Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 listopada 2015 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 listopada 2015 r. w S.

sprawy E. G. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o zwrot nienależnie pobranych świadczeń

na skutek odwołania E. G. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 9 lutego 2015 roku znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustala iż brak jest podstaw do pomniejszenia wysokości ustalonej w decyzji kwoty wypłaty zawieszonej emerytury w wysokości 19889,31 zł (dziewiętnastu tysięcy ośmiuset osiemdziesięciu dziewięciu złotych i trzydziestu jeden groszy) wraz z naliczonymi odsetkami w kwocie 4067,78 zł (czterech tysięcy sześćdziesięciu siedmiu złotych i siedemdziesięciu ośmiu groszy) oraz z wyrównaniem za okres od 22 listopada 2012 roku do 30 listopada 2012 roku w kwocie 703,98 zł (siedmiuset trzech złotych i dziewięćdziesięciu ośmiu groszy) o jakąkolwiek kwotę z tytułu nienależnie pobranych świadczeń za rok 2011, w tym w szczególności o ustaloną przez organ rentowy kwotę 15734,55 zł (piętnastu tysięcy siedmiuset trzydziestu czterech złotych i pięćdziesięciu pięciu groszy).

UZASADNIENIE

Decyzją z 9 lutego 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S., działając w oparciu o przepisy ustawy z dnia 13 grudnia 2013r. o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od dnia 1 października 2011r. do dnia 21 listopada 2012r., dokonał wypłaty zawieszonej a należnej E. G. (1) z mocy wskazanej ustawy emerytury. W decyzji wskazano, iż kwota wypłaty emerytury zawieszonej w okresie od dnia 1 października 2011r. do dnia 21 listopada 2012r. wynosi 19889,31 zł oraz, że naliczone zostały do niej odsetki w wysokości 4067,78 złotych. Wyjaśniono zarazem, że wskazane kwoty, wraz z przysługującym wyrównaniem za okres od 22 listopada do 30 listopada 2012r. w kwocie 703,98 złotych, zostały pomniejszone o kwoty nienależnie pobranych świadczeń. Wskazano nadto, że przy ustalaniu kwoty zawieszonej emerytury uwzględniono jej rozliczenie w związku z osiąganiem przychodów w latach 2011 i 2012, przedstawiając sposób tego rozliczenia w załącznikach do decyzji.

W załączniku nr 1 organ rentowy przedstawił sposób miesięcznego rozliczenia świadczeń E. G. (1) należnych za rok 2011, ustalając że przychód osiągnięty w poszczególnych miesiącach tego roku (tj. od stycznia do października 2011 roku) uzasadniał zmniejszenie lub zawieszenie świadczenia łącznie o 15734,55 złotych. Z uwagi na powyższe organ rentowy stwierdził, że ubezpieczona jest zobowiązana do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 1.01.2011r. do 30.09.2011r. w kwocie 15734,55 złotych, która to kwota zostanie jej potrącona z ogólnej kwoty wyrównania emerytury, natomiast nienależne świadczenia za okres od 1.10.2011r. do 31.12.2011r. zostaną uwzględnione przy ustalaniu kwoty zawieszonej emerytury za okres od 1.10.2011r. do 21.11.2011r.

Z kolei w załączniku nr 2 do decyzji organ rentowy przedstawił sposób rozliczenia emerytury E. G. w związku z osiąganiem przez nią przychodu w roku 2012. Organ rentowy stwierdził, że po wyrażeniu zgody na potrącenie wpłaty na FUS z kwoty wyrównania przychód osiągnięty przez E. G. w poszczególnych miesiącach roku 2012 (wyliczenie w załączniku ograniczało się wyłącznie do pierwszych trzech miesięcy tego roku) uzasadniał zawieszenie lub zmniejszenie emerytury lub wypłatę świadczenia w pełnej wysokości. Z ostatecznego rozliczenia wynikało natomiast, że organ rentowy dokona zwrotu na rzecz E. G. kwoty 1818,81 zł.

E. G. (1) odwołała się od powyższej decyzji, żądając „wypłacenia bezprawnie potrąconych kwot”. Zakwestionowała możliwość dokonania przez organ rentowy wymienionych w decyzji potrąceń, powołując się na zastrzeżenia zgłoszone już wcześniej w piśmie z dnia 20 stycznia 2014 roku. Zwróciła też uwagę na toczący się inny proces sądowy, zwracając uwagę na celowość wstrzymania się przez organ rentowy z wydaniem decyzji do czasu zakończenia poprzedniego procesu.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, wskazując iż podstawę dokonanych w zaskarżonej decyzji potrąceń stanowił przepis art. 5 ustawy z dnia 13 grudnia 2013r. Zwrócił też uwagę, że rozliczenia dokonał za okres do 31 marca 2012r., bo w kwietniu 2013r. E. G. osiągnęła wiek 60 lat. Wskazał nadto, że ubezpieczona była pouczana o możliwości dokonania dobrowolnej wpłaty na FUS, przy czym na jej wniosek termin na dokonanie takiej wpłaty był wielokrotnie przesuwany.

Na rozprawie w dniu 12 listopada 2015r. pełnomocnik ubezpieczonej oświadczył, że złożone przez E. G. odwołanie dotyczy wyłącznie potrąceń dokonanych z tytułu nienależnie pobranych świadczeń za rok 2011, nie zaś za rok 2012.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

E. G. (1), urodzona w dniu (...), od 5 kwietnia 2007 roku ma przyznane prawo do emerytury (decyzją (...) Oddział w S. z 25 maja 2007 roku). Zarówno w dacie przyznania emerytury, jak i w kolejnych latach ubezpieczona była przy tym zatrudniona na podstawie umowy o pracę jako nauczycielka w Szkole Podstawowej nr (...) w S., o czym organ rentowy był poinformowany. Z uwagi na nierozwiązanie przez ubezpieczoną stosunku pracy wypłata świadczenia była zawieszona.

Niesporne, a nadto dowód: decyzja z 25.05.2007r. – k. 46-47 pl. VI akt ZUS O/S. dot. E. G..

Decyzją z 6 lipca 2009r. organ rentowy ponownie ustalił wysokość oraz wznowił wypłatę należnej ubezpieczonej emerytury.

Dowód: decyzja z 6.07.2009r. – k. 65 pl. VI akt ZUS O/S. dot. E. G..

Decyzje o przyznaniu E. G. (1) prawa do emerytury i następnie o wznowieniu jej wypłaty były wydawane na zwykłych, stosowanych przez ZUS w takich przypadkach, drukach. Na ich odwrocie zamieszczono standardowe pouczenia o szeregu okoliczności mających wpływ na prawo do emerytury. M.in. w punkcie VI. wskazano, iż „ prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu albo świadczenia te ulegają zmniejszeniu w razie osiągania przychodu z tytułu zatrudnienia, służby lub innej pracy zarobkowej albo prowadzenia pozarolniczej działalności (...). Za przychód emerytów i rencistów prowadzących pozarolniczą działalność uważa się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne – jednak kwotę nie niższą niż 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.” Pouczenia identycznej treści zamieszczano także na odwrocie kolejnych doręczanych E. G. decyzji w sprawie zmiany wysokości przysługującego jej świadczenia emerytalnego.

