Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2013 roku

Sąd Okręgowy w Warszawie – Wydział XXV Cywilny

w następującym składzie:

Przewodniczący: SSO Renata Latosińska

Protokolant: sekretarz sądowy Agnieszka Kurylak

po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2013 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa J. C.

przeciwko T. C.

o zapłatę

1.  Powództwo oddala;

2.  zasądza od J. C. na rzecz T. C. 15 476 złotych / piętnaście tysięcy czterysta siedemdziesiąt sześć / tytułem zwrotu kosztów postępowania w tym 7200złotych / siedem tysięcy dwieście / z tytułu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt XXV C 1243/11

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 28 czerwca 20120 roku J. C. zażądał zasądzenia nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym od pozwanego – T. C. kwoty 220 690 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 17 kwietnia 2010 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W razie wniesienia przez pozwanego zarzutów powód wniósł o wyznaczenie rozprawy i utrzymanie nakazu zapłaty w mocy (k. 2-3).

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, iż w dniu 10 lutego 2006 roku zawarł z pozwanym umowę pożyczki na kwotę 200 000 zł. Jako zabezpieczenie spłaty pożyczki pozwany wydał powodowi weksel własny in blanco. Następnie w dniu 13 września strony zawarły porozumienie, zgodnie z którym w razie popadnięcia w zwłokę z płatnością kwot, natychmiast wymagalna stanie się cała kwota pożyczki. Powód podniósł, iż pozwany popadł w zwłokę ze spłatą pożyczki a co za tym idzie cała kwota pożyczki stała się wymagalna. W dniu 2 kwietnia 2010 roku powód wypełnił weksel na kwotę 220 690 zł i przedstawił do pozwanemu do zapłaty, który do dnia wniesienia pozwu nie uregulował zaległości. Powód wyjaśnił, iż w skład sumy wekslowej weszła kwota 161 740 zł, tj. reszta należności głównej z sumy pożyczki oraz kwota 58 950 zł jako odsetki za opóźnienie w spłacie pożyczki, liczone od dnia 3 kwietnia 2007 roku do dnia 2 kwietnia 2010 roku.

W dniu 17 sierpnia 2010 roku Sąd Okręgowy w Warszawie wydał nakaz zapłaty postępowaniu nakazowym, którym orzekł zgodnie z żądaniem pozwu (k. 20).

W odpowiedzi na pozew z dnia 13 kwietnia 2011 roku pozwany wniósł o uchylenie nakazu zapłaty oraz o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych (k. 30-35).

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwany podniósł, iż odpis nakazu zapłaty, ani pozwu nie został mu doręczony albowiem wysłany został na niewłaściwy adres. Pozwany podał, iż między stronami doszło od zawarcia trzech umów pożyczek: w dniu 17 stycznia 2005 roku n kwotę 100 000 zł, w dniu 4 maja 2005 roku na kwotę 100 000 zł oraz w dniu 10 lutego 2006 roku na kwotę 200 000 zł. Zdaniem pozwanego, w wykonaniu powyższych zobowiązań pozwany zwrócił powodowi łącznie kwotę 496 126 zł, za pomocą przelewów bankowych. Pomimo zwrotu kwoty pożyczek powód skierował przeciw pozwanemu zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, podnosząc iż pozwany nie uregulował zobowiązania na kwotę 200 000 zł. W wyniku przeprowadzonego śledztwa potwierdzono fakt spłaty pożyczek za pomocą przelewów i umorzono śledztwo. Ponadto pozwany podniósł również zarzut przedawnienia roszczenia głównego, albowiem zastosowanie znajdzie 3 letni termin przedawnienia roszczenia.

W piśmie procesowym z dnia 16 listopada 2011 roku powód wniósł o utrzymanie nakazu zapłaty w mocy oraz o zasadzenie na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego (k. 81-84). Powód podniósł, iż w odpowiedzi na pozew pozwany pominął fakt zawarcia porozumienia z dnia 13 września 2006 roku, w którym pozwany zobowiązał się do spłaty pożyczki w kwocie 240 000 zł. Powód przyznał, iż pozwany częściowo uregulował w/w zobowiązanie, albowiem zapłacił na jego rzecz łącznie kwotę 150 000 zł. Wobec powyższego powód wystąpił z pozwem o zapłatę kwoty 90 000 zł, tytułem zapłaty III raty spłaty pożyczki. Zdaniem powoda, wobec braku zapłaty III raty natychmiast wymagalna stała się kwota pożyczki w kwocie 200 000 zł. Powód przyznał, iż wyniku egzekucji komorniczej wszczętej na mocy wydanego w niniejszej sprawie nakazu zapłaty udało mu się wyegzekwować od pozwanego łącznie kwotę 23 260 zł. Powód przyznał, iż następnie pozwany zapłacił na jego rzecz łącznie kwotę 105 000 zł. Powód przyznał, iż pozwany zapłacił na jego rzecz łącznie kwotę 278 260 zł, która to w całości została zaliczona na spłatę zadłużenia wynikającego z porozumienia z dnia 13 września 2006 roku w wysokości 240 000 zł, oraz w części na zwrot pożyczki w kwocie 200 000 zł, podnosząc iż do zapłaty na jego rzecz pozostała kwota 161 740 zł. Powód podał, iż kwota 217 216 zł wpłacona przez pozwanego w dniu 6 lutego 2006 roku nie ma związku z pożyczką z dnia 10 lutego 2006 roku ani z porozumieniem z dnia 13 września 2006 roku. Powód wypełniając weksel wpisał kwotę 220 690 zł, na którą składała się kwota 161 740 zł tytułem należności głównej i 58 950 zł tytułem odsetek. Reasumując powód podniósł bezzasadność zarzutu pozwanego co do wygaśnięcia zobowiązania, jak i jego przedawnienia albowiem jego zdaniem zastosowanie znajdzie 10 letni termin przedawnienia, a co więcej poprzez zapłatę części należności w 2008 roku doszło do przerwania biegu terminu przedawnienia.

