Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

S., dnia 28 października 2015 roku

Sąd Rejonowy w Słupsku, Wydział IX Cywilny

Przewodnicząca: SSR Ewa Reginia-Jurkiewicz

Protokolant: Karolina Gworek

po rozpoznaniu w dniu 15 października 2015 roku w Słupsku

na rozprawie

sprawy z wniosku M. O.

z udziałem L. K. (1), M. K. (1), H. K. (1) i W. L.

o dział spadku i podział majątku wspólnego

postanawia:

I.  ustalić, że w skład spadku po F. K. (1), zmarłym dnia 3.02.2012r. w W., ostatnio stale zamieszkałym w W. i w skład majątku wspólnego F. K. (1) i H. K. (1) wchodził lokal mieszkalny, położony w W. 15A, o powierzchni 66 m kw., składający się z dwóch pokoi, kuchni i łazienki, dla którego Sąd Rejonowy w Słupsku prowadzi KW nr (...) wraz z udziałem w wysokości 1/2 części we własności nieruchomości, na której posadowiony jest budynek obejmujący przedmiotowy lokal oraz we własności części budynku i urządzeń, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali, tj. nieruchomości objętej KW nr (...), o wartości 186.430 zł (sto osiemdziesiąt sześć tysięcy czterysta trzydzieści złotych);

II.  dokonać działu spadku i podziału majątku w ten sposób, że nieruchomość opisaną w pkt I postanowienia, będącą współwłasnością do 23/32 części M. O., do 3/32 części W. L., do 3/32 części L. K. (1) i do 3/32 części M. K. (1) przyznać na wyłączną własność wnioskodawczyni M. O.;

III.  ustanowić na nieruchomości opisanej w pkt I postanowienia na rzecz uczestniczki M. K. (1) nieodpłatną, dożywotnią służebność osobistą, polegającą na nieodpłatnym zamieszkiwaniu przez uczestniczkę w całym lokalu mieszkalnym opisanym w pkt I postanowienia, dostarczaniu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnieniu odpowiedniej pomocy i pielęgnowaniu w chorobie;

IV.  zasądzić od wnioskodawczyni M. O. na rzecz:

1.  uczestniczki W. L. kwotę 17.477,81 zł (siedemnaście tysięcy czterysta siedemdziesiąt siedem 81/100 złotych) tytułem spłaty udziałów,

2.  uczestnika L. K. (1) kwotę 17.477,81 zł (siedemnaście tysięcy czterysta siedemdziesiąt siedem 81/100 złotych) tytułem spłaty udziałów,

płatne w terminie jednego miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia w niniejszej sprawie, z odsetkami ustawowymi w razie nieterminowej zapłaty;

II.  przyznać kuratorowi uczestniczki M. K. (1) – adw. W. K. kwotę 2.952 zł (dwa tysiące dziewięćset pięćdziesiąt dwa złote) tytułem wynagrodzenia;

III.  oddalić wniosek wnioskodawczyni o zasądzenie kosztów postępowania;

IV.  nakazać ściągnąć od wnioskodawczyni M. O. i od uczestniczki W. L. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Słupsku kwoty po 472,43 zł (czterysta siedemdziesiąt dwa 43/100 złote) tytułem kosztów wynagrodzenia biegłej A. D. (1) oraz nakazać ściągnąć od wnioskodawczyni M. O. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Słupsku kwotę 2.952 zł (dwa tysiące dziewięćset pięćdziesiąt dwa złote) tytułem kosztów wynagrodzenia kuratora uczestniczki M. K. (1).

Sygn. akt IX Ns 41/14

UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni M. O. wniosła o dokonanie działu spadku po zmarłym z dnia 3.02.2012r. w W. F. K. (1). Wnioskodawczyni wskazała, że w skład spadku wchodzi udział do 1/2 w lokalu mieszkalnym oznaczonym literą A, objętym wspólnością majątkową H. K. (1) i F. K. (1), stanowiący odrębną nieruchomość, położony w W., dla którego Sąd Rejonowy w Słupsku prowadzi KW nr (...), z którym to lokalem związany jest udział w 1/2 części we własności nieruchomości, na której posadowiony jest budynek obejmujący przedmiotowy lokal oraz we własności części budynku i urządzeń, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali, tj. nieruchomości objętej KW nr (...). Wnioskodawczyni wniosła o przyznanie nieruchomości na jej wyłączną własność za jednoczesną jednorazową spłatą udziałów na rzecz L. K. (2) i W. L. w terminie 1 miesiąca od uprawomocnienia się postanowienia w sprawie. Ponadto wnioskodawczyni wniosła o ustanowienie an rzecz uczestniczki M. K. (1) służebności osobistej mieszkania. Wnioskodawczyni wniosła o zasądzenie kosztów postępowania. W toku postępowania, wobec stanowiska uczestnika L. K. (2), wnioskodawczyni nie wniosła o wydanie przez niego nieruchomości, nie wyrażając przy tym zgody na ustanowienie na jego rzecz służebności mieszkania.

