Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lipca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach II Wydział Karny w składzie:

przy udziale Prokuratora Luby Fiłoc

po rozpoznaniu w dniu 17 lipca 2013 r.

sprawy M. K. i I. K.

oskarżonych o przestępstwo z art. 280 §1 kk i in.

na skutek apelacji, wniesionych przez prokuratora i pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego

od wyroku Sądu Rejonowego w Siedlcach

z dnia 7 marca 2013 r. sygn. akt II K 453/11

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.  ustala, iż oskarżeni zabrali w celu przywłaszczenia pieniądze w kwocie 800 zł;

2.  z opisu czynu przypisanego oskarżonym eliminuje stwierdzenia: „z krwiakiem podśluzówkowym w zatoce, złamania skrzydła większego prawej kości klinowej dochodzącego do prawej jamy bębenkowej”, „piramidy”, „krwiaka pourazowego jamy bębenkowej prawej i niedosłuchu pourazowego ucha prawego” ;

II.  w pozostałej zaskarżonej części wyrok utrzymuje w mocy uznając apelację pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego za oczywiście bezzasadną;

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz Zespołu Adwokackiego w S. (konto adw. A. M.) kwotę 516,60 zł (w tym 96,60 zł podatku VAT) tytułem reprezentowania oskarżyciela posiłkowego J. S. w postępowaniu odwoławczym;

IV.  zasądza od oskarżyciela posiłkowego J. S. na rzecz Skarbu Państwa 150 zł opłaty za II instancję i 10 zł wydatków tego postępowania stwierdzając, że wydatki w pozostałej części ponosi Skarb Państwa.

Sygn. akt II Ka 300/13

UZASADNIENIE

M. K. i I. K. zostali oskarżeni o to, że:

w nocy 25 października 2008r. w S., działając wspólnie i w porozumieniu, wzięli udział w pobiciu J. S., bijąc i kopiąc wymienionego po całym ciele, w wyniku czego doznał on obrażeń ciała w postaci urazu głowy, otarcia naskórka i obrzęku policzka prawego, złamania kości skroniowej prawej, złamania kości nosa, przedniej i bocznej ściany zatoki szczękowej prawej, drobnej rany tłuczonej wargi, powodujących naruszenie czynności narządów ciała na okres przekraczający dni 7, a okres leczenia i rehabilitacji nie przekroczy sześciu miesięcy, czym narazili pokrzywdzonego na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo nastąpienie skutku określonego w art. 156 § 1 kk lub w art. 157 § 1 kk, a następnie zabrali J. S. w celu przywłaszczenia pieniądze w kwocie nie mniejszej niż 1000 zł na jego szkodę,

tj. o czyn z art. 280 § 1 kk w zb. z art. 158 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk.

Sąd Rejonowy w Siedlcach wyrokiem z dnia 7 marca 2013 roku orzekł:

1.  oskarżonych M. K. i I. K. uznał za winnych tego, że w dniu 25 października 2008r. w S., działając wspólnie i w porozumieniu, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, używając przemocy wobec J. S. polegającej na zadawaniu mu ciosów rękami i nogami po ciele, zabrali mu w celu przywłaszczenia pieniądze w kwocie ok. 1000 zł na jego szkodę, przy czym w wyniku pobicia pokrzywdzony doznał obrażeń ciała w postaci obrzęku policzka prawego, złamania kości nosa, złamania przedniej i bocznej ściany prawej zatoki szczękowej z krwiakiem podśluzówkowym w zatoce, złamania skrzydła większego prawej kości klinowej dochodzącego do prawej jamy bębenkowej, złamania piramidy prawej kości skroniowej, krwiaka pourazowego jamy bębenkowej prawej i niedosłuchu pourazowego ucha prawego, powodujących naruszenie czynności narządów ciała pokrzywdzonego na okres przekraczający dni 7, a okres leczenia i rehabilitacji nie przekroczy sześciu miesięcy, czym narazili pokrzywdzonego na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo nastąpienie skutku określonego w art. 156 § 1 kk, który to czyn wyczerpał dyspozycję art. 280 § 1 kk w zb. z art. 158 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i za to na podstawie art. 280 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk wymierzył każdemu z oskarżonych karę 2 lat pozbawienia wolności;

