Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt I C 382/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 kwietnia 2015 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu – Wydział I Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSO Ewa Rudkowska – Ząbczyk

Protokolant: Adrian Szydłowski

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2015 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa A. Z.

przeciwko Skarbowi Państwa – (...) we W.

o zapłatę

I. zasądza od strony pozwanej Skarbu Państwa – (...) we W.na rzecz powoda A. Z.kwotę 1 500,00 zł (jeden tysiąc pięćset złotych 00/100) z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 16 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty;

II. oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III. nie obciąża powoda A. Z. obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania na rzecz strony pozwanej;

IV. odstępuje od obciążania powoda częścią brakujących kosztów sądowych.

Sygnatura akt I C 382/14

UZASADNIENIE

Powód A. Z.w pozwie wniesionym przeciwko Skarbowi Państwa – (...)we W.domagał się zasądzenia kwoty 200 000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie dobór osobistych.

W uzasadnieniu powyższego żądania podniósł, że przebywając w Zakładzie Karnym (...) we W.osadzony był przez pewien okres w celi, która nie posiadała wydzielonego kącika sanitarnego, dostępu do ciepłej wody oraz odpowiedniego dla pomieszczeń mieszkalnych oświetlenia. Powód skarżył się ponadto, że cela miała nieszczelne okna, przez co w zimie panowała w niej niska i uciążliwa temperatura, a wyposażenie celi było zniszczone i zawilgocone. Osadzenie w takich warunkach naruszało jego dobra osobiste, godność i prawo do intymności.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W pierwszej kolejności strona pozwana podniosła zarzut częściowego przedawnienia roszczeń powoda za okres przed 6 marca 2011 r. Wskazała, że powód przebywa w jednostce penitencjarnej od 26 maja 2010 r., zaś pozew złożył dopiero 6 marca 2014 r. Odnosząc się zaś merytorycznie do roszczeń zgłoszonych przez powoda, strona pozwana zaprzeczała jego twierdzeniom, kwestionując roszczenie co do zasady, jak i co do wysokości. Zarzuciła, że powód nie wykazał przesłanek odpowiedzialności strony pozwanej, w szczególności naruszenia jego dóbr osobistych. Wskazała przy tym, że o naruszeniu dobra osobistego nie można mówić w przypadku pewnych uciążliwości i niedogodności związanych z samym pobytem w zakładzie karnym. Zapewniła zaś, że warunki socjalno – bytowe w pozwanym zakładzie karnym odpowiadały przepisom prawa, a tym samym nie można uznać ich za nieludzkie i niehumanitarne. Strona pozwana zaznaczyła ponadto, że przepisy wykonawcze nie regulują, jak wyglądać powinien kącik sanitarny, co więcej dopuszczalne jest istnienie cel nieskanalizowanych. Za wystarczające w ocenie strony pozwanej należy więc uznać zabudowanie kącika przepierzeniem. Strona pozwana wskazała też, że okna w celach były sprawne, zaś dostęp do ciepłej wody jest zapewniony osadzonym raz w tygodniu, co jest zgodne z przepisami. Odnosząc się do kwestii zawilgoconych cel strona pozwana zaznaczyła, że powodem takiego zjawiska jest nielegalne urządzenie kąpieli przez osadzonych. Dodatkowo strona pozwana podniosła, że zasądzenie zadośćuczynienia na rzecz powoda byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego tj. naruszałoby art. 5 k.c.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód A. Z.w okresie od 26 maja 2010 r. odbywał w Zakładzie Karnym (...)we W.karę pozbawienia wolności. Powód przebywał w różnych celach mieszkalnych, początkowo na oddziale (...), a następnie od września 2012 r. na oddziale (...), między innymi w celach nr (...)

(dowód: przesłuchanie powoda, e – protokół z dnia 20 lutego 2015 r., 1 min.51 sek. – 11 min. 47 sek.)

Na oddziale (...) powód osadzony był w okresie, gdy pozostawał w zatrudnieniu, tj. do września 2012 r. Oddział ten był wyremontowany, a jego wyposażenie pozostawało w dobrym stanie technicznym. W celach zapewniony był dostęp do ciepłej wody, były one również wyposażone w zabudowane kąciki sanitarne. Stolarka okienna w celach była nowa, a okna szczelne. Cele na oddziale (...) oświetlane były przy pomocy żarówek o wysokiej mocy, zapewniających jasne oświetlenie pomieszczeń. Również wyposażenie cel, w tym materace i koce były nowe.

