Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 października 2015 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach II Wydział Karny w składzie:

przy udziale Prokuratora Luby Fiłoc

po rozpoznaniu w dniu 16 października 2015 r.

sprawy K. T. (1)

oskarżonego o przestępstwo z art. 280 §1 kk i in.

na skutek apelacji, wniesionej przez obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego w Garwolinie

z dnia 6 maja 2015 r. sygn. akt II K 26/15

w zaskarżonej części wyrok utrzymuje w mocy; zasądza od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. A. Ś. w kwotę 516,60 zł (w tym 96,60 zł podatku VAT) tytułem obrony oskarżonego K. T. (1) wykonywanej z urzędu w postępowaniu odwoławczym; zwalnia oskarżonego od opłaty i wydatków za II instancję stwierdzając, że te ostatnie ponosi Skarb Państwa.

Sygn. akt II Ka 374/15

UZASADNIENIE

K. T. (1) i J. R. zostali oskarżeni o to, że w dniu
30 października 2014 r. około godziny 21.30 przy ul. (...) w Ż. gm. Ż. woj. (...) działając wspólnie i w porozumieniu z trzecim usta­lonym nieletnim sprawcą użyli przemocy wobec J. K. polegającej na ude­rzeniu pokrzywdzonego ręką w głowę, przytrzymywaniu go i duszeniu, a następnie po prze­szukaniu jego kieszeni zabrali w celu przywłaszczenia telefon komórkowy marki N. o wartości około 100 zł, portfel z zawartością pieniędzy w kwocie 810 zł, dowód osobisty, prawo jazdy, kartę miejską ze zdjęciem, dwa identyfikatory pra­cownicze, bilety, zdjęcia, kalendarzyk czym wyrządzili J. K. szkodę w łącz­nej wysokości co najmniej 960 zł,

tj. o przestępstwo z art. 280 § 1 k.k. w zb. z art. 275 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k.

Wyrokiem z dnia 6 maja 2015 r., sygn. akt II K 26/15, Sąd Rejonowy
w Garwolinie:

I.  oskarżonych K. T. (1) i J. R. uznał za win­nych dokonania zarzuconego im czynu i za ten czyn na podstawie art. 280
§ 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. w zw. z art. 33 § 2 k.k. skazał: oskarżonego K. T. (1) na karę 2 lat i 3 miesięcy pozbawienia wol­ności oraz karę grzywny w wysokości 120 stawek dziennych w kwocie
po 20 złotych każda z nich,

oskarżonego J. R. na karę 2 lat pozbawienia wolności i karę grzywny w wysokości 100 stawek dziennych w kwocie po 20 złotych każda z nich;

II.  na mocy art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 2 k.k. wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności wobec oskarżonego J. R. warunkowo zawiesił na okres próby 5 lat;

III.  na mocy art. 73 § 2 k.k. oddał oskarżonego J. R. pod dozór sądowego kuratora;

IV.  na mocy art. 46 § 1 k.k. orzekł obowiązek całkowitego naprawienia szkody poprzez zapłatę przez każdego z oskarżonych na rzecz pokrzywdzonego J. K. kwot po 543,25 zł;

V.  na mocy art. 230 § 2 k.p.k. zwrócił dowody rzeczowe: oskarżonemu K. T. (1) telefon komórkowy (...) o nr (...),
oraz (...) wraz z kartą SIM nr (...) i czapkę z daszkiem koloru czerwonego oraz J. R. telefon matki N. (...) nr (...) z kartą SIM;

VI.  na mocy art. 63 § 1 k.k. zaliczył na poczet orzeczonej kary grzywny J. R. okres tymczasowego aresztowania od dnia 3 listopada 2014 r. do dnia
22 grudnia 2014 r., tj. 50 dni uznając grzywnę za uiszczoną w całości oraz K. T. (1) na poczet kary pozbawienia wolności od dnia 3 listopada 2014 r. do dnia 1 marca 2015 r. i od 13 marca 2015 r. do dnia 6 maja 2015 r.;

VII.  zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. Ś. i adw. Ł. Ż. tytułem obrony pełnionej z urzędu kwoty po 826,56 zł w tym stawka podat­kowa VAT;

VIII.  zasądził na rzecz Skarbu Państwa tytułem zwrotu kosztów procesu od oskarżo­nego K. T. (1) kwotę 880 zł tytułem opłaty oraz 881,69 zł tytułem zwro­tu wydatków oraz od J. R. kwotę 700 zł tytułem opłaty
oraz 881,69 zł tytułem zwrotu wydatków.