2.  na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 1 pkt 1 kk wykonanie orzeczonej wobec każdego z oskarżonych kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres próby wynoszący 4 lata;

3.  na podstawie art. 33 § 2 kk wymierzył każdemu z oskarżonych karę grzywny w wysokości 180 stawek dziennych, ustalając na podstawie art. 33 § 3 kk wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 10 złotych;

4.  na podstawie art. 46 § 2 kk orzekł na rzecz pokrzywdzonego J. S. od każdego z oskarżonych nawiązkę w kwocie 6.000 złotych;

5.  na podstawie art. 63 § 1 kk na poczet orzeczonej kary grzywny zaliczył oskarżonemu M. K. okres zatrzymania w sprawie od dnia 17 grudnia 2008r. do dnia 18 grudnia 2008r., co łącznie stanowiło 2 dni i przyjmując, iż jeden dzień rzeczywistego pozbawienia wolności równy jest dwóm dziennym stawkom grzywny, uznał grzywnę za wykonaną do wysokości 4 stawek dziennych;

6.  na podstawie art. 63 § 1 kk na poczet orzeczonej kary grzywny zaliczył oskarżonemu I. K. okres zatrzymania w sprawie w dniu 18 grudnia 2008r. i przyjmując, iż jeden dzień rzeczywistego pozbawienia wolności równy jest dwóm dziennym stawkom grzywny, uznał grzywnę za wykonaną do wysokości 2 stawek dziennych;

7.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Zespołu Adwokackiego nr (...) w S. kwotę 1033,20 zł, w tym VAT stanowi kwotę 193,20 zł, tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną dla oskarżyciela posiłkowego J. S. świadczoną z urzędu przez adw. A. M.;

8.  zasądził od oskarżonego I. K. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 3.786,99 zł tytułem zwrotu wydatków związanych z udziałem tego oskarżonego w sprawie, zwalniając go z obowiązku uiszczenia opłat;

9.  zasądził od oskarżonego M. K. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 1800 zł tytułem częściowego zwrotu wydatków związanych z udziałem tego oskarżonego w sprawie, zwalniając go z obowiązku uiszczenia opłat oraz wydatków w pozostałym zakresie.

Apelacje od powyższego wyroku wniósł prokurator i pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego.

Prokurator zaskarżając wyrok w całości na korzyść obu oskarżonych orzeczeniu temu zarzucił:

1. obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 443 kpk poprzez dokonanie przez Sąd ustaleń faktycznych w sposób odmienny od tego, który stanowił podstawę poprzedniego orzeczenia Sądu I instancji, a to przez określenie ilości przywłaszczonych przez oskarżonych pieniędzy na kwotę 1000 zł, podczas gdy Sąd I instancji w poprzednim orzeczeniu w tym zakresie nie zostało poprzednio zaskarżone na niekorzyść obu oskarżonych;

2. obrazę przepisów mającą wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 413 § 2 pkt 1 kpk poprzez nieprecyzyjne określenie przez Sąd w przypisanym obu oskarżonym czynie kwoty przywłaszczonych pieniędzy, wyrażające się w przyjęciu na wyrażenie tej kwoty przyimka złożonego „ok”(około), w sytuacji, gdy powołany przepis nakazuje dokładne określenie przypisanego czynu.

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 427 § 1 kpk i art. 437 § 1 i 2 kpk prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyjęcie w stosunku do obu oskarżonych jako kwoty przywłaszczonych pieniędzy kwoty 800 zł.

