Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 kwietnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Wiesława Stachowiak

Sędziowie: SSA Dorota Goss-Kokot (spr.)

SSA Katarzyna Wołoszczak

Protokolant: insp.ds.biurowości Beata Tonak

po rozpoznaniu w dniu 1 kwietnia 2015 r. w Poznaniu

sprawy C. F.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. W..

o emeryturę

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. W..

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 31 marca 2014 r. sygn. akt VIII U 3018/13

oddala apelację.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją
z 20 czerwca 2013 roku, znak (...), na podstawie art. 184 ustawy
z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze odmówił C. F. przyznania emerytury wobec nie spełnienia warunków wymaganych do jej przyznania.

C. F. wniósł odwołanie od decyzji, podnosząc, że wykonywanie przez niego pracy w szczególnych warunkach mogą potwierdzić świadkowie.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z 31 marca 2014 roku w sprawie VIII U. 3018/13 zmienił zaskarżoną decyzję, przyznając odwołującemu prawo do emerytury od 28 kwietnia 2013 roku.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

C. F. (ur. (...)) na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymuje się okresami składkowymi wynoszącymi 25 lat, 4 miesiące i 6 dni.

Organ rentowy uznał za pracę w warunkach szczególnych okres pracy odwołującego od 1 listopada 1973 roku do 14 października 1985 roku (11 lat, 11 miesięcy i 14 dni)
w (...) Spółdzielni (...) w P..

Odwołujący nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. Prowadzi działalność gospodarczą.

30 kwietnia 2013 roku odwołujący złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury przy obniżonym wieku emerytalnym.

C. F. był zatrudniony w okresie od 1 października 1969 roku do 19 lutego 1972 roku w (...) w Ł. jako kierowca ciągnika. Jeździł traktorem z ciągnikiem, z maszynami rolniczymi i wykonywał prace na rzecz rolników. Pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Następnie odwołujący pracował jako kierowca ciągnika w (...) w L., gdzie woził ciągnikiem kamień, żwir, płody rolne (luty - marzec 1972 roku).

Od 1 kwietnia 1972 roku do 31 lipca 1973 roku pracował w (...) Ochrony (...) w G. na stanowisku kierowcy ciągnika stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd Okręgowy uznał, że odwołujący posiada wymagany okres 15 lat pracy
w szczególnych warunkach.

Organ rentowy zaskarżył wyrok w całości wnosząc apelację.

Pozwany zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego art. 184 ust. l i 32 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS w związku z par.4 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Apelujący wniósł o zmianę wyroku i oddalenie odwołania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Swoje uprawnienie do emerytury C. F. wywiódł z przepisu art. 184 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli
w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1.okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2. okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zgodnie z treścią przepisu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ubezpieczonym urodzonym przed 1 stycznia 1949 roku będącym pracownikami zatrudnionymi
w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (dla mężczyzn 65 lat). Natomiast wiek emerytalny, rodzaje prac lub stanowiska oraz warunki na podstawie, których osobom wymienionym
w art. 32 ust. 2 i 3 ww. ustawy przysługuje prawo do emerytury ustala się na podstawie "przepisów dotychczasowych", tj. rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Rozporządzenie w § 1 ust. 2 stanowi, że właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac
i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione
w wykazach A i B.

Pozwany uzasadniając swoje stanowisko podniósł, że praca którą ostatecznie Sąd I instancji przypisał odwołującemu umiejscowiona została w dziale VIII Wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia RM z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach. Dział ten dotyczy prac wykonywanych w transporcie lub łączności. Odwołujący będąc zatrudnionym w (...)w Ł. nie wykonywał pracy w sektorze transportowym, którego dział ten dotyczy. Co więcej, jak ustalił Sąd, praca odwołującego polegała na kierowaniu ciągnikiem rolniczym z maszynami rolniczymi na rzecz rolników. Powód zdaniem skarżącego nie wykonywał prac polegających na transporcie, a wykonywał prace typowo rolnicze na polu.

Jeśliby wolą autora rozporządzenia z 7 lutego 1983 roku było zakwalifikowanie prac wykonywanych na stanowisku kierowcy ciągnika do prac wykonywanych w szczególnych warunkach w odniesieniu do wszystkich sektorów gospodarki, prace te zostałyby ujęte w dziale XIV wykazu A - zatytułowanym prace różne. Tymczasem zostały one umiejscowione jedynie w dziale dotyczącym transportu i łączności.

W dalszej kolejności pozwany powołał dwie sprawy o analogicznych stanach faktycznych i wskazał, że zostały one rozstrzygnięte zgodnie z prezentowanym przez niego powyżej stanowiskiem.

Również Sąd Najwyższy m.in. w wyroku z 1 czerwca 2010 roku w sprawie II UK 21/10 uznał, iż nie można swobodnie czy wręcz dowolnie, z naruszeniem postanowień rozporządzenia z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego [...] wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane w tym akcie prawnym.

Sąd Apelacyjny nie podzielił powyższej argumentacji.

