Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 16 grudnia 2014 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi w sprawie z powództwa Spółdzielni (...) w Ł. przeciwko Specjalistycznemu Psychiatrycznemu Zakładowi Opieki Zdrowotnej w Ł. o zapłatę kwoty 7.873,72 zł:

1.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 143,06 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 17 stycznia 2013 r. do dnia zapłaty,

2.  oddalił powództwo w pozostałej części,

3.  zasądził od powódki na rzecz pozwanego kwotę 1.217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

U podstaw powyższego rozstrzygnięcia legły następujące ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy.

W dniu 10 maja 2012 r. strony – po przeprowadzonym postępowaniu przetargowym – zawarły umowę o roboty remontowe, polegające na wykonaniu prac adaptacyjnych w pawilonie (...) Psychiatrycznego ZOZ w Ł., przy ul. (...). Szczegółowy zakres prac został określony w załączniku do umowy. Wynagrodzenie ryczałtowe zostało określone na kwotę 18.595,07 złotych.

Umowa ani załącznik nie precyzowały koloru paneli ochronnych. Według specyfikacji istotnych warunków zamówienia, kolorystyka materiałów miała zostać ustalona z wykonawcą po podpisaniu umowy. W umowie zastrzeżono, że wszelkie polecenia wydawane wykonawcy przez zamawiającego, jak również zapytania i wyjaśnienia dotyczące realizacji umowy wymagają formy pisemnej. Nie został wskazany rygor wiążący się z niezachowaniem formy. W umowie wskazano, że „termin końcowego odbioru prac objętych niniejszym pakietem wykonawca zakończy do dnia 20 lipca 2012 r.”. Jako termin ukończenia robót jest rozumiany termin bezusterkowego protokołu odbioru wykonanych robót podpisanego przez obie strony. Zastrzeżono też, że okres usuwania wad nie przedłuża umownego terminu zakończenia robót.

Umowa przewidywała nadto, że wykonawca zapłaci zamawiającemu za opóźnienie w wykonaniu przedmiotu umowy, a w szczególności za uchybienie terminów ukończenia robót, karę umowną w wysokości 1% wynagrodzenia za każdy dzień opóźnienia.

Kolorystyka paneli ochronnych została określona przez ordynatora oddziału w porozumieniu z personelem oddziału w początkowej fazie robót. Wybór został dokonany w oparciu o wzornik przedstawiony przez handlowca C/ S (...) Sp. z o.o. Decyzja w tym przedmiocie nie była zmieniana.

Powód zamówił panele ochronne u dostawcy C/ S (...) Sp. z o.o. w początku lipca 2012 roku.

Część elementów zamówiona została w kolorze niestandardowym. Kolor niestandardowy to taki, którego dystrybutor paneli (C/ S (...) Sp. z o.o.) nie posiada w zapasach magazynowych, wobec czego niezbędne jest jego wyprodukowanie na zamówienie, co trwa do 6 tygodni.

W toku realizacji umowy wykonane zostały prace zamienne.

Pismem z dnia 19 lipca 2012 r. powód zgłosił do odbioru prace adaptacyjne, prosząc o wyznaczenie terminu odbioru.

W tym dniu nie był wykonany montaż elementów zabezpieczających (paneli ochronnych), które nie zostały jeszcze dostarczone przez C/ S (...) Sp. z o.o. Pozostałe prace były wykonane. Odbiór prac nie został przeprowadzony przez pozwanego.

Pismem z dnia 1 sierpnia 2012 r. powód zwrócił się o wyłączenie z odbioru elementów odbojowych, wskazując na wydłużony termin dostawy ze względu na obecność koloru niestandardowego. Jako przewidywany termin montażu wskazano 13 – 15 sierpnia 2012 r.

Pismem z dnia 7 sierpnia 2012 r. powód zwrócił się o przedłużenie wykonania umowy, wskazując na wydłużony termin dostawy kątowników zabezpieczających z uwagi na obecność koloru niestandardowego wybranego przez użytkownika. Jako termin zakończenia montażu wskazano 20 sierpnia 2012 r.

W sierpniu 2012 r. miało miejsce spotkanie dyrektora szpitala (...) z osobami reprezentującymi powodową spółdzielnię. Przedstawiciele wykonawcy wskazywali, że termin wykonania prac przedłuży się, gdyż ordynator oddziału zmienił kolorystykę elementów wykończeniowych. Dyrektor szpitala nie wyraziła zgody na przedłużenie terminu, wskazując że tego rodzaju uzgodnienia powinny być dokonywane z nią, nie zaś z ordynatorem, który uprawniony był wyłącznie do określenia szczegółowego harmonogramu prac (podczas remontu oddział był czynny).