Apelację od powyższego wyroku wniósł także pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego, zaskarżając powyższy wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze pozbawienia wolności (pkt I i II wyroku) oraz środku karnym w postaci nawiązki (pkt IV wyroku) na niekorzyść obu oskarżonych. Skarżący na podstawie art. 427 § 2 kpk i art. 438 pkt. 4 kpk wyrokowi w zaskarżonym zakresie zarzucił:

- rażącą niewspółmierność kar pozbawienia wolności orzeczonych wobec oskarżonych M. K. i I. K. polegającej na wymierzeniu każdemu z oskarżonych kary 2 pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 4 lat, podczas gdy całokształt okoliczności sprawy, a zwłaszcza działania sprawców, stopień ich zawinienia, stopień społecznej szkodliwości czynu oraz rozmiar ujemnych następstw przestępstwa, a także wzgląd na cele zapobiegawcze i wychowawcze, jakie kara powinna spełnić, przemawiają za wymierzeniem wobec oskarżonych kar pozbawienia wolności bez zastosowania dobrodziejstwa warunkowego jej zawieszenia;

- rażącą niewspółmierność orzeczonego wobec oskarżonych środka karnego w postaci nawiązki w wysokości po 6.000 zł, podczas gdy ujawniony w sprawie materiał dowodowy, a w szczególności dokumentacja lekarska pozwalała na ustalenie wysokości szkody i przyznanie pokrzywdzonemu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Podnosząc powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie kary pozbawienia wolności i wymierzenie każdemu z oskarżonych kary pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania oraz w zakresie orzeczonego w pkt IV wyroku środka karnego w postaci nawiązki orzeczenie wobec każdego z oskarżonych w oparciu o przepis art. 46 § 1 kk zadośćuczynienia w wysokości po 100.000 zł.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja prokuratora jest zasadna i zasługuje na uwzględnienie. Natomiast apelacja wniesiona przez pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego jest oczywiście bezzasadna i z tego względu na uwzględnienie nie zasługuje.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutów apelacji prokuratora stwierdzić należy, iż Sąd Rejonowy rozpoznając ponownie przedmiotową sprawę, przy dokonaniu prawidłowych rozstrzygnięć w zakresie winy obu oskarżonych oraz kształtu i wymiaru orzeczonych wobec nich kar, dopuścił się obrazy prawa procesowego, a dokładnie art. 443 kpk oraz art. 413 § 2 pkt 1 kpk. Słusznie w tym zakresie wskazuje skarżący, iż Sąd I instancji błędnie przypisał oskarżonym kwotę pieniędzy jaką zabrali pokrzywdzonemu. Z analizy niniejszej sprawy wynika bowiem, iż w toku uprzedniego rozpoznawania tejże sprawy wyrok w niej zapadły został zaskarżony na niekorzyść obu oskarżonych przez oskarżyciela posiłkowego w zakresie kary i środków karnych oraz w całości na korzyść oskarżonego I. K.. Wyrok ten nie był zaś zaskarżany w zakresie opisu czynu zarzucanego oskarżonym. Stwierdzić bowiem należy, iż zakaz reformationis in peius obejmuje także zakaz dokonywania niekorzystnych dla oskarżonego zmian w zakresie ustaleń faktycznych, również tych ujętych w treści uzasadnienia wyroku ( wyrok SA w Katowicach z 28.11.2012r., II AKa 288/12, LEX nr 1236413). Skoro zatem w poprzednim orzeczeniu Sąd Rejonowy przyjął, iż oskarżeni zabrali pokrzywdzonemu kwotę nie większą niż 800 zł, nie mógł w toku ponownego rozpoznawania sprawy zmodyfikować opisu tego czynu w ten sposób, iż zwiększył przedmiotową kwotę do 1.000 zł, wskazując dodatkowo, iż nie chodzi o dokładnie tę kwotę, a kwotę do niej zbliżoną. Zabieg ten ma zdecydowanie negatywny wydźwięk dla oskarżonych i finalnie skutkował pogorszeniem ich sytuacji procesowej na gruncie niniejszego postępowania, co było niedopuszczalne. Sąd Odwoławczy zmuszony był zatem do skorygowania wyroku w zaskarżonym zakresie poprzez ustalenie, iż oskarżeni zabrali w celu przywłaszczenia pieniądze w kwocie 800 zł.