Gdy zatrudnienie powoda ustało, został on przeniesiony na oddział (...) w celach pięcioosobowych.

(dowód: zeznania świadka A. W., e – protokół z dnia 8 grudnia 2014 r., 4 min.4 sek. – 15 min. 57 sek.; zeznania świadka J. R. e – protokół z dnia 8 grudnia 2014 r., 16 min.29 sek. – 23 min. 53 sek.; zeznania świadka R. S. e – protokół z dnia 8 grudnia 2014 r., 24 min.15 sek. – 29 min. 29 sek.; zeznania świadka P. S., k. 137; przesłuchanie powoda, e – protokół z dnia 20 lutego 2015 r., 1 min.51 sek. – 11 min. 47 sek.)

Cele na oddziale (...), w których przebywał powód, wyposażone były w urządzenia sanitarne, to jest muszlę klozetową i umywalkę. Kącik sanitarny w celach nie był jednak w żaden sposób zabudowany, ani wydzielony ściankami działowymi od części mieszkalnej. W niektórych celach występowała częściowa drewniana zabudowa kącika sanitarnego, jednak była ona zniszczona przez wilgoć. Chcąc oddzielić kącik sanitarny od części mieszkalnej celi, osadzeni zawieszali prowizoryczne zasłony z koców i prześcieradeł na wmontowanych w sufit kołkach rozporowych.

Do cel mieszkalnych na oddziale (...) nie była doprowadzona ciepła woda. Osadzeni mieli jednak do dyspozycji czajnik bezprzewodowy, którym mogli zagrzać wodę.

Okna w celach na oddziale (...) były stare i nie domykały się, przez co w okresie jesienno-zimowym w celach było chłodno. Osadzeni samodzielnie próbowali uszczelniać okna, między innymi przy użyciu koców.

Wyposażenie cel na oddziale (...) było stare i zniszczone. Materace i koce były zawilgocone i dziurawe. Skazani nie otrzymywali od administracji Zakładu Karnego nowych, ani dodatkowych koców. Udało im się uzyskać je we własnym zakresie od współosadzonych zatrudnionych w magazynie.

(dowód: dokumentacja fotograficzna k. 151; zeznania świadka A. W., e – protokół z dnia 8 grudnia 2014 r., 4 min.4 sek. – 15 min. 57 sek.; zeznania świadka J. R. e – protokół z dnia 8 grudnia 2014 r., 16 min.29 sek. – 23 min. 53 sek.; zeznania świadka R. S. e – protokół z dnia 8 grudnia 2014 r., 24 min.15 sek. – 29 min. 29 sek.; zeznania świadka P. S., k. 137; przesłuchanie powoda, e – protokół z dnia 20 lutego 2015 r., 1 min.51 sek. – 11 min. 47 sek.)

W celach na oddziale (...) zamontowany był jeden punkt świetlny w postaci czterdziestowatowej żarówki. Kąciki sanitarne nie były oświetlone. Panujący w celach półmrok utrudniał naukę i czytanie.

(dowód: zeznania świadka A. W., e – protokół z dnia 8 grudnia 2014 r., 4 min.4 sek. – 15 min. 57 sek.; zeznania świadka J. R. e – protokół z dnia 8 grudnia 2014 r., 16 min.29 sek. – 23 min. 53 sek.; zeznania świadka R. S. e – protokół z dnia 8 grudnia 2014 r., 24 min.15 sek. – 29 min. 29 sek.; zeznania świadka P. S., k. 137; dokumentacja fotograficzna k. 151; przesłuchanie powoda, e – protokół z dnia 20 lutego 2015 r., 1 min.51 sek. – 11 min. 47 sek.)

W celach na oddziale (...), w których przebywał powód, podłoga była wyłożona drewnianym parkietem. Parkiet nie był kompletny, przez co podłoga była nierówna, a tym samym jej użytkowanie było utrudnione. Zdarzało się, że osadzeni się potykali, ale nigdy nie doszło do wypadku czy urazu.

Ściany cel mieszkalnych na oddziale (...) były zwilgocone i brudne.

Mimo skarg powoda i innych osadzonych, administracja Zakładu Karnego (...)we W.nie reagowała na zły stan techniczny cel na oddziale (...).

