Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód P. R. wystąpił przeciwko pozwanemu D. K. o zapłatę kwoty 24.616,07 złotych z ustawowymi odsetkami od daty wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz z kosztami postępowania.

W uzasadnieniu powód wskazał, że w dniu 30 maja 2011 roku D. K. działając wspólnie i w porozumieniu z nieletnim K. G. i innym nieletnim, z mieszkania nr (...) przy ul. (...) w Ł. zabrali celem przywłaszczenia mienie w postaci aparatu fotograficznego, laptopa oraz pieniędzy, czym spowodowali szkodę P. R.. Postanowieniem z dnia 27 września 2013 roku wydanym przez Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi IX Wydział Rodzinny i Nieletnich, pozwany został uznany winnym popełnienia przestępstwa kradzieży dokonanej na szkodę powoda. Dodatkowo błędnie ustalona przez Sąd wysokość szkody została poprawiona w dniu 14 lutego 2014 roku, a wysokość wyrządzonej przestępstwem szkody została ustalona na kwotę 17.623,60 złotych. Pozwany został wezwany do dobrowolnej zapłaty. Wezwanie okazało się bezskuteczne.

W sprzeciwie od wydanego w sprawie nakazu zapłaty D. K. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda zwrotu kosztów procesu. W uzasadnieniu zaprzeczył jakoby dopuścił się wraz z innymi nieletnimi w dniu 30 maja 2011 roku przywłaszczenia mienia powoda. Podniósł, że tego dnia obchodził swoje urodziny, i od godziny 17 bez przerwy przebywał w domu, gdzie odbywało się przyjęcie urodzinowe. Pozwany wyjaśnił też, że w okresie gdy toczyło się z jego udziałem postępowanie przed Sądem dla Nieletnich pod sygnaturą IX Now 99/13, był on od dłuższego czasu uzależniony od substancji psychoaktywnych i odurzających oraz leczył się odwykowo, odbywał terapię w Monarze, jak również był hospitalizowany. Dodał, że nie jest w stanie odtworzyć z pamięci szczegółów tamtego postępowania sądowego ani swoich wypowiedzi z tego okresu. Od swoich opiekunów z Monaru otrzymywał instrukcje, jak powinien się zachowywać w czasie procesu, i stosował się do wszelkich zaleceń. Pozwany uważa, że stan w jakim znajdował się wówczas, nie pozwalał mu na świadome składnie oświadczeń woli, a w szczególności zrozumienie ich znaczenia.

Wyrokiem z dnia 22 grudnia 2014 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi -Śródmieścia w Łodzi oddalił powództwo i orzekł o kosztach procesu stosownie do wyniku sporu. W uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 30 maja 2011 roku mieszkanie P. R., położone w Ł. przy ul. (...) zostało okradzione. Mieszkanie to znajduje się na parterze. Powód utracił wówczas sprzęt komputerowy, fotograficzny i pieniądze. Do zdarzenia doszło w ten sposób, że powód wyszedł z mieszkania na około pół godziny. Po powrocie zauważył brak wskazanych rzeczy i otwarte okno.

W dniu zdarzenia do rodziny powoda należało położone w pobliżu mieszkanie przy ulicy (...).

Tego dnia D. K. obchodził urodziny. Przyjęcie odbywało się w ówczesnym miejscu zamieszkania powoda przy Alei (...). Brały w nim udział następujące osoby: pozwany, jego babcia A. K., matka M. K., siostra M., kuzyn M. A., ciocia J. P.. Na przyjęciu nie byli obecni koledzy jubilata. Uroczystość miała miejsce w godzinach od około 16-17 do około 21-21.30. Odbywała się głównie w kuchni. Pozwany nie przebywał cały czas z gośćmi. Wychodził przywitać się z kolejno przybywającymi członkami rodziny i przyjmował prezenty. Potem przyszedł na kilka minut na tort. Kuzyn M. przyszedł na imprezę jako ostatni, około 18. Poczęstunek był na słodko, jedzono tort, były napoje. Podawano tradycyjnie różowe wino M. ze S., jak co roku. Na torcie były pojedyncze świeczki. Powód dostał w prezencie pieniądze, ubrania, bieliznę. Taki sposób obchodzenia urodzin pozwanego był coroczną tradycją w jego rodzinie. Urodziny nie odbyły się tylko raz, w 2012 roku, kiedy pozwany był na leczeniu.

W tym czasie D. K. był uzależniony od substancji psychotropowych. Stosował głównie marihuanę. Stopniowo uzależnił się od substancji psychoaktywnych i odurzających, od 2011 roku podjął leczenie odwykowe. W konsekwencji odbywał terapię w Monarze oraz kilkakrotnie był hospitalizowany.

