Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 maja 2013 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st.sekr.sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 22 maja 2013 roku w Piotrkowie Trybunalskim

sprawy z wniosku Z. S. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania Z. S. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 21 stycznia 2013 r. sygn. (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VU 179/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 stycznia 2013r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił Z. S. (1)prawa do emerytury.

Od decyzji powyższej wnioskodawca Z. S. (1) wniósł w dniu 12 lutego 2013r. odwołanie wnosząc o jej zmianę, zaliczenie do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia od dnia 15 lipca 1978r. do 30 września 1990r. w charakterze spawacza i przyznanie prawa do emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. podniósł, iż wnioskodawca nie wykazał, aby pracował w warunkach szczególnych przez okres 15 lat.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Z. S. (1), urodzony w dniu (...), złożył w dniu 24 grudnia 2012 roku wniosek o przyznanie emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-2 akta ZUS)

Wnioskodawca na datę 1 stycznia 1999r. miał okres ubezpieczenia w łącznym wymiarze 29 lat 8 miesięcy i 8 dni, w tym 28 lat, 11 miesięcy i 24 dni okresów składkowych oraz 8 miesięcy i 14 dni okresów nieskładkowych oraz 7 lat. Organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do pracy w szczególnych warunkach okres pracy w wymiarze 7 lat 5 miesięcy i 3 dni .

(dowód: decyzja z dnia 21 stycznia 2013r. – k. 4 akt)

Z. S. (1) pracuje w Urzędzie Miejskim w W. w charakterze kierowcy, nie był członkiem otwartego funduszu emerytalnego. (okoliczność bezsporna).

Z. S. (1)w okresie od dnia 15 lipca 1978r. do dnia 30 września 1990r. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w (...)Spółdzielni (...)w O.w charakterze mechanika samochodowego-spawacza.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 1 grudnia 2004r. – k. 9 akt)

Wnioskodawca podczas zatrudnienia w (...)Spółdzielni (...) w O.świadczył pracę w warsztacie samochodowym znajdującym się na prywatnej posesji swojego teścia T. C.w W., gdzie również mieszkał. T. C.był kierownikiem warsztatu samochodowego i bezpośrednim przełożonym wnioskodawcy. T. C.zmarł w 1988r. Po jego śmierci prowadzenie warsztatu samochodowego przejął Z. S. (1). Wnioskodawca zajmował się pracami blacharskimi przy naprawie samochodów. Do jego codziennych obowiązków związanych z tymi pracami należało wycięcie uszkodzonych elementów blachy palnikiem gazowym, prostowanie (wybijanie) blachy młotkiem oraz spawanie blach. Poza tym wnioskodawca robił i remontował piece węglowe CO w szkołach, ogrodzenia metalowe, bramy ogrodzeniowe.

(dowód: zeznania świadka K. C. – protokół rozprawy z dnia 9 kwietnia 2013r. od minuty 10.53 do 19.20, zeznania świadka L. C. - protokół rozprawy z dnia 9 kwietnia 2013r. od minuty 20.18 do 31.00, zeznania świadka B. S. - protokół rozprawy z dnia 9 kwietnia 2013r. od minuty 31.17 do minuty 44.45, zeznania wnioskodawcy - protokół rozprawy z dnia 24 maja 2013r. od minuty 3.00 do minuty 20.30)

Dodatkowo wnioskodawca był zatrudniony w Zespole Szkół (...) w W.jako nauczyciel praktycznej nauki zawodu spawacza w okresie od dnia 1 września 1978r. do 30 czerwca 1981r. na podstawie umowy zlecenia (z wyłączeniem okresów wakacji), a od dnia 1 września 1981r. do dnia 30 czerwca 1982r. na podstawie umowy o pracę.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 17 listopada 2010r. – k. 8 akt )

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

-

osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

-

ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył(...)lat.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w (...)Spółdzielni (...) w O.był niesporny w świetle załączonego do akt sprawy świadectwa pracy. Spornym pozostawał natomiast charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w okresie od dnia 15 lipca 1978r. do dnia 30 września 1990r. tj. czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie.

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

W będącej przedmiotem osądu sprawie wnioskodawca nie dysponował świadectwem pracy w szczególnych warunkach za sporny okres. A zatem to na nim zgodnie z art. 6 k.c. spoczywał ciężar wykazania, że taką pracę rzeczywiście w spornym okresie wykonywał.

