Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 czerwca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie :

Przewodniczący SSO Piotr Leń

Protokolant Rozalia Kłos

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2015 r. w Kaliszu

odwołania T. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 17 listopada 2014 r. Nr (...)

w sprawie T. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o emeryturę

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.z dnia 17 listopada 2014 r. znak (...)w ten sposób, że przyznaje odwołującemu prawo do emerytury dla pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych od dnia (...).

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 listopada 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.odmówił T. M.prawa do emerytury, wskazując, że na dzień 1 stycznia 1999 r. udowodnił łącznie 24 lata, 2 miesiące i 26 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 22 lata, 3 m-ce i 5 dni pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze. Do ogólnego stażu pracy nie uwzględnił zainteresowanemu okresu pracy w gospodarstwie M. M., od dnia 31 sierpnia 1970 r. do dnia 1 czerwca 1974 r.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł T. M. domagając się jej zmiany i przyznania wnioskowanego świadczenia, wnosząc jednocześnie o zaliczenie dalszych okresów składkowych, od dnia 6 kwietnia 1977r. do dnia 1 maja 1977r., 31 marca 1985 r. oraz od dnia 1 kwietnia 1985r. do dnia 11 czerwca 1985 r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podnosząc, że nie dał wiary zeznaniom świadków odnośnie pracy odwołującego w gospodarstwie rolnym M. M.. ZUS Oddział w O.wskazał, że odwołujący uczył się w tym czasie w Technikum Zawodowym w O., a odwołujący sam przyznał, iż prace w gospodarstwie zajmowały mu około 2-3 godzin dziennie. Ponadto powierzchnia gospodarstwa rolnego wynosiła 14,14 ha i zamieszkiwały w nim także inne osoby dorosłe. Organ rentowy nie zaliczył odwołującemu do stażu pracy okresu od dnia 6 kwietnia 1977r. do 1 maja 1977 r., ponieważ nie została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne, dnia 31 marca 1985 r. z uwagi na to, iż T. M.przebywał na urlopie bezpłatnym oraz okresu od dnia 1 kwietnia 1985r. do dnia 11 czerwca 1985 r., albowiem odwołujący korzystał w tym czasie z bezpłatnych dni wolnych od pracy, za pracę w godzinach nadliczbowych wykonywaną za granicą.

Sąd ustalił co następuje:

Odwołujący T. M.urodził się (...)roku. (bezsporne).

Odwołujący w roku 1970 zamieszkiwał wraz z rodzicami i pięciorgiem rodzeństwa, w gospodarstwie rolnym babci - M. M., która do roku 1975 była jego właścicielką. Gospodarstwo znajdowało się we wsi S.nr (...), jego powierzchnia wynosiła 14,14 ha. T. M.był tam zameldowany na pobyt stały od dnia 24 sierpnia 1954r. do dnia 24 kwietnia 1990 r.

(dowód: zaświadczenie Starosty (...), zaświadczenie Urzędu Gminy w O. – akta rentowe)

T. M.dnia 1 czerwca 1974 r. ukończył naukę w Technikum Mechaniczno – Elektrycznym w O.w zawodzie technika o specjalności elektromechanika.

(dowód: świadectwo dojrzałości – akta rentowe)

W okresie od 31 sierpnia 1970 r. do dnia 1 czerwca 1974 r. odwołujący pracował w gospodarstwie swojej babci, M. M.. T. M. rozpoczynał zajęcia szkolne rano, kończył je w godzinach około 14 -16. W gospodarstwie pracował po południu, po powrocie ze szkoły. Odwołujący był najstarszym z rodzeństwa. W gospodarstwie pracował wraz z ojcem oraz matką, która dodatkowo zajmowała się wychowywaniem młodszego rodzeństwa oraz prowadzeniem gospodarstwa domowego. Nieraz w pracy na gospodarstwie pomagała im siostra odwołującego - L.. Odwołujący uczestniczył w wieczornym oprzątku zwierząt, sprzątaniu obornika oraz w pracach polowych. Zimą T. M. pracował w obejściu po około 2-3 godziny. Latem odwołujący podejmował się prac zajmujących co najmniej 5 godzin dziennie. W wakacje powyższe czynności wykonywał przez całe dni. Średnio T. M. w gospodarstwie pracował po około 4 godziny dziennie. Rodzice odwołującego posiadali około 20 sztuk bydła, około 40 sztuk trzody oraz 2 konie. W latach 1975 – 1977 T. M. pełnił służbę wojskową. Wnioskodawca pomagał rodzicom w pracy na gospodarstwie również po podjęciu zatrudnienia. Wyprowadził się z domu rodzinnego w roku 1990. Ziemię po rodzicach odziedziczył brat odwołującego, który zmarł. Obecnie zamieszkuje tam siostrzeniec odwołującego.