Sąd Okręgowy uznał nadto, iż z tych samym względów jak wyżej, z urzędu odnieść należy się do dokonanej przez Sąd I instancji modyfikacji opisu czynu przypisanego obu oskarżonym w toku ponownego rozpoznawania rzeczonej sprawy. Nie dopuszczalnym jest bowiem w świetle art. 434 § 1 kpk i art. 443 kpk, uzupełnienie opisu czynu zarzucanego oskarżonemu przez wprowadzenie do niego jakichkolwiek znamion przestępstwa wymaganych przez prawo karne materialne, których ten opis nie zawierał przed zaskarżeniem orzeczenia na korzyść oskarżonego ( wyrok SA w Łodzi z 04.12.2012r., II AKa 243/12, LEX nr 1282744). Nadto należy mieć na względzie, iż odniesienie zakazu reformationis in peius do ustaleń faktycznych i to zarówno w postępowaniu odwoławczym jak i w postępowaniu ponownym, jest wynikiem konsekwentnej wykładni funkcjonalnej przepisów art. 434 § 1 kpk i art. 443 kpk, mającej charakter gwarancyjny. W tej sytuacji zakaz orzekania na niekorzyść rozumieć należy jako zakaz dokonania jakichkolwiek zmian, które powodować mogą negatywne skutki dla oskarżonego, także zmian w zakresie ustaleń faktycznych. Odnosząc powyższe do realiów przedmiotowej sprawy stwierdzić należy, iż Sąd Rejonowy niesłusznie uzupełnił opis czynu przypisanego M. K. i I. K. o „nowe obrażenia” jakich doznać miał pokrzywdzony w wyniku zdarzenia z dnia 25 października 2008r., a które zostały dopiero wskazane w nowej, wywołanej w toku ponownego rozpoznawania sprawy opinii biegłych z Zakładu Medycyny Sądowej UM w B.. Wskazanie tych dodatkowych obrażeń było zbędne, nawet jeżeli w rzeczywistości miały one miejsce w chwili zdarzenia. Dlatego Sąd Odwoławczy skorygował opis czynu przypisanego oskarżonym poprzez wyeliminowanie z niego stwierdzenia „z krwiakiem podśluzówkowym w zatoce, złamania skrzydła większej prawej kości klinowej dochodzącego do prawej jamy bębenkowej”, „piramidy”, „krwiaka pourazowego jamy bębenkowej prawej i niedosłuchu pourazowego ucha prawego”.