Powód wielokrotnie przebywał w warunkach izolacji więziennej,

(dowód: przesłuchanie powoda, e – protokół z dnia 20 lutego 2015 r., 1 min.51 sek. – 11 min. 47 sek.)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Z poczynionych przez Sąd ustaleń faktycznych wynika, że świadczenie strony pozwanej, którego spełnienia powód dochodził w niniejszym postępowaniu, stanowi zapłatę zadośćuczynienia za krzywdę, jakiej doznał powód w związku z odbywaniem kary pozbawienia wolności w warunkach niewłaściwych pod względem technicznym i sanitarnym.

Zgodnie z art. 448 zd. 1 k.c. w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Jednocześnie zgodnie z art. 24 § 1 k.c. ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonania naruszenia może on żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

W świetle materiału dowodowego zebranego w niniejszej sprawie Sąd uznał, że podczas pobytu powoda w pozwanym zakładzie karnym doszło do naruszenia jego dobra osobistego w postaci godności, prawa od intymności, przy czym podmiotem odpowiedzialnym za to naruszenie jest pozwany Skarb Państwa – Zakład Karny (...) we W.. Zdaniem Sądu godność powoda została naruszona przez niezapewnienie mu przez stronę pozwaną odpowiednich warunków odbywania kary pozbawienia wolności, przy czym działanie strony pozwanej było bezprawne w zakresie, w jakim odnosiło się do umieszczenia powoda w celi o niewłaściwych warunkach bytowych związanych z organizacją tzw. kącika sanitarnego.

Wymóg zapewnienia przez Państwo godziwych warunków odbywania kary pozbawienia wolności jest jednym z podstawowych wymogów nowożytnego państwa prawa, znajdującym odzwierciedlenie w prawie międzynarodowym. Zgodnie z art. 10 ust. 1 ratyfikowanego przez Polskę Międzynarodowego Paktu Praw Osobistych i Publicznych z dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz. U. z 1977 r., Nr 38, poz. 167 i 169) każda osoba pozbawiona wolności będzie traktowana w sposób humanitarny i z poszanowaniem przyrodzonej godności człowieka. Podobnie art. 3 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z dnia 4 grudnia 1950 r., ratyfikowanej przez Polskę w 1993 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) wprowadza obowiązek władzy publicznej zapewnienia osobom osadzonym w zakładach karnych godziwych i humanitarnych warunków odbywania kary pozbawienia wolności, nie naruszających godności ludzkiej. Odpowiednikami powyższych norm prawa międzynarodowego są art. 40, 41 ust. 4 i 47 Konstytucji RP wprowadzające wyżej wskazane zasady na grunt prawa polskiego. Odpowiednia norma prawna zawarta jest też w Kodeksie karnym wykonawczym, zgodnie z którym kary, środki karne, zabezpieczające i zapobiegawcze wykonuje się w sposób humanitarny, z poszanowaniem godności ludzkiej skazanego (art. 4 k.k.w.).

W niniejszym postępowaniu powód wykazał, że stan techniczny celi, w której przebywał w Zakładzie Karnym (...)we W.nie odpowiadał powyższym normom. Przy czym konieczne jest tu rozróżnienie osadzenia powoda w Zakładzie na dwa okresy. Początkowo, gdy był zatrudniony, przebywał on bowiem na Oddziale (...)i nie zgłaszał żadnych uwag co do warunków socjalno – bytowych panujących w celach, w których był osadzony. Oddział ten był wyremontowany, wyposażony w nowe sprzęty, koce, ciepłą wodę doprowadzoną do cel mieszkalnych i zabudowane kąciki sanitarne. Naruszenia swych dóbr osobistych powód upatrywał jednak w osadzeniu go w celach mieszkalnych na Oddziale (...), gdzie został przeniesiony w momencie, gdy ustał jego stosunek pracy. W związku z tym nieuprawniony był podniesiony przez stronę pozwaną zarzut częściowego przedawnienia roszczeń powoda. Powód przebywał bowiem na oddziale (...) dopiero w roku 2012, wobec czego trzyletni termin przedawnienia nie upłynął jeszcze w dacie wytaczania powództwa przez powoda.

