Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 15 września 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Lucyna Morys – Magiera

Sędziowie SO Gabriela Sobczyk

SR (del.) Roman Troll (spr.)

po rozpoznaniu w dniu 15 września 2015 r. w Gliwicach na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa D. K. i T. K.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w K.

o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i zapłatę

na skutek zażalenia powodów

na postanowienie zawarte w punkcie 2 wyroku Sądu Rejonowego w Rybniku

z dnia 1 lipca 2014 r., sygn. akt II C 347/11

postanawia:

1.  sprostować oczywistą niedokładność w części wstępnej zaskarżonego rozstrzygnięcia poprzez wskazanie, że przedmiotem sprawy jest przywrócenie stanu zgodnego z prawem i zapłata,

2.  oddalić zażalenie,

3.  zasądzić od powodów solidarnie na rzecz pozwanej kwotę 150 zł (sto pięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym.

SSR (del.) Roman Troll SSO Lucyna Morys – Magiera SSO Gabriela Sobczyk

Sygn. akt III Cz 1/15

UZASADNIENIE

Postanowieniem zawartym w punkcie 2 wyroku z 1 lipca 2014 roku Sąd Rejonowy w Rybniku zasądził od powodów solidarnie na rzecz pozwanej kwotę 2667,61 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Powodem takiego orzeczenia było oddalenie powództwa z uwagi na stwierdzenie przesłankowo prawidłowości zgłoszonego przez pozwaną zarzutu zasiedzenia. Orzeczenie o kosztach zapadło na podstawie art. 98 k.p.c.

Zażalenie na to postanowienie złożyli powodowie i zarzucili mu naruszenie art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy zachodzi szczególny wypadek uzasadniający nieobciążanie powodów kosztami postępowania, bowiem do oddalenia powództwa doszło na skutek podniesienia zarzutu zasiedzenia przez pozwaną, której nabycie prawa służebności gruntowej w drodze zasiedzenia zostało stwierdzone dopiero w wyniku tego postępowania, a przez to pozwana nie musi dochodzić swoich roszczeń w toku odrębnego postępowania o zasiedzenie.

Przy tak postawionym zarzucie wnieśli o zmianę zaskarżonego postanowienia zawartego w punkcie 2 wyroku i nieobciążanie powodów kosztami postępowania.

W odpowiedzi na zażalenie pozwana wniosła o jego oddalenie jako bezzasadnego i zasądzenie od powodów solidarnie na jej rzecz kosztów postępowania zażaleniowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zasadą w toku procesu jest odpowiedzialność za jego wynik, dlatego też strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (por. art. 98 § 1 k.p.c.). Sąd Rejonowy zastosował właśnie tę zasadę. Wyjątek od niej stanowi art. 102 k.p.c. (zasada słuszności). Jednak zastosowanie tego przepisu dotyczyć musi szczególnie uzasadnionych wypadków i nie może być stosowane w każdej sprawie, jest to wyjątek od reguły odpowiedzialności za wynik procesu. Takie sformułowanie wprawdzie nie jest klauzulą generalną, jednak opiera się na zwrocie niedookreślonym, który może odsyłać również do argumentów natury aksjologicznej. Regulacja ta znajdzie zastosowanie w wyjątkowych sytuacjach, gdy z uwagi na okoliczności konkretnej sprawy, oparcie rozstrzygnięcia na zasadach ogólnych postępowania cywilnego dotyczących zwrotu kosztu procesu byłoby nieuzasadnione, i ma ona charakter dyskrecjonalny (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2013 r. III CZ 75/12, opubl. LEX nr 1353220). Zasadnie także wskazuje Sąd Najwyższy, że okoliczności związane z przebiegiem sprawy takie jak charakter zgłoszonego roszczenia, jego znaczenie dla strony, subiektywne przekonanie o zasadności roszczenia, przedawnienie roszczenia oraz leżące poza procesem takie jak sytuacja majątkowa i życiowa strony mają wpływ na stosowanie art. 102 k.p.c., ale ocena czy takie wypadki rzeczywiście wystąpiły w konkretnej sprawie należy do sądu, który dokonuje jej w oparciu o całokształt okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu zasad współżycia społecznego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2013 r. V CZ 124/12, opubl. LEX nr 1341727). Muszą więc ujawnić się szczególne okoliczności, aby móc skorzystać z dobrodziejstwa art. 102 k.p.c.