Pozwany nie zakwestionował ustaleń faktycznych Sądu Okręgowego, tj. tego, że odwołujący stale i w pełnym wymiarze czasu był kierowcą ciągnika, ale ocenę prawną dokonaną przez Sąd. Zdaniem skarżącego sporny okres pracy powoda nie może być uznany za pracę w szczególnych warunkach bowiem C. F. nie był zatrudniony w sektorze transportowym.

W ocenie Sądu II instancji interpretacja pojęcia „transportu” przyjęta przez organ rentowy jest bardzo ścisła i sprowadzając je do przypadków przewożenia (przemieszczania) ładunków z jednego miejsca na drugie po drogach, nasuwa wnioski nie do zaakceptowania. W szczególności, takie rozumienie pojęcia transportu jest nie do pogodzenia z wyraźnym zaliczeniem w rozporządzeniu do prac w warunkach szkodliwych pracy wykonywanej przez kierowców kombajnów.

Słuszność powyższego potwierdza treść zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej 31 marca 1988 roku w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Sąd II instancji zaznacza przy tym, że zarządzenie to nie stanowi podstawy prawnej rozstrzygnięcia ma jednak, zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Sądu Najwyższego, walor dowodowy w sprawie.

W wyroku z 22 kwietnia 2011 roku, w sprawie I UK. 351/10 Sąd Najwyższy wskazał, że upoważnienie wynikające z § 2 ust. 2 rozporządzenia nie stwarzało podstawy prawnej do wydawania aktów wykraczających poza regulację rozporządzenia, lecz obejmowało tylko ustalenie przez właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych oraz centralnych związków spółdzielczych (w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych) w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach. Taki wykaz resortowy ułatwia identyfikację określonego stanowiska pracy jako stanowiska pracy w szczególnych warunkach - w szczególności, jeśli w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia nie wymienia się konkretnych stanowisk, lecz operuje się pojęciem ogólnym. Innymi słowy, zarządzenia resortowe mogą mieć znaczenie jedynie w sferze dowodowej.

Z faktu, że właściwy minister, kierownik urzędu centralnego, czy centralny związek spółdzielczy, w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych, ustalił w podległych i nadzorowanych zakładach pracy, że dane stanowisko pracy jest stanowiskiem pracy w szczególnych warunkach, może płynąć domniemanie faktyczne, że praca na tym stanowisku w istocie wykonywana była w takich warunkach i odwrotnie, brak konkretnego stanowiska pracy w takim wykazie może - w kontekście całokształtu ustaleń faktycznych - stanowić negatywną przesłankę dowodową (tak w wyroku Sądu Najwyższego z 16 listopada 2010 roku, w sprawie I Uk. 124/10)

Wymienione powyżej zarządzenie, wydane zostało na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze i w § 1 stanowi, że ustala się wykazy stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach:

1) uprawniające do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej - stanowiące załącznik Nr 1 do zarządzenia,

2) uprawniające do wzrostu emerytury - stanowiące załącznik Nr 2 do zarządzenia.

Zgodnie z § 2 zarządzenia, prace, o których mowa w § 1 uznaje się za wykonywane w szczególnych warunkach, jeżeli pracownik wykonuje je stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na tym stanowisku.

Załącznik Nr 1 to: wykaz stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej, wymienione w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Na wykaz składa się wykaz A i B.

Istotnym dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie jest określenie wykazu B. Otóż, wymieniono w nim „stanowiska pracy występujące w zakładach rolnictwa leśnictwa, branży przemysłowych leśnictwa i przemysłu rolno-spożywczego, równoważne pracom wykonywanym w szczególnych warunkach - w Działach: I Górnictwa II Energetyki, III Hutnictwa i Przemysłu Metalowego, IV Chemii, V Budownictwa i Produkcji Materiałów Budowlanych, VII Przemysłu Lekkiego, VIII Transportu i Łączności, IX Gospodarki Komunalnej, XI Przemysłu Poligraficznego, XII Służby Zdrowia i Opieki Społecznej, XIV Prac Różnych. W szczególności, wykaz odsyła do Działu VIII – w transporcie i łączności, poz. 3.

Takie określenie wykazu B, wyraźnie wskazuje, iż praca na stanowisku kierowcy ciągnika wykonywana przez C. F. w sektorze rolnym, jest równoważna pracy wykonywanej na stanowisku kierowcy ciągnika w transporcie i łączności.

Prawidłowo zatem Sąd I instancji przyjął, że pracę odwołującego należało uznać za pracę w szczególnych warunkach na podstawie przepisów ustawy emerytalnej w zw. z rozporządzeniem RM z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach, wykazem A, dział VIII poz. 3.

Mając na uwadze powyższe ustalenia faktyczne i rozważania prawne, Sąd Apelacyjny w Poznaniu, Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych uznał, że złożona przez organ rentowy apelacja jest bezzasadna oraz na podstawie art. 385 k.p.c., orzekł o jej oddaleniu.