W ocenie Sądu powód wykazał wszystkie zarzuty dotyczące złego stanu technicznego cel mieszkalnych na oddziale (...). Wszystkie cele na tym oddziale pozostają niewyremontowane, w związku z czym posiadają nieszczelne okna, stare sprzęty i wyposażenie. Jak potwierdziły zeznania świadków, którzy osadzeni byli w tych samych celach co powód, a także dokumentacja fotograficzna celi nr (...) przedłożona przez powoda, w celach panowała wilgoć, a na ścianach występowało zagrzybienie. Również koce i materace były stare i zawilgocone. Jak wynika z zeznań świadka R. S., mimo wniosków składanych do kwatermistrza, osadzonym nie wymieniano zużytych materacy czy koców. Potwierdzone zostało również, że okna w celach na oddziale (...)były nieszczelne i nie chroniły przed zimnem. Było to uciążliwe szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Osadzeni uszczelniali okna we własnym zakresie, w tym przy użyciu koców. W złym stanie technicznym znajdował się również parkiet cel, który był niekompletny. Niedostateczne było także oświetlenie albowiem jedyny punkt świetlny w celi wyposażony był w żarówkę o mocy 40 wat, która nie zapewniała odpowiedniego oświetlenia pomieszczenia. W godzinach popołudniowo – wieczornych, zwłaszcza w okresie jesienno – zimowym powodowało to, że w celach panował półmrok uniemożliwiający czytanie i naukę bez nadmiernego wytężania i przemęczania wzroku. Co więcej oświetlenia nie było też w kąciku sanitarnym.

Mimo potwierdzenia powyższych zarzutów co do warunków panujących w celach mieszkalnych na oddziale (...), stopień ich uciążliwości nie uzasadniał zdaniem Sądu uznania, że osadzenie powoda w tej celi stanowiło bezprawne naruszenie jego dóbr osobistych. Materiał dowodowy wskazuje bowiem, że powód wraz z pozostałymi osadzonymi w tych celach, w miarę swoich możliwości radzili sobie z tymi niedogodnościami. Jak wynika z zeznań świadka A. W., skazanym udało się uzyskać dodatkowe, nowe koce od osadzonego zatrudnionego w magazynie. Ilość koców i prześcieradeł, którymi dysponowali, pozwalała im też na wykorzystanie ich na prowizoryczne zasłonki w organizowanym we własnym zakresie kąciku sanitarnym. Osadzeni uszczelnili również we własnym zakresie okna, a nawet pomalowali jedną z cel. Oczywiście to nie do nich należało dokonywanie tych czynności, jednakże okoliczności te wskazują, że skazani pokonywali niedogodności w postaci złych warunków technicznych cel. Nie sposób więc uznać, że utrudnienia te były dla nich nadmiernie uciążliwe i naruszające dobre osobiste. Na marginesie należy dodać, że w toku przesłuchania powód wycofał zarzut dotyczący osadzenia w pozwanym zakładzie karnym w warunkach przeludnienia.

Sąd uznał jednak, że doszło do naruszenia godności powoda przez osadzenie go w nieodpowiednich warunkach, w zakresie nieodpowiedniej organizacji kącików sanitarnych w celach mieszkalnych. Jak wynika z poczynionych przez Sąd ustaleń, w celach, w których przebywał powód, kącik sanitarny nie był wydzielony od części mieszkalnej żadnymi trwałymi ściankami, a na celi nr (...) nie istniało żadne wydzielenie. Sami osadzeni, chcąc zapewnić sobie minimum intymności, budowali prowizoryczne zasłony z koców i prześcieradeł, które zaczepiali do kołków rozporowych wmontowanych w sufit. Taki stan niewątpliwie nie zapewniał właściwego poziomu intymności przy zaspokajaniu potrzeb fizjologicznych danej osoby, ale także powodował negatywne doznania u tych osadzonych, którzy w tym czasie przebywali w celi poza kącikiem sanitarnym. Te obustronne uciążliwości były szczególnie dotkliwe, jeśli weźmie się pod uwagę fakt, że cele na oddziale (...)były celami pięcioosobowymi i przez cały okres osadzenia w nich powoda, mieszkała w nich maksymalna liczba osadzonych. Należy zauważyć, że sama strona pozwana wskazała w odpowiedzi na pozew, że za wystarczające należy uznać każde przepierzenie i zabudowę kącika sanitarnego zapewniające skazanym nieskrępowane korzystanie z urządzeń sanitarnych. W celi nr (...) nie było jednak nawet takiego przepierzenia czy zasłony. Trudno więc mówić o możliwości nieskrępowanego korzystania z kącika sanitarnego. Strona pozwana nie udowodniła tymczasem, że na przeszkodzie stały temu względy bezpieczeństwa czy przeszkody architektoniczne, a tym samym, że osadzenie powoda w takich warunkach nie było bezprawne.