W latach 2010-2011 D. K. wspólnie z kolegami popełnił szereg czynów karalnych, wypełniających znamiona przestępstw z art. 278 § 1 k.k., art. 270 § 1 k.k. jak również art. 62 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Czynów tych dopuścił się w mieszkaniach w Ł. przy ul. (...).

D. K. nie pamięta szczegółów prowadzonego przeciwko niemu postępowania. Był wówczas pod opieką Monaru. W instytucji tej otrzymywał instrukcje, jak ma się zachować w toku postępowania i stosował się do nich. W toku postępowania pozwany przyznał się całościowo do wszystkich zarzucanych mu czynów, bo nie chciał aby te sprawy dłużej się toczyły. Podpisywał wówczas wszystkie protokoły bez ich dokładnego czytania. Dokładnie przeczytał je dopiero w toku niniejszej sprawy. Podpisywał je wówczas, mimo że już wtedy przy policjancie kwestionował niektóre miejsca zdarzeń. Do podpisania protokołów namawiała go też matka.

W sprawie o sygn. akt IX Now 99/13 D. K. nie przyznał się do kradzieży z mieszkań.

Postanowieniem z dnia 27 września 2013 roku, w sprawie o sygn. akt IX Now 99/13 Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi IX Wydział Rodzinny i Nieletnich, po rozpoznaniu sprawy nieletnich, w tym D. K., co do którego zostało ustalone, między innymi, że w dniu 30 maja 2011 roku, działając wspólnie i w porozumieniu z K. G. oraz z innym nieletnim, z mieszkania nr (...) przy ul. (...) w Ł. zabrali w celu przywłaszczenia mienie w postaci aparatu fotograficznego, laptopa oraz pieniędzy, czym spowodowali straty na łączną kwotę 9.100 złotych na szkodę P. R., tj. czyn z art. 278 § 1 kk, na podstawie art. 6 pkt 5 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich zastosował wobec nieletniego nadzór kuratora sądowego. Zażalenie na powyższe postanowienie złożył pokrzywdzony P. R. w zakresie ustalenia przez Sąd wartości skradzionych przedmiotów, podnosząc że jest to kwota 18.208,60 złotych, na co złożył Sądowi kopie dokumentów zakupowych. Po rozpoznaniu zażalenia Sąd Okręgowy w Łodzi, XII Wydział Cywilny Rodzinny postanowieniem z dnia 14 lutego 2014 roku, sygn. akt XII Cz 21/14 zmienił zaskarżone postanowienie w części II, dotyczącej D. K., w punkcie 12 postanowienia – w ten tylko sposób, że łączną wartość powstałych strat ustalił na kwotę 17.623,60 złotych.

Pismem z dnia 19 maja 2014 roku P. R. wezwał D. K. do zapłaty kwoty 17.623,60 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty za okres od dnia 30 maja do dnia zapłaty, tytułem odszkodowania za mienie utracone przez powoda, w terminie 7 dni, od otrzymania wezwania, pod rygorem wytoczenia powództwa o zapłatę wskazanej kwoty. Pismo zostało doręczone pozwanemu w dniu 21 maja 2014 roku.

Dokonując powyższych ustaleń Sąd I instancji uznał, że powództwo jest bezzasadne i podlegało oddaleniu w całości.

Jako podstawę prawną dochodzonego roszczenia należy wskazać przepis art. 415 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym „kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia”. Ciężar wykazania wszystkich przesłanek odpowiedzialności strony pozwanej spoczywa na powodzie (art. 6 k.c.). Powód nie wykazał, że w niniejszej sprawie w ogóle miałoby dojść do czynu, którego sprawcą był pozwany, rodzącego jego odpowiedzialność. Pozwany nie wykazał tez należycie wysokości szkody. Brak jest związku przyczynowego między działaniem/zaniechaniem pozwanego o powstaniem szkody po stronie powoda.

Brak wykazania przesłanek odpowiedzialności sprawcy zwalnia go od odpowiedzialności. Na gruncie prawno-procesowym powoduje to konieczność wydania rozstrzygnięcia oddalającego powództwo, o czym orzeczono jak w punkcie 1. sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Powyższe rozstrzygnięcie apelacją zaskarżył powód w całości żądając zmiany wyroku poprzez orzeczenie zgodnie z żądaniem pozwu z uwzględnieniem kosztów postępowania za obie instancje. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie przepisów postępowania to jest art.233 § 1 k.p.c., 244 §. 1 k.p.c. art. 328 § 2 k.p.c. i 102 k.p.c.