Pismem z dnia 21 sierpnia 2012 r. powód poinformował pozwanego, że przewidywany termin montażu to 25 sierpnia 2012 r.

Pismem z datą 29 sierpnia 2012 r., przesłanym faxem w dniu 30 sierpnia 2012 r., powód ponownie zgłosił prace adaptacyjne do odbioru.

W dniu 10 września 2012 r. powód wyznaczył termin odbioru na dzień 11 września 2012 r.

W dniu 10 września 2012 r. powód wystawił pozwanemu fakturę na kwotę 18.595,07 zł z terminem płatności do dnia 10 października 2012 r.

W dniu 11 września 2012 r. sporządzony został protokół odbioru robót, w którym stwierdzono wykonanie prac zgodnie z zakresem określonym w umowie. W protokole wskazano opóźnienie w wykonaniu robót wynoszące 40 dni, z czym nie zgodził się powód.

Pozwany uznał fakturę wystawioną przez powoda do kwoty 11.157,07 zł, powołując się na potrącenie kary umownej za nieterminowe wykonanie usługi w wysokości 7.438 złotych. Pozwany zapłacił powodowi kwotę 11.157,07 zł w dniu 15 listopada 2012 r. Powód odmówił uznania wystawionej przez pozwanego noty obciążeniowej.

Sąd nie czynił ustaleń związanych z wykonanymi przez powoda robotami zamiennymi, ewentualnie dodatkowymi. Wykonanie robót w sposób zgodny z zakresem określonym w umowie zostało bowiem potwierdzone w protokole odbioru. Nadto, poza sporem pozostawało nie tylko to, że wynagrodzenie określone zostało w umowie w sposób ryczałtowy, lecz również to, że sam powód wycenił wykonane przez siebie prace na kwotę 18.595,07 zł i na tę kwotę wystawił fakturę. Podstawa faktyczna powództwa określona w pozwie (i nie podlegająca zmianie – art. 505 ⁴ § 1 k.p.c.) nie odwoływała się do jakichkolwiek prac dodatkowych nie wymienionych w umowie i nie uwzględnionych w fakturze, a wyłącznie do częściowego niezapłacenia faktury na skutek potrącenia kary umownej związanej wyłącznie z opóźnieniem w montażu paneli. Również strona pozwana nie kwestionowała wartości prac wynikającej z faktury, a jedynie powoływała się na potrącenie kary umownej. Zdaniem Sądu Rejonowego poza sporem pozostawało również, że wszelkie prace – poza spornym montażem paneli – zostały wykonane terminowo. Postępowanie dowodowe musiało zatem zmierzać do ustalenia, czy zaistniały okoliczności uprawniające pozwanego do obciążenia powoda karą umowną, w tym w szczególności – czy przyczyna powstania opóźnienia w montażu i odbiorze paneli leży po stronie powoda czy pozwanego. Ustalenia związane z okolicznościami, które ostatecznie nie przełożyły się na opóźnienie w oddaniu prac, były zaś zbędne.

Sąd Rejonowy oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, jako nieprzydatny dla rozstrzygnięcia sprawy. Jak wskazano, wobec sposobu określenia w pozwie podstawy faktycznej żądania nie było potrzeby określenia zakresu i dokonania wyceny wykonanych prac. Odnośnie kolorystyki elementów ochronnych, biegły mógłby co najwyżej określić kolor paneli założonych w remontowanym oddziale. Biegły nie mógłby natomiast ustalić, czy nastąpiła zmiana koloru w stosunku do pierwotnie umówionego. Kolor ten nie został bowiem określony w dokumentacji, zaś biegły nie może zastępować Sądu w dokonywaniu oceny zeznań świadków i stron dotyczących ustnych uzgodnień co do kolorystyki paneli. Nie było również potrzeby angażowania biegłego dla dokonania ustaleń związanych z opóźnieniem, skoro poza sporem pozostawało, że powstanie opóźnienia wiązało się jedynie z brakiem paneli, nie zaś z wykonaniem jakichkolwiek prac dodatkowych czy zamiennych.

Sąd Rejonowy oddalił również wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka B., albowiem powód już we wniosku dowodowym wskazał, że nie zna imienia świadka (k. 119) i nie uzupełnił tegoż braku wniosku dowodowego w zakreślonym terminie, co uniemożliwiało wezwanie świadka na rozprawę.

Sąd pominął także dowód z zeznań świadka A. K., z uwagi na niewskazanie aktualnego adresu świadka w zakreślonym terminie (zarządzenie k. 168, potwierdzenie odbioru k. 193).