Dowody: decyzje ZUS – w pliku VI akt emerytalnych E. G..

Od czasu wznowienia wypłaty świadczenia E. G. (1) co kwartał składała w ZUS wniosek o zaliczenie do stażu jej pracy dalszego okresu zatrudnienia w szkole. Do wniosków każdorazowo dołączała wystawiane jej przez SP 12 w S. zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, w których pracodawca wyliczał okresy korzystania przez nią ze zwolnień lekarskich oraz podawał wysokość uzyskanego w danym kwartale wynagrodzenia.

Dowód: wniosek z 15.12.2009r. z załącznikami – k. 68-70, pl. VI akt ZUS oraz kolejne karty w tym pliku.

W dniu 13 stycznia 2010r. E. G. złożyła w ZUS wypełniony przez siebie druk ZUS Rw-73 („Oświadczenie emeryta-rencisty o zamiarze osiągania lub nieosiągania przychodu”). Spośród szeregu zamieszczonych tam pozycji zakreśliła te, z których wynikało, że oświadcza iż osiąga przychód z tytułu pracy wykonywanej w ramach stosunku pracy oraz, że jej zamiarem jest osiąganie przychodu w wysokości powodującej zmniejszenie świadczenia – od 1.02.2010r.

Dowód: oświadczenie E. G. z 13.01.2010r. – k. 74, pl. VI akt ZUS O/S. dot. E. G..

Z uwagi na treść powyższego oświadczenia E. G. w dniu 26 stycznia 2010r. organ rentowy wydał decyzję, którą zmniejszył – od 1 lutego 2010r. - wysokość pobieranej przez E. G. emerytury o kwotę maksymalnego zmniejszenia z powodu osiągania przychodu powyżej 70% przeciętnego wynagrodzenia.

Dowód: decyzja z 26.01.2010r. – k. 78, pl. VI akt ZUS O/S. dot. E. G..

W dniu 17 lutego 2010r. do organu rentowego wpłynęło wystawione przez SP nr 12 w S. zaświadczenie o zatrudnieniu E. G. i wysokości jej wynagrodzenia uzyskanego w okresie od maja do grudnia 2009r.

Dowód: zaświadczenie z 15.02.2010r. – k. 80, pl. VI akt ZUS O/S. dot. E. G..

Organ rentowy dokonał niezwłocznego rozliczenia świadczenia emerytalnego ubezpieczonej za rok 2009. W jego wyniku w dniu 25 marca 2010r. wydał decyzję, którą ustalił, że łączny przychód osiągnięty przez E. G. w okresie od 1 maja 2009r. do 31 grudnia 2009r. uzasadniał zmniejszenie łącznej kwoty świadczenia o kwotę maksymalnego zmniejszenia, tj. o 3736,72 złotych. Jednocześnie zobowiązano E. G. do zwrotu takiej kwoty jako nienależnie pobranej.

Dowód: decyzja z 26.03.2010r. – k. 86, pl. VI akt ZUS O/S. dot. E. G..

Po otrzymaniu powyższej decyzji, w dniu 27 kwietnia 2010r. E. G. (1) złożyła w ZUS wniosek o rozłożenie na pięć rat kwoty 3736,72 złotych. We wniosku opisała swoją sytuację rodzinną i materialną; dołączyła także do niego wypełnione przez siebie „oświadczenie o stanie rodzinnym i majątkowym oraz o sytuacji materialnej” (na druku ZUS Rw-14). W oświadczeniu tym wskazała m.in., że: pracuje zarobkowo, a jej wynagrodzenie wynosi 3900 złotych brutto; posiada dochód z innych źródeł – w tym zakresie wskazała, iż prowadzi działalność gospodarczą – firma (...), a dochód z tego tytułu wynosi 1500 złotych. Opisała też swoją sytuację rodzinną.

Dowód: wniosek z 27.04.2010r. z załącznikami – k. 102-104, pl. VI akt ZUS O/S. dot. E. G..

Zaświadczenia o wysokości wynagrodzenia uzyskiwanego w roku 2010 z tytułu zatrudnienia w Szkole Podstawowej nr (...) w S. E. G. (1) składała w ZUS kolejno w dniach:

- 31.03.2010r. – zaświadczenie dot. wysokości przychodu w okresie od stycznia do marca 2010r.,

- 1.07.2010r. – zaświadczenie dot. wysokości przychodu w okresie od kwietnia do czerwca 2010r.,

- 5.10.2010r. – zaświadczenie dot. wysokości przychodu w okresie od lipca do września 2010r.,

- 7.01.2011r. – zaświadczenie dot. wysokości przychodu w okresie od października do grudnia 2010r.

Dowody: zaświadczenia o wysokości przychodu w roku 2010 – k. 94, 122, 152, 164 pl. VI akt ZUS O/S. dot. E. G..

Łączna wysokość przychodu uzyskanego przez E. G. (1) w roku 2010 z tytułu zatrudnienia w Szkole Podstawowej nr (...) w S. wyniosła:

- w styczniu 2010r. – 3.581,98 złotych,

- w lutym 2010r. – 4.021,50 złotych z tytułu wynagrodzenia oraz 4.077,34 złotych z tytułu dodatkowego wynagrodzenia rocznego,

- w marcu 2010r. – 4.614,64 złotych,

- w kwietniu 2010r. – 3.882,16 złotych,

- w maju 2010r. – 4.440,24 złotych,

- w czerwcu 2010r. – 4.230,96 złotych,

- w lipcu 2010r. – 3.951,14 złotych plus zasiłek chorobowy w wysokości 441,80 złotych,

- w sierpniu 2010r. – 4.499,34 złotych,

- we wrześniu 2010r. – 3.620 złotych,

- w październiku 2010r. – 4.089,32 złotych z tytułu wynagrodzenia oraz 300 złotych z tytułu nagrody dyrektora,

- w listopadzie 2010r. – 3.906,52 złotych,

- w grudniu 2010r. – 3.648,40 złotych.

Dowód: zaświadczenie o wynagrodzeniu E. G. z 20.09.2012r. – k. 210, pl. VI akt ZUS O/S. dot. E. G..

W dniu 31 marca 2011r. organ rentowy, przy użyciu swojego programu informatycznego (...), dokonał wstępnego rozliczenia świadczenia ubezpieczonej za rok 2010. Do systemu wprowadzono zarówno dane wynikające ze składanych na bieżąco zaświadczeń o zarobkach ubezpieczonej uzyskanych z tytułu zatrudnienia w SP nr 12 w S. (przyjęto, że dochody z tego tytułu wyniosły łącznie 52.863,58 złotych), jak i uwzględniono przychód (w wynikającej z obowiązujących w tym zakresie przepisów stałej wysokości po 1887,60 złotych miesięcznie) z tytułu prowadzenia przez E. G. działalności gospodarczej pod firmą (...) (w łącznej kwocie 22.651,20 złotych).

Dowód: wydruk z systemu informatycznego (...) (data wczytania: 31.03.2011r.) – k. 204, pl. VI akt ZUS O/S. dot. E. G..

