnego, którego druga część znajduje się na nieruchomości sąsiedniej. Działka (...) nie jest zabudowana i nie jest ogrodzona.

Wartość rynkowa całej nieruchomości obejmująca działki oznaczone numerem (...) wynosi 565.000 złotych. Wartość działki nr (...) wynosi aktualnie 154.000 złotych, zaś działki numer (...) wynosi aktualnie 411.000 złotych. Wartość projektowanej działki nr (...) odpowiada kwocie 383.000 zł, zaś działki (...) – 121.000 zł.

W przypadku dokonania podziału działki (...) w sposób przedstawiony na mapie sytuacyjnej do celów prawnych z projektem podziału, sporządzonej przez geodetę uprawnionego S. O., zaewidencjonowanej w (...) Ośrodku (...) w Ł. w dniu 10 marca 2009 roku, za nr 511-607/09, konieczne do wykonania dla zapewnienia prawidłowego dojazdu do działki nr (...) są następujące roboty: demontaż przęsła we frontowej części ogrodzenia (ok.2,5 m), demontaż bramy wjazdowej, montaż bramy wjazdowej w pasie dojazdu działki nr (...), przesadzenie ok. 20 krzewów, wyrównanie pasa trawnika na szerokości ok. 2m i długości 13m (zebranie warstwy ziemi ok. 30 cm, załadowanie i wywóz), demontaż krawężnika na długości ok. 15m, demontaż przęsła na długości 2,5m, na zapleczu nieruchomości, przeniesienie wiaty stalowej. Ze względu na zły stan techniczny wiaty istnieje możliwość jej rozbiórki przez zbieraczy złomu za konstrukcję. Odtworzenie wiaty może wynieść ok. 37 zł/m². Koszty wykonania tych prac wynoszą ok. 5000 zł. Wykonanie drogi wzdłuż projektowanej działki nr (...) nie obniży wartości tej działki.

(opinia pisemna biegłego sądowego B. W. z zał.: k. 460-530, opinie pisemne uzupełniające k. 559-566, k. 640-652, opinia ustna uzupełniająca biegłego k. 699)

(opinia ustna uzupełniająca biegłego B. W. k. 609, opinia ustna uzupełniająca biegłego K. A. k. 610, opinia pisemna uzupełniająca biegłego K. A. z zał. k. 710-716, opinia ustna uzupełniająca biegłego K. A. k. 733-734)

Przedmiotowa nieruchomość rolna to działka z siedliskiem zabudowanym domem mieszkalnym i grunt rolny niskich klas gleby oraz działka niezabudowana gruntu rolnego. Gospodarstwo rolne w P. 5a jest gospodarstwem rolnym pod względem kryterium obszarowego – powyżej 1 ha, natomiast nie stanowi zorganizowanej całości gospodarczej, gdyż na nieruchomości nie jest prowadzona działalność rolnicza wobec braku właściwych budynków, urządzeń, inwentarza. Grunty rolne IV b- VI klasy o małym areale nie dają możliwość możliwości prowadzenia opłacalnej produkcji rolnej, chyba że zostaną zainwestowane znaczne środki finansowe z uwzględnieniem wysokiego ryzyka inwestycji. Podział nieruchomości w sposób przedstawiony na mapie sytuacyjnej do celów prawnych z projektem podziału, sporządzonej przez geodetę uprawnionego S. O., zaewidencjonowanej w (...) Ośrodku (...) w Ł. w dniu 10 marca 2009 roku, za nr 511-607/09, ze względu na prowadzoną działalność nie jest sprzeczny z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej.

(pisemna opinia biegłego Z. S. z zał. k. 358-360, opinie ustne uzupełniające k. 382, 422, , 423, 424)

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o powołane dowody.

Zeznania świadków, zeznania wnioskodawcy i uczestnika w zakresie niezbędnym dla rozstrzygnięcia wzajemnie się potwierdzały i uzupełniały. W zakresie wymagającym wiedzy specjalnej, Sąd dla dokonania ustaleń dopuścił dowód z opinii biegłych: z zakresu geodezji, szacowania nieruchomości, oraz rolnictwa. Opinie wszystkich biegłych były uzupełniane, stosownie do wniosków stron, a ostatecznie nie były kwestionowane. Wnioskodawca i uczestnik nie zgłaszali wniosków o dopuszczenie dowodu z opinii innych biegłych. Wnioski wynikające z opinii są logiczną konsekwencją dokonanych ustaleń i ich analizy, są też jednoznaczne i zrozumiałe.