Uczestniczka H. K. (2) nie sprzeciwiła się wnioskowi, podniosła przy tym, że jej wolą jest, aby uczestnik L. K. (2) mógł zamieszkiwać w dalszym ciągu w nieruchomości.

Uczestniczka W. L. wniosła w efekcie o oddalenie wniosku, podnosząc, że zależy jej na pozostaniu we współwłasności, z uwagi na ochronę interesów rodzeństwa, w szczególności L. K. (2). Uczestniczka zakwestionowała wartość nieruchomości wskazaną przez wnioskodawczynię.

Uczestniczka M. K. (2), reprezentowana przez kuratora, nie sprzeciwiła się wnioskowi, wnosząc przy tym o niedokonywanie spłat na rzecz uczestniczki, lecz ustanowienie na jej rzecz służebności osobistej mieszkania z obowiązkiem dostarczania utrzymania, opieki, wyżywienia, ogrzewania.

Uczestnik L. K. (2) wniósł o oddalenie wniosku, podnosząc, że całe życie zamieszkuje w tej nieruchomości i chciałby nadal w niej zamieszkiwać.

Sąd ustalił, co następuje:

W skład majątku wspólnego F. K. (2) i H. K. (2) wchodziła nieruchomość - lokal mieszkalny, położony w W. 15A, o powierzchni 66 m kw., składający się z dwóch pokoi, kuchni i łazienki, dla którego Sąd Rejonowy w Słupsku prowadzi KW nr (...) wraz z udziałem w wysokości 1/2 części we własności nieruchomości, na której posadowiony jest budynek obejmujący przedmiotowy lokal oraz we własności części budynku i urządzeń, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali, tj. nieruchomości objętej KW nr (...), o wartości 186.430 zł (bezsporne, dowód: opinia biegłej A. D. – k. 91).

F. K. (2) zmarł w dniu 3.02.2012r. w W., ostatnio stale zamieszkiwał w W.. Sąd Rejonowy w Słupsku postanowieniem z dnia 22.08.2012r., sygn. akt IX Ns 563/12 stwierdził nabycie spadku po F. K. (3) na rzecz żony H. K. (2) w ¼ części oraz na rzecz dzieci M. O., W. L., L. K. (2) i M. K. (2) po 3/16 części spadku każde z nich (bezsporne, nadto dowód: postanowienie Sadu Rejonowego w Słupsku z dnia 22.08.2012r., sygn. akt IX Ns 563/12 - k. 23 akt IX Ns 563/12).

W skład spadku po F. K. (2) wchodzi: udział do ½ własności opisanej wyżej nieruchomości (bezsporne).

Umową z dnia 4.02.2013r., rep. A nr 74/2013 przed notariuszem w S. B. P. H. K. (2) przeniosła na rzecz swojej córki M. O. cały swój udział wynoszący 20/32 części we własności lokalu mieszkalnego położonego w W. 15A wraz z udziałem w gruncie w zamian za zapewnienie jej dożywotniego utrzymania. M. O. zobowiązała się przy tym do zapewnienia H. K. (2) dożywotniego utrzymania, które polegać ma na nieodpłatnym zamieszkiwaniu przez dożywotniczkę w całym lokalu mieszkalnym stanowiącym przedmiot umowy, dostarczaniu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnienia odpowiedniej pomocy i pielęgnowaniu w chorobie oraz sprawieniu dożywotniczce własnym kosztem pogrzebu odpowiadającego zwyczajom miejscowym (bezsporne, nadto dowód: umowa o dożywocie z dnia 4.02.2013r., rep. A nr 74/2013 – k. 18-20).