Apelację od przedstawionego wyżej wyroku wywiódł obrońca oskarżonego K. T. (1), negując go w części dotyczącej orzeczenia o karze i zarzucając
mu rażącą niewspółmierność kary wymierzonej oskarżonemu w stosunku do stopnia społecznej szkodliwości oraz winy, wynikającą z orzeczenia zbyt wysokiej kary,
co powoduje, że kara ta nie spełnia swej funkcji w zakresie prewencji ogólnej i szcze­gólnej i nie zaspokaja społecznego poczucia sprawiedliwości.

W następstwie tak sformułowanego zarzutu odwołujący się wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez złagodzenie kary pozbawienia wolności do 2 lat i orze­czenie jej z warunkowym zawieszeniem wykonania na okres 5 lat, ewentualnie zaś
o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejo­nowemu w Garwolinie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna i jako taka na uwzględnienie nie zasługuje.

Na wstępie zaznaczyć trzeba, że aby środek odwoławczy, który jest oparty
na względ­nej podstawie odwoławczej z art. 438 pkt 4 k.p.k. był skuteczny, wymie­rzona kara musi nie uwzględniać w sposób właściwy zarówno okoliczności popeł­nienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy, stając się w odczuciu społecznym karą niesprawiedliwą. Nie sposób przyjąć, że kara wobec określonego sprawcy jest karą niewspółmiernie surową w sytuacji, gdy sąd wymierzając karę uwzględnił wszystkie okoliczności wiążące się z poszczególnymi ustawowymi dyrektywami i wskaźnikami jej wymiaru, czyli wówczas, gdy granice swobodnego uznania sędziowskiego
nie zostały przekroczone ( vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 4 czerwca
2014 r., II AKa 72/14, LEX nr 1493773). W związku z tym skarżący musi wskazać
na oko­liczności mające istotny wpływ na wymiar kary, które nie zostały uwzględnione przy kształtowaniu reakcji prawnokarnej przez sąd orzekający, względnie wykazać,
że okoliczności prawidłowo ustalone, mają takie znaczenie i ciężar gatunkowy, których orzeczona kara nie uwzględnia w stopniu dostatecznym. Zważać przy tym trzeba, że miarą surowości kary nie jest jej ilościowy wymiar, ale stopień wyko­rzystania sankcji karnej przewidzianej dla danego typu przestępstwa ( vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 6 czerwca 2012 r., II AKa 1-3/12, LEX nr 1227636).
W przekonaniu Sądu II instancji, autor wywiedzionej apelacji, konstruując argu­mentację zmierzającą do wykazania słuszności postawionych w niej wniosków odwo­ławczych, wskazanym uwarunkowaniom nie sprostał.

Przystępując do zasadniczej części rozważań podkreślić należy, że z treści
art. 69 § 1 k.k. (w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 lipca 2015 r.) jedno­znacznie wynika, iż warunkowemu zawieszeniu wykonania może podlegać m.in. orze­czona kara pozbawienia wolności nieprzekraczająca 2 lat. W tym stanie rzeczy pod­danie analizie rozważań prowadzonych przez skarżącego w materii prognozy krymi­nologicznej, która miałaby zostać sformułowana w odniesieniu do K. T. (1), wymaga uprzedniego zbadania tej części argumentacji tegoż, w której podważa on wymiar zastosowanej przez Sąd Rejonowy kary pozbawienia wolności.