Przez kolejne miesiące organ rentowy nie podejmował wobec E. G. żadnych działań zmierzających do rozliczenia pobieranej przez nią w roku 2010 emerytury.

Niesporne.

W dniu 24 stycznia 2011r. E. G. złożyła w ZUS wypełniony przez siebie druk ZUS Rw-73 („Oświadczenie emeryta-rencisty o zamiarze osiągania lub nieosiągania przychodu”). Spośród szeregu zamieszczonych tam pozycji zakreśliła te, z których wynikało, że oświadcza iż osiąga przychód z tytułu pracy wykonywanej w ramach stosunku pracy oraz, że jej zamiarem jest osiąganie przychodu w wysokości powodującej zmniejszenie świadczenia.

Dowód: oświadczenie E. G. z 22.01.2011r. – k. 174, pl. VI akt ZUS O/S. dot. E. G..

Organ rentowy nie wydał żadnej decyzji w związku ze złożeniem przez E. G. takiego oświadczenia.

Niesporne.

Zaświadczenia o wysokości wynagrodzenia uzyskiwanego w roku 2011 z tytułu zatrudnienia w Szkole Podstawowej nr (...) w S., z jednoczesnymi wnioskami o zaliczenie kolejnych okresów zatrudnienia do jej stażu emerytalnego, E. G. (1) składała w ZUS kolejno w dniach:

- 8.04.2011r. – zaświadczenie dot. wysokości przychodu w okresie od stycznia do marca 2011r.,

- 22.07.2011r. – zaświadczenie dot. wysokości przychodu w okresie od kwietnia do czerwca 2011r.

Dowody: zaświadczenia o wysokości przychodu w roku 2010 – k. 178, 184 pl. VI akt ZUS O/S. dot. E. G..

Łączna wysokość przychodu uzyskanego przez E. G. (1) w roku 2010 z tytułu zatrudnienia w Szkole Podstawowej nr (...) w S. wyniosła:

- w styczniu 2011r. – 4.067,88 złotych,

- w lutym 2011r. – 4.438,58 złotych z tytułu wynagrodzenia oraz 4.121,33 złotych z tytułu dodatkowego wynagrodzenia rocznego,

- w marcu 2011r. – 4.115,92 złotych,

- w kwietniu 2011r. – 4.115,92 złotych,

- w maju 2011r. – 3.817,36 złotych,

- w czerwcu 2011r. – 3.721,12 złotych,

- w lipcu 2011r. – 4.005,78 złotych,

- w sierpniu 2011r. – 3.930,86 złotych,

- we wrześniu 2011r. – 3.988,51 złotych,

- w październiku 2011r. – 4.014,23 złotych z tytułu wynagrodzenia oraz 280 złotych z tytułu nagrody dyrektora,

- w listopadzie 2011r. – 4.028,44 złotych,

- w grudniu 2011r. – 4.068,37 złotych.

Dowody:

- zaświadczenia o wysokości przychodu w roku 2011 – k. 178, 184 pl. VI akt ZUS O/S. dot. E. G.;

- zaświadczenie o wynagrodzeniu E. G. z 20.09.2012r. – k. 210, pl. VI akt ZUS O/S. dot. E. G..

W dniu 12 października 2011r. organ rentowy wydał decyzję o wstrzymaniu wypłaty przysługującej E. G. emerytury w oparciu o przepis art. 28 ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych.

Dowód: decyzja z 12.10.2011r. – k. 190, pl. VI akt ZUS O/S. dot. E. G..

Ubezpieczona odwołała się od powyższej decyzji, jednak jej odwołanie zostało prawomocnie oddalone przez sąd.

Niesporne.

W dniu 23 sierpnia 2012r. ZUS O/S. wysłał do E. G. pismo zatytułowane „zawiadomienie”, w którym wskazał, że nie otrzymał dotąd zaświadczenia o wysokości przychodów uzyskanych z tytułu wykonywania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, podlegających obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. W związku z powyższym zobowiązał ubezpieczoną do nadesłania w terminie 14 dni od daty otrzymania zawiadomienia zaświadczenia, wystawionego przez płatnika składek, o wysokości przychodów podlegających rozliczeniu, uzyskanych w roku 2010 oraz w okresie od 1 stycznia do 30 września 2011r.

Dowód: zawiadomienie z 23.08.2012r. – k. 203, pl. VI akt ZUS O/S. dot. E. G..

W odpowiedzi na to wezwanie E. G. (1) złożyła w dniu 10 września 2012r. oświadczenie, że w roku 2010 poza przychodem z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej uzyskiwała przychody wyłącznie z tytułu zatrudnienia w Szkole Podstawowej nr (...) w S.. Wskazała też, że nie opłacała składek na ubezpieczenie społeczne przez cały 2010 rok, a gdyby je opłacała, robiłaby to od najniższej podstawy wymiaru składki.

Analogiczne oświadczenie i w tej samej dacie ubezpieczona złożyła odnośnie roku 2011r.

Do oświadczeń ubezpieczona dołączyła kolejne zaświadczenie o zarobkach wystawione przez SP nr 12 w S., obejmujące szczegółowe rozpisanie wysokości jej przychodów ze stosunku pracy uzyskanych przez nią w poszczególnych miesiącach okresu od stycznia 2010r. do grudnia 2011r.

Dowód: oświadczenia E. G. z 10.09.2012r. wraz z załącznikami – k. 205-208, pl. VI akt ZUS O/S. dot. E. G..

Pismem z 17 września 2012r. organ rentowy wystąpił do Szkoły Podstawowej nr (...) w S. z prośbą o wyjaśnienie różnicy pomiędzy kwotami przychodów ubezpieczonej wykazanymi w wystawionym E. G. zaświadczeniu z 10.09.2012r., a przychodami wykazanymi w składanej do ZUS dokumentacji rozliczeniowej.

Dowód: pismo ZUS z 17.09.2012r. – k. 209, pl. VI akt ZUS O/S. dot. E. G..

W odpowiedzi na powyższe pismo dyrektor Szkoły Podstawowej nr (...) w S. przesłała do ZUS poprawioną informację o przychodach E. G. w latach 2010 i 2011. Pismo wpłynęło do organu rentowego w dniu 2 października 2012r.

Dowód: pismo Szkoły Podstawowej nr (...) w S. z 20.09.2012r. – k. 210, pl. VI akt ZUS O/S. dot. E. G..

W dniu 9 listopada 2012r. organ rentowy sporządził skierowany do E. G. dokument zatytułowany: „zawiadomienie o miesięcznym rozliczeniu emerytury” (druk ZUS T-37c). W dokumencie zamieszczono zestawienie przedstawiające skutki osiągnięcia przez ubezpieczoną w roku 2011, w okresie od stycznia do września, przychodu i niedokonania dobrowolnej wpłaty na FUS. Wskazano, że łączna kwota nienależnie pobranych świadczeń w roku 2011 wynosi: w przypadku niedokonania wpłaty na FUS – 15.734,55 złotych, w przypadku dokonania takiej wpłaty – 3.390,76 złotych. W punkcie IV. zawiadomienia poinformowano, że jeśli ubezpieczona dokona wpłaty na FUS kwoty 8.610,27 złotych, Oddział ZUS wyda decyzję rozliczającą świadczenie, w której ustali nienależnie pobrane świadczenie w kwocie 3.390,76 złotych. W punkcie V. poinformowano z kolei, jeżeli ubezpieczona nie dokona wpłaty na FUS w terminie do 10.12.2012r., Oddział ZUS wyda decyzję rozliczającą świadczenie, w której ustali nienależnie pobrane świadczenia w kwocie 15.734,55.