Oceniając dowody Sąd Rejonowy miał na uwadze, że - jak wynika z przedstawionych przez obie strony dokumentów - montaż paneli ochronnych został wykonany z opóźnieniem, co jest przesłanką obciążenia powoda karą umowną. Wobec tego to na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia, że przyczyna opóźnienia wynikała z okoliczności obciążających pozwanego (zmiany uzgodnionej wcześniej kolorystyki przez ordynatora oddziału).

Zdaniem Sądu I instancji dodać należy, że umowa przewidywała, iż wszelkie polecenia wydawane wykonawcy przez zamawiającego, jak również zapytania i wyjaśnienia dotyczące realizacji umowy wymagają formy pisemnej. Dokonując uzgodnień co do koloru paneli, strony nie zachowały zastrzeżonej formy. Nie zachowując wymaganej przez umowę formy, każda ze stron powinna była liczyć się z trudnościami dowodowymi w razie powstania sporu. W niniejszej sprawie, trudności te działają na niekorzyść powoda, jako strony obciążonej ciężarem udowodnienia.

W ocenie Sądu Rejonowego uwzględnić należy również, że dowód z przesłuchania stron, mający charakter subsydiarny, należy oceniać ze szczególną ostrożnością, pamiętając że każda ze stron ma interes w tym, aby przedstawić stan faktyczny w sposób dla siebie korzystny. W niniejszej sprawie analogiczną uwagę należy odnieść do zeznań większości świadków, związanych bądź to ze stroną powodową, bądź pozwaną.

Mając na względzie powyższe uwagi, Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że powód nie sprostał ciężarowi udowodnienia. W pierwszej kolejności należy wskazać, że prezes powodowej spółdzielni początkowo w informacyjnych wyjaśnieniach wskazywał, iż zamówienie zostało złożone tuż po podpisaniu umowy, według oferty „wcześniej rozeznanej przez szpital” (k. 108), to jest w C/S Polska (k. 109), następnie zostały przywiezione zamówione elementy, lecz nie zostały one zaakceptowane przez ordynatora, który stwierdził, że zostały one przywiezione w niewłaściwym kolorze; nadto okazało się, że należy zamówić zwiększoną ilość paneli (k. 108odw – 109). Wątpliwości wzbudza jednak, że powód nie dysponuje jakimikolwiek dokumentami wskazującymi na dwukrotne złożenie zamówienia i uzupełnienie go w związku z zapotrzebowaniem na zwiększoną ilość paneli, a także na wcześniejszą (nie zaakceptowaną przez ordynatora) dostawę. Przeciwnie, z dokumentów przedstawionych przez dostawcę (...) Sp. z o.o. (podobnie jak z zeznań świadka M. J. i T. R.) wynika, że złożone zostało wyłącznie jedno zamówienie. Sporządzona została bowiem wyłącznie jedna oferta handlowa z dnia 9 lipca 2012 r., oznaczona numerem (...)_00, do której odwołują się zarówno faktura pro forma (k. 121) jak też faktury wystawione w dniach 22 i 23 sierpnia 2013 r. (k. 177 – 178). Gdyby pierwotnie było sporządzone zamówienie o innej treści i zostałoby ono doprowadzone do etapu dostawy, należałoby spodziewać się, że znalazłoby to – analogicznie jak zamówienie z lipca 2012 roku – odzwierciedlenie w dokumentach, jak oferta handlowa czy faktura (choćby zmieniona fakturą korygującą). Treść dokumentów przedstawionych przez (...) Sp. z o.o. nie daje się zatem, zdaniem Sądu Rejonowego, pogodzić z wersją zdarzeń prezentowaną przez stronę powodową, natomiast w pełni komponuje się z wersją strony pozwanej, według której przyczyną opóźnienia było wyłącznie zbyt późne złożenie zamówienia na panele przez powoda. Dodatkowo Sąd I instancji wskazał, że składając zeznania P. Ś. nie wskazywał już, iż pierwotne zamówienie zostało dokonane „według oferty rozeznanej przez szpital”, lecz u innego dostawcy, wybranego przez powoda już przed rozpoczęciem prac (k. 214) - dopiero wtedy nastąpiło przedstawienie powodowi próbek do oceny i okazało się, że zamówione już listwy nie odpowiadają kolorowi elementów, w które szpital był wyposażony już wcześniej (k. 213odw, k. 214). Zeznania P. Ś. złożone podczas rozprawy w dniu 25 listopada 2014 r. wskazują zatem, że przyczyną opóźnienia była nie tyle zmiana zdania przez ordynatora, co zamówienie przez powoda – bez wcześniejszej konsultacji z pozwanym – listew niezgodnych z kolorystyką tych elementów, które już znajdowały się na oddziale. Zeznania te odbiegają zatem w istotny sposób nie tylko od stanowiska procesowego powoda, lecz również od wcześniejszych informacyjnych wyjaśnień P. Ś. oraz od zeznań świadków K. K. i B. Ś.. Mając na uwadze wskazane wątpliwości, Sąd Rejonowy nie oparł się na zeznaniach P. Ś. co do kwestii związanych z zamówieniem i zmianami kolorystyki przedmiotowych paneli. Dodać należy, że P. Ś. nie uczestniczył bezpośrednio w wykonaniu umowy, zaś stan faktyczny zna – na co sam wskazuje (k. 109, k. 213) wyłącznie z relacji pracowników.