Na rozprawie w dniu 25 czerwca 2012 roku powód przyznał, iż na kwotę 90 000 zł w innym postępowaniu został wydany prawomocny nakaz zapłaty (k. 143-147).

Na rozprawie w dniu 25 czerwca 2012 roku pozwany podniósł, iż łącznie zapłacił na rzecz powoda kwotę 496 126 zł (k. 143-147). Pozwany podniósł, iż w porozumieniu z dnia 13 września 2006 roku strony odwołały się do umowy pożyczki z dnia 4 maja 2005 roku i wskazały, iż na dzień 13 września 2006 roku zobowiązanie z tego tytułu wyniosło 240 000 zł. Jednocześnie pozwany podał, iż mimo złożenia popisu pod porozumieniem wskazana powyżej kwota była nieprawdziwa, pozorna a złożenie podpisu nastąpiło w wyniku przymuszenia pozwanego do uznania zobowiązania w tej kwocie, tj. pod wpływem groźby. Co do odsetek od umowy z dnia 4 maja 2005 roku pozwany podniósł zarzut przekroczenia naliczania odsetek maksymalnych, albowiem pożyczka wynosiła 100 000 zł, zaś w dniu 13 września 2006 roku naliczono odsetki w kwocie 140 000 zł, określając zobowiązanie wynikające z tej umowy pożyczki n kwotę 240 000 zł. Pozwany podniósł, iż jedynymi źródłami zobowiązań pozwanego są trzy umowy pożyczki określone jako pożyczka inwestycyjna z daty 17 stycznia 2005 roku na kwotę 100 000 zł na okres jednego roku, z dnia 4 maja 2005 roku w kwocie 100 000 zł na okres jednego roku, oraz z dnia 10 lutego 2006 roku w kwocie 200 000 zł na okres jednego roku. W każdej z tych pożyczek strony przewidziały, że pożyczkobiorca - pozwany zwróci pożyczoną kwotę i zapłaci odsetki od zaciągniętej pożyczki w wysokości nie mniejszej niż 8% w stosunku rocznym, zapis taki znajduje się w każdej z tych pożyczek w § 1 pkt 2, w § 1 pkt 3 każdej z umów strony przewidziały, że ostateczna wysokość odsetek zostanie określona w odrębnym aneksie, który zgodnie z § 9 musiał być zawarty na piśmie pod rygorem nieważności, zaś opóźnienie w spłacie pożyczki zgodnie z § 4 skutkować miało obowiązkiem zapłaty odsetek za zwłokę. Pozwany oświadczył, iż pomimo złożenia przez pozwanego podpisu pod dokumentem porozumienia z dnia 13 września 2006 roku to wysokość zobowiązania w nim wskazana nie jest prawdziwa, pozorna, a złożenie podpisu nastąpiło w wyniku przymuszenia pozwanego do uznania swego zobowiązania w takiej kwocie. Pozwany podał, iż podpis pod porozumieniem złożył pod wpływem groźby.

W piśmie procesowym z dnia 5 lipca 2012 roku (k. 151-153) pozwany podniósł, iż w porozumieniu z dnia 13 września 2006 roku znajduje się odwołanie do rzekomego zobowiązania się pozwanego w dniu 16 sierpnia 2006 roku do zapłaty na rzecz powoda kwoty 211 012 zł tytułem zapłaty kwoty należności głównej z umowy pożyczki z dnia 4 maja 2005 roku, mimo iż kwota ta wynosiła 100 000 zł oraz kwoty wypracowanych odsetek mających oznaczać wypracowany zysk powoda – łączna kwota zobowiązania pozwanego to 240 000 zł. Pozwany podkreślił, iż w umowie pożyczki z dnia 4 maja 2005 roku ustalono odsetki w wysokości 8%. Zdaniem pozwanego na dzień 4 maja 2006 roku zadłużenie z tej umowy wynosiło 108 000 zł (100 000 zł należność główna i 8 000 odsetki).Zdaniem pozwanego strony nie zawarły żadnego porozumienia/aneksu na mocy którego byłby on zobowiązany do zwrotu powodowi kwoty 240 000 zł. Pozwany podniósł, iż żądanie kwoty 240 000 zł od kwoty 100 000 zł, oznacza żądanie odsetek znacznie przewyższających odsetki maksymalne (m.in. za okres od 5 maja 2006 roku do dnia 16 sierpnia 2006 roku wyniosły by 392,3920%, podczas gdy odsetki ustawowe wynosiły 11,5%, maksymalne zaś 22%).