Wbrew arbitralnym twierdzeniom apelującego, brak jest podstaw, by przyj­mować, że kształt pierwszoinstancyjnej reakcji prawnokarnej nie został należycie zre­la­tywizowany względem stopnia winy K. T. (1), stopnia spo­łecznej szkodliwości popełnionego przezeń czynu, a także właściwości i warunków oso­bistych wymienionego sprawcy i jego zachowania się po popełnieniu przestępstwa.

Inaczej niż chce tego skarżący, kara 2 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności
nie przekracza znacznego stopnia winy oskarżonego. Podkreślić w tym zakresie na­leży, że wina jest tym wyższa, im większą sferą wolności dysponuje sprawca podejmując decyzję o popełnieniu przestępstwa, a tym niższa im bardziej wolność ta jest ograniczona. Wolność ulega ograniczeniu przez niekorzystne dla człowieka sytuacje i stany, od niego niezależne i przezeń niezawinione, które utrudniają podjęcie decyzji o zachowaniu zgodnym z prawem, a ułatwiają powzięcie zamiaru naruszenia prawa. Z tego względu zważyć trzeba na pełną poczytalność K. T. (1) oraz okoliczność, iż swego czynu dopuścił się w wieku 18 lat. Nie bez znaczenia pozostaje zarazem fakt, że nie był to pierwszy konflikt wymienionego z prawem ( karta karna- k. 103- 104). Przypisanego mu czynu oskarżony dopuścił się działając w zamiarze bezpośrednim, dążąc do zdobycia środków finansowych umożliwiających zakupienie alkoholu.

Wbrew stwierdzeniu obrońcy, Sąd Rejonowy w sposób należyty uwzględnił stopień społecznej szkodliwości czynu przypisanego oskarżonemu. Podkreślić tutaj trzeba, że K. T. (1) naruszył dobra prawne w postaci mienia, niety­

kalności cielesnej człowieka oraz prawa dysponowania dokumentem stwierdzającym tożsamość. Podsądny w realizacji czynu zabronionego współdziałał z innymi osobami (w tym także z nieletnim), wyko­rzystując zaskoczenie pokrzywdzonego oraz zapad­nięcie zmroku. Sąd I instancji słusz­nie zwrócił uwagę (k. 308) na okoliczność,
iż z zeznań pokrzywdzonego wynika, że wyżej wymieniony był napastnikiem bardziej agresywnym (k. 222v, 8- 8v), zaś J. R. wskazał, iż to właśnie K. T. (1) był inicjatorem zajścia (k. 80, 125v). Z wyjaśnień samego oskarżonego wynika natomiast, że jego działanie było motywowane chęcią zdobycia środków finansowych umożliwiających zakupienie alkoholu (k. 74v, 220v).

Zupełnie gołosłownym jest wywodzenie przez skarżącego, że rezultaty procesu kształtowania reakcji prawnokarnej na zachowanie K. T. (1) nie odpowiadają właściwościom i warunkom osobistym tegoż. Wobec okoliczności, iż właściwości osobiste odnoszą się do cech związanych z osobą sprawcy ( vide S. Żółtek, Objaśnienia do art. 53 Kodeksu karnego, [w:] M. Królikowski (red.), R. Zawłocki (red.), Kodeks karny. Część ogólna. Tom II. Komentarz do art. 32- 116, Legalis/el. 2015, teza 89.) podkreślić trzeba, że nie sposób wywodzić korzystnych dla oskar­żonego skutków prawnych z okoliczności, iż stwierdzono u niego nieprawidłowy rozwój osobowości o cechach dyssocjalnych i uzależnienie mieszane (opinia sądowo- psychiatryczno- psychologiczna- k. 204). Brak jest podstaw, by zakładać, że uwarun­kowania psychiczne oskarżonego nie pozwalały na rozpoznanie obowiązujących norm społecznych. W ocenie Sądu Okręgowego, o rażącej suro­wości kary wymierzonej podsądnemu nie mogą świadczyć- w kontekście celu jego działania- również ogólnikowo akcentowane przez apelującego trudności bytowe po jego stronie. Obrońca nie ma racji także o tyle, o ile kwestionuje współmierność kary po­zba­wienia wolności wymierzonej K. T. (1) z powołaniem się na jego sposób życia o przed popeł­nieniem przestępstwa. Zaznaczyć tutaj trzeba, że wymieniony wszedł w konflikt z prawem nie po raz pierwszy ( karta karna- k. 103- 104). Nie ma przy tym racji apelujący, o ile podnosi, że istotną okolicznością łagodzącą winien być fakt, iż uprzednie skazania wiązały się z popełnieniem przestępstw z art. 62 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu

narkomanii (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 124 z późn. zm.), a nie z popełnieniem przestępstw przeciwko życiu lub zdrowiu. Nie negując różnego ciężaru gatunkowego popełnionych przestępstw podkreślić należy, że takie stawianie sprawy przeczy konieczności poszanowania praworządności i nie liczy się z okolicznością, że K. T. (1)- mimo młodego wieku- nie wyciągnął właściwych wniosków
ze swych doświadczeń, lecz po raz kolejny zdecydował się na naruszenie porządku prawnego.

Chybionym jest także podkreślanie, że Sąd Rejonowy nie nadał należytej wagi zachowaniu oskarżonego po popełnieniu przestępstwa. Lektura pisemnego uza­sadnienia zanegowanego wyroku dowodzi, że przyznanie się przez oskarżonego
do winy i przeproszenie przezeń pokrzywdzonego zostało uwzględnione, sprawiając,
iż kara jedynie w niewielkim stopniu przekracza dolną granicę ustawowego zagrożenia przewidzianego za czyn z art. 280 § 1 k.k. (k. 309). Brak jest przy tym okoliczności pozwalających na wywiedzenie, że Sąd I instancji uznał za okoliczność obciążającą przeproszenie pokrzywdzonego dopiero na etapie rozprawy głównej. W ocenie Sądu Okręgowego, brak jest jakichkolwiek podstaw, by zakładać, że całokształt reakcji na postawę K. T. (1) w toku postępowania nie może być uznanym za wystarczający.

Wymierzenie K. T. (1) kary 2 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności było niezbędne także dla osią­gnięcia względem niego indywi­dualno- prewencyjnych celów kary. Wzmiankowane wyżej okoliczności, że oskarżony po raz kolejny naruszył porządek prawny, był nie tylko inicjatorem, lecz również najaktywniejszym uczestnikiem zajścia sprawiły, iż efekt wychowawczy wymaga dłuższego okresu oddziaływania na jego osobę. Zważyć w tym kontekście dodatkowo należy, iż wyżej wymieniony jest kawalerem, a także nie wykonuje pracy zarobkowej ( dane osobopoznawcze- k. 116), pozostając na utrzymaniu matki ( wyja­śnienia K. T. (1)- k. 75v), a zatem brak jest uwarunkowań, które mogłyby wywierać wpływ na jego postawę, powiązaną ze wzmiankowaną osobowością o ce­chach dyssocjalnych.

Z tych wszystkich względów Sąd Odwoławczy doszedł do przekonania, że kara wymierzona przez Sąd I instancji K. T. (1) jawi się jako sprawiedliwa, a więc mająca również właściwy oddźwięk w społeczeństwie, a zwłasz­cza w środowisku lokalnym oskarżonego, a przez to powinna przyczynić
się do przestrzegania norm społecznych i dlatego też nie może zostać uznana za rażąco surową. Zajęcie stanowiska takiej treści sprawiło, że prowadzenie rozważań
w zakresie prognozy kryminologicznej w stosunku do K. T. (1)- ze względów wskazanych na wstępie- okazało się bezprzedmiotowym.

W tym stanie rzeczy i przy braku przesłanek z art. 439 § 1 k.p.k. Sąd Okręgowy orzekł, jak w części dyspozytywnej swego wyroku.

Na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r., poz. 615 z późn. zm.) Sąd Okręgowy zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. A. Ś. kwotę 516,60 zł (w tym 96,60 zł podatku VAT) tytułem obrony oskarżonego K. T. (1) wykonywanej z urzędu w postępowaniu odwoławczym (§ 14 ust. 2 pkt 4
w zw. z § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września
2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu- tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 461 z późn. zm.).