Zawiadomienie nie zawierało pouczenia o możliwości odwołania się do sądu i nie miało znamion decyzji administracyjnej.

Dowody:

- zawiadomienie z 9.11.2011r. – k. 226 pl. VI akt ZUS O/S. dot. E. G.;

- oświadczenie pełnomocnik organu rentowego złożone przed Sądem Okręgowym w Szczecinie na rozprawie w dniu 29.04.2015r. w sprawie o sygn. akt VI U 1546/14 – k. 86 akt tej sprawy.

W dniu 7 grudnia 2012r. ubezpieczona złożyła w organie rentowym dwa analogiczne pisma, w których zwróciła się z prośbą o wyjaśnienie dokonanego przez ZUS rozliczenia jej emerytury za lata 2010 i 2011. Odnośnie do roku 2011 zwróciła uwagę, że wprawdzie organ rentowy wyliczył jej przychody w okresie od stycznia do września na kwotę 58.461,86 złotych, to jednak z uwagi na jej olbrzymie problemy finansowe w roku 2011 jest przekonana, że jej rzeczywiste dochody były znacznie niższe.

Dowód: pisma E. G. z 4.12.2012r. – k. 238-239 akt ZUS O/S. dot. E. G..

Powyższe pisma organ rentowy pozostawił bez jakiejkolwiek odpowiedzi aż do dnia 20 września 2013r., kiedy to sporządził datowane na ten dzień pismo, w którym stwierdził że dokonane przezeń rozliczenia przychodu za lata 2010 i 2011 są prawidłowe. W treści pisma wskazano, że „prosi się o dokonanie wpłaty na FUS w terminie 14 dni od daty otrzymania niniejszego pisma – jeżeli w w/w terminie nie zostanie dokonana dobrowolna wpłata na FUS Zakład przyjmie faktyczny przychód uzyskany w poszczególnych miesiącach roku kalendarzowego oraz wyda decyzję w sprawie ustalenia nienależnie pobranych świadczeń.

Dowód: pismo ZUS z 20.09.2013r. – k. 47, pl. VII akt ZUS O/S. dot. E. G..

W dniu 7 października 2013r. E. G. złożyła kolejne pismo, w którym wskazała że w jej ocenie rozliczenie jej przychodu powinno zostać dokonane w inny sposób. Zwróciła w nim uwagę m.in. na fakt że prowadzona przez nią w roku 2010 działalność gospodarcza przyniosła stratę.

Dowód: pismo E. G. z 6.10.2013r. z załącznikami – k. 48-51, pl. VII akt ZUS O/S. dot. E. G..

W kolejnych miesiącach miała miejsca dalsza wymiana pism między ubezpieczoną a organem rentowym, zakończona wydaniem w dniu 13 stycznia 2014r. decyzji dotyczącej zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za rok 2010.

Dowody: pisma w pliku VII akt ZUS O/S. dot. E. G. – k. 52 i następne.

Od powyższej decyzji E. G. (1) odwołała się do sądu. Postępowanie toczyło się pod sygnaturą akt VI U 1546/14 i zakończyło się wydaniem wyroku zmieniającego decyzję z dnia 13 lutego 2014r. poprzez ustalenie, iż E. G. (1) nie jest zobowiązana do zwrotu organowi rentowemu jakiejkolwiek kwoty z tytułu nienależnie pobranych świadczeń emerytalnych za rok 2010. Wyrok ten uprawomocnił się.

Dowody: dokumenty w aktach Sądu Okręgowego w Szczecinie, sygn. akt VI U 1546/14, w szczególności wyrok z uzasadnieniem – k. 88, 92-98 akt.

W dniu 5 grudnia 2012r. E. G. złożyła w ZUS wniosek o wypłatę wstrzymanej emerytury, z powołaniem się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012r.

Dowód: wniosek z 5.12.2012r. – k. 229, pl. VI akt ZUS O/S. dot. E. G..

Wniosek ten został rozpoznany przez organ rentowy poprzez wydanie w dniu 28 stycznia 2013r. decyzji wznawiającej wypłatę należnej E. G. emerytury od 1 grudnia 2012r., tj. od miesiąca, w którym złożono wniosek.

Dowód: decyzja z 28.01.2013r. – k. 237, pl. VI akt ZUS O/S. dot. E. G..

Wszystkie powyższe decyzje i rozstrzygnięcia dotyczyły przysługującego E. G. prawa do emerytury o symbolu (...).

Niesporne.

W dniu 20 grudnia 2012r. E. G. złożyła w organie rentowym wniosek o przyznanie jej prawa do emerytury po osiągnięciu 60 roku życia. Wniosek ten został rozpoznany poprzez wydanie w dniu 24 kwietnia 2013r. decyzji o przyznaniu ubezpieczonej prawa do emerytury o symbolu (...), obliczonej zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej. Wypłatę nowego świadczenia jednak zawieszono z uwagi na fakt, że było ono niższe od dotychczas wypłacanej emerytury.

Dowód: decyzja z 24.04.2013r. – k. 18, pl. VII akt ZUS O/S. dot. E. G..

W dniu 1 sierpnia 2014r. E. G. (1) złożyła w ZUS O/S. wniosek „ o wypłatę zaległych świadczeń wraz z odsetkami na podstawie ustawy z dnia 13 grudnia 2013r. o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od dnia 1 października 2011r. do dnia 21 listopada 2012r., która ukazała się w Dzienniku Ustaw dnia 4 lutego 2014 roku, pozycja 169.”

Dowód: wniosek z 30.07.2014r. – k. 1, pl. VIII akt ZUS O/S. dot. E. G..

Po otrzymaniu powyższego wniosku organ rentowy zwracał się z prośbą do pracodawcy E. G. dotyczącą wyjaśnienia wysokości faktycznie uzyskanego przez E. G. przychodu w okresie od 1 października 2011r. do 31 grudnia 2011r. oraz od 1 stycznia 2012r. do 31 marca 2012r. Nie prowadzono natomiast żadnego postępowania wyjaśniającego dotyczącego przychodów E. G. za okres od 1 stycznia do 30 września 2011r.

Niesporne, a nadto dowody: dokumenty w pliku VIII akt ZUS O/S. dot. E. G., k. 2-17.