W lokalu mieszkalnym położonym w W. 15A przebywa obecnie wnioskodawczyni w czasie kiedy wraca z pracy za granicą. Mieszkają tam również H. K. (2), M. K. (2) i L. K. (2) (bezsporne).

Sąd zważył:

Postępowanie o dział spadku ma charakter kompleksowy, w związku z czym zmierza do załatwienia całokształtu stosunków, jakie powstały między współspadkobiercami (por. uzasadnienie uchw. SN z 25 czerwca 1971r., III CZP 34/71, LexPolonica nr 296435, OSNCP 1972, nr 4, poz. 62). Skutkiem tego założenia jest możliwie pełne zharmonizowanie postępowania o dział spadku z postępowaniem o zniesienie współwłasności, przy czym art. 688 spełnia funkcję klauzuli generalnej, dopełniającej zespolenie obydwu tych postępowań.

W wypadku, gdy w skład spadku wchodzi udział spadkodawcy w majątku objętym małżeńską wspólnością majątkową, do dokonania działu spadku niezbędne jest uprzednie albo jednoczesne z działem spadku, połączone w tym samym postępowaniu, przeprowadzenie podziału majątku wspólnego, chyba że zapadł już prawomocny wyrok rozstrzygający o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o żądaniach zwrotu wydatków, nakładów i innych świadczeń z majątku wspólnego na majątek osobisty lub odwrotnie, albo że częściowy dział spadku nie dotyczy udziału spadkodawcy w majątku wspólnym. W razie stwierdzenia, że w skład spadku wchodzi udział zmarłego w małżeńskim majątku wspólnym, sąd powinien więc wyznaczyć wnioskodawcy stosowny termin do złożenia wniosku o podział majątku wspólnego, a gdy zarządzenie nie zostanie wykonane, postępowanie zawiesić na podstawie art. 177 § 1 pkt 6 w zw. z art. 13 § 2 (por. uchw. SN z 2 marca 1972 r., III CZP 100/71, LexPolonica nr 300995, OSNCP 1972, nr 7-8, poz. 129, z glosą L. Steckiego, OSPiKA 1973, nr 7-8, poz. 149; por. także uzasadnienie uchw. SN z 12 czerwca 1986 r., III CZP 26/86, LexPolonica nr 302045, OSNCP 1987, nr 5-6, poz. 73).

W niniejszej sprawie uczestniczka H. K. (2) przeniosła na rzecz córki, tj. wnioskodawczyni swój udział w majątku wspólnym i majątku spadkowym. Wnioskodawczyni wniosła o dział spadku po zmarłym (wnioskodawczyni i uczestnicy L. K. (2), W. L. i M. K. (2) nabyli swoje udziały w drodze spadkobrania), wniosła również o zniesienie współwłasności (wnioskodawczyni nabyła część udziałów w nieruchomości z mocy umowy dożywocia).

Skład majątku wspólnego i spadkowego nie był pomiędzy stronami sporny, zatem Sąd ustalił, że w skład majątku wspólnego i w skład spadku wchodziła nieruchomość opisana w ustaleniach faktycznych.

W postępowaniu o zniesienie współwłasności sąd, w myśl art. 622 § 1 kpc, powinien dążyć przede wszystkim do tego, aby współwłaściciele uzgodnili sposób podziału rzeczy, tak aby wydane postanowienie odpowiadało ich woli (vide: orz. SN z 23.07.1982r., III CRN 161/82, OSNGP 1/83, poz. 2). Stosownie do art. 622 § 2 kpc jedynie w razie złożenia przez wszystkich współwłaścicieli zgodnego wniosku co do zniesienia współwłasności sąd jest obowiązany wydać postanowienie odpowiadające treści wniosku, jeżeli spełnione zostaną wymagania, o których mowa w art. 621 kpc, a projekt podziału nie sprzeciwia się prawu ani zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych. Przechodząc do rozważań dotyczących działu spadku (połączonego z podziałem majątku wspólnego) stwierdzić należy, że dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy pomiędzy wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców (art. 1037 kc). Do działu spadku odpowiednie zastosowanie mają przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Z żądaniem dokonania działu spadku może wystąpić każdy ze współspadkobierców.

Uczestniczka W. L. wniosła w efekcie o oddalenie wniosku.