W piśmie procesowym z dnia 12 lipca 2012 roku (k. 157-160) powód podniósł, iż twierdzenia pozwanego wyrażone na rozprawie w dniu 25 czerwca 2012 roku winny zostać odrzucony, jako spóźnione na gruncie art. 493 § 1 k.p.c. Zdaniem powoda twierdzenia pozwanego zmierzają do wykazania, iż między stronami doszło do potrącenia należności, czego zdaniem powoda pozwany nie wykazał. Ponadto pozwany podniósł, iż w chwili zawierania umów pożyczek z dnia 17 stycznia 2005 roku i 4 maja 2005 roku nie obowiązywały jeszcze przepisy o odsetkach maksymalnych. Ponadto powód podkreślił, iż przy umowach ustalono odsetki kapitałowe w wysokości 8%, zaś pozostała kwota miała stanowić wynagrodzenie z tytułu wypracowanego zysku a nie odsetki.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 17 stycznia 2005 roku strony zawarły umowę pożyczki inwestycyjnej na kwotę 100 000 zł na okres jednego roku (k. 137-138), celem ulokowania tej kwoty przez pozwanego na rynku finansowym (§ 1). Strony ustaliły obowiązek zapłaty odsetek w wysokości 8% w skali roku, jednakże ostateczna ich wysokość miała zostać ustalona w aneksie (§ 1). Pozwany zobowiązał się do zwrotu w/w kwoty wraz z odsetkami, ponadto przyjął na siebie ryzyko utraty kapitału oraz odsetek (§ 3). Za opóźnienie w spłacie kwoty pożyczki strony ustaliły obowiązek zapłaty odsetek ustawowych (§ 4). Strony ustaliły również obowiązek zapłaty kary umownej w wysokości 16% w razie odstąpienia od umowy (§ 6).

Strony ustaliły (k. 96) sposób rozliczenia inwestycji, tj. kwoty przekazanej pozwanemu na podstawie umowy pożyczki zawartej w dniu 17 stycznia 2005 roku, w kwocie 100 000 zł, przy założeniu iż w wyniku inwestycji zysk wyniesie kolejne 100 000 zł. Wówczas pozwany miałby otrzymać kwotę 25 000 zł (25% zysku) oraz powód kwotę 75 000 zł (75% zysku). Pozwany zobowiązany byłby więc do wpłaty na rzecz powoda kwoty 175 000 zł w terminie 7 dni od daty zakończenia inwestycji. Gdyby po okresie inwestycji zysk z tytułu sprzedaży środków finansowych wyniósł 75 000 zł, kwota odsetek wyniosłaby 8%, to wówczas pozwany byłby zobowiązany do zapłaty na rzecz powoda kwotę 108 000 zł.

Spodziewany zysk nie wystąpił a więc pozwany był zobowiązany na rzecz pozwanego jedynie kwotę pożyczki powiększoną o odsetki.

W dniu 4 maja 2005 roku strony zawarły umowę pożyczki inwestycyjnej (k. 139-140), na kwotę 100 000 zł na okres jednego roku, celem ulokowania tej kwoty przez pozwanego na rynku finansowym (§ 1). Strony ustaliły obowiązek zapłaty odsetek w wysokości 8% w skali roku, jednakże ostateczna ich wysokość miała zostać ustalona w aneksie (§ 1). Pozwany zobowiązał się do zwrotu w/w kwoty wraz z odsetkami, ponadto przyjął na siebie ryzyko utraty kapitału oraz odsetek (§ 3). Za opóźnienie w spłacie kwoty pożyczki strony ustaliły obowiązek zapłaty odsetek ustawowych (§ 4). Strony ustaliły również obowiązek zapłaty kary umownej w wysokości 16% w razie odstąpienia od umowy (§ 6).

Strony ustaliły (k. 97) sposób rozliczenia inwestycji, tj. kwoty przekazanej pozwanemu na podstawie umowy pożyczki zawartej w dniu 4 maja 2005 roku, w kwocie 100 000 zł, przy założeniu iż w wyniku inwestycji zysk wyniesie kolejne 100 000 zł. Wówczas pozwany miałby otrzymać kwotę 12 000 zł (12% zysku) oraz powód kwotę 88 000 zł (88% zysku). Pozwany zobowiązany byłby więc do wpłaty na rzecz powoda kwoty 188 000 zł w terminie 7 dni od daty zakończenia inwestycji. Gdyby po okresie inwestycji zysk z tytułu sprzedaży środków finansowych wyniósł 75 000 zł, kwota odsetek wyniosłaby 8%, to wówczas pozwany byłby zobowiązany do zapłaty na rzecz powoda kwotę 108 000 zł.