Rozpoznając apelację Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja jest bezzasadna i jako taka podlega oddaleniu.

Sąd Okręgowy aprobuje ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji i wyrażone przez ten Sąd oceny prawne. Zarzuty skarżącego zawarte w apelacji nie zasługują na uwzględnienie.

Jako chybiony należy ocenić zarzut apelującego naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 233 § 1 k.p.c., polegający na ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego bez jego wszechstronnego rozważenia w oparciu o zasady logiki i doświadczenia życiowego. Odnosząc się do powyższego zarzutu należy wskazać, iż w myśl art. 233 § 1 k.p.c. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem Sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych i ostateczne ustalenie stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia. Z uwagi na przyznaną sądowi swobodę w ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. może być uznany za zasadny jedynie wtedy, gdy podstawą rozstrzygnięcia uczyniono rozumowanie sprzeczne z zasadami logiki bądź wskazaniami doświadczenia życiowego. Ocena wiarygodności mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów, ponieważ obejmuje rozstrzygnięcie o przeciwnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia ze świadkami, stronami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna odpowiadać regułom logicznego rozumowania wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji. Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami, lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo – skutkowych to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona. W niniejszej sprawie Sąd I instancji opierając się na zeznaniach świadków oraz stron postępowania w sposób prawidłowy i wnikliwy ustalił istotne okoliczności przedmiotowej sprawy. W kontekście powyższych uwag należy stwierdzić, iż wbrew twierdzeniom apelującego w rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w oparciu o cały zgromadzony materiał dowodowy. Przeprowadzona przez tenże Sąd ocena materiału dowodowego jest w całości logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego, zaś wszelkie podniesione w tym zakresie zarzuty stanowią w istocie jedynie polemikę z prawidłowymi i nie obarczonymi jakimkolwiek błędem ustaleniami Sądu pierwszej instancji. Mimo przeciwnych sugestii apelacji, Sąd I Instancji, dokonał wnikliwej i trafnej oceny przedstawionych w sprawie dowodów, w oparciu o którą wyprowadził również słuszne wnioski jurydyczne A swoje stanowisko przy tym także przekonująco i wyczerpująco uzasadnił. Wobec faktu, że nie jest rzeczą Sądu Odwoławczego powielanie wywodu prawidłowo przedstawionego już przez Sąd Rejonowy, którego argumentację Sąd Okręgowy w całości podziela, w ramach niniejszego uzasadnienia poprzestać należy na odniesieniu się do zarzutów podniesionych przez skarżącego w apelacji.

Za bezzasadny należy uznać zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. W myśl wskazanego przepisu uzasadnienie orzeczenia powinno zawierać: wskazanie podstawy faktycznej, a mianowicie ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione, dowodów na których się oparł, i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej oraz wyjaśnienie podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa. Naruszenie przepisu o sposobie uzasadnienia wyroku o tyle może stanowić przyczynę uchylenia orzeczenia, o ile uniemożliwia sądowi wyższej instancji kontrolę, czy prawo materialne i procesowe zostało należycie zastosowane. W badanej sprawie treść uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie zawiera tego typu usterek, które uniemożliwiałyby przeprowadzenie kontroli instancyjnej i rozpoznanie apelacji. Zarzut apelacji w tym zakresie nie znajduje zatem uzasadnienia.

Nie ma też racji skarżący zarzucając naruszenie art. 244 k.p.c. poprzez pominięcie treści dokumentu urzędowego to jest postanowienia z dnia 27 września 2013 roku, w sprawie o sygn. akt IX Now 99/13 Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi IX Wydziału Rodzinnego i Nieletnich. Stosownie do treści art. 244 § 1 k.p.c. dokumenty urzędowe, sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania, stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Materialna moc dowodowa dokumentu urzędowego i jego znaczenie dla wyniku postępowania są przedmiotem oceny według zasad przewidzianych w art. 233 kodeksu postępowania cywilnego. Inaczej rzecz ujmując: moc dowodowa dowodu dotyczy jego przydatności do ustalenia konkretnych okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia o zasadności twierdzeń stron. Błędny jest zatem pogląd o pominięciu przez sąd dowodu w postaci dokumentu urzędowego w sytuacji, gdy sąd powyższy dowód przeprowadził i wprowadził do stanu faktycznego sprawy, ale oceniając go stwierdził, że był nieprzydatny dla dokonania ustaleń, bowiem inne przeprowadzone dowody obaliły domniemanie prawdziwości wynikające z tego dokumentu.

Zarówno wyrok sądowy jak i postanowienie Sądu są dokumentami urzędowymi w rozumieniu art. 244 k.p.c.. Przepis art. 252 k.p.c. nie wyłącza możliwości zwalczania prawdziwości dokumentu urzędowego, a jedynie reguluje zagadnienie ciężaru dowodu przy obalaniu domniemania, z którego korzystają dokumenty urzędowe, o jakich mowa w art. 244 k.p.c. Ta strona, która zaprzecza prawdziwości dokumentu urzędowego albo twierdzi, że zawarte w nim oświadczenia organu, od którego dokument pochodzi, są niezgodne z prawdą, powinna okoliczności te udowodnić. Związane z dokumentami urzędowymi domniemania autentyczności i zgodności z prawdą mogą zostać obalone. Następuje to przez skuteczne przeprowadzenie dowodu przeciwieństwa (dowodu przeciwko wnioskowi domniemania), przy czym ciężar tego dowodu spoczywa na stronie zaprzeczającej. Strona ta, chcąc zadośćuczynić spoczywającemu na niej ciężarowi dowodu, powinna zatem wykazać, że przedłożony sądowi dokument urzędowy jest nieprawdziwy lub oświadczenia organu w nim zawarte nie są zgodne z prawdą. Sąd orzekający na wniosek pozwanego przeprowadził i prawidłowo ocenił osobowe dowody obalające prawdziwość oświadczeń organy zawartych w powołanym wyżej postanowieniu w zakresie udziału pozwanego w kradzieży na szkodę powoda.

Chybiony jest także zarzut naruszenia art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie i obciążenie powoda kosztami postępowania.

Generalną zasadą orzekania o kosztach postępowania jest zasada odpowiedzialności za wynik sprawy wynikająca z dyspozycji art. 98 k.p.c. Zgodnie z powołaną regulacją strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Przepis art. 102 k.p.c. ustanawia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Jest rozwiązaniem szczególnym, niepodlegającym wykładni rozszerzającej, wykluczającym stosowanie wszelkich uogólnień, wymagającym do swego zastosowania wystąpienia wyjątkowych okoliczności. Nie konkretyzuje on jednak pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych, pozostawiając ich kwalifikację, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, sądowi. Podstaw do jego zastosowania należy poszukiwać w konkretnych okolicznościach danej sprawy przekonujących o tym, że w danym przypadku obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu na rzecz przeciwnika byłoby niesłuszne, niesprawiedliwe. Wskazanie w tym przepisie na dopuszczalność odstąpienia od zasady odpowiedzialności za wynik procesu jedynie w wypadkach wyjątkowych ("szczególnie uzasadnionych") wyłącza możliwość stosowania wykładni rozszerzającej. W ocenie Sądu Okręgowego zawarta w uzasadnieniu apelacji lakoniczna argumentacja nie daje podstaw do przyjęcia, że w rozpatrywanej sprawie owe szczególnie uzasadnione okoliczności zachodzą. Skorzystanie z art. 102 k.p.c. jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu orzekającego i to do jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie od generalnej zasady (art. 98 § 1 k.p.c.) obciążenia kosztami procesu strony przegrywającej spór. Ingerencja w to uprawnienie sądu, w ramach rozpoznawania środka zaskarżenia od rozstrzygnięcia o kosztach procesu, następuje jedynie w sytuacji stwierdzenia, że dokonana ocena jest dowolna i oczywiście pozbawiona uzasadnionych podstaw. Wynika to stąd, że zastosowanie art. 102 k.p.c. podlega dyskrecjonalnej ocenie sędziowskiej, co oznacza, że rozstrzygnięcie w tym zakresie może zostać skutecznie zakwestionowane w ramach kontroli instancyjnej jedynie w razie oczywistego naruszenia przewidzianych w ustawie reguł.

W ocenie Sądu Okręgowego w realiach rozpoznawanej sprawy nie sposób zarzucić Sądowi orzekającemu że te ustawowe reguły w sposób oczywisty naruszył.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy nie znalazł usprawiedliwionych podstaw do uwzględnienia apelacji i działając na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Mając na względzie wynik niniejszego postępowania, o kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy rozstrzygnął w oparciu o zasadę wyrażoną w art. 98 § 1 i 3 k.p.c.. Na koszty poniesione przez powódkę w postępowaniu apelacyjnym złożyło się wynagrodzenie jej pełnomocnika w osobie adwokata, ustalone w oparciu o § 2 ust. 1 i 2, § 6 pkt 5 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. 2013.461).