Z podobnych jak powyżej przyczyn Sąd I instancji nie dał wiary zeznaniom B. Ś. i K. Ś.. W szczególności, dokumentacja nie potwierdza złożenia zamówienia na panele w maju, jak również złożenia uzupełniającego zamówienia na panele, związanego ze zmianą potrzebnej ich ilości. Uzupełniająco należy wskazać na rozbieżność pomiędzy zeznaniami P. Ś., który wskazywał, że zamówienie paneli w C/S Polska miało miejsce „tuż po podpisaniu umowy” (k. 109), a zeznaniami B. Ś., zeznającego, że dopiero „po wielu prośbach” został ściągnięty przedstawiciel firmy (...) (k. 109odw). Zauważalna jest też rozbieżność pomiędzy zeznaniami świadka B. Ś., a zeznaniami J. J.. Według B. S., zmiany ustaleń dotyczących kolorystyki paneli miałby być dokumentowane notatkami, podpisywanymi ze strony powodowej przez J. J. (k. 110). Tymczasem J. J. wskazywał, że w ogóle nie uczestniczył w żadnych czynnościach czy ustaleniach związanych z panelami i nic na ten temat nie wie (k. 206). Strona powodowa nie była też w stanie przedstawić owych powoływanych przez B. Ś. notatek. Odnośnie do zeznań K. Ś. należy dodać, że – podobnie jak P. Ś. – nie uczestniczyła w składaniu zamówień (k. 110).

Sąd Rejonowy nie dał również wiary zeznaniom A. Ś. w części, w jakiej wynikało z nich, że na skutek pierwotnego zgłoszenia gotowości prac do odbioru została przeprowadzona procedura odbioru, lecz prace nie zostały odebrane. Twierdzenia te stoją bowiem w sprzeczności z całym pozostałym materiałem dowodowym, z którego wynika, że jedyny odbiór prac miał miejsce w dniu 11 września 2014 r.

Podsumowując, Sąd I instancji uznał, że powód nie udowodnił, że przyczyną opóźnienia w zakończeniu robót była zmiana decyzji pozwanego co do kolorystyki paneli. Przeciwnie, Sąd ten doszedł do przekonania, że przyczyną tą było zbyt późne zamówienie paneli przez powoda. Na marginesie Sąd Rejonowy zauważył, że zamówienie na panele zostało złożone bardzo późno, na niespełna dwa tygodnie przed planowanym zakończeniem robót (oferta handlowa CS Polska sporządzona w związku z zapytaniem powoda nosi datę 9 lipca 2014 r., natomiast termin zakończenia robót przypadał na dzień 20 lipca 2014 r.).

Jako podstawę prawną powyższego rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy wskazał przepis art. 647 i nast. k.c. uznając, że w okolicznościach faktycznych przedmiotowej sprawy strony zawarły umowę o roboty budowlane.

Zdaniem Sądu I instancji w niniejszej sprawie poza sporem pozostawało, że umowa ostatecznie została wykonana, wobec czego, wykonawca (powód) uzyskał roszczenie o zapłatę umówionego ryczałtowego wynagrodzenia. Inwestor (pozwany) powoływał się jednak na dokonane potrącenie kary umownej, przewidzianej za opóźnienie w zakończeniu robót.

Stosownie do treści art. 483 § 1 k.c., można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). Zastrzeżenie kary umownej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania nie zwalnia dłużnika z obowiązku jej zapłaty w razie wykazania, że wierzyciel nie poniósł szkody (uchwała składu 7 Sędziów SN – zasada prawna z dnia 6 listopada 2003 r., III CZP 61/03, OSNC 2004, nr 5, poz. 69). Nie ma też przeszkód, by zastrzec karę umowną na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy będącego następstwem innych okoliczności niż tylko zawinione zachowanie dłużnika (podobnie wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 20 maja 2014 r., I ACa 1502/13, LEX nr 1469354 oraz wyrok SN z dnia 26 września 2012 r., II CSK 84/12, LEX nr 1232233).