W dniu 25 września 2014r. organ rentowy sporządził i wysłał do E. G. pismo zatytułowane „ zawiadomienie o miesięcznym rozliczeniu emerytury”. W piśmie tym wskazano, że „ w celu ustalenia kwoty wypłaty zawieszonej emerytury, organ rentowy zobowiązany jest do jej rozliczenia w związku z osiąganiem przez Panią przychodu w okresie, za który przysługuje ta wypłata”. Dalej wyjaśniono, że organ rentowy „ dokonał miesięcznego rozliczenia emerytury w związku z przychodem osiągniętym w poszczególnych miesiącach w roku 2011 – w okresie od 01.01.2011r. do 31.12.2011r.” oraz, że łączna kwota nienależnie pobranych świadczeń w roku 2011 od 01.01.2011r. do 31.12.2011r. w przypadku niedokonania dobrowolnej wpłaty na FUS wynosi 15734,55 zł, zaś w przypadku dokonania dobrowolnej wpłaty na FUS w wysokości 9.622,63 zł wynosi 1618,77 złotych, przy czym obie kwoty „ zostaną potrącone z przysługującego wyrównania za rok 2012.” Na dokonanie dobrowolnej wpłaty na FUS zakreślono E. G. termin do 20.10.2014r.

Analogiczne zawiadomienie wystosowano do ubezpieczonej w tej samej dacie odnośnie do roku 2012r.

Dowód: zawiadomienia z 25.09.2014r. – k. 18, 21 pl. VIII akt ZUS O/S. dot. E. G..

E. G. (1) ostatecznie wyraziła zgodę na dokonanie dobrowolnej wpłaty na FUS wyłącznie co do roku 2012.

Niesporne.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się uzasadnione.

Zgodnie z treścią przepisu art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2015 r., poz. 748 z późn. zm., dalej jako: ustawa emerytalna), prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu, na zasadach określonych w ust. 3-8 oraz w art. 105, w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust. 2 oraz z tytułu służby wymienionej w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6. W ustępie 1a tego przepisu sprecyzowano przy tym, iż dla emerytów i rencistów prowadzących pozarolniczą działalność za przychód, o którym mowa w ust. 1, przyjmuje się przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych. Z kolei w ustępie 7 określono, że prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba, ulega zawieszeniu w razie osiągania przychodu w kwocie wyższej niż 130 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, zaś w ustępie 8 – iż w razie osiągania przychodu w kwocie przekraczającej 70 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy, ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, nie wyżej jednak niż 130 % tej kwoty, świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, która dla emerytury wynosi 24 % zwaloryzowanej kwoty bazowej obowiązującej przy ostatniej waloryzacji w 1998 r.

Wysokość podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą określana jest stosownie do normy przepisu art. 18 ust. 8 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity obowiązujący w dacie wydania zaskarżonej decyzji: Dz.U. z 2013r., poz. 1442 z późn. zm.). W przepisie tym mowa jest mianowicie o tym, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe takich ubezpieczonych stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60 % prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku.

Ponadto, zgodnie z przepisem art. 138 ust. 1 omawianej ustawy, osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu. Za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu ust. 1 uważa się przy tym świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania, ewentualnie (punkt 2) - świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenia (ust. 2). W ustępie piątym wskazanego przepisu zamieszczono odrębną i specjalną regulację odnoszącą się do kwot nienależnie pobranych świadczeń w związku z osiągnięciem przychodów, o których mowa w art. 104 ust. 1. Zgodnie z nią świadczenia te podlegają zwrotowi za okres nie dłuższy niż 1 rok kalendarzowy poprzedzający rok, w którym wydano decyzję o rozliczeniu świadczenia, jeżeli osoba pobierająca to świadczenie powiadomiła organ rentowy o osiągnięciu przychod u, w pozostałych zaś przypadkach - za okres nie dłuższy niż 3 lata kalendarzowe poprzedzające rok wydania tej decyzji.

W niniejszej sprawie poza sporem pozostawał fakt prowadzenia przez ubezpieczoną w roku 2011 pozarolniczej działalności gospodarczej, a także to, iż w owym roku pozostawała ona w stosunku pracy, uzyskując z tego tytułu dochody w wysokości wynikającej ze znajdujących się w aktach ZUS informacjach zakładu pracy. Koniecznym było jednak rozstrzygnięcie najpierw o tym czy wysokość osiągniętych przez E. G. przychodów w rzeczywistości czyniła pobrane przez nią w roku 2011 świadczenia emerytalne nienależnymi, a jeśli tak – czy miała ona obowiązek ich zwrotu. W dalszej kolejności należało natomiast ocenić sytuację ubezpieczonej w świetle treści przepisów ustawy z dnia 13 grudnia 2013r. o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od dnia 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012 r. (Dz.U. z 2014r., poz. 169). Mające znaczenie w sprawie przepisy tej ustawy zostaną przywołane później.

W ocenie sądu orzekającego w niniejszej sprawie jedyną kwestią niebudzącą wątpliwości była sama zasada odpowiedzialności odwołującej się. Niewątpliwie prowadziła ona bowiem w spornym czasie pozarolniczą działalność gospodarczą, a w takiej sytuacji – zgodnie z przywołanymi na wstępie przepisami – przyjmuje się fikcję prawną uzyskiwania przychodu w wysokości równej co najmniej 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych na dany rok kalendarzowy. W tej sytuacji nie miała w zasadzie znaczenia wysokość rzeczywiście uzyskiwanego przez E. G. przychodu z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Należy też dostrzec, iż odwołująca się została w ogólny (ale w ocenie sądu w realiach niniejszej sprawy wystarczający) sposób pouczona przez organ emerytalny o zasadach ustalania wysokości owego przychodu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Powyższe ustalenie było jednak niewystarczające, by orzec o istnieniu po stronie E. G. obowiązku zwrotu nienależnie pobranych świadczeń.

Zaskarżona w niniejszej sprawie decyzja, rozliczająca świadczenia E. G. za rok 2011 została wydana dopiero w dniu 9 lutego 2015r., a więc dotyczyła okresu wcześniejszego niż jeden rok kalendarzowy poprzedzający rok jej wydania. W tej sytuacji, w myśl regulacji z art. 138 ust. 5 in fine ustawy emerytalnej, organ rentowy mógłby więc skutecznie dochodzić zwrotu świadczenia jako nienależnie pobranego tylko wtedy, gdyby wykazał, iż E. G. (1) nie powiadomiła go o osiągnięciu przychodu. W ocenie sądu taka sytuacja nie miała jednak w niniejszej sprawie miejsca.

Jak bowiem wynika z całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, E. G. (1) najpóźniej w dniu 27 kwietnia 2010r. poinformowała organ rentowy o tym, że prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą. O tym zaś, że ubezpieczona pozostaje w stosunku pracy, osiągając z tego tytułu wynagrodzenie w określonej wysokości, organ rentowy wiedział od samego początku, tj. od daty przyznania E. G. prawa do emerytury (wypłata świadczenia była zresztą właśnie z tego powodu zawieszona).

Jeśli chodzi o przychody uzyskiwane przez ubezpieczoną z tytułu pozostawania w stosunku pracy, trzeba wskazać, iż ubezpieczona w roku 2011 dwukrotnie (w dniach 8 kwietnia i 22 lipca 2011r.) składała w ZUS O/S. wnioski o przeliczenie wysokości należnej jej emerytury w związku z kontynuowaniem zatrudnienia; do wniosków tych załączała każdorazowo wystawiane przez pracodawcę zaświadczenia zawierające informacje o uzyskanym przez siebie w danym okresie przychodzie. Dokumenty te dotyczyły przy tym wynagrodzeń E. G. w pierwszym półroczu 2011 roku, tj. w miesiącach od stycznia do czerwca. Z kolei informację o zarobkach uzyskanych w oparciu o umowę o pracę w okresie od lipca do grudnia 2011r. E. G. złożyła w organie rentowym w dniu 10 września 2012r., odpowiadając na skierowane doń wezwanie do ich złożenia.