Zysk nie wystąpił a więc pozwany zobowiązany był do zwrotu na rzecz powoda jedynie kwoty pożyczki powiększonej o odsetki.

W dniu 10 lutego 2006 roku strony zawarły umowę pożyczki inwestycyjnej (k. 6-7). Na mocy tej umowy powód pożyczył pozwanemu kwotę 200 000 zł na okres jednego roku, celem ulokowania tej kwoty przez pozwanego na rynku finansowym (§ 1). Strony ustaliły obowiązek zapłaty odsetek w wysokości 8% w skali roku, jednakże ostateczna ich wysokość miała zostać ustalona w aneksie (§ 1). Pozwany zobowiązał się do zwrotu w/w kwoty wraz z odsetkami, ponadto przyjął na siebie ryzyko utraty kapitału oraz odsetek (§ 3). Za opóźnienie w spłacie kwoty pożyczki strony ustaliły obowiązek zapłaty odsetek ustawowych (§ 4). Strony ustaliły również obowiązek zapłaty kary umownej w wysokości 16% w razie odstąpienia od umowy (§ 6).

Strony ustaliły (k. 98) sposób rozliczenia inwestycji, tj. kwoty przekazanej pozwanemu na podstawie umowy pożyczki zawartej w dniu 10 lutego 2006 roku, w kwocie 200 000 zł, przy założeniu iż w wyniku inwestycji zysk wyniesie 500 000 zł. Kwota zysku brutto wyniesie 300 000 zł, podatek dochodowy wyniesie 57 000 zł, a więc kwota zysku netto z inwestycji wyniesie 243 000 zł. Wówczas pozwany miałby otrzymać kwotę 24 300 zł (10% zysku) oraz powód kwotę 218 700 zł (90% zysku). Pozwany zobowiązany byłby więc do wpłaty na rzecz powoda kwoty 418 700 zł w terminie 7 dni od daty zakończenia inwestycji. Gdyby po okresie inwestycji zysk z tytułu sprzedaży środków finansowych wyniósł 150 000 zł, kwota odsetek wyniosłaby 8%, to wówczas pozwany byłby zobowiązany do zapłaty na rzecz powoda kwotę 208 000 zł.

Zysk nie nastąpił a więc pozwany zobowiązany był do zapłaty na rzecz powoda jedynie kwoty pożyczki powiększonej o odsetki.

W dniu 13 września 2006 roku strony zawarły porozumienie (k. 8-10) zgodnie z którym pozwany oświadczył, iż w dniu 16 sierpnia 2006 roku zobowiązał się do zapłaty na rzecz powoda kwoty 211 012 zł tytułem spłaty pożyczki z dnia 4 maja 2005 roku, tj. kwoty 100 000 zł oraz wypracowanych odsetek (§ 1 pkt 3). Na dzień zawarcia porozumienia zadłużenie pozwanego wynosiło 240 000 zł (§ 1 pkt 4). Pozwany zobowiązał się do zapłaty w/w kwoty w trzech ratach:

- I do dnia 18 września 2006 roku kwotę 75 000 zł;

- II do dnia 25 września 2006 roku kwotę 75 000 zł;

- III do dnia 20 listopada 2006 roku kwotę 90 000 zł (§ 2 pkt 1).

W razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat cały dług stanie się wymagalny a pozwany zobowiązany został do zapłaty odsetek w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP (§ 2 pkt 2). Co więcej w razie zwłoki w płatności którejkolwiek z rat natychmiast wymagalna stanie się kwota pożyczki udzielonej pozwanemu w dniu 10 lutego 2006 roku w wysokości 200 000 zł wraz z odsetkami w wysokości 8% w skali roku (§ 3 pkt 1). Tytułem zabezpieczenia spłaty pożyczki z dnia 10 lutego pozwany wręczył powodowi weksel własny in blanco (§ 3 pkt 2). Zaś tytułem spłaty rat zobowiązania pozwany wręczył powodowi trzy weksle własne in blanco (§ 4 pkt 1).

W dniu 8 grudnia 2006 roku powód przedstawił pozwanemu do zapłaty weksel, wypełniony zgodnie z § 4 porozumienia na kwotę 90 000 zł, tytułem zapłaty III raty pożyczki. Tym samym powód poinformował pozwanego, iż wymagalna stała się kwota pożyczki z dnia 10 lutego 2006 roku, w kwocie 200 000 zł, wzywając go jednocześnie do jej zapłaty do dnia 18 grudnia 2006 roku (k. 11-12).

W dniu 8 stycznia 2007 roku Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie o sygn. akt XXV Nc 178/06 nakazał zapłacić pozwanemu na rzecz powoda kwotę 90 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 19 grudnia 2006 roku do dnia zapłaty (k. 84).