Zdaniem Sądu Rejonowego w niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, że zobowiązanie zostało wykonane z opóźnieniem, gdyż całość robót została ukończona dopiero w dniu 30 sierpnia 2012 r., w dodatku z przyczyn leżących po stronie powoda i przez niego zawinionych (zbyt późnego zamówienia paneli). W świetle umowy taki stan rzeczy uzasadnia obciążenie powoda karą umowną. Pamiętać należy przy tym, że według umowy jako termin ukończenia robót jest rozumiany termin bezusterkowego protokołu odbioru wykonanych robót, zaś okres usuwania wad nie przedłuża umownego terminu zakończenia robót (k. 22-23).

W przedmiotowej sprawie powód podnosił, że gotowość do odbioru została zgłoszona już w dniu 19 lipca 2012 r., zaś komisja odbiorowa zebrała się dopiero w dniu 11 września 2012 r. Jak przyjmuje się w orzecznictwie, jeżeli wykonawca zgłosił zakończenie robót budowlanych, inwestor obowiązany jest dokonać ich odbioru (art. 647 k.c.). Już samo zgłoszenie robót do odbioru aktualizuje obowiązek przystąpienia przez inwestora do czynności odbiorowych (wyrok SA w Szczecinie z dnia 18 marca 2014 r., I ACa 701/13, LEX nr 1459045). W dokumencie (protokole) z tej czynności, stanowiącym stwierdzenie spełnienia świadczenia i podstawę dokonania rozliczeń stron, niezbędne jest zawarcie ustaleń poczynionych m.in. co do jakości wykonanych robót, ewentualny wykaz wszystkich ujawnionych wad z ewentualnymi terminami ich usunięcia (wyrok SN z dnia 8 stycznia 2004 r., I CK 24/03, LEX 137769, por. wyrok SN z dnia 5 marca 1997 r., II CKN 28/97, OSNC 1997, nr 6 – 7, poz. 90). Odbiór robót jest elementem przełomowym w stosunkach pomiędzy stronami umowy o roboty budowlane, gdyż potwierdza wykonanie zobowiązania (…) bądź wskazuje na jego niewykonanie lub nienależyte wykonanie (...). Wskazuje się wprawdzie również na dopuszczalność odmowy dokonania odbioru, jednak odnoszone jest to jedynie do wad istotnych (wyrok SA w Katowicach z dnia 7 marca 2014 r., I ACa 725/13, LEX nr 1454482). Skoro przeprowadzenie czynności odbioru jest obowiązkiem inwestora, należącym do essentialia negotii umowy o roboty budowlane, inwestor nie był uprawniony – nawet w razie uznania, że pewne czynności nie zostały wykonane – do odmowy przeprowadzenia czynności odbioru, bądź też odsunięcia w czasie tej czynności. Ewentualne wady robót, bądź ich częściowe niewykonanie, powinny zostać stwierdzone w protokole odbioru, nie zaś w ustnym oświadczeniu, że roboty nie są gotowe do przeprowadzenia odbioru. Powyższe uwagi są istotne o tyle, że w orzecznictwie wskazuje się, iż w sytuacji gdy zamawiający z przyczyn leżących po jego stronie uchybia obowiązkowi odbioru robót, następują skutki zwłoki po jego stronie (wyrok SA w Katowicach z dnia 17 lutego 2000 r. I ACa 1027/99, Pr. Gosp. 2001, nr 2, poz. 48). Uznaje się też, że skutki zwłoki wierzyciela co do zasady uchylają skutki zwłoki dłużnika; dłużnik nie może być obciążony niekorzystnymi dla niego następstwami zachowania wierzyciela dopuszczającego się zwłoki (wyrok SA w Białymstoku z dnia 20 listopada 2012 r., I ACa 509/12, LEX nr 1254277). Należy pamiętać jednakże, że w sytuacji typowej zwłoka wierzyciela, polegająca na braku współdziałania w wykonaniu zobowiązania ewentualnie na odmowie przyjęcia świadczenia, przekłada się wprost na brak możliwości należytego wywiązania się z umowy przez dłużnika (np. w razie nieprzekazania wykonawcy projektu lub placu budowy czy też, w odniesieniu do czynności odbioru - niewskazania wad, których istnienia wykonawca nie był świadomy; w literaturze wskazuje się też przykład klienta nie stawiającego się do przymiarki zamówionego garnituru).