Sąd Rejonowy zważył co następuje:

W świetle poczynionych wyżej ustaleń kwestią niewątpliwą jest, iż nieruchomość położona w miejscowości P., w gminie B., składająca się z działek oznaczonych numerami : 217/1 o powierzchni 13607 m² i 271/2 o powierzchni 5789 m², dla których Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, XVI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), stanowi przedmiot współwłasności w częściach równych M. W. (1) i S. W.. Okoliczność powyższa – zarówno co do kwestii przysługiwania powyższego prawa obojgu zainteresowanym, jak i co do wielkości przysługujących zainteresowanym udziałów – nie stanowiła punktu spornego pomiędzy zainteresowanymi.

W celu ustalenia wartości nieruchomości wspólnej objętej niniejszym postępowaniem,– Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości B. W., na podstawie której wyceniono wartość tej nieruchomości na łączną kwotę 565.000 zł – przy czym wartość działki oznaczonej numerem (...) stanowiła w tej wycenie kwotę 411.000 zł, zaś działki oznaczonej numerem (...) kwotę 154.000 zł.

W tym kontekście zważyć także należy, iż wartość przedmiotu współwłasności powinna być ustalana według stanu z daty zniesienia współwłasności, nie zaś chwili nabycia prawa współwłasności, zaś ewentualne nakłady poczynione na wspólną rzecz, dokonane przez jednego ze współwłaścicieli w zakresie szerszym niż to wynika to z jego udziału, mogą zostać rozliczone na podstawie art. 618 § 1 k.p.c. Wobec różnych stanowisk uczestników odnośnie stanu zaawansowania budowy budynku mieszkalnego na działce (...) na dzień ustania wspólności ustawowej z V. W., Sąd zobowiązał biegłego do wyceny dokonanych przez M. W. (1) nakładów w wariantach uwzględniających oba stanowiska. Ostatecznie Sąd dał wiarę uczestnikowi, że po rozwodzie V. W., dokonał on nakładów ponad stan surowy otwarty (bez okien, z prowizorycznym dachem). Zeznania uczestnika znalazły potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym, w tym w zeznaniach świadków (w szczególności T. W., który brał czynny udział w budowie), w zapisach dziennika budowy, a nadto istnienie i zakres tych nakładów potwierdził biegły B. W. w opinii uzupełniającej. Biegły wyjaśnił, że w czasie oględzin nieruchomości dla potrzeb wyceny nie stwierdził, aby w jakimkolwiek zakresie wymienione przez nakłady nie znalazły potwierdzenia w rzeczywistości. Wnioskodawca nie miał wiedzy na temat dokonywanych przez uczestnika nakładów. Był wówczas dzieckiem i nie pamiętał okresu budowy. V. W. potwierdziła, że nigdy nie zamieszkiwali na terenie nieruchomości. Budynek bowiem niewątpliwie nie nadawał się do zamieszkania. Świadek ten także nie miała szczegółowych informacji na temat budowy, gdyż zajmowała się wówczas wychowaniem dziecka i pomagała w gospodarstwie rodziców.

Pełnomocnik wnioskodawcy wskazywał, że nakłady nie zostały wykonane wyłącznie przez uczestnika, ale także inne osoby. Faktem jest, że przy budowie pomagał uczestnikowi ojciec i inne osoby. Nie ma jednak wątpliwości, że nakłady dokonane zostały na nieruchomość, której współwłaścicielem jest uczestnik, co oznacza, że dokonywane były na jego rzecz. Nie zostało ustalone, aby którakolwiek z osób pomagających uczestnikowi zgłaszała w związku z tym roszczenia.

Pełnomocnik wnioskodawcy podnosił też zarzut przedawnienia roszczenia uczestnika o rozliczenie nakładów.