W dniu 11 lutego 2008 roku powód złożył do Prokuratury Rejonowej dla W. zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. przez pozwanego, polegającego na zawarciu umowy pożyczki w dniu 10 lutego 2006 roku, której do dnia złożenia zawiadomienia pozwany nie spłacił (k. 1-2 akt VIII K 222/08).

W dniu 28 września 2009 roku śledztwo zostało umorzone wobec niepopełnienia przez podejrzanego zarzucanego mu czynu (k. 149-151 akt VIII K 222/08).

W dniu 2 kwietnia 2010 roku powód przedstawił pozwanemu weksel (k.18) do zapłaty wraz z wezwaniem do zapłaty (k. 13).

Weksel ten (k. 18) został wypełniony w oparciu o § 3 pkt 2. Weksel został wypełniony na kwotę 220 690 zł, na którą składa się kwota 161 740 zł tytułem reszty należności wynikającej z umowy pożyczki z dnia 10 lutego 2006 roku oraz odsetki ustawowe za opóźnienie w spłacie kwoty pożyczki od dnia 3 kwietnia 2007 roku do dnia 2 kwietnia 2010 roku w kocie 58 950 zł.

W dniu 17 sierpnia 2010 roku Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie o sygn. akt XXV Nc 133/10 nakazał pozwanemu zapłatę na rzecz powoda kwotę 220 690 zł, wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 17 kwietnia 2010 roku do dnia zapłaty (k. 20).

Łącznie pozwany zapłacił na rzecz powoda kwotę 496 126 zł. Zapłacił na jego rzecz następujące kwoty:

- 217 126 zł w dniu 6 lutego 2006 roku (k. 130);

- 25 000 zł w dniu 18 września 2006 roku (k. 134);

- 50 000 zł w dniu 18 września 2006 roku (k. 135);

- 25 000 zł w dniu 29 września 2006 roku (k. 136);

- 50 000 zł w dniu 22 września 2006 roku (k. 82 akt VIII K 222/08);

- 10 000 zł w dniu 30 grudnia 2008 roku (k. 131-132);

- 13 000 zł w dniu 28 listopada 2008 roku (k. 133);

- 30 000 zł w dniu 30 kwietnia 2008 roku (k. 82 akt VIII K 222/08);

- 10 000 zł w dniu 31 lipca 2008 roku (k. 128 akt VIII K 222/08);

- 20 000 zł w dniu 30 czerwca 2008 roku (k. 128 akt VIII K 222/08);

- 10 000 zł w dniu 27 sierpnia 2008 roku (k. 127 akt VIII K 222/08);

- 12 000 zł w dniu 30 września 2008 roku (k. 127 akt VIII K 222/08);

- 23 269,96 w dniu 18 marca 2008 roku (k. 164).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o okoliczności bezsporne, przyznane przez strony jak również w oparciu o wiarygodny materiał dowodowy zgromadzony w aktach niniejszej sprawy jak również w aktach sprawy o sygn. VIII K 222/08, które Sąd wskazał powyżej. Prawdziwość tych dowodów nie budziła wątpliwości Sądu a strony również nie kwestionowały ich prawdziwości.

Ponadto w procesie rekonstrukcji stanu faktycznego niniejszej sprawy Sąd oparł się również częściowo na zeznaniach stron – powoda (k. 165-169), pozwanego (k. 170-173). Sąd dał wiarę tym zeznaniom jedynie w ograniczonym zakresie, tj. w takim w jakim znalazły one potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym uznanym za obiektywny w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W razie wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, po przeprowadzeniu rozprawy sąd wydaje wyrok, w którym nakaz zapłaty utrzymuje w mocy albo uchyla go w całości lub części i w tym zakresie powództwo oddala, bądź też postanowieniem pozew odrzuca lub postępowanie umarza (art. 496 k.p.c. w brzmieniu pierwotnym w zw. z art. 5 ust. 1 i 2 oraz art. 6 ustawy z dnia 24 maja 2000 roku o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji; Dz. U. nr 48 z 2000 r., poz. 554 z późn. zm.).

Po wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty, wydanego na podstawie weksla gwarancyjnego, spór z płaszczyzny stosunku prawa wekslowego przenosi się na ogólną płaszczyznę stosunku prawa cywilnego. Strony mogą zatem powoływać się na podstawy faktyczne i prawne wynikające z łączącego je stosunku prawnego, który jest źródłem dochodzonego przez powoda roszczenia cywilnoprawnego, nawet jeśli okaże się, że roszczenie wekslowe nie istnieje (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 1997 roku, I CKN 48/97, OSNC 1997/9/124, por. uchwałę 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 1967 roku, III CZP, 19/66, OSNCP 1968, nr 5, poz. 79 oraz uchwałę połączonych Izb Cywilnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 kwietnia 1972 roku, OSNCP 1973, nr 5, poz. 72, I CKN 48/97 z dnia 14 marca 1997 roku, V CKN 136/2000 z dnia 24 października 2000 roku).