Wnioskodawca nie sprostał temu obowiązkowi. Z zeznań zgłoszonych przez wnioskodawcę świadków K. C. (teściowej wnioskodawcy) oraz sąsiadów: L. C. i B. S. wynika, że Z. S. (2) w spornym okresie w warsztacie samochodowym prowadzonym przez teścia zajmował się pracami blacharskimi przy naprawach samochodów tj. wycinał blachę palnikiem gazowym, prostował blachę młotkiem i spawał blachę , a nadto robił i remontował piece centralnego ogrzewania (piece węglowe), robił metalowe bramy i ogrodzenia. Większość tych prac była pracami spawalniczymi (wycinanie i spawanie blach, spawanie ogrodzeń i bram). Nie mniej poza nimi wnioskodawca wykonywał też inne prace, które takiego charakteru nie miały, a mianowicie prostowanie (wybijanie) blach samochodowych. Również prace związane z budową i naprawą pieców węglowych, mimo iż zawierały w sobie elementy spawania, nie były wyłącznie pracami przy spawaniu, gdyż wymagały wykonania szeregu innych niż spawalnicze prac, choćby przygotowanie projektu technicznego, przygotowanie materiału, złożenie. Wnioskodawca potrzebował także czasu na to, aby dojechać do miejsca, gdzie dany piec był naprawiany (szkoła) bądź gdzie było budowane ogrodzenie. Dodatkowo w spornym okresie od 1 września 1978r. do 30 czerwca 1982r. wnioskodawca pracował w szkole jako nauczyciel praktycznej nauki zawodu w zakresie spawalnictwa. Praca w takim charakterze nie jest pracą w szczególnych warunkach, a w szczególnym charakterze. Praca w warunkach szczególnych i praca w szczególnym charakterze to dwie odrębne kategorie prawne i faktyczne. Ustawodawca wyklucza łączenie ze sobą tych dwóch okresów prac przy ustalaniu okresów zatrudnienia warunkujących nabycie prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2005r., II UZP 10/05, OSNP 2006, nr 1-2, poz. 21). Na marginesie należy dodać, że w szczególnym charakterze wnioskodawca pracował li tylko od 1 września 1981r. do 30 czerwca 1982r., wcześniej bowiem był zatrudniony w szkole nie na podstawie pracowniczego stosunku pracy, a umowy zlecenia, co wyklucza zaliczenie takiej pracy do pracy w szczególnym charakterze.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, za pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia.

Przypomnieć należy, że prawo do emerytury w wieku niższym od powszechnego z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest ściśle związane z szybszą utratą zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter pracy. Praca taka, świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przyczynia się do szybszego obniżenia wydolności organizmu, stąd też wykonująca ją osoba ma prawo do emerytury wcześniej niż inni ubezpieczeni. Prawo to stanowi przywilej i odstępstwo od zasady wyrażonej w art. 27 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, a zatem regulujące je przepisy należy wykładać w sposób gwarantujący zachowanie celu uzasadniającego to odstępstwo (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2011 r., I UK 393/10, Lex nr 950426).

Powyższe ustalenia nie pozwalają uznać, że wnioskodawca pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy spawaniu, która to praca jest zaliczana do prac wykonywanych w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A dział XIV poz. 12 będącego załącznikiem do rozporządzenia.

Oprócz bowiem prac, które w sposób szkodliwy oddziaływały na jego zdrowie, w ramach dobowego czasu pracy, wykonywał także inne czynności, które takiego negatywnego wpływu nie miały.

Tymczasem z zestawienia § 1 i 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Zgodnie zaś z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2000r. II UKN 39/00, (OSNAP 2002/11/272) warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Wnioskodawca nie udowodnił, aby pracował w warsztacie samochodowym każdego dnia po 12 albo i więcej godzin, przy czym co najmniej 8 godzin dziennie przy spawaniu. Jego zeznania w tej części Sąd uznał za gołosłowne. Wnioskodawca nie dysponuje żadnymi dokumentami, które mogłyby to potwierdzić. Nie można uznać za dowód w sprawie co do ilości świadczonej pracy zeznań sąsiadów i teściowej wnioskodawcy. Osoby te jako nie pracujące razem z wnioskodawcą w warsztacie , nie mogą dysponować wiarygodną wiedzą na temat ilości przepracowanych przez wnioskodawcę godzin, w tym tych przy spawaniu. Teściowa zeznała zresztą, że w warsztacie samochodowym bywała rzadko, bo sama pracowała zawodowo w tym okresie. Również sąsiedzi nie byli stałymi bywalcami warsztatu. To, że warsztat samochodowy był otwierany rano i zamykany wieczorem, nie świadczy o tym, że wnioskodawca pracował w nim od rana do wieczora. Jest to niewiarygodne, jeśli zważyć że w okresie od 1987r. do 1982r. wnioskodawca dodatkowo wykonywał prace nauczyciela.

Skoro zatem wnioskodawca w spornym okresie wykonywał w ramach dnia roboczego oprócz prac w warunkach szkodliwych (spawanie), także prace nie zaliczane do prac w warunkach szczególnych (prace blacharskie – prostowanie blach, praca nauczyciela), to nie można uznać że pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych. Jest to zaś warunek niezbędny do zaliczenia danego okresu pracy do pracy w warunkach szczególnych. W judykaturze ugruntowane jest stanowisko, że nie jest dopuszczalne uwzględnianie do okresów - wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu - pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymaganej do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym - innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008 r., II UK 306/07, postanowienie Sądu Najwyższego z 16 października 2012r., I UK 287/12)

Biorąc pod uwagę, iż wnioskodawca nie spełnił podstawowego warunku, od którego zależy przyznanie prawa do emerytury, a mianowicie nie wykazał 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, należy uznać że wydana przez organ rentowy decyzja jest prawidłowa, a zatem brak podstaw do uwzględnienia odwołania.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.