Stwierdzić jednakże należy, że żądanie zniesienia współwłasności rzeczy jest jednym z podstawowych uprawnień współwłaścicieli (art. 210 kc). Uprawnienia tego współwłaściciel nie może się ważnie zrzec, ponieważ jest ono niezbywalne (art. 57 § 1 kc). Ma ono tak podstawowy charakter, że współwłaściciel nie może być pozbawiony go na podstawie art. 5 kc ze względu na sprzeciw lub interes innego współwłaściciela. Żądanie zniesienia współwłasności nie może być również oddalone na tej podstawie, że w przekonaniu sądu interes współwłaściciela występującego z takim żądaniem wymaga nieuwzględnienia go. Zauważyć przy tym jednak należy, że art. 210 zd. 2 kc pozwala współwłaścicielom na umowne wyłączenie uprawnienia żądania zniesienia współwłasności na czas nie dłuższy niż pięć lat, z możliwością kolejnego przedłużenia w ostatnim roku przed upływem zastrzeżonego terminu. Art. 210 zd. 2 kc nie wymaga określonej formy dla czynności prawnej wyłączającej uprawnienie do żądania zniesienia współwłasności, co oznacza, że dopuszczalna jest każda forma (tak: Komentarz do art. 210 kc Stanisław Rudnicki Lex Polonica).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że brak było podstaw do oddalenia wniosku z powodu sprzeciwu uczestniczki. Uczestniczka nie wskazywała przy tym, aby strony umownie zniosły możliwość zniesienia współwłasności.

Dokonanie prawidłowego działu spadku wymaga ustalenia składu i wartości przedmiotów spadkowych. Zgodnie z treścią art. 684 kpc skład i wartość spadku ulegającego podziałowi określa sąd. Skład spadku sąd ustala w zasadzie na podstawie wyjaśnień uczestników.

Stan spadku ustalany jest według chwili otwarcia spadku, a jego wartość według cen z chwili dokonania działu. Wartość przedmiotu zniesienia współwłasności ustala się na podstawie cen rynkowych. Gdy uczestnicy zgodnie określają wartość przedmiotów spadkowych, jest to dla sądu wiążące, jednakże w przypadku braku zgody w tym zakresie wartość tę wycenia się na podstawie opinii biegłego. Uczestniczka W. L. zakwestionowała wartość nieruchomości wskazaną przez wnioskodawczynię. Sąd zatem dopuścił w tym zakresie dowód z opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości. Biegła A. D. (1) wyceniła wartość nieruchomości na kwotę 186.430 zł. Opinia biegłej została zakwestionowana przez uczestniczkę W. L..

Biegła w ustosunkowaniu się do zarzutów uczestniczki wskazała, że nie sposób ustalać wartości rynkowej prawa własności nieruchomości lokalowej na prawach do nieruchomości zabudowanych budynkami mieszkalnymi. Ponadto nie określa się odrębnie wartości gruntu w sytuacji nieruchomości zabudowanych i nie wyodrębnia się wartości poszczególnych naniesień przynależnych do nieruchomości lokalowej dla celu wyceny, jakim jest dział spadku. Biegła podkreśliła, że przedmiotem wyceny był lokal mieszkalny znajdujący się w budynku mieszkalnym w zabudowie bliźniaczej. Biegła wyjaśniła ponadto sposób przyjęcia przez nią stopnia zużycia technicznego budynku i wpływ na te wyliczenia dokonywanych remontów i dobudówek. Ponadto biegła wskazała również przyczyny przyjęcia jako dobrej lokalizacji nieruchomości oraz powody przyjęcia nieruchomości do porównania i odrzucenia niektórych transakcji jako nie dających się do porównania z nieruchomością wycenianą. Biegła podkreśliła także, że nie dokonywała określenia wartości nakładów poniesionych na nieruchomość a jedynie dokonywała, w oparciu o dokumenty przedstawione przez wnioskodawczynię, stanu majątku spadkowego na dzień otwarcia spadku.

W ocenie Sądu opinia zasadnicza biegłej jak i pisemna opinia uzupełniająca są jasne i logiczne. Biegła w sposób przekonujący odniosła się do zarzutów uczestniczki W. L., Sąd zatem oparł na opinii biegłej swe ustalenia i przyjął wartość nieruchomości zgodnie z opinią biegłej. Nie było przy tym, w ocenie Sądu, koniecznym powoływanie kolejnego biegłego do wyceny wartości nieruchomości.