W ocenie Sądu Rejonowego rozważany stan faktyczny różni się jednak od typowego o tyle, że nieprzeprowadzenie odbioru w lipcu 2012 r. nie miało żadnego wpływu na możliwość i powinność dokończenia robót przez powoda. Powód był bowiem świadomy, że nie wykonał całości robót i znał przyczynę tego stanu rzeczy, która – jak ustalono – leżała wyłącznie po jego stronie, zaś niezwołanie komisji odbiorowej nie uniemożliwiało ani w żaden sposób nie utrudniało montażu paneli. W tym stanie rzeczy, zdaniem Sądu I instancji, nie ma podstaw by uznać, że ostateczne opóźnienie w wykonaniu prac miało jakąkolwiek przyczynę w zachowaniu pozwanego. Tym samym nie ma również podstaw by przyjmować, że skutki opóźnienia obciążają właśnie pozwanego.

Podsumowując Sąd Rejonowy stwierdził, że obciążenie powoda przez pozwanego karą umowną było zasadne. Odnośnie do wysokości kary, powód nie kwestionował czysto rachunkowej prawidłowości wyliczeń przeprowadzonych przez pozwanego (k. 72), które Sąd przyjął za prawidłowe. Na skutek potrącenia wierzytelności o zapłatę wynagrodzenia z wierzytelnością o zapłatę kary umownej, wierzytelności uległy wzajemnemu umorzeniu do wysokości wierzytelności niższej (art. 498 k.c.). W efekcie, powodowi należne było wynagrodzenie w kwocie 11.157,07 zł, która została przez pozwanego zapłacona, co uzasadnia oddalenie powództwa w odnośnej części.

Żądanie pozwu obejmowało jednak nie tylko sporną część wynagrodzenia, lecz również odsetki za opóźnienie w zapłacie części bezspornej (k. 58). Termin płatności faktury przypadał bowiem na dzień 10 października 2012 r. (§ 5 ust. 4 umowy k. 22 - 23, faktura k. 15), natomiast zapłata nastąpiła w dniu 15 listopada 2012 r. Odsetki ustawowe za opóźnienie za okres od dnia 11 października 2012 r. do dnia 15 listopada 2012 r. 143,06 zł. Ta kwota została zasądzona na od pozwanego na rzecz powoda. Jako podstawę prawną zasądzenia odsetek Sąd Rejonowy wskazał przepisy art. 481 i art. 482 k.c. W pozostałej części powództwo zostało oddalone jako bezzasadne.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 100 zd. 2 k.p.c., przyjmując że pozwany uległ tylko co do nieznacznej części żądania, co uzasadnia obciążenie powoda całością kosztów procesu. Na zasądzone koszty procesu złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 1.200 zł (§ 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, j.t. Dz.U.2013.461) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł (k.106).

Apelację od wskazanego wyroku złożył powód, zaskarżając go
w części oddalającej powództwo, tj. co do kwoty 7.730,72 zł i zarzucając zaskarżonemu wyrokowi:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego art. 647 k.c. w zw. z art. 504 k.c. przez ich błędne zastosowanie i oddalenie powództwa w kwocie 7.730,72 zł, którym powód

dochodził od pozwanego zapłaty pozostałej części faktury VAT obejmującej wynagrodzenie za wykonie prac budowlanych, następstwem przyjęcia przez Sąd skuteczności zastrzeżenia w umowie kary umownej oraz przyjęcia skuteczności jej naliczenia i potrącenia przez pozwanego z należnością powoda,

2. naruszenie przepisów prawa materialnego przez błędną wykładnię umowy z dnia 10 maja 2012 roku par. 9 pkt. 1 w zw. z art. 65 k.c. w zw. z art. 56 par 1 i 2 w zw. z art. 483 k.c. w zw. z art. 471 k.c. przez błędne przyjęcie, iż strona pozwana skutecznie zastrzegała w umowie kary umowne z tytułu opóźnienia za wykonywanie prac, a nie z tytułu zawinionego opóźnienia, a czynność sprzeczna z przepisami prawa zgodnie z art. 58 par. 1 i 2 k.c. jest nie ważna,

3. naruszenie przepisów prawa materialnego art. 483 k.c. w zw. z art. 471 k.c. w zw. z art. 504 k.c. następstwem uznania przez Sąd za skuteczne naliczenie przez pozwanego powodowi kar umownych i ich potracenia z wzajemną wierzytelnością powoda z tytułu wykonanych prac budowlanych w sytuacji, gdy powód nie ponosi winy za niewykonanie prac objętych umową w terminie w związku z wyborem przez pozwanego koloru paneli w terminie uniemożliwiającym powodowi terminowe wykonanie prac, a zatem następstwem okoliczności wyłącznie zawinionych przez pozwanego,