W rozpoznawanej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, gdy na skutek przegrania powództwa z uwagi na zgłoszony zarzut zasiedzenia, powodowie zostali obciążeni kosztami postępowania. W uzasadnieniu argumentują oni swoje stanowisko dotyczące stosowania art. 102 k.p.c. swoim przekonaniem o zasadności roszczenia, brakiem jednolitego stanowiska w doktrynie i sytuacją majątkową.

Samo przekonanie o zasadności swojego roszczenia w żaden sposób nie może prowadzić do stosowania art. 102 k.p.c., albowiem to subiektywne przekonanie strony musi być związane z okolicznościami sprawy, a w toku rozpoznawanej sprawy oczywistym było, że w chwili zakupu przez powodów nieruchomości linia wysokiego napięcia od dłuższego czasu już na niej istniała, co więcej poprzednia właścicielka tej nieruchomości zgodziła się na posadowienie kabli na tej nieruchomości. To zdaniem Sądu Okręgowego wyklucza zastosowanie art. 102 k.p.c. w oparciu o subiektywne przekonanie o zasadności roszczenia.

W grudniu 2011 roku – w chwili zgłaszania powództwa – nie istniała rozbieżność co do możliwości zasiedzenia służebności przesyłu w okresie przed wprowadzeniem tej regulacji do Kodeksu cywilnego. Już w postanowieniu Sądu Najwyższego z 10 lipca 2008 roku (sygn. akt III CSK 73/08, LEX nr 461735) stwierdzono, że dopuszczalne jest nabycie służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu w drodze zasiedzenia, podobnie wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z 7 października 2008 roku (sygn. akt III CZP 89/08, LEX nr 458125, Biul.SN 2008/10/7, M.Prawn. 2014/18/980), tak samo Sąd Najwyższy orzekł w wyroku z 12 grudnia 2008 roku (sygn. akt II CSK 389/08, LEX nr 484715), jak również wyroku z 3 kwietnia 2009 roku (sygn. akt II CSK o 400/08, LEX nr 607253), podobnie kształtowało się orzecznictwo w kolejnych latach. Brak więc przesłanki wskazanej w zażaleniu powodów jako rozbieżności w tym zakresie. Jednocześnie powodowie nie przytaczają na tą okoliczność żadnych szczegółów związanych z ewentualną rozbieżnością.

Kolejną przesłanką podnoszoną przez powodów jest ich sytuacja majątkowa. Trzeba jednak zauważyć, że w toku postępowania powodowie nie zgłaszali żadnego wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, są właścicielami nieruchomości, którą kupili w 2008 roku za 210 000 zł, a w toku procesu na wcześniejszym etapie nie podnosili swojej trudnej sytuacji majątkowej, która w żaden sposób nie została wykazana. Nie można więc na etapie postępowania zażaleniowego w tym zakresie czynić ustaleń faktyczny, które w w żaden sposób nie są udokumentowane w toku postępowania, ani w zażaleniu (art. 6 k.c.).

Samo podniesienie zarzutu zasiedzenia w toku postępowania też nie może skutkować koniecznością zastosowania art. 102 k.p.c. w zakresie kosztów postępowania. Trzeba bowiem mieć na względzie to, że pozwany ma możliwość podnoszenia zarzutów w toku procesu, a w tym konkretnym przypadku zarzut ten wynikał z wieloletniego korzystania z gruntu nabytego przez pozwanych, którzy wytaczając powództwo mogli się liczyć z jego zgłoszeniem.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 § 1 i 2 k.p.c., należało zażalenie oddalić jako bezzasadne. Natomiast na podstawie art. 350 § 3 k.p.c. w związku z art. 361 k.p.c. z uwagi na niewłaściwe oznaczenie przedmiotu sprawy należało orzec jak w punkcie 1 sentencji.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. oraz § 6 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 490 ze zm.) i § 12 ust. 2 pkt 1 tego rozporządzenia, albowiem powodowie przegrali sprawę, a pozwana wniosła o zasądzenie kosztów postępowania, które wynoszą 25% stawki minimalnej określonej dla przedmiotu zaskarżenia na kwotę 600 zł.

SSR (del.) Roman Troll SSO Lucyna Morys – Magiera SSO Gabriela Sobczyk