Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 czerwca 2015r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 czerwca 2015r. w S.

odwołania E. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W.

z dnia 9 maja 2014 r. Nr (...)

w sprawie E. S.

z udziałem M. S. (1) prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą (...) M. S. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W.

o ustalenie podstawy wymiaru składek

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że E. S. od dnia
15 listopada 2013r. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) M. S. (1) z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 3500 zł (trzy tysiące pięćset);

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych III Oddział w W. na rzecz E. S. kwotę 60 zł (sześćdziesiąt) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

III.  przyznaje zainteresowanej M. S. (1) ze Skarby Państwa (kasa Sądu Okręgowego w Siedlcach) kwotę 501,48 zł (pięćset jeden złotych
i 48/100) tytułem zwrotu poniesionych przez nią wydatków stanowiących zwrot kosztów podróży na rozprawę.

Sygn. akt IV U 769/14

UZASADNIENIE

Decyzją nr (...) z dnia 9 maja 2014 r. znak: (...)organ rentowy na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 i 3, 58 ust. 1 lit.c, art. 41 ust. 12 i 13, art. 13 ust. 1, art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych stwierdził, że: E. S. podlega od 15.11.2013 r. ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek R. M. S. (1) z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 1600 zł tj. równej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę w 2013 r., a od 01.01.2014 r. w wysokości 1680 zł miesięcznie równej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę w 2014r.

W uzasadnieniu swojej decyzji organ rentowy wskazał, że wskazane w umowie o pracę z dnia 15.11.2013 r. wynagrodzenia w kwocie 3500 zł brutto zostało ustalone na poziomie znacznie wyższym niż podstawy wymiaru składek wykazywane za pozostałych pracowników płatnika w celu umożliwienia uzyskania przez E. S. wysokich świadczeń z tytułu zasiłku chorobowego. Płatnik składek nigdy nie wykazał za pozostałych ubezpieczonych podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w kwocie wyższej od minimalnego wynagrodzenia. Wskazano również, że ubezpieczona nie miała doświadczenia zawodowego na stanowisku menadżerskim, jak również że nie wykazano, aby wykonywała prace na tym stanowisku. Organ rentowy zakwestionował postawę wymiaru składek również ze względu na krótki okres dzielący zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych, powstanie niezdolności do pracy i złożenie wniosku o wypłatę zasiłku chorobowego.

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła ubezpieczona E. S. zaskarżając decyzję z 9 maja 2014 r. w całości i wnosząc o zmianę w/w decyzji poprzez ustalenie, że podlega ona od 15.11.2013 r. ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek R. M. S. (1) z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w kwocie 3500 zł. W uzasadnieniu odwołania ubezpieczona wskazała, że nie zgadza się ze stanowiskiem organu rentowego wskazanym w treści i uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Wskazała, że od 15.11.2013 r. zastąpiła M. S. (1) w kierowaniu i zarządzaniu Centrum (...) w związku z tym, że wymienionej zaoferowała spółka (...).j. współpracę przy zakładaniu nowej przychodni medycznej w W.. E. S. przejęła wszystkie obowiązki od M. S. (1) w zakresie zarządzania centrum i w związku z tym, ustalała grafik pracy dla pracowników i zleceniodawców płatnika, zarządzała finansami centrum, składała zamówienia na towary, wystawiała faktury na rzecz klientów, współpracowała z biurem rachunkowym. Ubezpieczona wskazała, że jej zakres obowiązków był znacznie szerszy niż pozostałych pracowników oraz ponosiła ona całą odpowiedzialność za funkcjonowanie centrum i w związku z tym wynagrodzenie wynikające z zawartej umowy nie jest wygórowane i pozostaje adekwatne do wykonywanej przez nią pracy (odwołanie k. 1-6).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie powołując się na przepisy prawa i uzasadnienie zawarte w zaskarżonej decyzji (odpowiedź organu rentowego na odwołanie k.10-11).

Postanowieniem na rozprawie dnia 10 marca 2015 r. Sąd wezwał do udziału w sprawie charakterze zainteresowanej płatnika składek R. M. S. (1) (k.23v).