4. naruszenie przepisów prawa art. 6 k.c. w zw. z art. 647 k.c. przez naruszenie zasady ciężaru dowodowego i błędne przyjęcie, iż na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia braku winy w przekroczeniu terminu wykonywania prac, gdy na powodzie dochodzącym zapłaty wynagrodzenia za wykonanie prac spoczywa ciężar dowodowy wykazania wykonania prac budowlanych oraz ciężar wykazania, iż pozwany nie wywiązał się z umowy przez wskazanie w zastrzeżonej formie pisemnej wyboru kolorystyki paneli, a na pozwanym dokonującym potracenia kar umownych spoczywa ciężar dowodowy wykazania winy powoda w przekroczeniu umownego terminu wykonania prac oraz ciężar wykazania wywiązania się z umowy przez udowodnienie wyboru kolorystyki paneli w formie pisemnej. Brak wykazania powyższych okoliczności wyklucza ustalenie istnienia wzajemnej wierzytelności pozwanego z tytułu kar umownych, celem skutecznego ich potrącenia z wierzytelnością powoda, zgodnie z treścią art. 483 k.c. w zw. z art. 471 k.c. w zw. z art. 504 k.c.

5.naruszenie przepisów prawa procesowego art.233 par 1 k.p.c., przez dokonanie błędnej oceny materiału dowodowego następstwem pominięcia faktu, iż zgodnie z umową stron na pozwanym spoczywał obowiązek dokonania wyboru kolorystyki paneli i wskazania jej powodowi w formie pisemnej w terminie umożliwiającym wykonanie prac. Brak wykazania przez pozwanego wywiązania się z powyższego obowiązku wyklucza możliwość przypisania powodowi winy w przekroczeniu terminu wykonania prac w zakresie montażu paneli, a dowód z przesłuchania świadka M. J. pracownika C/ S (...) Sp. z o.o. jednoznacznie potwierdza fakt, iż pozwany dokonał wyboru kolorów paneli dopiero w lipcu 2011 roku, co rzutowało na zamówienie paneli w dopiero po tej dacie w braku winy powoda.

6. naruszenie przepisów prawa procesowego art. 386 par. 4 k.p.c. w zw. z art. 248 k.p.c., gdyż Sąd oddalił wniosek dowodowy o powołanie biegłego sądowego z zakresu budownictwa i nie wyjaśnił istotnych okoliczności sprawy w zakresie daty zakończenia przez powoda wykonywania prac remontowych obiektu, z wyjątkiem montażu paneli, okoliczności, czy miał miejsca przestój w wykonywanych pracach w związku z oczekiwaniem na dostawę paneli oraz nie ustalił czas trwania montażu paneli, a powód nie może ponosić odpowiedzialności za niezawiniony przez niego przestój w wykonywanych pracach związany z oczekiwaniem na dostawę paneli.

Przy tak sformułowanych zarzutach skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasadzenie od pozwanego na rzecz powoda należności w kwocie 7.873.72 zł wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu, oraz o przyznanie zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenia od powoda na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 10 czerwca 2015 r. strony podtrzymały swoje stanowiska procesowe wyrażone w apelacji i odpowiedzi na apelację.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jako niezasadna podlegała oddaleniu.

Mając na uwadze, że niniejsza sprawa podlega rozpoznaniu według przepisów

o postępowaniu uproszczonym i Sąd drugiej instancji nie przeprowadzał postępowania dowodowego, to stosownie do art. 505 ¹³ § 2 k.p.c. uzasadnienie wyroku zostaje ograniczone jedynie do wyjaśnienia jego podstawy prawnej
z przytoczeniem przepisów prawa.

Należy jednak na wstępie wskazać, że uznając ustalenia faktyczne poczynione w postępowaniu pierwszoinstancyjnym za prawidłowe, Sąd Okręgowy podzielił je i przyjął za własne. Nie doszło do naruszenia treści art.233§1 kpc, gdyż Sąd I instancji dokonał prawidłowo oceny zebranego materiału dowodowego, w sposób swobodny ale nie dowolny, a przedstawiona argumentacja odnośnie wskazania przyczyn uznania dowodów, na których oparł ustalenia faktyczne, za wiarygodne oraz odmowa takiej wiarygodności dowodom mającym uzasadniać wersję stanu faktycznego prezentowaną przez stronę powodową, ma charakter spójny i odpowiada zasadom logicznego rozumowania. Apelujący nie podważył skutecznie tej oceny, a zarzut ma charakter jedynie polemiki z prawidłowo poczynionymi ustaleniami faktycznymi.

Zasadniczą kwestią w świetle zarzutów apelacji naruszenia prawa materialnego jest to, że w §9 pkt 1. łącząca strony umowa o roboty budowlane przewidywała, że wykonawca zapłaci zamawiającemu za opóźnienie w wykonaniu przedmiotu umowy, a w szczególności za uchybienie terminów ukończenia robót, karę umowną w wysokości 1% wynagrodzenia za każdy dzień opóźnienia.