Przejście z płaszczyzny prawa wekslowego do płaszczyzny prawa cywilnego jest możliwe pod warunkiem zawarcia w pozwie faktów i dowodów uzasadniających roszczenie ze stosunku podstawowego. Żądanie pozwu opiera się wówczas na dwóch podstawach faktycznych i prawnych. Jeżeli okaże się, że zobowiązanie wekslowe nie istnieje Sąd rozpoznanej wówczas żądanie pozwu wynikające z drugiej podstawy przytoczonej przez powoda (orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2006 roku, II CSK 205/08, orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2007 roku, II CSK 495/06). Pozew inicjujący niniejsze postępowanie opierał się zarówno na zobowiązaniu wekslowym, jak i na stosunku podstawowym. Doszło więc do przejścia na płaszczyznę prawa cywilnego z prawa wekslowego.

Dodać należy, iż zgodnie z normą wyrażoną w art. 495 § 3 k.p.c. okoliczności faktyczne, zarzuty i wnioski dowodowe niezgłoszone w pozwie albo w piśmie zawierającym zarzuty od nakazu zapłaty mogą być rozpoznawane jedynie wtedy, gdy strona wykaże, że nie mogła z nich skorzystać wcześniej lub gdy potrzeba ich powołania wynikła później. W tym miejscu odrzucić należy zarzut powoda co do przekroczenia przez pozwanego w/w terminu.

W sprawie niniejszej, nakaz zapłaty z dnia 17 sierpnia 2010 roku należy uchylić, bowiem powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Przedmiotem niniejszego postępowania było zobowiązanie wynikające z umowy pożyczki, którego zaplata została zabezpieczona wekslem.

Zgodnie z treścią art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Kodeks cywilny pozostawia stronom umowy pożyczki swobodę w zakresie ustalenia wynagrodzenia z tytułu przeniesienia własności przedmiotu umowy na pożyczkobiorcę, mogą zatem ukształtować umowę pożyczki jako umowę odpłatną albo nieodpłatną. W braku ustalenia wielkości wynagrodzenia należnego dającemu przyjmuje się, iż nie należy mu się wynagrodzenie z tytułu zawartej umowy, a umowa ma wówczas charakter nieodpłatny. Strony postanowiły, iż umowa pożyczki będzie umową odpłatną ustalając należne pożyczkodawcy odsetki na 8% w skali roku. W zakresie ustalania wielkości wynagrodzenia należnego pożyczkodawcy strony korzystają ze swobody krępowanej w odniesieniu do każdego stosunku przepisami o odsetkach maksymalnych (art. 359 § 2 ¹ k.c.).

Przepis o odsetkach maksymalnych został na grunt polskiej procedury cywilnej wprowadzony ustawą z dnia 7 lipca 2005 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z dnia 19 sierpnia 2005 roku). Zgodnie z art. 6 tej ustawy ustawa wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, tj. w dniu 20 lutego 2006 roku.

Przedmiotowa umowa pożyczki zawarta została w dniu 10 lutego 2006 roku, a więc 10 dni przed wejściem w życie tego przepisu. Co nie przesądza o tym, że strony miały pełną swobodę co do ustalania należnych odsetek. Nawet, jeśli kontrola prawidłowości postanowień umownych o wysokości odsetek oparta została na słusznym założeniu, że - chociaż w czasie zawierania umowy nie obowiązywały przepisy ograniczające maksymalną stopę odsetkową, a przepis przejściowy (art. 5) ustawy z 7 lipca 2005 roku o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 157, poz. 1316) nakazywał stosować nowe przepisy do czynności prawnych dokonanych po wejściu w życie ustawy, to treść nowego art. 359 § 2 ¹ k.c. może stanowić przesłankę dokonywanej w toku procesu oceny, czy konkretne odsetki umowne mieściły się w dozwolonej stronom swobodzie kształtowania treści stosunku prawnego, czy też nie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 grudnia 2007 roku, IV CSK 320/07 LEX nr 465901).

W umowach pożyczek wprowadzono zapis jedynie o odsetkach w wysokości 8%, które nie przekraczają odsetek maksymalnych, tak więc przepis o odsetkach maksymalnych nie będzie miał zastosowania do umów pożyczek, lecz jedynie do porozumienia z dnia 13 września 2006 roku, w którym wprowadzono odsetki przekraczające odsetki maksymalne w odniesieniu do umowy pożyczki z dnia 4 maja 2005 roku albowiem w treści porozumienia stwierdzono (w § 1 pkt. 3), iż powodowi należy się kwota w wysokości 111 012 zł tytułem wypracowanych odsetek (zysku). Kwota ta stanowi odsetki ponad 100% w skali roku. W chwili zawierania porozumienia z dnia 13 września 2006 roku obowiązywał już przepis o odsetkach maksymalnych, tak więc sprzeczne z nim postanowienie porozumienia jest nieważne na gruncie art. 58 k.c. jako sprzeczne z ustawą. Również postanowienie zawarte w § 1 pkt. 4 nakazujące zapłatę kolejnych nadmiernie wysokich odsetek, tj. w kwocie 28 988 zł od kwoty 100 000 zł w przeciągu miesiąca, tj. ok. 30% w skali miesiąca – 360% w skali roku.