Sąd ustalił, co następuje:

M. S. (1) prowadziła działalność gospodarczą pod nazwą R. M. S. (1) w S. przy ul. (...). W ramach prowadzonej działalności wymieniona prowadziła centrum odnowy i rehabilitacji pod wskazanym adresem, gdzie były świadczone usługi m.in. z zakresu treningów, zabiegów kosmetycznych, medycyny estetycznej, zajęć tanecznych, siłowni. Z końcem października 2013 r. M. S. (1) otrzymała propozycję od M. A. Z. Sp.j. świadczenia na rzecz tej spółki usług wsparcia przy otwieraniu nowej przychodni medycznej w W.. M. S. (1) w dniu 4 listopada 2013 r. podpisała umowę zlecenia ze wskazaną spółką na świadczenie niniejszych usług. M. S. (1) planowała równolegle prowadzić swoja firmę i wykonywać umowę zlecenia w W., jednakże powyższe nie powiodło się i po pierwszym tygodniu łączenia obu zajęć M. S. (1) podjęła decyzję, aby zarzadzanie centrum odnowy i rehabilitacji R. powierzyć osobie trzeciej. Ze względu na zaufanie, które płatnik składek miał do E. S., jej wykształcenie i dyspozycyjność M. S. (1) zawarła w dniu 15.11.2013 r. umowę o pracę z E. S. na czas nieokreślony powierzając jej obowiązki managera z wynagrodzeniem 3500 zł brutto (umowa o pracę k. 12 akt organu rentowego, przesłuchanie zainteresowanej w charakterze strony k. 42-42v). E. S. od 15.11.2013 r. przejęła wszystkie obwiązki M. S. (1), była osobą zarządzającą centrum R.. Przychodziła codziennie rano do pracy i wychodziła jako ostatnia. E. S. opracowywała grafiki pracy pracowników oraz zleceniobiorców płatnika składek, egzekwowała wykonywanie pracy zgodnie z tym grafikiem, od niej również zależały również ewentualne zmiany w tym grafiku, zarządzała finansami, składała zamówienia na potrzebne towary do funkcjonowania centrum, wystawiała faktury na rzecz klientów centrum, zarządzała dokumentami księgowymi, w tym współpracowała z biurem rachunkowo-księgowym, rozliczała stan kasy każdego dnia, przeprowadzała rozmowy kwalifikacyjne z potencjalnymi zleceniobiorcami czy pracownikami, zajmowała się reklamą centrum, wypłacała wynagrodzenia, udzielała urlopów pracownikom, wykonywała stały nadzór nad podległymi jej pracownikami. Wykonywanie powyższych obowiązków wiązało się z dużą odpowiedzialnością E. S.. E. S. podczas nieobecności M. S. (1) była jedyną osobą decyzyjną w centrum i podejmowała wszystkie decyzje dotyczące jego funkcjonowania. Pracownicy i zleceniobiorcy traktowali E. S. jak swoją szefową, konsultowali z nią wszystkie sporne sprawy i uzgadniali z nią np. zachodzącą potrzebę zamian w grafiku, terminy urlopów, zgłaszali potrzebę naprawy sprzętu czy konieczność zakupu towarów potrzebnych do funkcjonowania centrum (zeznania świadków: E. Ś. (1) k.24-24v, M. S. (2) k. 41v, zeznania stron k. 42-43, faktury k. 8).

Ubezpieczona ma wyższe wykształcenie, ukończyła studia na kierunku finanse i rachunkowość, wcześniej od 06.2008 r. do 09.2013 r. pracowała w C. w S. jako referent w dziale spraw studenckich, specjalista ds. stypendiów i rekrutacji (okoliczności niesporne – dokumenty w aktach organu rentowego).