Podkreślenia wymaga, że powyższa umowa została podpisana przez strony bez zastrzeżeń także w zakresie postanowienia, co do zastrzeżenia kary umownej. Zauważyć przy tym należy, że umowa została zawarta w trybie przetargu nieograniczonego i powód jako wykonawca mógł występować o zamianę tego zapisu umowy przed jej podpisaniem, co jednak nie miało miejsca. W tej sytuacji, w ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy prawidłowo uznał skuteczność zastrzeżenia kary umownej stosownie do brzmienia art. 483 kc, jak również dokonał prawidłowej interpretacji zapisu §9 pkt1 umowy. Pojęcie „opóźnienia w wykonaniu przedmiotu umowy” nie zostało bowiem doprecyzowane przez strony, jak chce interpretować ten zapis umowy na obecnym etapie postępowania apelujący, że kara umowna dotyczy jedynie sytuacji zawinionego opóźnienia. Wbrew temu, co twierdzi apelujący, ustalony przez strony zapis umowy nie pozostaje w sprzeczności ze społeczno – gospodarczym celem umowy i zasadami współżycia społecznego i na gruncie art.353(1) kc pozostaje w zgodzie z zasadą swobody zawierania umów. Pamiętać również trzeba, że zgodnie z art.473§1 kc dłużnik może przez umowę przejąć na siebie odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania z powodu okoliczności, za które z mocy ustawy odpowiedzialności nie ponosi. Na marginesie należy zauważyć, że apelujący nie doprecyzowuje, na czym sprzeczność tego postanowienia umowy ze społeczno – gospodarczym celem umowy i zasadami współżycia społecznego maiłaby polegać.

Sąd I instancji słusznie uznał, że konsekwencją skutecznego zastrzeżenia kary umownej w umowie łączącej strony i wystąpienia po stronie powoda opóźnienia w wykonaniu zobowiązania, zasadnym było naliczenie kary umownej przez pozwanego i potrącenie z wierzytelnością powoda. Na skutek potrącenia wierzytelności o zapłatę wynagrodzenia z wierzytelnością o zapłatę kary umownej, wierzytelności uległy wzajemnemu umorzeniu do wysokości wierzytelności niższej

Powyższe uwagi wskazują na bezzasadność zarzutów naruszenia przepisów prawa materialnego art. 647 k.c. w zw. z art. 504 k.c oraz § 9 pkt. 1 umowy z dnia 10 maja 2012 roku w zw. z art. 65 k.c. w zw. z art. 56 par 1 i 2 w zw. z art. 483 k.c. w zw. z art. 471 k.c.

Także zarzut naruszenie przepisów prawa materialnego art. 483 k.c. w zw. z art. 471 k.c. w zw. z art. 504 k.c. jest bezzasadny.

Jak słusznie wskazał Sąd I instancji z przedstawionych przez obie strony dokumentów wynika, że montaż paneli ochronnych został wykonany z opóźnieniem, co jest przesłanką obciążenia powoda karą umowną. W tym miejscu należy dodać, że gdyby nawet uznać, iż kara umowna została zastrzeżona na wypadek zwłoki powoda jako wykonawcy, a nie z powodu przez niego niezawinionej okoliczności, to słusznym jest stanowisko sądu I instancji, że powód nie udowodnił, iż do nieterminowego montażu paneli doszło z przyczyn leżących po stronie pozwanej. Wbrew temu co zarzuca apelujący, to na powodzie spoczywał ciężar udowodnienia, że przyczyna opóźnienia wynikała z okoliczności obciążających pozwanego. Należy mieć na względzie, że późnienie w wykonaniu prac remontowych było bezsporne, a zapis umowy przewiduje zastrzeżenie kary umownej. Stosownie zaś do treści art.471kc dłużnik ( w przedmiotowej sprawie powód - z punktu widzenia naliczania kary umownej na skutek opóźnienia w wykonaniu prac budowlanych) może zwolnić się od obowiązku zapłaty, wykazując, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności. W świetle tych rozważań za bezzasadny należało uznać także zarzut naruszenia art.6 kc w zw. z art.647 kc.

Kierując się przedstawioną argumentacją, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik sporu zasądzając od Spółdzielni (...) w Ł. na rzecz (...) Psychiatrycznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Ł. kwotę 600 zł. Na kwotę tę złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego pozwanego w postępowaniu odwoławczym, ustalone w oparciu o § 13 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 4 i § 2 ust 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. 2013. 461 j.t.).