Jeśli chodzi natomiast o prowadzoną przez ubezpieczoną pozarolniczą działalność gospodarczą (pod firmą (...)), E. G. przekazała organowi rentowemu informacje o jej prowadzeniu w dniu 27 kwietnia 2010r., kiedy to złożyła wniosek o rozłożenie na raty ustalonej przez ZUS kwoty nienależnie pobranego przez nią świadczenia emerytalnego za rok 2009r. W datowanym na dzień 23 kwietnia 2010r. piśmie (stanowiącym obecnie k. 102 pliku VI akt emerytalnych E. G.) wyraźnie wskazała, iż taką działalność prowadzi; wypełniła także wówczas stosowany przez ZUS druk ZUS Rw-14 („Oświadczenie o stanie rodzinnym i majątkowym oraz o sytuacji materialnej”), w którym zakreśliła i wypełniła punkt 3., składając tym samym oświadczenie o treści: „ Posiadam dochód z innych źródeł – prowadzenia działalności gospodarczej, w kwocie 1500 złotych – działalność gospodarcza – firma (...). Organ rentowy przyjął powyższe dane do wiadomości, skoro pismem z 12 maja 2010r. poinformował E. G. o uwzględnieniu jej wniosku. Co więcej, jak wynika ze znajdującego się w aktach emerytalnych ubezpieczonej wydruku z systemu (...), pracownik ZUS O/S. w dniu 31 marca 2011r. dokonał wstępnego rozliczenia świadczenia emerytalnego ubezpieczonej za rok 2010. Na potrzeby dokonania takiego rozliczenia wprowadził do systemu zarówno dane wynikające z faktu, iż E. G. uzyskiwała dochody ze stosunku pracy, jak i z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej pod firmą (...) (wydruk stanowi kartę 204 w pliku VI akt emerytalnych ubezpieczonej). Takiego samego wstępnego rozliczenia pracownik ZUS dokonał także w przypadku świadczeń należnych E. G. za okres od stycznia do września 2011 roku (wydruk stanowi karty 220-224 pliku VI akt ZUS). Powyższe świadczy więc wyraźnie i jednoznacznie o tym, że E. G. nie tylko nie zatajała faktu prowadzenia przez siebie działalności gospodarczej, ale i w sposób jasny i wystarczający informowała organ emerytalny o jej prowadzeniu, przy czym zrobiła to w terminie umożliwiającym organowi rentowemu dokonanie prawidłowego rozliczenia jej świadczenia. Skoro zaś – jak wykazano wyżej – wysokość faktycznych przychodów z tytułu prowadzenia takiej działalności jest obojętna o tyle, że i tak przyjmuje się fikcję prawną uzyskiwania przychodu w co najmniej minimalnej określonej przepisami wysokości, koniecznym było uznanie, że informując o prowadzeniu działalności, E. G. automatycznie poinformowała o zamiarze uzyskania przychodu w rozumieniu art. 104 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Sąd Okręgowy w Szczecinie w pełni podziela przy tym pogląd wyrażony przez Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 19 lutego 2008 r., wydanym w sprawie o sygn. akt III AUa 641/07, w którym to ów sąd uznał, że złożenie w wydziale składek ZUS druku zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego w związku z rozpoczęciem prowadzenia działalności gospodarczej spełnia wymóg zawiadomienia organu rentowego o zajściu okoliczności, o których mowa w art. 138 ust. 4 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Sąd Apelacyjny w Katowicach zauważył przy tym trafnie, że to Oddział ZUS, a nie jego wydział (czy – jak w realiach niniejszej sprawy – poszczególne referaty w inspektoracie), funkcjonuje jako terenowa jednostka organizacyjna, a ubezpieczony nie musi mieć wiedzy o braku między wydziałami danego Oddziału ZUS stosownej komunikacji. W niniejszej sprawie ubezpieczona nie tylko powiadomiła zaś ogólnie organ rentowy o prowadzeniu przez siebie działalności gospodarczej, ale i skierowała owo zawiadomienie do właściwej komórki, skoro pismo z 23.04.2010r. złożyła do wydziału zajmującego się jej sprawami emerytalnymi, a nie sprawami opłacania składek z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Zdaniem sądu koniecznym było więc przyjęcie, że ubezpieczona uczyniła wszystko, co w takiej sytuacji uczynić powinna, a błąd popełniła nie ona, lecz pracownicy ZUS-u, którzy z nieznanych przyczyn nie dokonali niezwłocznego (jeszcze w roku 2012) rozliczenia świadczenia emerytalnego ubezpieczonej za rok 2011. Należy bowiem zwrócić uwagę, że już w dniu 9 listopada 2012r. (k. 226, plik VI akt ZUS) organ rentowy sporządził i wysłał do E. G. pisemne zawiadomienie o miesięcznym rozliczeniu emerytury, w którym wyliczył kwotę nienależnie pobranych przez nią w związku z osiąganiem przychodu świadczeń na kwotę 15.734,55 złotych, a więc na sumę identyczną jak wyliczoną w zaskarżonej obecnie decyzji z 9 lutego 2015 roku.

W tej sytuacji, w roku 2015 organ rentowy na gruncie przepisów ustawy emerytalnej nie mógł zasadnie żądać od E. G. zwrotu wypłaconego jej nienależnie świadczenia emerytalnego za rok 2011.

Wobec powyższego koniecznym stało się zbadanie czy uprawnienia takiego nie przyznały Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych przepisy ustawy epizodycznej, w oparciu o które naliczono i przyznano E. G. zaskarżoną decyzją wyrównanie świadczenia wraz z odsetkami, tj. wspomnianej już wyżej ustawy z dnia 13 grudnia 2013r. o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od dnia 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012 r. (Dz.U. z 2014r., poz. 169, dalej jako: ustawa epizodyczna).

Jak wskazano w art. 1 tejże ustawy, określiła ona „ zasady ustalenia i wypłaty emerytury, do której prawo zostało zawieszone na podstawie art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726, z 2011 r. Nr 291, poz. 1707 oraz z 2012 r. poz. 1285) w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440, 1717 i 1734), zwanej dalej "ustawą o emeryturach i rentach z FUS", w okresie od dnia 1 października 2011 r. do dnia 21 listopada 2012 r.”

W art. 2 ustawy wskazano, iż „ emerytura, o której mowa w art. 1, zwana dalej "zawieszoną emeryturą", przysługuje emerytowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) nabył prawo do emerytury przed dniem 1 stycznia 2011 r.;

2) jego prawo do emerytury zostało zawieszone na podstawie przepisów określonych w art. 1 w związku z kontynuowaniem przez niego po dniu 30 września 2011 r. zatrudnienia bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury.”