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, obdarzonego przez Sąd wiarygodnością.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej E. S. jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie kwestią bezsporną jest okoliczność, że między R. M. S. (1) i E. S. doszło do powstania od 15.11.2013 r. stosunku pracy na podstawie umowy o pracę z dnia 15.11.2013 r., jak również okoliczność, że od 15.11.2013 r. E. S. została zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy, nie sporny pozostawał także zakres obowiązków powierzonych i wykonywanych przez wymienioną. Okolicznością sporną pozostaje tylko fakt, czy wynagrodzenie ustalone przez strony umowy o pracę od dnia 15.11.2013 r. w wysokości 3500 zł brutto, jest wynagrodzeniem sprzecznym z zasadami współżycia społecznego i nieadekwatne – wygórowane w stosunku do wykonywanej przez ubezpieczoną pracy.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że z nawiązaniem stosunku pracy wiążą się różne konsekwencje, do których między innymi należy podleganie obowiązkowemu pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu. Tytułem obowiązkowego ubezpieczenia, zarówno emerytalno-rentowego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.), jak i chorobowego na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy oraz wypadkowego - art. 12 ust. 1 powołanej ustawy, jest bowiem - zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy - pozostawanie w stosunku pracy.

Na podstawie art. 13 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - ubezpieczenie trwa od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

Nawiązanie stosunku pracy skutkuje równoległym powstaniem stosunku ubezpieczenia. Obydwa te stosunki, jakkolwiek mają inne cele, to wzajemnie się uzupełniają i zabezpieczają pracownika materialnie. Należy, zatem przyjąć, iż stosunek ubezpieczenia społecznego pracowniczego jest konsekwencją stosunku pracy i jako taki ma charakter wtórny. Ubezpieczenie społeczne nie może istnieć bez stosunku pracy. Uruchomienie stosunku ubezpieczeniowego może odnosić się wyłącznie do ważnego stosunku pracy, a więc takiego, który stanowi wyraz woli obu stron realizowania celów, którym umowa ma służyć. Przesłankę nawiązania pracowniczego stosunku ubezpieczenia oraz wynikającego z tego stosunku prawa do świadczenia stanowi przy tym nie samo zawarcie umowy o pracę, lecz zatrudnienie.

Przepis art. 86 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych daje organowi rentowemu kompetencje do badania zarówno tytułu zawarcia umowy o pracę, jak i ważności jej poszczególnych postanowień, w tym postanowień umowy dotyczących wysokości wynagrodzenia i - w ramach obowiązującej go procedury zakwestionowania tych postanowień umowy o pracę, które pozostają w kolizji z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa (por. wyrok S.N. z dnia 04 sierpnia 2005 r. w sprawie II UK 16/05, publik. LEX nr 182776). Realna możliwość takiej kontroli powstaje po przekazaniu przez płatnika składek raportu miesięcznego, przedkładanego zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W raporcie płatnik przedstawia między innymi dane o tytule ubezpieczenia i podstawie wymiaru składek oraz dokonuje zestawienia należnych składek na poszczególne ubezpieczenia. Dane te mogą być zakwestionowane zarówno przez ubezpieczonego, jak i przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Organ rentowy nie zakwestionował wysokości wynagrodzenia ustalonego na 3500 zł brutto niezwłocznie po otrzymaniu raportu miesięcznego za miesiąc listopad, grudzień 2013 r., styczeń 2014 r. Tylko dopiero po tym, jak płatnik składek złożył zaświadczenie o ustalenie dla E. S. od dnia 01.03.2014 r. zasiłku chorobowego wszczynając postępowanie wyjaśniające w dniu 31.03.2014 r.

Sąd Okręgowy podziela pogląd wyrażony w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2005 r., II UZP 2/2005, (OSNP 2005, Nr 21, poz. 338), w uzasadnieniu której Sąd Najwyższy zajął stanowisko, że autonomia woli stron umowy o pracę w kształtowaniu jej postanowień, w tym dotyczących wynagrodzenia, podlega ochronie jedynie w ramach wartości uznawanych i realizowanych przez system prawa, a strony obowiązane są respektować nie tylko interes jednostkowy, lecz także mieć wzgląd na interes publiczny. Przepis art. 353 ¹ k.c., poprzez art. 300 k.p. znajduje tu odpowiednie zastosowanie, a wymaganie, aby treść stosunku pracy lub jego cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) tego stosunku, ustawie, ani zasadom współżycia społecznego nie jest sprzeczny z zasadami prawa pracy. Tym samym brak jest przeciwwskazań, aby postanowienia takich umów dotyczące wynagrodzenia i innych świadczeń związanych z pracą mogły być przez pryzmat zasad współżycia społecznego ocenione jako nieważne w części przekraczającej granice godziwości a zatem w sytuacji ich nadmiernej wysokości. Zasady dotyczące oceny postanowień umownych znajdują zastosowanie także na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych.

Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika, że ubezpieczona E. S. od 15 listopada 2013 r. wykonywała takie same obowiązki jak jej pracodawca przed tą datą tj. kierowała Centrum (...) w S. przy ul. (...). W ramach swoich obowiązków ubezpieczona spotykała się z klientami, przeprowadzała rozmowy kwalifikacyjne z pracownikami, opracowywała grafiki pracy pracowników oraz zleceniobiorców płatnika składek, egzekwowała wykonywanie pracy zgodnie z tym grafikiem, od niej również zależały zmiany w tym grafiku, zarządzała finansami, składała zamówienia na potrzebne towary do funkcjonowania centrum, wystawiała faktury na rzecz klientów centrum, zarządzała dokumentami księgowymi, w tym współpracowała z biurem rachunkowo-księgowym, rozliczała stan kasy każdego dnia, zajmowała się reklamą centrum, uczestniczyła w pokazach tanecznych reklamujących działalność centrum, wypłacała wynagrodzenia pracownikom, udzielała urlopów pracownikom, wykonywała stały nadzór nad podległymi jej pracownikami. Powyższy zakres pracy świadczonej przez ubezpieczona potwierdzili świadkowie E. Ś. (2), M. S. (2) i sam pracodawca. Sąd obdarzył wiarygodnością wymienione dowody w całości. Wymienione zeznania są spójne, logiczne, korespondują ze sobą. Ponadto wymieni świadkowie pracowali u płatnika składek w tym czasie, gdy zatrudniona była ubezpieczona i ich zeznania w pełni oddają zakres obowiązków, które wykonywała w ramach stosunku pracy. Mając na uwadze powyższe należy uznać, że ustalone przez strony w umowie o pracę z dnia 15.11.2013 r. wynagrodzenie w kwocie 3500 zł brutto nie jest sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego, ani nie zmierza do obejścia przepisów prawa. Ustalone przez strony wynagrodzenie jest natomiast adekwatne do zakresu powierzonych i wykonywanych przez ubezpieczoną obowiązków, jej wykształcenia i wcześniej zdobytego doświadczenia zawodowego. Powyższe wynagrodzenie nie odbiega również od przeciętnego wynagrodzenia osoby na takim stanowisku na terenie miasta S. czy okolic. W ocenie Sądu wynagrodzenie w w/w wysokości nie jest wynagrodzeniem wygórowanym, mając na uwadze zakres obowiązków wykonywanych przez ubezpieczoną. Wskazać również należy, że powierzone ubezpieczonej obowiązki wiązały się z dużą odpowiedzialności za działalność centrum i jego funkcjonowanie, jak również z dużą dyspozycyjnością. Ubezpieczona poświęcała bowiem na pracę znacznie więcej niż osiem godzin dziennie. Pracowała również w soboty i niedziele. Nikt inny poza ubezpieczoną nie wykonywał tak odpowiedzialnej i decyzyjnej pracy u płatnika składek polegającej na kierowaniu całą placówką. Wobec powyższego nie można porównywać, tak jak to uczynił organ rentowy, wynagrodzenia ubezpieczonej z wynagrodzeniami innych pracowników, których pracę E. S. nadzorowała jako przełożony.

Podsumowując, w ocenie Sądu organ rentowy niezasadnie uznał za nieważne postanowienie umowy o pracę dotyczące wysokości wynagrodzenia obowiązującego między stronami od dnia 15.11.2013 r.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku. Zgodnie z wynikiem procesu Sąd na podstawie art. 98 kpc w zw. z § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. z 2013 r. poz.490) zasądził od organu rentowego na rzecz ubezpieczonej kwotę 60 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego. O zwrocie wydatków poniesionych przez zainteresowaną Sąd orzekł na podstawie art.98 w zw. z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2010 r., nr 90, poz.594 ze zm.).