Należy zauważyć, że inicjatywa dowodowa strony pozwanej była w niniejszej sprawie bardzo ograniczona i strona ta właściwie nie składała wniosków dowodowych, mimo że art. 24 § 1 k.c. opiera się na konstrukcji domniemania bezprawności naruszenia dobra osobistego. (...)dowodowa strony pozwanej ograniczyła się do jednego wniosku dowodowego z dokumentu w postaci sprawozdania z 6 kwietnia 2010 r. z wizytacji Zakładu Karnego (...)we W.przeprowadzonej w dniu 16 marca 2010 r. przez sędziego wizytatora ds. penitencjarnym Sądu Okręgowego we Wrocławiu za 2009 r. Wniosek ten na podstawie art. 227 k.p.c. Sąd jednak oddalił uznając, że zmierza on do wykazania faktu nieistotnego dla rozstrzygnięcia sprawy. Powód zarzucał bowiem, że jego dobra osobiste zostały naruszone poprzez osadzenie go w celach mieszkalnych na oddziale (...), w których przebywał od września 2012 r., a raport który wnioskowała strona pozwana dotyczył roku 2009.

Z powyższych względów Sąd uznał, że umieszczenie powoda w nieodpowiednich warunkach bytowych w wyżej rozważanym zakresie stanowiło naruszenie jego godności. Jednocześnie pozostawało bezprawne jako naruszające art. 110 § 2 zd. 2 k.k.w. Zgodnie z powołanym przepisem cele mieszkalne wyposaża się między innymi w odpowiedni sprzęt kwaterunkowy zapewniający skazanemu osobne miejsce do spania, dostateczny dopływ powietrza i odpowiednią do pory roku temperaturę, a także odpowiednie warunki higieny. W zakresie kącików sanitarnych strona pozwana nie zapewniła powodowi nawet minimalnych warunków i jakiejkolwiek intymności. Nie zmieniają tego podniesione przez stronę pozwaną argumenty, które oparła o nieobowiązujące już przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 października 2003 r. w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych. Strona pozwana wskazała, że rozporządzenie to dopuszczało nawet istnienie cel nieskanalizowanych. Należy jednak zauważyć, że nowe rozporządzenie z dnia 28 stycznia 2014 r. regulujące tą samą kwestię warunków bytowych osadzonych, takiej możliwości już nie przewiduje. Potwierdza to, że ustawodawca ma na uwadze problem warunków bytowych w jednostkach penitencjarnych i podejmuje próby dostosowania ich do standardów określonych chociażby w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Powyższe widoczne jest chociażby w istniejącej tendencji do remontowania zakładów karnych, zwłaszcza tych, które budowane były jeszcze w XIX w. Także w Zakładzie Karnym (...)we W.został przeprowadzony remont cel na oddziale (...), przy czym osiągnięty w ten sposób standard warunków sanitarno – bytowych spotkał się z akceptacją zarówno powoda, jak i zeznających w sprawie świadków.

Dokonując oceny, czy ustalone naruszenie godności powoda przez stronę pozwaną doprowadziło do powstania po jego stronie krzywdy i jaki był jej rozmiar, Sąd wziął pod uwagę wszystkie czynniki związane z odbywaniem kary pozbawienia wolności, w szczególności stopień dolegliwości przebywania w kwestionowanych warunkach bytowych oraz jego skutki na osobowość powoda.

Zdaniem Sądu stopień uciążliwości przebywania powoda w warunkach bytowych będących przedmiotem niniejszej sprawy (brak wyodrębnionego kącika sanitarnego) uzasadniania przyjęcie doznania przez niego krzywdy. Powód przebywał w celach na oddziale (...) w złych warunkach, zaś niewyodrębniony kącik sanitarny w znacznym stopniu zwiększał dyskomfort z tym związany. Potęgował go również fakt osadzenia powoda każdorazowo w celach wieloosobowych. Dodatkowo należy zwrócić uwagę, że powód przebywał wcześniej na Oddziale (...), gdzie warunki bytowe były zgoła odmienne. Oddział był wyremontowany i wyposażony w nowy sprzęt. Jak obrazowo zeznał świadek J. R., między warunkami na oddziale (...) i (...)„panowała przepaść”. W ocenie Sądu mogło to zwiększać poczucie krzywdy powoda, który będąc osadzonym na obu tych oddziałach miał ich porównanie, a przez to świadomość, że nie wszyscy osadzeni w Zakładzie Karnym (...)we W.odbywają karę pozbawienia wolności w tych samych warunkach. Świadomość zróżnicowanego traktowania osadzonych, bez żadnej ku temu podstawy, z pewnością mogła potęgować poczucie krzywdy powoda.