Sąd w niniejszej sprawie podziela stanowisko wyrażone w uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego, w sprawie o sygn. akt V CSK 526/11, opubl. L., że przepis art. 207 KC regulujący udział współwłaścicieli w pożytkach i przychodach z rzeczy wspólnej oraz w wydatkach i ciężarach z nią związanych, dotyczy wszystkich nakładów, także nakładów inwestycyjnych na nieruchomość i ma charakter dyspozytywny. Oznacza to, że współwłaściciele mogą umówić się, także w sposób dorozumiany, iż nakłady będą rozliczane w inny sposób lub w ogóle nie będą rozliczane. Jak wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 8 stycznia 1980 r. III CZP 80/79 (OSNC 1980/9/157), jeżeli doszło, także w sposób dorozumiany, do podziału nieruchomości quoad usum tak, że współwłaściciele podzielili nieruchomość do współposiadania i każdy z nich samodzielnie użytkował określoną, odrębną część budynku lub gruntu, to każdy z nich ze „swojej” części może czerpać pożytki i tylko on ponosi na nią wydatki, a zatem nie może żądać zwrotu wartości nakładów dokonanych na użytkowaną przez siebie część, odpowiadających udziałowi pozostałych współwłaścicieli w całości nieruchomości, skoro nie korzystają oni z tej części nieruchomości, na której te nakłady zostały poniesione. Ewentualne różnice jakie w związku z dokonanymi przez poszczególnych współwłaścicieli nakładami mogą powstać w wartości całej rzeczy powinny być uwzględnione w postępowaniu o zniesienie współwłasności. Nie ulega bowiem wątpliwości, że pozostali współwłaściciele, którzy nakładów tych nie dokonali, a zwiększyły one wartość całej rzeczy, nie mogą być przy zniesieniu współwłasności bezpodstawnie wzbogaceni kosztem ponoszącego nakłady, jeżeli wartość nieruchomości ustalona została z uwzględnieniem tych nakładów i tak też określono wysokość dopłat wyrównujących udziały. Zasady ponoszenia nakładów określone w art. 207 KC mają zatem zastosowanie tylko wtedy, gdy wydatki te zostały dokonane zgodnie z zasadami zarządu rzeczą wspólną, a więc wtedy, gdy wszyscy współwłaściciele posiadają wspólnie rzecz i jeden z nich poniósł na nią nakłady, z których korzystali wszyscy.

Powyższe prowadzi do wniosku, że pominięcie kwestii nakładów dokonanych przez uczestnika, na nieruchomość stanowiącą działkę (...), przyznanie mu tej działki na własność oraz ustalenie przy zniesieniu współwłasności spłat od wartości nieruchomości z nakładami, doprowadziłoby w konsekwencji do bezpodstawnego wzbogacenia wnioskodawcy, który nie poniósł nakładu, kosztem uczestnika, który nakład poniósł. Niesporne było, że wyłącznie uczestnik korzystał z nieruchomości, a wnioskodawca nigdy nie wyrażał potrzeby korzystania z nieruchomości.

Uczestnik nie wystąpił w niniejszej sprawie z roszczeniem o zwrot nakładów, ale o uwzględnienie przy ustalaniu spłat, że zostały przez niego dokonane. Stąd nie może być mowy o przedawnieniu roszczenia.

Sąd ustalił, iż nakłady poczynione przez uczestnika na przedmiotową nieruchomość, po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej z V. W., wyniosły równowartość kwoty 183.000 złotych.

Należy w tym miejscu zaznaczyć, że uczestnik nie udowodnił, jakoby w całości ze swojego majątku osobistego pokrył koszt budowy. W ustalonym stanie faktycznym, bez znaczenia dla sprawy pozostaje zgłaszana kwestia pozyskania przez uczestnika postępowania środków na budowę domu z umowy pożyczki zawartej w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej z V. W.. Nawet jeśli otrzymane od ojca pieniądze przyczyniły się do pokrycia kosztów budowy, to jak wynika z zeznań V. W. pozostającej wówczas z uczestnikiem w związku małżeńskim, koszty tej budowy pokrywane były także ze wspólnych pieniędzy małżonków. Uczestnik i jego żona pozostawali wówczas na utrzymaniu rodziców V. W.. W tak ustalonym stanie faktycznym uczestnik nie wykazał w jakiej części budowa (i jaka była w związku z tym wartość nakładu) powstała przy wykorzystaniu pożyczki od ojca, co byłoby niezbędne dla ustalenia zakresu zaangażowania osobistego majątku uczestnika.