(dowód: zeznania świadka K. M. oraz A. M. z dnia 20 marca 2015r. – zapis na elektronicznym nośniku – k. 11. zeznania świadka L. G., J. M. oraz odwołującego T. M. z dnia 29 maja 2015r. – zapis na elektronicznym nośniku – k. 27)

W okresie od dnia 1 lipca 1974 r. do dnia 31 października 2002 r. odwołujący był zatrudniony w (...) S.A. z/s w P., na stanowisku elektromontera - w tym w okresach od 1 lipca 1974 do 29 kwietnia 1975r., 2 maja 1977 r. do 30 marca 1985r., od 12 czerwca 1985 do 12 sierpnia 1992, od 23 sierpnia 1992 do dnia 15 października 1995 r. oraz od 21 października 1995 r. do dnia 31 grudnia 1998 r., w szczególnych warunkach. Od dnia 1 stycznia 2003 r. do dnia 31 października 2005 r. pracował jako monter urządzeń aparatury pomiarowo – regulacyjnej i urządzeń systemów mikroprocesorowych w (...) Sp. z o.o. z/s w O. Następnie w (...) sp. z o.o. z/s w O., w okresie od dnia 2 stycznia 2007 r. do dnia 31 października 2011 r., w charakterze elektromontera. Od dnia 24 kwietnia 2012r. do dnia 30 czerwca 2012 r. został zatrudniony na podstawie umowy zlecenie w (...) sp. z o.o. z/s w O. Dalej T. M. podjął zatrudnienie w (...) – Centrum Sp. z o.o. z/s w O. W okresie od 1 lipca 2012r. do 30 kwietnia 2013r. pracował tam jako elektromonter. Od dnia 1 maja 2013 r. do chwili obecnej pracuje w (...) Sp. z o.o. z/.s w O.

( dowód: świadectwa pracy – akta rentowe).

Odwołujący legitymuje się wymaganym 15-letnim stażem pracy w szczególnych warunkach. Nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(bezsporne)

T. M. poza okresem pracy w gospodarstwie rolnym, na dzień 1 stycznia 1999 r. wykazał 24 lata, 2 miesiące i 26 dni okresów ubezpieczenia, składkowych i nieskładkowych.

W dniu 29 lipca 2014 r. złożył wniosek o emeryturę .

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wskazanych wyżej dowodów z dokumentów oraz w oparciu o zeznania odwołującego i świadków : K. M., A. M., L. G., J. M., które uznał za wiarygodne. Sąd dokonując ustaleń faktycznych co do kwestionowanego przez organ rentowy okresu uzupełniającego pracy w gospodarstwie rolnym, oparł się przede wszystkim na zeznaniach zawnioskowanych przez odwołującego świadków. W sprawie nie ujawniły się żadne okoliczności, które podważałyby wiarygodność ich zeznań. Te są zaś spójne ze zgromadzonym, pozostałym materiałem dowodowym. Zeznania świadków są zgodne co do faktów dotyczących wielkości i profilu gospodarstwa, pracy odwołującego i jego sytuacji rodzinnej. Świadkowie K. M., A. M. oraz J. M.. jako sąsiedzi odwołującego, posiadali szczegółowe dane dotyczące funkcjonowania gospodarstwa oraz charakteru pracy, jaką w tym gospodarstwie świadczył odwołujący. Byli oni bezpośrednimi świadkami jego podejmowanej tam aktywności. W sytuacji życiowej T. M. bardzo dobrze orientowała się również siostra - L. G., która zamieszkiwała razem z nim, w interesującym dla sprawy okresie czasu.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2015 poz. 748 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego art. 32, jeżeli w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy tj. 1 stycznia 1999 roku osiągnęli:

1.  okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, wymaganych w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn oraz

2.  okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 tej ustawy tj. co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

Emerytura ta przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego, albo złożenia wniosku o przekazaniu środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym za pośrednictwem Zakładu na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z art. 32 ust. 1 cytowanej ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionym w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w niższym wieku emerytalnym niż określona w art. 27 ust. 2 i 3. Stosownie do treści art. 32 ust. 2 przytoczonej ustawy, dla celów ustalenia uprawnień do emerytury w obniżonym wieku, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości, lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Szczegółowe warunki uzyskania dochodzonego świadczenia reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43, ze zmianami). Zgodnie z treścią § 1 ust. 1 tego rozporządzenia stosuje się je do pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w jego § 4 – 15, oraz w wykazach stanowiących załącznik do rozporządzenia.

Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu, są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku (§ 2 ust. 1 powołanego rozporządzenia). Okresy pracy w powyższych okolicznościach stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§ 2 ust. 2 cytowanego rozporządzenia). Według § 3 cytowanego rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia”, uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Zaś w myśl § 4 ust. 1 rozporządzenia pracownik, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W rozpoznawanej sprawie istotnym stało się ustalenie czy należy zaliczyć do stażu pracy odwołującego okres, w którym wykonywał on prace w gospodarstwie rolnym swojej babki, M. M., który to okres byłby wystarczający do udowodnienia 25- letniego okresu składkowego i nieskładkowego i tym samym spełnienia podstawowego warunku uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury na podstawie powołanych wyżej przepisów.

Odwołujący na dzień 1 stycznia 1999 r. udowodnił 24 lata 2 miesiące i 26 dni okresów składkowych i nieskładkowych, których ZUS nie kwestionował.

T. M. wnosił o zaliczenie okresu pracy wykonywanej w gospodarstwie rolnym babki, M. M., od dnia 31 sierpnia 1970 r. do dnia 1 czerwca 1974r.

Zgodnie z treścią art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również okresy pracy przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Okresy pracy w gospodarstwie rolnym, o których mowa w art. 10 cytowanej ustawy służą wyłącznie do uzupełnienia brakującego okresu ubezpieczenia (składkowego i nieskładkowego) wymaganego do nabycia emerytury lub renty z systemu powszechnego, co oznacza, że przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych okresy pracy rolniczej bierze się pod uwagę dopiero po uwzględnieniu wszystkich udokumentowanych okresów składkowych i nieskładkowych.

Przesłanką zaliczenia do okresów składkowych okresu pracy w gospodarstwie rolnym jest wymiar czasu pracy, za który uważa się co najmniej połowę pełnego wymiaru czasu pracy. ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2011 roku, sygn. akt II UK 305./10, publ. LEX nr 852557).

Za domownika zgodnie z art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.U. z 2015 poz. 704 ze zm.) rozumie się osobę bliską rolnikowi, która:

a)ukończyła 16 lat,

b)pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie,

c)stale pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy;

Stała praca w gospodarstwie rolnym nie polega na codziennym wykonywaniu czynności rolniczych, co ze względu na rozmiar gospodarstwa lub rodzaj produkcji rolnej może nie być w pewnych okresach konieczne, lecz polega na gotowości do wykonania pracy rolniczej, jeżeli sytuacja tego wymaga. Dlatego wymogiem jest zamieszkiwanie w pobliżu gospodarstwa rolnego, co zapewnia dyspozycyjność osoby pracującej w gospodarstwie. ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lipca 2001 r. II UKN 466/00, OSNPUSiSP 2003, nr 7, poz. 186).

Analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego wskazuje, iż odwołujący w spornym okresie zamieszkiwał wraz z rodzicami i rodzeństwem w gospodarstwie rolnym stanowiącym własność M. M.. T. M. pracował w gospodarnie rolnym w wymiarze co najmniej połowy pełnego wymiaru czasu pracy. Powierzchnia gospodarstwa wynosiła 14,14 ha, w jego skład wchodziła liczna trzoda oraz bydło. Na tak dużym obszarze gospodarstwa pracował ojciec odwołującego, matka, na której również spoczywał obowiązek wychowania dzieci oraz prowadzenia domu. Oczywistym zatem było, że odwołujący jako najstarszy z rodzeństwa angażowany był do wykonywania codziennych czynności związanych z jego prowadzeniem. Zaznaczyć także należy, że mimo, iż odwołujący uczęszczał w tym czasie do technikum, to nie uniemożliwiało mu to świadczenia pracy w gospodarstwie w niepełnym wymiarze czasu pracy, albowiem odległość od miejsca zamieszkania do miejscowości, w którym znajdowała się szkoła, wynosiła zaledwie 10 km.

Uwzględniając powyższe uznał Sąd, że odwołujący w toku postępowania dowodowego przeprowadzonego przed sądem wykazał okres pracy w gospodarstwie rolnym, wystarczający do uzupełnienia, w myśl cytowanych wyżej przepisów, ogólnego okresu składkowego i nieskładkowego. Tym samym spełnił odwołujący warunek w postaci 25 – letniego okresu składkowego i nieskładkowego.

Wskazać należy, iż na dzień 1 stycznia 1999 r. odwołujący wykazał wymagany okres 15 lat pracy w warunkach szczególnych, oraz wymagany 25-letni okres składkowy i nieskładkowy, ma ukończone 60 lat, nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego. W związku z tym spełnił wszystkie, ustawowe warunki wymagane dla przyznania prawa do wcześniejszej emerytury dla pracowników wykonujących pracę w warunkach szczególnych i o szczególnym charakterze. Na podstawie art. 129 ust. 1 cytowanej wyżej ustawy o emeryturach i rentach FUS, emeryturę odwołującemu należało przyznać od dnia(...) r. tj od dnia ukończenie 60 roku życia.

W tym stanie rzeczy zaskarżona decyzja, zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., podlegała zmianie, o czym orzeczono w sentencji wyroku.