Wobec stwierdzenia nieważności pkt. 3 i 4 z § 1 porozumienia należy stwierdzić nieważność całego porozumienia, albowiem inne jego postanowienia nie zostały by zawarte bez zawarcia porozumień nieważnych. Wobec stwierdzenia nieważności porozumienia z dnia 13 września 2006 roku stwierdzić należy, iż po stronie pozwanego nie powstał obowiązek zapłaty dodatkowych świadczeń, poza tymi wskazanymi w umowach pożyczki j. kwotami pożyczki i odsetkami w kwocie 8%. W tym miejscu dodać należy, iż pozwany spłacił ciążące na nim zobowiązania. Zaś żądanie przez powoda dodatkowych świadczeń nie ma podstaw prawnych.

Powództwo wytoczone przez powoda oparte zostało na stosunku wekslowym oraz stosunku podstawowym. Źródłem zobowiązania wekslowego jest umowa dochodząca do skutku przez wydanie weksla lub jego zwrócenie posiadaczowi. W przypadku dokumentu, który w chwili wręczenia nie zawiera wszystkich elementów weksla własnego (art. 101 i 102 Prawa wekslowego – dalej jako p.w.), umowa wskazana wyżej ma na celu powstanie zobowiązania wekslowego w przyszłości. Zobowiązanie to powstaje dopiero po uzupełnieniu dokumentu przez upoważnioną osobę o elementy niezbędne do uznania dokumentu za weksel własny. Czynności prawne, z których wynikają zobowiązania wekslowe, same nie określają celu gospodarczego lub społecznego tego rodzaju przysporzenia. Określa go dopiero wyraźna lub dorozumiana umowa leżąca u podstaw zaciągnięcia zobowiązania wekslowego, wskazująca tzw. stosunek podstawowy (kauzalny) dla tego zobowiązania (np. sprzedaż) (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 12 stycznia 2006 roku, I ACa 534/05, LEX nr 279965).

Istotą weksla własnego, z którym mamy do czynienia w niniejszej sprawie jest bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty sumy pieniężnej (art. 101 pkt 2 p.w.) potwierdzone podpisem. Przy wręczeniu weksla in blanco następuje rozerwanie jednolitej czynności złożenia podpisu i wpisania treści wskazanego przyrzeczenia zapłaty. Nie oznacza to jednak, że uzupełnienie weksla odrywa się od woli dłużnika. Ponieważ obydwa elementy weksla muszą pochodzić od wystawcy (poręczyciela), dlatego deklaracja wekslowa zawiera upoważnienie remitenta do wpisania brakującego elementu weksla, przy czym zakres upoważnienia może być zróżnicowany - w skrajnym wypadku przez pozostawienie jego treści uznaniu wierzyciela. Znaczenie zgodności wypełnienia weksla in blanco przez odbiorcę z upoważnieniem, potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 17 czerwca 1999 roku, sygn. I CKN 51/98 (OSNC 2000/2/27).

Odpowiedzialność z weksla oceniana być musi według jego treści, co stanowi konsekwencję samodzielności i abstrakcyjności zobowiązania wekslowego. Dłużnik zaś może podważać sposób wypełnienia weksla, wręczonego remitentowi jako niezupełny, jedynie poprzez powołanie się na naruszenie uzgodnionych zasad uzupełnienia jego treści (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 października 2008 roku, IV CSK 238/08, LEX nr 590265).

Podkreślić w tym miejscu należy, iż pozwany dłużnik wekslowy, w celu zwolnienia się z zobowiązania wekslowego, twierdzi, że weksel, niezupełny w chwili wystawienia, wypełniony został niezgodnie z zawartym porozumieniem. Ciężar udowodnienia takiej okoliczności spoczywa na pozwanym – art. 232 zd. 1 k.p.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2008 roku, V CSK 71/08, LEX nr 485921).

W stosunku między wystawcą a remitentem samodzielność zobowiązania wekslowego ulega jednak osłabieniu. Jeżeli zobowiązanie wekslowe jest ważne, wystawca może, w braku skutecznych zarzutów wekslowych, podnieść zarzuty oparte na stosunku podstawowym i na ich podstawie podważać zarówno istnienie, jak i rozmiar zobowiązania wekslowego ze względu na jego związek ze stosunkiem podstawowym. Spór przenosi się wówczas na płaszczyznę stosunku prawa cywilnego, który w związku z zarzutami wystawcy podlega badaniu przez sąd oceniający zasadność nakazu zapłaty (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 czerwca 2008 roku, IV CSK 65/08, LEX nr 453032).

Weksel na którym oparto niniejszej powództwo wydany został celem zabezpieczenia spłaty pożyczki z dnia 10 lutego 2006 roku, w kwocie 200 000 zł. Zgodnie z porozumieniem z dnia 13 września 2006 roku powód mógł wypełnić weksel w razie opóźnienia w spłacie zadłużenia kwotą zadłużenia.