Zgodnie z art. 210 zdanie pierwsze k.c. każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności, przy czym o sposobie zniesienia współwłasności rozstrzyga sąd.

Przepis art. 213 k.c. wskazuje, iż preferowanym przez ustawodawcę sposobem zniesienia współwłasności nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego jest jej podział fizyczny. Jednakże w przypadku, gdy zastosowanie powyższego sposobu byłoby sprzeczne z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej, sąd przyzna to gospodarstwo temu współwłaścicielowi, na którego wyrażą zgodę wszyscy współwłaściciele. W razie braku zgody wszystkich współwłaścicieli, sąd przyzna gospodarstwo rolne temu z nich, który je prowadzi lub stale w nim pracuje, chyba że interes społeczno-gospodarczy przemawia za wyborem innego współwłaściciela (art. 214 § 1 k.c.).

Celem poczynienia ustaleń w przedmiocie możliwości i dopuszczalności dokonania podziału fizycznego nieruchomości rolnej położonej w miejscowości P., w gminie B., składającej się z działek oznaczonych numerami : 217/1 o powierzchni 13607 m² i 271/2 o powierzchni 5789 m²,– przy uwzględnieniu zasad prawidłowej gospodarki – Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu rolnictwa.

W sporządzonej opinii biegły wskazał, iż z uwagi na brak prowadzenia w gospodarstwie działalności rolniczej, która byłaby ekonomicznie uzasadniona projekt podziału nieruchomości na działki z zabudową siedliskową i gruntem rolnym oraz działkę z możliwością zabudowy siedliskowej i gruntem rolnym, nie jest sprzeczny z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej.

Przepis art.55³ k.c. stanowi, iż za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Powołany przepis zawiera wyliczenie niezbędnych składników gospodarstwa rolnego. W orzecznictwie podkreśla się, iż poszczególne składniki gospodarstwa powinny stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, przy czym są one gospodarstwem rolnym nie tylko wtedy, gdy aktualnie stanowią zorganizowaną całość gospodarczą, ale również wówczas, gdy potencjalnie mogą ją stanowić (post. SN z dnia 7 maja 1997 r., II CKN 197/97, cytowane wyżej). O zorganizowanej całości gospodarczej można mówić wówczas, gdy w oparciu o poszczególne składniki majątkowe, po zastosowaniu odpowiednich zabiegów organizacyjnych, jest technicznie możliwe podjęcie procesu działalności wytwórczej w rolnictwie. Do uznania zespołu składników majątkowych za gospodarstwo rolne wystarczająca jest także ewentualność, że będą one mogły stanowić zorganizowaną całość gospodarczą wówczas, gdy uprawniony zdecydowałby się podjąć na nich rolniczą działalność wytwórczą (E. Gniewek (w:) E. Gniewek, Komentarz, 2011, s. 120). Tym samym uznaje się za gospodarstwo rolne pewien zespół składników majątkowych bez względu na to, czy aktualnie prowadzi się na nich określoną działalność i czy jest ona przeznaczona na zbyt (A. Lichorowicz, Glosa do wyroku SN z dnia 2 czerwca 2000 r., II CKN 1067/98, OSP 2001, z. 2, poz. 27).

Jak podkreślił biegły ds. rolnictwa Z. S. w pisemnej opinii, prowadzenie działalności rolniczej na nieruchomości jest możliwe, chociaż ekonomicznie nieuzasadnione i nieopłacalne, bowiem koszty uruchomienia działalności byłyby niewspółmiernie wysokie do możliwie osiąganych dochodów. Niemniej, co należy podkreślić, okoliczność ta pozostaje bez znaczenia dla klasyfikacji nieruchomości objętej przedmiotowym wnioskiem, jako gospodarstwa rolnego. Nadto uczestnik w przeszłości prowadził produkcję rolną na nieruchomości. Obecnie wykorzystuje ją jedynie dla własnych potrzeb, dzięki czemu ma warzywa i mięso. Uczestnik ma także plany na przyszłość dotyczące wznowienia produkcji rolnej.