Stwierdzić należy, że strony nie pozostawały w sporze, co do składu majątku spadkowego. Strony pozostawały w sporze co do sposobu podziału nieruchomości poprzez przyznanie jej w całości wnioskodawczyni, bowiem zarówno uczestniczka W. L. jak i uczestnik L. K. (1) nie chcieli w efekcie wyjść ze współwłasności – uczestnik chciał mieć możliwość dalszego zamieszkiwania w nieruchomości, zaś uczestniczka chciała zachować swój udział, żadne z nich nie chciało jednakże przyznania im nieruchomości na własność.

Poza okolicznościami przytoczonymi powyżej dodać przy tym należy, że przy zniesieniu współwłasności trzeba mieć na uwadze brzmienie art. 211 kc oraz wzgląd na potrzebę ochrony praw współwłaścicieli, którym prawo współwłasności zapewnia uprawnienie do korzystania z rzeczy wspólnej. Tego prawa przy zniesieniu współwłasności współwłaściciele mogą być pozbawieni jedynie z ważnych powodów. Ponadto, aby ocenić jaki sposób podziału najlepiej odpowiada usprawiedliwionym interesom każdego z uprawnionych rozważenia wymaga ich sytuacja osobista, majątkowa i rodzinna istniejąca w chwili dokonywania podziału (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8.05.2001r., IV CKN 369/00, LEX nr 750009). Sytuacja osobista, rodzinna i majątkowa wnioskodawczyni uprawnia do stwierdzenia, że to jej należy przyznać nieruchomość. Będzie miała możliwość dokonania spłat, mieszka na tej nieruchomości, opiekuje się matką i siostrą. Ponadto uczestnicy L. K. i W. L. nie chcieli przyznania im nieruchomości na własność.

Uczestnik L. K. (2) wniósł o ustanowienie na jego rzecz służebności osobistej mieszkania, czemu sprzeciwiła się zdecydowanie wnioskodawczyni.

W ocenie Sądu, za uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 1971 r. III CZP 12/71, OSNC 1972/1/2 przyjąć należy, że w postanowieniu orzekającym o dziale spadku lub o zniesieniu współwłasności sąd może na zgodny wniosek osób zainteresowanych przyznać należne spłaty w postaci dożywotnich świadczeń w naturze. Przytaczając przy tym również postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21.11.1980r., III CRN 258/80, LEX 8283, stwierdzić należy, że nie jest możliwe ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego w postaci służebności osobistych ani też użytkowania. Możliwość taka istniałaby tylko wówczas, gdyby ustanowienie takiego prawa nastąpiło na zgodny wniosek zainteresowanych stron postępowania sądowego.

W niniejszej sprawie brak było zatem podstaw do ustanowienia służebności osobistej mieszkania na rzecz uczestnika L. K. (2), wobec zdecydowanego sprzeciwu w tym zakresie wnioskodawczyni.

Jednocześnie zasadnym było ustanowienie służebności na rzecz M. K. (1) bowiem zgodę na ustanowienie służebności na rzecz tej uczestniczki wyrażała zarówno sama uczestniczka (reprezentowana przez kuratora) jak i popierała ten wniosek wnioskodawczyni. Sąd ustanowił zatem służebność na rzecz uczestniczki M. K. (2) na zgodny wniosek stron.

Udział wnioskodawczyni w nieruchomości wynosi 23/32 zaś uczestników po 3/32 części. W wyniku podziału majątku wspólnego i działu spadku wnioskodawczyni przypadł składnik masy spadkowej o łącznej wartości 186.430 zł. Wnioskodawczyni zatem zobowiązana jest do spłaty wartości udziałów na rzecz uczestników postępowania, mając na względzie wysokość ich udziałów, do spłaty przez wnioskodawczynię pozostały na rzecz uczestników L. K. (2) i W. L. kwoty po 17.477,81 zł.

Ponieważ powyższe niedopłaty powstały na skutek przyznania poszczególnych składników spadkowych, Sąd stosownie do art. 212 § 2 kc zasądził brakujące kwoty tytułem spłaty wartości udziałów w majątku spadkowym, o czym orzeczono w pkt IV postanowienia, oznaczając termin spełnienia świadczenia.