Z drugiej strony w ocenie Sądu istotny dla oceny stopnia pokrzywdzenia powoda był fakt, że powód nie po raz pierwszy odbywał on karę pozbawienia wolności. Może świadczyć to o tym, że w jakimś stopniu powód przystosował się do warunków związanych z pozbawieniem wolności, a tym samym w mniejszym stopniu odczuwa ich dolegliwość. Z tych względów Sąd stwierdził, że w wyniku naruszenia dóbr osobistych powód doznał krzywdy, aczkolwiek niezbyt dużych rozmiarów. Niemniej, zdaniem Sądu, rozmiar tej krzywdy, uzasadnia żądanie jej naprawienia przez zasądzenie odpowiedniej sumy pieniężnej. Biorąc pod uwagę stosunkowo niewielki rozmiar krzywdy Sąd zasądził od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 1 500,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi od 16 kwietnia 2015 r. Orzeczenie o odsetkach Sąd wydał w oparciu o art. 481 § 1 k.c., mając również na uwadze żądanie powoda, który domagał się zasądzenia odsetek od dnia wyrokowania. W pozostałej części Sąd oddalił powództwo.

Zdaniem Sądu odpowiedzialność Skarbu Państwa za naruszenie dóbr osobistych powoda nie jest uzależniona od winy. Należy bowiem zauważyć, że przepis art. 77 ust. 1 Konstytucji łączy obowiązek naprawienia szkody z działaniem niezgodnym z prawem, przy czym chodzi o niezgodność o charakterze obiektywnym, ocenianą w odniesieniu do nakazów i zakazów wynikających z normy prawnej. Powyższe unormowanie wskazuje, że podstawą odpowiedzialności jest owa niezgodność z prawem, z pominięciem czynnika subiektywnego w postaci winy. W związku z tym, że przepis ten jest usytuowany w grupie przepisów regulujących konstytucyjne środki ochrony wolności i praw, ewentualne uznanie dopuszczalności ustanowienia przez przepisy ustawowe dodatkowej przesłanki w postaci winy prowadziłoby do ograniczenia tych wolności i praw (wyrok TK z 4 grudnia 2001 r., SK 18/00, OTK 2001, Nr 8, poz. 256). Pojęcie szkody użyte w rozważanym przepisie art. 77 ust. 1 Konstytucji obejmuje każdy uszczerbek w prawnie chronionych dobrach danego podmiotu, zarówno o charakterze majątkowym, jak i niemajątkowym. Nie można tym samym wykluczyć odpowiedzialności władzy publicznej z tytułu naruszenia dóbr osobistych obywatela, w tym także podniesienia przez pokrzywdzonego roszczeń z tytułu zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę niemajątkową. Z powyższych względów Sąd nie czynił ustaleń faktycznych dotyczących zamiarów, świadomości i sytuacji finansowej jednostki organizacyjnej strony pozwanej, z której działalnością wiązało się dochodzone roszczenie.

Orzekając o kosztach procesu Sąd uznał, że w sprawie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony, o którym stanowi art. 102 k.p.c. Powód występując z żądaniem zasądzenia zadośćuczynienia dostosowywał jego wysokość do swoich subiektywnych odczuć w zakresie poczucia krzywdy, która w ten sposób miałby mu zostać naprawiona. Tymczasem Sąd orzekając o zadośćuczynieniu kieruje się względami obiektywnymi, zasądzając daną kwotę według własnego uznania. Niezależnie od powyższego należy uznać, że obciążenie powoda obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania na rzecz strony pozwanej spowoduje, że zasądzone na jego rzecz zadośćuczynienie będzie iluzoryczne, co może wręcz spotęgować poczucie krzywdy powoda.

Orzeczenie o kosztach sądowych (pkt IV wyroku) oparto na przepisie art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Sąd uznał bowiem, mając na uwadze przede wszystkim charakter dochodzonego roszczenia i sytuację powoda, że w niniejszej sprawie zachodziły okoliczności szczególnie uzasadniające odstąpienie od obciążania go kosztami sądowymi w zakresie, w jakim przegrał sprawę.

I C 382/14

Podstawa prawna:

Powołane przepisy:

Korekty wprowadzone przez SAOS:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE