Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 października 2015 r.

Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 października 2015 r. w Gdańsku

sprawy H. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o wysokość świadczenia

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 28 stycznia 2015 r., sygn. akt VIII U 1517/14

1.  zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie;

2.  zasądza od ubezpieczonego H. C. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. kwotę 120,00 (sto dwadzieścia 00/100) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

SSA Aleksandra Urban SSA Alicja Podlewska SSA Iwona Krzeczowska - Lasoń

Sygn. akt III AUa 750/15

UZASADNIENIE

H. C. wniósł odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. z dnia 5 i 8 września 2014 roku odmawiających mu prawa do emerytury obliczonej w oparciu o przepisy art. 26 w związku z art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Pozwany organ rentowy w odpowiedzi na odwołania wniósł o ich oddalenie, powołując się na argumentację przedstawioną w uzasadnieniach zaskarżonych decyzji, mianowicie, iż art. 55 ustawy emerytalnej dotyczy osób, które po raz pierwszy składają wniosek o emeryturę i spełniają warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27, a nie – tak jak wnioskodawca - emerytów mających już ustalone prawo do emerytury.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wyrokiem z dnia 28 stycznia 2015 roku zmienił zaskarżoną decyzję i zobowiązał pozwany organ rentowy do przeliczenia świadczenia emerytalnego wnioskodawcy na mocy art. 26 w związku z art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (pkt I) oraz zasądził od pozwanego na rzecz wnioskodawcy kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Swoje rozstrzygnięcie Sąd ten oparł na następujących ustaleniach faktycznych i prawnych.

Decyzją z dnia 22 lipca 2010 roku pozwany przyznał H. C. (ur. (...)) prawo do emerytury od 1 lipca 2010 roku oraz zawiesił jej wypłatę z powodu osiągania przychodu. Po przyznaniu prawa do świadczenia emerytalnego ubezpieczony kontynuował zatrudnienie. Od dnia 1 stycznia 2013 roku pozwany wznowił wypłatę emerytury ubezpieczonego, w związku z rozwiązaniem przez niego stosunku pracy. W dniu 25 czerwca 2014 roku ubezpieczony wystąpił z wnioskiem o obliczenie emerytury wg nowych zasad. Decyzjami z 5 i 8 września 2014 roku pozwany odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury obliczonej w oparciu o przepisy art. 26 w związku z art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Sąd Okręgowy wskazał, iż zgodnie z przepisem art. 55 cytowanej ustawy, ubezpieczonemu spełniającemu warunki do uzyskania emerytury na podstawie art. 27, który kontynuował ubezpieczenie emerytalne i rentowe po osiągnięciu przewidzianego w tym przepisie wieku emerytalnego i wystąpił z wnioskiem o przyznanie emerytury po dniu 31 grudnia 2008 roku, może być obliczona emerytura na podstawie art. 26, jeżeli jest wyższa od obliczonej zgodnie z art. 53.

Powołując się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2013 roku (II UZP 4/13), Sąd ten wskazał, iż prawo do wyliczenia emerytury na podstawie art. 55 ustawy emerytalnej przysługuje ubezpieczonemu niezależnie od tego, czy wcześniej złożył wniosek o emeryturę w niższym wieku emerytalnym lub o emeryturę wcześniejszą. Przepis art. 55 ustawy emerytalnej wymaga jedynie, by po przyznaniu prawa do wcześniejszej emerytury, ubezpieczony nadal pracował i opłacał składki na ubezpieczenie społeczne. Jeżeli świadczenie wyliczone według nowych zasad okaże się korzystniejsze od świadczenia wyliczonego poprzednio, organ rentowy ma obowiązek przyznać prawo do świadczenia wyliczonego według nowych zasad, jeżeli emerytura obliczona na nowych zasadach okaże się niższa, niż dotychczas pobierana, ubezpieczony zachowa prawo do emerytury w dotychczasowej wysokości.

Sąd Okręgowy przywołał również wyroku Sądu Najwyższego z dnia 4 września 2013 roku (II UK 23/13),w którym wskazano, iż emeryt pobierający emeryturę przyznaną i obliczoną niezgodnie z wnioskiem emerytalnym (wadliwie) na dotychczasowych zasadach (art. 27 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) nie traci prawa do ustalenia korzystniejszej wysokości emerytury kapitałowej (art. 26 powyższej ustawy ), jeżeli kontynuuje ubezpieczenia emerytalne i rentowe,
a z wnioskiem o przyznanie emerytury obliczonej w systemie kapitałowym wystąpił po 31 grudnia 2008 roku. Ustalenie przez organ rentowy wysokości emerytury w zaniżonej wysokości na podstawie art. 27 w związku z art. 53 nie wyklucza ponownego ustalenia świadczenia według korzystniejszej metody kapitałowej, jeżeli ubezpieczony (także emeryt) spełniał warunki do jej obliczenia zgodnie z art. 55.

W związku z powyższym Sąd I instancji stwierdził, że H. C. spełnił wszystkie warunki przeliczenia emerytury według przepisu art. 55 ustawy emerytalnej, gdyż podlegał do 31 grudnia 2012 roku ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu zatrudnienia, wniosek o emeryturę według nowych zasad złożył po 31 grudnia 2008 roku i osiągnął wiek emerytalny wskazany w art. 27 ustawy z dniem 19 lutego 2013 roku. Sam fakt przyznania mu emerytury na podstawie art. 27 w związku z art. 53, nie mógł pozbawić go prawa do przeliczenia tego świadczenia według art. 55. Tym samym od dnia złożenia wniosku o obliczenie emerytury według nowych zasad, pozwany powinien obliczyć to świadczenie zgodnie z dyspozycją art. 55
w związku z art. 26 ustawy emerytalnej, a w przypadku gdyby metoda kapitałowa wyliczenia emerytury była korzystniejsza dla ubezpieczonego, nabyłby on prawo do tego świadczenia w najkorzystniejszym wariancie. Dlatego też, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone decyzje.

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd ten orzekł na podstawie przepisów art. 108 § 1 k.p.c., art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., § 4 ust. 1, § 11 ust. 2 w zw. z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (…).

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany organ rentowy, zarzucając naruszenie art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS i domagając się jego zmiany poprzez oddalenie odwołań, ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz zasądzenia kosztów zastępstwa procesowego.

Uzasadniając swoje stanowisko pozwany wskazał, iż decyzją z dnia 5 września 2014 roku dokonał przeliczenia świadczenia wnioskodawcy i ustalił, iż dotychczas wypłacane świadczenie jest bardziej korzystne. Z kolei decyzją z dnia 8 września 2014 roku odmówił wnioskodawcy obliczenia emerytury na podsatwie art. 55 ustawy emerytalnej. Pozwany zaznaczył, iż wnioskodawca ma już ustalone prawo do emerytury wcześniejszej na wniosek złożony w dniu 22 lipca 2010 roku. Wypłata świadczenia została podjęta 22 listopada 2012 roku. W dniu złożenia wniosku o naliczenie emerytury na nowych zasadach - tj. w dniu 28 sierpnia 2014 roku wnioskodawca był już emerytem i pobierał świadczenie emerytalne, a wniosek o emeryturę na podstawie art. 55 ustawy emerytalnej był kolejnym wnioskiem o emeryturę, a nie pierwszorazowym - zatem art. 55 ustawy emerytalnej nie ma zastosowania w przedmiotowej sprawie. Co więcej jednym z wymogów przeliczenia emerytury na podstawie art. 55 ustawy emerytalnej jest kontynuowanie ubezpieczenia po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w art. 27 ustawy emerytalnej. Tymczasem wnioskodawca po osiągnięciu wymaganego wieku emerytalnego pobierał już emeryturę.

Zdaniem organu rentowego ustalenie obecnie wysokości emerytury z wieku powszechnego na podstawie przepisu art. 26 w/w ustawy, ubezpieczonemu urodzonemu przed 1 stycznia 1949 roku, pobierającemu wcześniej przyznaną emeryturę, spowodowałoby, że osoba ta znalazłaby się w lepszej sytuacji, niż ubezpieczony urodzony po dniu 31 grudnia 1948 roku, w stosunku do którego przewidziane jest pomniejszenie podstawy obliczenia emerytury o pobrane wcześniej emerytury - na podstawie przepisu art. 25 ust. Ib w/w ustawy. Nadto zdaniem organu rentowego przywołana przez Sąd Okręgowy uchwała Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2013 roku (II UZP 4/13) nie dotyczy stanu faktycznego odnoszącego się do ubezpieczonego.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja organu rentowego skutkuje zmianą zaskarżonego wyroku i oddaleniem odwołania, aczkolwiek nie wszystkie zarzuty apelacji są uzasadnione.

W pierwszej kolejności należy wskazać, iż wątpliwości interpretacyjne art. 55 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS wyjaśnił SN w uchwale z dnia 4 lipca 2013 roku II UZP 4/13. Stanowisko to jest ugruntowane co znalazło wyraz w orzeczeniach SN z dnia 19 marca 2014 roku I UK 345/13; z dnia 18 września 2014 roku I UK 27/14; z dnia 4 września 2013 roku, II UK 23/13 i z dnia 7 listopada 2013 roku, II UK 143/13. Nie ulega wątpliwości, iż dopuszczalne jest kilkakrotne przechodzenie na emeryturę, skoro tak to dla przyjęcia proponowanej przez pozwany organ wykładni spornego przepisu za uzasadnioną, niezbędne byłoby zaznaczenie w art. 55 ustawy emerytalnej, iż wyliczenie emerytury na podstawie tego przepisu możliwe byłoby tylko wówczas, gdyby był to pierwszy wniosek o emeryturę (łączący się z nabyciem statusu emeryta).

Brak takiego zaznaczenia, wyklucza wnioskowanie, iż w przepisie art. 55 chodzi o wniosek o emeryturę złożony po raz pierwszy. Przy czym należy zaznaczyć, iż kilkakrotne uzyskiwanie prawa do emerytury, ma jednak miejsce tylko wówczas, gdy każdorazowo inne przesłanki będą decydowały o ziszczeniu się ryzyka emerytalnego. W niniejszej sprawie mamy do czynienia właśnie z taką sytuacją, albowiem inne przesłanki decydowały o nabyciu przez wnioskodawcę wcześniejszej emerytury i inne o nabyciu emerytury na podstawie art. 27 ustawy emerytalnej.

.

Nietrafny jest także zarzut pozwanego jakoby wskazane przez Sąd Okręgowy orzeczenie Sądu Najwyższego, z uwagi na wydanie go w innym stanie faktycznym nie może być powoływane w niniejszej sprawie. W orzeczeniu tym Sąd Najwyższy dokonał wykładni spornego przepisu w sposób ogólniejszy, nie tylko z odniesieniem się do konkretnych okoliczności faktycznych. Nie mniej jednak, przypomnieć należy, że w art. 55 omawianej chodzi nie o przyznanie, lecz o obliczenie według innych zasad emerytury już nabytej po spełnieniu warunków z art. 27 ustawy i przyznanej na wniosek złożony po dniu wskazanym w tym przepisie. Wnioskodawca po raz pierwszy domaga się zastosowania art. 55 i obliczenia emerytury w wieku powszechnym na nowych zasadach. Tymczasem z uzasadnienia uchwały SN z dnia 4 lipca 2013 roku, II UZP 4/13, wynika, iż przepis art. 55 ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie zabrania składania więcej niż jednego wniosku o wyliczenie wysokości świadczenia emerytalnego na zasadach kapitałowych nawet wtedy, gdy uprawniony złożył wcześniej wniosek o emeryturę w niższym wieku emerytalnym lub emeryturę wcześniejszą. Emeryt pobierający emeryturę przyznaną i obliczoną na podstawie dotychczasowych zasad (art. 27 w związku z art. 53 ustawy emerytalnej) nie traci prawa do ustalenia korzystniejszej wysokości emerytury "kapitałowej" (art. 26 w związku z art. 55 tej ustawy), jeżeli kontynuował ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz gdy z wnioskiem o przyznane tej emerytury wystąpił po dniu 31 grudnia 2008 roku.

Podkreślić przy tym trzeba, że sposób wyliczania emerytury „kapitałowej” zaczął obowiązywać dopiero od dnia 1 stycznia 2009 roku, więc warunek kontynuowania ubezpieczenia
i wystąpienia z wnioskiem po dniu 31 grudnia 2008 roku miał umożliwić wyliczenie emerytury od sumy składek odkładanych na indywidualnym koncie ubezpieczonego. Jak trafnie wyjaśnił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 29 stycznia 2014 roku (I UK 411/13), dla tych którzy kontynuowali ubezpieczenie, możliwość obliczenia emerytury na podstawie kapitału składkowego tj. w oparciu o art. 55 ustawy emerytalnej, nie jest szczególnym przywilejem, lecz zwykłym uprawnieniem do emerytury pochodnej od składek, czyli w takim reżimie jak dla urodzonych po 31 grudnia 1948 roku.

Organ rentowy zasadnie jednak podnosi, iż w niniejszej sprawie wnioskodawca nie mógł skutecznie domagać się obliczenia emerytury na podsatwie art. 55 ustawy o emeryturach
i rentach z FUS albowiem nie kontynuował on ubezpieczenia po osiągnięciu wymaganego tym przepisem wieku emerytalnego. Obligatoryjną przesłanką przeliczenia emerytury na podsatwie art. 55 ustawy emerytalnej jest kontynuowanie ubezpieczenia po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w art. 27 ustawy emerytalnej (por. wyrok SN z dnia 8 lipca 2015 roku, II UK 217/14, LEX nr 1771526). Wiek ten dla wnioskodawcy urodzonego w dniu (...) – stosownie do art. 27 ust. 3 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS - wynosił 65 lat
i 1 miesiąc. Wnioskodawca wymagany wiek osiągnął zatem w dniu 19 marca 2013 roku i po tej dacie nie kontynuował już ubezpieczenia emerytalnego i rentowego, albowiem po tej dacie już nie pracował i od dnia 22 listopada 2012 roku pobierał emeryturę (k. 112 akt rentowych).

W uzasadnieniu wyroku z dnia 19 marca 2014 roku I UK 345/13 (Lex nr 1455228) Sąd Najwyższy wyjaśnił że "nabycie statusu emeryta (art. 4 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) wiąże się z utratą statusu ubezpieczonego (art. 4 ust. 13 ustawy o emeryturach i rentach z FUS) tylko wtedy, jeżeli po przyznaniu prawa do emerytury emeryt nie podlega obowiązkowym lub dobrowolnym ubezpieczeniom społecznym (art. 13 i 14 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Przede wszystkim zaś pojęcie "ubezpieczony" z art. 4 ust. 13 nie odnosi się do aktualnego statusu osoby ubiegającej się o emeryturę, bowiem podleganie ubezpieczeniom społecznym w dacie wniosku o emeryturę nie stanowi warunku przyznania prawa do tego świadczenia. "Ubezpieczony" to osoba, która spełnia warunek podlegania - w jakimkolwiek okresie - ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, określonym w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, a także osoba, która przed dniem wejścia w życie ustawy o emeryturach i rentach z FUS podlegała ubezpieczeniu społecznemu lub zaopatrzeniu emerytalnemu, z wyłączeniem ubezpieczenia społecznego rolników.

W związku z powyższym należało uznać, że wnioskodawca, mimo wcześniej przyznanego świadczenia emerytalnego, osiągnięcia wymaganego wieku i wystąpienia z przedmiotowym wnioskiem - prawidłowo po dniu 31 grudnia 2008 roku, to jednak po osiągnięciu wymaganego wieku nie kontynuował już ubezpieczenia, a tym samym nie spełniał jednej z przesłanek koniecznych do obliczenia emerytury na podstawie art. 55 ustawy emerytalnej. Tym samym jego odwołanie jako niezasadne winno podlegać oddaleniu. Dlatego też Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i orzekł jak w pkt I sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd Apelacyjny orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w dyspozycji art. 98 ust. 1 i 3 k.p.c. w zw. art. 99 k.p.c. i 108 § 1 k.p.c. oraz 109 § 2 k.p.c., oraz o § 2 ust. 1 i § 12 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (j.t. Dz.U. z 2013 roku, poz. 490), zasądzając od wnioskodawcy na rzecz organu rentowego kwotę 120,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.