Dalej, w art. 4 ustawy wskazano, że (ustęp 1) „ w celu obliczenia kwoty zawieszonej emerytury sumuje się emerytury w wysokości, w jakiej przysługiwałyby w okresie, o którym mowa w art. 1, z uwzględnieniem ich waloryzacji”, a nadto, że (ust. 2) „ kwota zawieszonej emerytury, obliczona w sposób określony w ust. 1, przysługuje wraz z odsetkami ustalonymi w wysokości odsetek ustawowych, określonej przepisami prawa cywilnego” oraz, że (ust. 3) „ odsetki, o których mowa w ust. 2, przysługują do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.”

Wreszcie, w najistotniejszym dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie przepisie art. 5 ustawy wskazano, iż „ emerytowi, który do dnia 31 października 2011 r. nie osiągnął wieku emerytalnego - 60 lat dla kobiet albo 65 lat dla mężczyzn - kwotę zawieszonej emerytury, o której mowa w art. 4, ustala się po rozliczeniu emerytury za lata 2011 i 2012 na zasadach określonych w przepisach art. 104 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.”

Powyższe regulacje ustawowe organ rentowy zinterpretował w taki sposób, iż uznał, że pozwalają mu one na ponowne rozliczenie świadczenia emerytalnego E. G. (1) za cały rok 2011, mimo iż wypłata dotyczyła wyłącznie świadczenia zawieszonego za okres od 1 października 2011 roku. Co za tym idzie, organ rentowy wypłacając ubezpieczonej świadczenie należne za okres od 1 października 2011r. do 21 listopada 2012r., potrącił z niego nienależnie pobrane (w związku z wysokością uzyskiwanego przychodu) świadczenia za okres od 1 stycznia do 30 września 2011 roku.

Powyższą interpretację należało uznać za całkowicie błędną.

Po pierwsze, trzeba zwrócić uwagę, iż skoro omawiana ustawa epizodyczna wyraźnie w swoim artykule 1 oraz nawet w samym swoim tytule określiła, że ma zastosowanie do emerytur, do których prawo zostało zawieszone, niemożliwym było uznanie, że może odnosić się ona także do wypłaty świadczeń, do których prawo nie zostało zawieszone, tj. świadczeń za okresy przed 1 października 2011 roku oraz po 21 listopada 2012 roku.

Po drugie, nie można stracić z pola widzenia faktu, iż omawiana ustawa została uchwalona na skutek przyjęcia w zasadzie bez poprawek projektu, któremu w Sejmie VII kadencji nadano numer druku sejmowego nr 1907. W projekcie tym art. 5 ustawy brzmiał identycznie z przepisem, który został uchwalony. W uzasadnieniu tego projektu wskazano – odnośnie do tego właśnie artykułu – iż „ ponieważ regulacja zawarta w art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS dotyczy zarówno osób, którym przyznano tzw. wcześniejszą emeryturę, jak i osób, które uzyskały prawo do emerytury uzależnione od osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego (w okresie, za który przysługuje wypłata zawieszonej emerytury, był to wiek 60 lat - kobieta, 65 lat - mężczyzna), w projekcie uregulowana została kwestia obliczenia kwoty zawieszonej emerytury na zasadach wynikających z art. 104 tej ustawy (art. 5 projektu ustawy). Zgodnie z tym przepisem emerytury przysługujące osobom, które nie ukończyły powszechnego wieku emerytalnego, podlegają zmniejszeniu lub zawieszeniu w przypadku osiągania przychodów w wysokości określonej tymi przepisami. W celu prawidłowego ustalenia kwoty zawieszonej emerytury, a więc kwoty, jaką otrzymałyby te osoby, gdyby nie były objęte niekonstytucyjną regulacją wynikającą z art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, konieczne jest rozliczenie tych emerytur za okres, którego dotyczy ta wypłata .” (podkreślenie własne).

W ocenie sądu także więc z uzasadnienia tego projektu wynika jasno, iż rozliczenie wypłacanych w oparciu o ustawę epizodyczną emerytur w związku z wysokością osiąganego przychodu może dotyczyć wyłącznie rozliczenia za okres, którego dotyczy wypłata, a więc w niniejszej sprawie za okres od 1 października do 31 grudnia 2011 roku. Taka interpretacja jest bowiem jedyną logiczną – jeśli ustawa dotyczy świadczeń za ściśle określony czas, nie jest możliwym przyjęcie, że niejako „przy okazji” organ rentowy może dokonywać rozliczenia świadczeń za inny okres, chociażby był on okresem bezpośrednio wcześniejszym lub bezpośrednio późniejszym.

Po trzecie wreszcie, wszelkie wątpliwości muszą zostać rozwiane, gdy prześledzi się cały tok prac nad omawianą ustawą. W tym miejscu trzeba przypomnieć, iż jej uchwalenie zostało niejako wymuszone przez Trybunał Konstytucyjny, który w dniu 13 listopada 2012 r., w sprawie o sygn. akt. K 2/12, wydał wyrok, którym uznał za niezgodny z art. 2 Konstytucji RP przepis art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726, z późn. zm.) w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, z późn. zm.), w zakresie, w jakim znajdował on zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed dniem 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. W związku z treścią tego wyroku w roku 2013 podjęto prace zmierzające do uchylenia skutków obowiązywania niekonstytucyjnej regulacji.

Jako pierwszy (przebieg procesu legislacyjnego oraz sam projekt dostępne pod następującym linkiem: http://legislacja.rcl.gov.pl/projekt (...)katalog (...)# (...)) został przygotowany przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej projekt datowany na 27 czerwca 2013 roku.

Projekt ten w artykułach 1-4 zawierał uregulowania w zasadzie identyczne z tymi, które ostatecznie zostały uchwalone w ustawie z 13 listopada 2013 roku. Istotna różnica dotyczyła natomiast treści art. 5, który pierwotnie miał mieć następujące brzmienie:

„ ust. 1: Emerytowi, który do dnia 30 września 2011r. nie osiągnął wieku emerytalnego – 60 lat dla kobiet albo 65 lat dla mężczyzn, kwotę wypłaty ustala się po rozliczeniu emerytury na zasadach określonych w przepisach art. 104 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Ust. 2: Rozliczenie emerytury dotyczy okresu od dnia 1 stycznia 2011 roku do dnia 31 grudnia 2011 roku oraz od dnia 1 stycznia 2012 roku do dnia 31 grudnia 2012 roku, przy czym okres ten podlega skróceniu do miesiąca, poprzedzającego miesiąc, w którym emeryt osiągnął wiek emerytalny, wskazany w ust. 1.

Ust. 3: Rozliczenia emerytury, o którym mowa w ust. 2, dokonuje się również w przypadku, gdy emerytura została już wcześniej rozliczona z tytułu przychodu osiągniętego w części wskazanych okresów, przy czym przy ponownym rozliczeniu emerytury uwzględnia się kwoty emerytur, które – w wyniku poprzedniego rozliczenia – organ rentowy zwrócił emerytowi lub które stanowiły świadczenia nienależnie pobrane.

Ust. 4: Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio w przypadku, gdy w okresie od dnia 1 października 2011r. do dnia 21 listopada 2012r. emeryt pobierał rentę z tytułu niezdolności do pracy lub rentę rodzinną, które podlegały rozliczeniu z tytułu osiągania przychodu.