Sąd Okręgowy uznając apelację pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego za oczywiście bezzasadną stwierdził, iż decyzja Sądu Rejonowego w zakresie zawieszenia wykonania wobec oskarżonych M. K. i I. K. orzeczonych wobec nich kar pozbawienia wolności, jest jak najbardziej zasadna, co czyni zarzut skarżącego w tym zakresie za chybiony. Mając na uwadze okoliczności niniejszej sprawy Sąd Odwoławczy podzielił stanowisko Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu zawarte w wyroku z dnia 12.06.2002r. sygn. akt II AKa 182/02 ( OSA 2002/11/77), odnośnie tego, iż wymierzając karę, sąd kieruje się dyrektywami określonymi w art. 53 kk. Jednakże w wypadku uznania, na skutek prawidłowego ustalenia i oceny tych wszystkich dyrektyw, że wymierzona kara pozbawienia wolności nie powinna przekraczać 2 lat, to przeszkodą do warunkowego zawieszenia jej wykonania nie może być wzgląd na społeczne oddziaływanie kary. Jedyną przesłanką decydującą o tym czy kara w takiej wysokości ma być orzeczona w postaci bezwzględnej, czy też z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, jest ocena, w jakiej postaci kara ta osiągnie cele wobec sprawcy przestępstwa, a więc rozstrzygnięcie to musi znajdować uzasadnienie jedynie w pozytywnej lub negatywnej prognozie kryminologicznej. Analizując dyrektywy zawarte w treści przepisu art. 69 kk Sąd Odwoławczy uznał, iż Sąd I instancji w uzasadnieniu przedmiotowego wyroku w sposób prawidłowy ocenił postawę obu sprawców, w tym ich dotychczasowy sposób życia, a w szczególności zachowanie oskarżonych po popełnieniu przestępstwa, przyjmując wobec oskarżonych pozytywne prognozy kryminalistyczne. Nadto by możliwe było warunkowe zawieszenie wykonania kary sąd musi nabrać jedynie przekonania, że sprawca nie powróci do przestępstwa i wykonanie wymierzonej kary nie będzie konieczne dla wdrożenia go do przestrzeganego porządku prawnego. Tego rodzaju przekonanie bazować zaś musi na ocenie postawy sprawcy, jego właściwości i warunków osobistych, dotychczasowego sposobu życia oraz zachowania się po popełnieniu przestępstw ( wyrok SA w Katowicach z 20.11.2003r., sygn. akt II AKa 391/03, LEX nr 120306). Poczyniona przez pryzmat niniejszej sprawy przez Sąd Okręgowy ocena wskazanych wyżej elementów, wbrew twierdzeniom skarżącego, prowadzi do wyniku pozytywnego dla obu oskarżonych, którzy nie byli wcześniej karani, mają pozytywne opinie środowiskowe, posiadają rodziny i prowadzą ustabilizowany tryb życia. W podsumowaniu stwierdzić zatem należy, że Sąd Odwoławczy po dogłębnej analizie niniejszej sprawy, kierując się dyrektywami zawartymi w przepisie art. 69 kk i wyżej przytoczonym orzecznictwem, doszedł do przekonania, iż zastosowanie wobec M. K. i I. K. dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności było trafne.

Nie sposób podzielić także zarzutu skarżącego w zakresie orzeczonego wobec oskarżonych środka karnego w postaci nawiązki. Wbrew twierdzeniom apelacji na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego, w tym dokumentacji medycznej oraz opinii biegłych, nie udało się jednoznacznie określić w jakim zakresie J. S. został faktycznie pokrzywdzony w wyniku zdarzenia z dnia 25 października 2008r., a nadto jakie to zdarzenie wywarło skutki na jego przyszłość, np. w odniesieniu do jego możliwości zarobkowania. W toku postępowania dowodowego pojawiły się bowiem wątpliwości dotyczące genezy stwierdzonych u niego obrażeń, a narzędzia dostępne do ich usunięcia w toku postępowania zostały w tym zakresie wyczerpane przez Sąd Rejonowy. W wyniku dotychczasowych ustaleń nie znaleziono podstaw do uwzględnienia wnioskowanych kwot zadośćuczynienia zasądzonych od oskarżonych na rzecz oskarżyciela posiłkowego. Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy zasadnie orzekł na rzecz pokrzywdzonego od każdego z oskarżonych nawiązki w kwotach po 6.000 zł.

Sąd Okręgowy na podstawie art. 618 § 1 pkt 11 kpk i art. 14 ust. 1 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz. U z 2002r, nr 163, poz.1348) zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Zespołu Adwokackiego - adw. A. M. kwotę 516,60 zł tytułem reprezentowania oskarżyciela posiłkowego J. S. w postępowaniu odwoławczym. Nadto na podstawie art. 13 ust. 2 Ustawy z dnia 23.06.1973r. o opłatach w sprawach karnych ( Dz. U z 1983r., nr 49, poz. 223) od oskarżyciela posiłkowego zasądzono na rzecz Skarbu Państwa opłatę za II instancję w wysokości 150 zł oraz 10 zł tytułem wydatków za to postępowanie, stwierdzając, że w pozostałej części wydatki ponosi Skarb Państwa.

Mając powyższe okoliczności na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 437 § 1 kpk i art. 456 kpk orzekł, jak w wyroku.