Uczestniczka M. K. (2) nie otrzymała żadnych spłat swego udziału w nieruchomości z uwagi na ustanowienie na jej rzecz służebności, której wartość była ekwiwalentna z wysokością wartości jej udziału.

W pkt V Sąd przyznał kuratorowi uczestniczki M. K. (1) – adw. W. K. kwotę 2.952 zł tytułem wynagrodzenia.

Przyznając wynagrodzenie kuratorowi za wykonaną pracę Sąd uwzględnił rodzaj sprawy, stopień jej zawiłości i nakład pracy kuratora (art. 9 pkt 3 ustawy z dnia 28.07.2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Wysokość wynagrodzenia została ustalona stosownie do rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, mając na uwadze treść § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 listopada 2013r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. z dnia 9 grudnia 2013 r.), tj., że wysokość wynagrodzenia kuratora ustanowionego dla strony w sprawie cywilnej, zwanego dalej "kuratorem", nie może przekraczać stawek minimalnych przewidzianych przepisami określającymi opłaty za czynności adwokackie, a w przypadku gdy kuratorem jest radca prawny, przepisami określającymi opłaty za czynności radców prawnych. Zgodnie z § 9 pkt 3 rozporządzenia MS z 28.09.2002r. za prowadzenie sprawy o dział spadku wynagrodzenie adwokata wynosi stawkę obliczoną na podstawie § 6 rozporządzenia od wartości udziału spadkowego uczestnika zastępowanego przez adwokata. Udział spadkowy uczestniczki M. K. (2) wynosił 17.477,81 zł. Zgodnie z § 6 pkt 5 rozporządzenia stawka minimalna przy takim udziale wynosi 2.400 zł.

Zgodnie z § 1 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 listopada 2013r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej wynagrodzenie kuratora będącego podatnikiem obowiązanym do rozliczenia podatku od towarów i usług podwyższa się o kwotę podatku od towarów i usług, określoną zgodnie ze stawką tego podatku obowiązującą w dniu orzekania o wynagrodzeniu. Sąd podwyższył zatem wynagrodzenie o obowiązującą w dniu orzekania stawkę podatku VAT w wysokości 23%, co dało kwotę wynagrodzenia w wysokości 2.952 zł.

Rozstrzygając w przedmiocie kosztów Sąd oparł się na obowiązującej w postępowaniu nieprocesowym zasadzie wyrażonej w art. 520 § 1 kpc, zgodnie z którą każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Zasada ta oznacza, że uczestnika obciążają koszty tej czynności, której sam dokonał, jak i czynności podjętej w jego interesie. Koszty poniesione przez uczestników, związane z ich udziałem w sprawie, nie podlegają wzajemnemu rozliczeniu (zwrotowi). Zasada ujęta w art. 520 § 1 kpc jest nienaruszalna w sytuacji, w której uczestnicy są w równym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania lub – mimo braku tej równości – ich interesy są wspólne. W pozostałych wypadkach sąd może od tej zasady odstąpić i orzec według dyrektyw określonych w § 2 lub 3 art. 520 kpc.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego utorował sobie drogę trafny pogląd, że w sprawach tzw. działowych (o zniesienie współwłasności, o dział spadku oraz podział majątku wspólnego po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej) nie zachodzi przewidziana w art. 520 § 2 i 3 sprzeczność interesów tych uczestników, którzy domagają się podziału, niezależnie od tego, jaki sposób podziału postulują i jakie wnioski składają w tym względzie. Nie budzi wątpliwości, że stan współwłasności (wspólności praw) ma charakter tymczasowy, w związku z czym każdy współwłaściciel ma prawo - jeżeli nie zostało ono umownie wyłączone - żądania zniesienia tego stanu (por. art. 210 i 1035 k.c. oraz art. 46 k.r.o.). Prawo to - jego wielkość, moc i skuteczność - nie zależy od wielkości udziału, zakresu posiadania rzeczy wspólnej, rozmiaru roszczeń z tytułu spłat i dopłat etc.; nie można czynić takich rozróżnień, ponieważ nie czyni ich także prawo materialne, w związku z czym każdy współwłaściciel może domagać się „wyjścia” ze stanu wspólności w sposób, jaki uzna za stosowny oraz dla niego najkorzystniejszy. Interesy osób domagających się uwzględnienia wniosku w postępowaniu o zniesienie współwłasności (dział spadku, podział majątku wspólnego) są zatem wspólne i niesprzeczne (tak: Komentarz do art. 520 kpc Tadeusza Erecińskiego Lex Polonica).