Ust. 5: Z kwoty wypłaty organ rentowy potrąca kwotę, wynikającą z rozliczenia emerytury z tytułu osiągania przychodów, ustaloną zgodnie z ust. 1-4.”

W omawianym zakresie w uzasadnieniu wskazanego projektu, na stronie 5 uzasadnienia wyjaśniono ponadto, że „ ponieważ regulacja zawarta w art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS dotyczy zarówno osób, którym przyznano tzw. wcześniejszą emeryturę, jak i osób, które uzyskały prawo do emerytury uzależnione od osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego (…), w projekcie uregulowana została kwestia obliczenia kwoty zawieszonej emerytury na zasadach wynikających z art. 104 tej ustawy (art. 5 projektu). Zgodnie z tym przepisem, emerytury pobierane przez osoby, które nie ukończyły powszechnego wieku emerytalnego, podlegają zmniejszeniu lub zawieszeniu w przypadku osiągania przychodów w wysokości określonej tymi przepisami. Zasadność ponownego rozliczenia przychodu uzyskanego w latach 2011 i 2012 wynika z faktu, iż wskutek wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012r. sygn. akt K 2/12 i rozpatrzenia złożonych przez emerytów wniosków o wznowienie postępowania w trybie art. 145a k.p.a. oraz art. 401 ¹ k.p.c. zostały uchylone decyzje o zawieszeniu prawa do emerytury od dnia 1 października 2011r., stanowiące podstawę do rozliczenia przychodu uzyskanego w 2011r. za skrócony okres (od dnia 1 stycznia do dnia 30 września 2011r.) oraz do nierozliczania przychodu za okres od dnia 1 stycznia do dnia 21 listopada 2012r.).”

W ocenie sądu treść tak pierwotnie projektowanej regulacji, jak i uzasadnienia do tego projektu tym bardziej nie pozostawia wątpliwości co do tego, że ustawodawca w uchwalonej ostatecznie ustawie odstąpił od pierwotnego zamiaru umożliwienia organowi rentowemu ponownego rozliczenia świadczeń za cały rok 2011. Jak bowiem wynika z elementarnych zasad wykładni prawa, zmiana literalnego brzmienia przepisu musi być interpretowana jako zmiana jego treści. Niewątpliwie więc, gdyby uchwalono przepis art. 5 ustawy epizodycznej w jego pierwotnie projektowanym brzmieniu (wynikającym z projektu z 27 czerwca 2013 roku), zaskarżona decyzja – ponownie rozliczająca świadczenie emerytalne E. G. za cały rok 2011 w związku z uzyskanym przez nią przychodem – musiałaby zostać uznana za prawidłową. Skoro jednak uchwalono przepis w innym brzmieniu, wyraźnie wskazując w uzasadnieniu projektu, że rozliczenie ma dotyczyć wyłącznie „ okresu, którego dotyczy ta wypłata”, za pozbawione jakichkolwiek podstaw prawnych należało uznać dokonanie rozliczenia za inny okres, w tym w szczególności za okres od 1 stycznia do 30 września 2011 roku.

Wreszcie, mając na uwadze treść pisma z dnia 9 lutego 2015r., wystosowanego do E. G. jednocześnie z doręczeniem zaskarżonej decyzji (k. 41, plik VIII akt ZUS), powołującego się na przepis art. 143 ustawy emerytalnej, trzeba jednoznacznie stwierdzić, że przepis ten nie mógł mieć w niniejszej sprawie zastosowania. Wprawdzie przepis art. 9 pkt 1 ustawy epizodycznej odsyła m.in. do jego odpowiedniego stosowania w sprawach nieuregulowanych w ustawie epizodycznej, to jednak nie można nie dostrzec tego, iż przepis art. 143 ustawy emerytalnej dotyczy możliwości – w razie przyznania lub podwyższenia świadczeń za okres wsteczny – potrącenia przez organ rentowy na zaspokojenie należności, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 1 i 2, 4 i 6-10, kwoty wyrównania należnej do miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym wydano decyzję ustalającą prawo do świadczeń lub decyzję ustalającą prawo do świadczeń w podwyższonej wysokości. Należnościami wymienionymi w art. 139 ust. 1 pkt 1 i 2, 4 i 6-10 ustawy emerytalnej są zaś należności z tytułu: 1) świadczeń wypłacanych w kwocie zaliczkowej, a następnie kwot świadczenia lub świadczeń podlegających rozliczeniu w trybie określonym w art. 98 ust. 3; 2) kwot nienależnie pobranych emerytur, rent i innych świadczeń z tytułu: a) zaopatrzenia emerytalnego oraz ubezpieczenia społecznego za okres przed dniem wejścia w życie ustawy, b) ubezpieczeń społecznych, o których mowa w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, wraz z odsetkami za zwłokę w ich spłacie, c) zaopatrzenia określonego w odrębnych przepisach; 4) należności alimentacyjnych potrącanych na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego; 6) kwot nienależnie pobranych zasiłków rodzinnych lub pielęgnacyjnych, świadczeń rodzinnych oraz zasiłków dla opiekunów w razie braku możliwości potrącenia z wypłacanych zasiłków rodzinnych, pielęgnacyjnych, świadczeń rodzinnych oraz zasiłków dla opiekunów, wraz z odsetkami za zwłokę w ich spłacie; 6a) kwot nienależnie pobranego dodatku weterana poszkodowanego; 7) kwot nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego; 8) zasiłków wypłaconych z tytułu pomocy społecznej, jeżeli przy wypłacie zastrzeżono ich potrącanie, oraz zasiłku stałego lub zasiłku okresowego wypłaconych na podstawie przepisów o pomocy społecznej za okres, za który przyznano emeryturę lub rentę; 9) zasiłków i świadczeń wypłaconych na podstawie przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu za okres, za który przyznano prawo do emerytury lub renty; 10) z tytułu odpłatności za pobyt osób uprawnionych do świadczeń w domach pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych lub zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych - na wniosek dyrektorów tych placówek.

Jak więc jasno widać, wśród świadczeń wymienionych w art. 143 nie ma świadczeń pobranych nienależnie w związku z przekroczeniem kwoty dopuszczalnego przychodu w danym okresie, co czyni treść pisma organu rentowego z dnia 9 lutego 2015r. całkowicie pozbawionym znaczenia prawnego.

Mając wszystkie powyższe względy na uwadze, sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku, zmieniając zaskarżoną decyzję i ustalając że brak jest podstaw do pomniejszenia wysokości ustalonej w decyzji kwoty wypłaty zawieszonej emerytury w wysokości 19.889,31 zł wraz z naliczonymi odsetkami w kwocie 4067,78 zł (oraz z wyrównaniem za okres od 22 listopada 2012 roku do 30 listopada 2012 roku w kwocie 703,98 zł o jakąkolwiek kwotę z tytułu nienależnie pobranych świadczeń za rok 2011, w tym w szczególności o ustaloną przez organ rentowy kwotę 15734,55 zł.

Zarządzenia:

1.(...)

2. (...)

3. (...)