Wypełniając weksel powód wpisał kwotę 220 690 zł, tłumacząc iż składała się na nią kwota 161 740 zł tytułem zaległej pożyczki i kwota 58 950 zł tytułem odsetek ustawowych.

Weksel wypełniony został kwotą niezgodną z porozumieniem. Strony ustaliły, iż należne będą odsetki w wysokości 8% w skali roku. Od kwoty 161 740 zł w pierwszym roku odsetki wyniosły 12 939,2 zł, w drugim roku 13 974,336 zł, zaś w trzecim 14 057,14688 zł co daje w sumie kwotę ok. 40 971 zł a nie 58 950 zł jak twierdzi powód. Wobec powyższego za udowodnione uznać należy twierdzenia pozwanego co do wypełnienia weksla niezgodnie z porozumieniem. Co więcej w ocenie tut. Sądu pozwany wykazał, iż w dniu wypełniania weksla na pozwanym nie ciążył obowiązek zapłaty kwoty 161 740 zł. Co więcej powodowi nie udało się wykazać w/w zadłużenia po stronie pozwanego.

Powód twierdził iż wypełniając weksel wpisał odsetki ustawowe. Zgodnie z Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 października 2005 roku w sprawie określenia wysokości odsetek ustawowych (Dz. U. z dnia 14 października 2005 r.) wysokość odsetek ustawowych ustalono się na 11,5 % w stosunku rocznym (§ 1). Zgodnie z zastosowanie w/w stopy procentowej odsetki za 3 lata od kwoty 161 740 zł wynosiłyby 55 801 zł a nie 58 950 zł. Powyższe również potwierdza, iż weksel został wypełniony niewłaściwą kwotą przez powoda albowiem nie uzasadnił słuszności żądanej przez siebie kwoty odsetek.

Podkreślić należy, iż w momencie przeniesienia sporu ze stosunku wekslowego na stosunek podstawowy powoda obciążał ciężar udowodnienia istnienia dochodzonego zobowiązania, o czym mówi reguła z art. 6 k.c.

W tym miejscu zaznaczyć należy, iż powództwo zostało w całości zakwestionowane przez pozwanego, który pod jego adresem wysunął szereg zarzutów. Wskazać należy, iż w sytuacji gdy pozwany zakwestionował roszczenia powoda w tak szerokim, jak w niniejszej sprawie zakresie powód stosownie do treści art. 6 k.c., jako podmiot wywodzący skutki prawne z przedstawionych twierdzeń zobowiązana była do wykazania i udowodnienia okoliczności faktycznych stanowiących podstawę tych twierdzeń, a istotnych dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. W ocenie Sądu powód nie wykazał i nie udowodnił swoich roszczeń w odniesieniu do wysuniętego roszczenia a co za tym idzie wytoczone przez niego powództwo należało oddalić jako bezpodstawne.

W ocenie tut. Sądu pożyczka z dnia 10 lutego 2006 roku została przez pozwanego spłacona w całości, wraz z należnymi odsetkami. Sąd w tym, zakresie dał wiarę twierdzeniom pozwanego, albowiem były one zgodne z przelewami jakie uczynił on na rzecz powoda. Powód zaś nie wykazał, iż otrzymane przez niego od pozwanego kwoty przekazane mu zostały z jakiegoś innego tytułu, nie wykazał również z jakiego tytułu.

Jak wskazano powyżej pozwany nie zarobił na inwestowaniu pożyczonych pieniędzy, a co za tym idzie nie był zobowiązany do zapłaty na rzecz powoda niczego więcej poza pożyczona od niego kwotą powiększoną o odsetki ustalone przez strony na wysokość 8% w skali roku.

Pozwany kwestionuje swoją odpowiedzialność wynikającą z obowiązku zapłaty dodatkowego świadczenia, tj. świadczenia wynikającego z porozumienie z dnia 13 września 2006 roku, stąd też wpłacane przez niego kwoty z pewnością w pierwszej kolejności stanowiły spłatę kwot pożyczek z odsetkami.

Co więcej przedmiotowe powództwo oparte zostało nie na wskazanym powyżej porozumieniu lecz na umowie pożyczki z dnia 10 lutego 2006 roku, co do której pozwany wykazał fakt jej spłaty.

Mając na uwadze powyższe okoliczności brak było podstaw do uwzględnienia roszczenia powoda w oparciu o podstawę kontraktową – powódka mimo spoczywającego na nim zgodnie z art. 6 k.c. ciężarem dowodu nie wykazał okoliczności uzasadniających odpowiedzialność pozwanego a tym samym nie wykazał zasadności wniesionego przez niego pozwu.

Wskazać ponadto należy, iż celem wypełnienia normy zawartej w art. 6 k.c. wprowadzono regulację zawartą w art. 232 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne, czemu powód nie sprostał.

Konsekwencją powyższego rozstrzygnięcia była konieczność orzeczenia o kosztach postępowania. O kosztach postępowania Sąd orzekł n podstawie art. 98 k.p.c.