Na koszty niniejszego postępowania składają się: opłata od wniosku, wynagrodzenie pełnomocnika wnioskodawczyni i uczestniczki oraz opłaty skarbowe od pełnomocnictw, koszty opinii biegłej A. D. oraz koszt wynagrodzenia ustanowionego przez Sąd kuratora dla uczestniczki M. K. (2). Wskazać należy, iż koszty te związane były zarówno z czynnościami dokonanymi przez wnioskodawczynię (złożeniem wniosku o dział spadku) jak i przez uczestniczkę – W. L. (zakwestionowanie wartości nieruchomości), a zatem zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 520 § 1 kpc obciążają one wnioskodawczynię i uczestniczkę, te osoby, które je poniosły i te osoby w związku z działaniami których podejmowano w sprawie czynności. Jednocześnie, w ocenie Sądu, nie zaszły przypadki uzasadniające odstąpienie od powyższej zasady. W postępowaniu, w którym sąd wzywa do udziału w sprawie wszystkich zainteresowanych, uzasadnione jest obciążenie kosztami tego uczestnika, który przez swe oświadczenie lub nieuzasadnione wnioski spowoduje dodatkowe koszty lub zwłokę w rozstrzygnięciu sprawy albo też przez swoje zachowanie da wyraz swemu stanowisku sprzecznemu z wnioskami i interesem innych uczestników i w ten sposób uzyska charakter ich „przeciwnika” i „strony przegrywającej” (tak powołany wyżej: Komentarz do art. 520 kpc Tadeusza Erecińskiego Lex Polonica).

Stwierdzić należy, że wnioskodawczyni i uczestniczka W. L. swoim stanowiskiem (brak porozumienia co do wartości nieruchomości) spowodowali dodatkowe koszty postępowania w postaci wynagrodzenia biegłej powołanej do wyceny wartości nieruchomości. Nie można w niniejszej sprawie ocenić jednak, aby którakolwiek ze stron pozostawała w pozycji strony przegrywającej. Dlatego wnioskodawczyni, która miała obowiązek ponieść koszty opłaty sądowej, uiściła zaliczkę na poczet wynagrodzenia biegłej w wysokości 500 zł i wynagrodzenie pełnomocnika oraz uczestniczka W. L., która poniosła koszty pełnomocnika i koszt zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłej w wysokości 500 zł, nie uzyskują zwrotu wydanych kwot, ale i nie są obowiązane do zwracania kosztów drugiej strony. Jeżeli sąd uzna, że w konkretnej sprawie - mimo wniosku któregokolwiek z uczestników - nie ma podstaw do odstępstwa od zasady określonej w art. 520 § 1 kpc, powinien wniosek ten oddalić w postanowieniu co do istoty sprawy kończącym postępowanie, o czym zatem Sąd orzekł w pkt VI postanowienia.

Wzgląd na powyższe uzasadniał również rozdzielenie pomiędzy wnioskodawczynią i uczestniczką W. L. kosztów związanych z wynagrodzeniem biegłej A. D. oraz zasądzenie od wnioskodawczyni i uczestniczki kosztów wynagrodzenia biegłej po połowie (wynagrodzenie biegłej łącznie – 1.944,86 zł, zaliczki wnioskodawczyni i uczestniczki po 500 zł, pozostała kwota w wysokości 944,86 zł została wypłacona ze Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w Słupsku, zatem 944,86 : 2 daje kwotę 472,43 zł od wnioskodawczyni i od uczestniczki). Sąd przy tym odstąpił od obciążania pozostałych uczestników kosztami postępowania, mając na uwadze, że swoim zachowaniem nie spowodowali dodatkowych kosztów postępowania związanych z udziałem biegłej. Jednocześnie mając na uwadze to, iż dla rozstrzygnięcia niniejszego postępowania koniecznym było ustanowienie kuratora dla uczestniczki M. K. (2), a postępowanie wszczęto na wniosek M. O., koszty wynagrodzenia kuratora winny obciążać wnioskodawczynię w całości.

Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł jak w pkt VII postanowienia.