W ocenie Sądu dokonanie podziału nieruchomości stosownie do wskazań wnioskodawcy (tj. poprzez podział działki oznaczonej numerem (...) na działki (...) oraz przyznanie na wyłączną własność wnioskodawcy działek nr (...), zaś na rzecz uczestnika działki nr (...) nie było uzasadnione.

Przede wszystkim podział taki ograniczyłby uczestnika w przyszłości w możliwości dokonania inwestycji w nieruchomość rolną stanowiącą działkę (...). Nadto w pewnym zakresie ograniczałby możliwość dostępu do garażu na tyłach budynku, gdyby uczestnik chciał zmienić charakter tego budynku i miał zamiar poruszać się większym pojazdem. Wówczas byłaby konieczność ustanowienia służebności, co z kolei wykluczyły obie strony z uwagi na istniejący konflikt, i brak możliwości porozumienia w jakimkolwiek zakresie. Co jednak najistotniejsze, podział taki generowałby – po stronie właściciela powstałej po podziale działki (...) konieczność dokonania dodatkowych kosztownych prac, co przy obecnej sytuacji materialnej wnioskodawcy byłoby kłopotliwe. Nadto droga dojazdowa na działce (...) przebiegałaby tuż przy granicy z działką (...), pod oknami domu mieszkalnego uczestnika, co wprawdzie jest dopuszczalne w niniejszym przypadku, ale stanowiłoby dyskomfort w korzystaniu z nieruchomości przez uczestnika i jego rodzinę. Powołani w sprawie biegli wskazywali na możliwość rozwiązania powyższego problemu poprzez ustanowienie służebności lub wydzielenie działki i pozostawienie jej we współwłasności dotychczasowych współwłaścicieli. Jednakże na żadną z propozycji nie zgodzili się sami zainteresowani. Strony pozostają ze sobą w wieloletnim konflikcie. Uwzględnienie zaproponowanego przez wnioskodawcę podziału działek zaostrzyłoby tylko ten konflikt i wykluczyło możliwość porozumienia w ramach stosunku sąsiedzkiego. Wnioskodawca stwierdził nadto, że nie ma sprecyzowanych planów odnośnie nieruchomości, nigdy nie korzystał z tych gruntów. Poza powyższym – przyznanie wnioskodawcy działek (...) generowałoby konieczność dokonania spłaty na rzecz uczestnika, co jest wykluczone w aktualnej sytuacji materialnej S. W..

Uwzględniając stanowiska obu stron zainteresowanych, jak też sposób faktycznego użytkowania nieruchomości wspólnej, Sąd finalnie doszedł do przekonania, że bardziej uzasadnione i racjonalne okolicznościami faktycznymi jest dokonanie podziału nieruchomości w ten sposób iż działkę oznaczoną numerem (...) przyznać na wyłączną własność uczestnika, zaś działkę oznaczoną numerem (...) na wyłączną własność wnioskodawcy. Podkreślić należy, iż wnioskodawca i uczestnik na pewnych etapach niniejszego postępowania wnosili o dokonanie podziału nieruchomości w sposób ostatecznie przyjęty przez Sąd. Przedmiotowa nieruchomość pozostawała w wyłącznym posiadaniu uczestnika M. W. (1), który wraz z żoną i dziećmi zamieszkuje budynek mieszkalny zlokalizowany na działce oznaczonej nr (...). Nie było uzasadnione dokonywanie podziału tej działki w sposób opisany na mapie – k. 198, gdyż nieruchomość pozostanie we własności jednej osoby.

Zastosowany przez Sąd sposób zniesienia współwłasności łączył się z potrzebą dokonania pomiędzy zainteresowanymi dodatkowych rozliczeń.

Stosownie do regulacji z art. 212 § 1 i 2 k. c. w przypadku, gdy sądowe zniesienie współwłasności następuje przez przyznanie rzeczy jednemu ze współwłaścicieli, to wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne.

W sprawie niniejszej zainteresowani nie złożyli zgodnych wniosków co do wysokości spłaty, dlatego też należna wnioskodawcy spłata została ustalona w oparciu o przysługujący mu udział w przedmiotowej nieruchomości rolnej, tj. w wysokości 1/2 wartości nieruchomości (565.000 zł x 1/2 = 282.500 zł) pomniejszoną o wartość ½ nakładów poczynionych przez uczestnika na nieruchomość (183.000 zł x ½ = 91.500) i wartość przyznanej wnioskodawcy na wyłączną wartość działki nr (...) (154.000 zł).

W ocenie Sądu podział nieruchomości uwzględniający zobowiązanie uczestnika do uiszczenia kwoty 37.000 złotych tytułem dopłaty na rzecz wnioskodawcy jest w pełni uzasadniony sytuacją majątkową zainteresowanych stron. Wprawdzie uzyskiwane w gospodarstwie domowym uczestnika dochody nie są wysokie, jednak uczestnik oświadczył, iż ma możliwość pozyskania środków finansowych od członków rodziny. Wnioskodawca takiej możliwości nie ma. Dodatkowo będąc studentem nie uzyskuje on obecnie żadnych dochodów.

Dokonując podziału nieruchomości w sposób określony w sentencji postanowienia, Sąd miał również na względzie osobisty i emocjonalny związek uczestnika z budynkiem posadowionym na działce nr (...). Przedmiotowy dom jednorodzinny stanowi bowiem efekt jego pracy, w nim też od wielu lat zamieszkuje wraz żoną i dziećmi. Sąd wziął również pod uwagę możliwość kontynuowania działalności rolniczej przez uczestnika w przyszłości na przedmiotowej nieruchomości, czego chęć zgłaszał uczestnik w toku postępowania.

Stosownie do art. 212 § 3 k.c. w przypadku ustalenia spłat Sąd oznaczy termin i sposób ich uiszczenia, wysokość odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia.

Ustalając termin płatności zasądzonej dopłaty na okres trzech miesięcy, biegnący od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia, Sąd wziął pod uwagę konieczność zgromadzenia przez uczestnika kwoty należnej wnioskodawcy tytułem spłaty, co niewątpliwie związane jest z upływem pewnego czasu. W ocenie Sądu termin trzech miesięcy jest, szczególnie w obliczu konieczności wcześniejszych przewidywań uczestnika co do uiszczenia spłaty na rzecz wnioskodawcy, terminem odpowiednim. Odroczenie płatności spłaty nie będzie przy tym, w opinii Sądu, zanadto dotkliwe dla wnioskodawcy. Jednocześnie Sąd zastrzegł ustawowe odsetki na wypadek uchybienia terminowi płatności.

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie zarówno wnioskodawca, jak i uczestnik postępowania byli w równym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania. Po wtóre co do zasady w sprawach tzw. działowych nie zachodzi przewidziana w art. 520 § 2 i 3 k.p.c. sprzeczność interesów tych uczestników, którzy domagają się podziału, niezależnie od tego, jaki sposób podziału postulują i jakie wnioski składają w tym względzie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2010 r., III CZ 46/10, OSNC 2011/7-8/88, Biul.SN 2011/1/12). Dodatkowo wskazać należy, że wnioski żadnej ze stron co o meritum nie zostały oddalone lub odrzucone, żadna ze stron nie postępowała przy tym niesumiennie lub oczywiście niewłaściwe.

Tym samym brak jest, zdaniem Sądu, podstaw do obciążenia kosztami tylko jednego z zainteresowanych wynikiem postępowania (o co postulował zarówno wnioskodawca, jak i uczestnik postępowania).

Sąd postanowił nie obciążać wnioskodawcy oraz uczestnika postępowania tymczasowo wydatkowanymi przez Skarb Państwa kosztami postępowania, mając na uwadze sytuację materialną uczestników oraz w przypadku M. W. (1) – treść orzeczenia o konieczności spłaty dla wnioskodawcy.

Z/ Odpisy postanowienia z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom: w-cy i u-ka.

I Ns 646/09

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE