Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 grudnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Lublinie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Małgorzata Kowalska

Protokolant Agnieszka Goluch

po rozpoznaniu w dniu 26 listopada 2015 roku w Lublinie

sprawy H. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

o umorzenie należności z tytułu zaległych składek

na skutek odwołania

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L.

z dnia 20 maja 2015 roku znak (...)

oddala odwołanie.

VII U 1255/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20 maja 2015 roku, znak:(...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Oddział w L., na podstawie art. 105 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego w zw. z art. 123 ustawy z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r., poz. 121), po rozpatrzeniu wniosku H. M. z dnia 26 listopada 2014 roku o umorzenie należności na podstawie przepisów ustawy z 09 listopada 2012 roku o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012 r., poz. 1551) umorzył jako bezprzedmiotowe postępowanie w zakresie umorzenia należności z tytułu składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych.

W uzasadnieniu tej decyzji organ rentowy wskazał, że analiza konta ubezpieczonego wykazała, iż nie posiada on zaległości z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne w okresie objętym ustawa abolicyjną w związku z czym postępowanie w zakresie umorzenia tych należności jest bezprzedmiotowe (k. 52-52v akt ZUS).

W odwołaniu od powyższej decyzji H. M. wniósł o zmianę decyzji i zobowiązanie Zakładu do przeksięgowania zadłużenia z 2009 roku na lata 2004/2005. W uzasadnieniu wskazał, iż w latach 2004 i 2005 zalegał ze składkami na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Natomiast w 2009 roku dokonywał wpłat, z przeznaczeniem na bieżące składki. Zaksięgowano jej jednak na poczet należności dochodzonych w postępowaniu egzekucyjnym na rzecz Urzędu Skarbowego i ZUS. Spowodowało to powstanie „sztucznego” długu za rok 2009, co doprowadziło nawet do wszczęcia przeciwko niemu postępowania wykroczeniowego z powodu uchylania się od opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. Wyrokiem z dnia 15 czerwca 2011 roku, sygn. akt II W 650/10 został uniewinniony od popełnienia zarzucanego mu czynu. Wobec tego należy uznać, iż wpłaty z 2009 roku winny być zaksięgowane na składki za 2009 rok, a zadłużenie przypisane do lat 2004- 2005 (k. 2 – 3 a. s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, powtarzając argumentację wyrażoną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji (k. 10-11 a. s.).

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

H. M. w okresach od 24 czerwca 1999 roku do 4 listopada 1999 roku, od 5 kwietnia 2004 roku do 30 kwietnia 2012 roku oraz od 11 czerwca 2012 roku do 31 grudnia 2013 roku prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą i podlegał z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (bezsporne).

W latach 2004 – 2005 skarżący nie opłacał składek na ubezpieczenie społeczne, generujący tym samym zadłużenie z tego tytułu. Z tego tytułu wszczęto wobec niego postępowania egzekucyjne przez Naczelnika Urzędu Skarbowego (bezsporne).

W związku z prowadzeniem postępowania egzekucyjnego, rachunek o numerze (...) prowadzony w Banku (...) S.A. dla H. M. został zajęty przez organ egzekucyjny w oparciu o tytułu wykonawczy. Dlatego też wpłaty jakich odwołujący dokonywał w 2009 roku z tytułu bieżących składek na ubezpieczenie społeczne, tj. w dniu 27 lutego 2009 roku, 29 marca 2009 roku, 26 kwietnia 2009 roku, 31 maja 2009 roku, 29 czerwca 2009 roku, 28 lipca 2009 roku, 29 sierpnia 2009 roku, częściowo w dniu 29 września 2009 roku, w dniu 29 października 2009 roku, w dniu 30 listopada 2009 roku oraz w dniu 28 grudnia 2009 roku zostały przekazane przez Bank na rachunek Naczelnika Urzędu Skarbowego w P., w celu spłaty należności wskazanych w zawiadomieniach o sygnaturze (...) oraz o sygnaturze(...)(pismo Banku (...) S.A. k. 48 akt ZUS).

Tym samym z wpłat dokonanych przez skarżącego w 2009 roku pokryto, w toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w P., zaległości powstałe w 2004 i 2005 roku. W związku z tym na koncie wnioskodawcy powstało zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek na FUS za okresy od lipca 2009 roku do grudnia 2009 roku, na Fundusz Pracy w okresach od kwietnia 2009 roku do maja 2009 roku oraz za grudzień 2009 roku oraz na Fundusz Ubezpieczenia Zdrowotnego w okresie od stycznia do lutego 2007 roku, od maja do sierpnia 2009 roku oraz od listopada do grudnia 2009 roku w łącznej kwocie 4 706,27 zł.

W dniu 27 listopada 2014 roku H. M. wniósł do ZUS o umorzenie należności powołując się na przepisy powołanej wyżej ustawy z 9 listopada 2012 roku. Następnie została wydana zaskarżona decyzja, wskazując iż wnioskodawca nie ma zaległości w opłacaniu składek za okres objęty cytowaną ustawą.

Powyższy stan faktyczny został ustalony w postępowaniu przed ZUS
i ustalenia te, wobec oparcia ich na wiarygodnych źródłach w postaci konta ubezpieczonego i płatnika składek (art. 34 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), a także niekwestionowania ich przez odwołującego, sąd przyjął
za swoje.

Odwołanie H. M. jest bezzasadne.

Ubezpieczony, nie negując ustaleń dokonanych przez organ rentowy, sformułował zarzut, iż posiada on zadłużenie za okres od 2004 roku do 2005 roku, zaś w 2009 roku wygenerowano „sztuczny dług”, zaksięgowując kwoty za ten okres na poczet zadłużenia wygenerowanego w 2004 i 2005 roku.

W ocenie Sądu Okręgowego twierdzenia skarżącego nie są słuszne.

W pierwszym rzędzie należy zauważyć, że zaskarżona decyzja stanowi rozstrzygnięcie proceduralne, oparte na przepisach Kodeksu postepowania administracyjnego i niezwiązane bezpośrednio z zastosowaniem przepisów z zakresu ubezpieczeń społecznych. Z kolei kontrola decyzji organu rentowego przez sąd ubezpieczeń społecznych następuje – co do zasady – jedynie na płaszczyźnie materialnoprawnej, a nie proceduralnej (por. np. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z 15.09.2011 r., II UZP 8/11). Ten drugi zakres kontroli w przypadku sądu powszechnego może dotyczyć jedynie stanu, w którym wady decyzji prowadzą do odmowy jej bytu jako aktu administracyjnego ( actus non existens).

Niemniej jednak zaskarżoną decyzją organ rentowy rozstrzygał przesłanki podjęcia postępowania w przedmiocie umorzenia składek na ubezpieczenia społeczne wnioskodawcy. Należy więc przyjąć, że rozstrzygnięcie to stanowi
w istocie indywidualną decyzję w przedmiocie umarzania należności z tytułu składek, stąd podlega zaskarżeniu do sądu w drodze odwołania (art. 476 § 2 pkt 2 k.p.c.). Należy również wskazać, że w myśl powołanego w decyzji art. 105 § 1 k.p.a. organ administracji wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, a biorąc pod uwagę odesłanie z art. 123 ustawy systemowej oraz treść art. 83b ust. 1 tej ustawy – wskazany przepis k.p.a. obliguje organ rentowy do wydania decyzji, podlegającej zaskarżeniu do sądu.

Rozstrzygając o zasadności odwołania, sąd nie dokonywał więc oceny przesłanek przedmiotowego umorzenia, przy czym granice wydanego
w wyniku tej oceny rozstrzygnięcia, wyznaczone były treścią art. 477 ¹⁴ k.p.c. (albo orzekanie co do istoty sprawy poprzez odpowiednią zmianę zaskarżonej decyzji, albo też oddalenie odwołania).

Organ rentowy prawidłowo zastosował art. 1 ust. 1 ustawy z dnia
9 listopada 2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012 r., poz. 1551, dalej: ustawa abolicyjna).

Przepis ten stanowi, że na wniosek osoby podlegającej w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności w rozumieniu art. 8 ust. 6 ustawy z dnia
13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (ob. Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.) – a więc w szczególności działalności gospodarczej:

1) która przed dniem 1 września 2012 r. zakończyła prowadzenie pozarolniczej działalności i nie prowadzi jej w dniu wydania decyzji, o której mowa w ust. 8,

2) innej niż wymieniona w pkt 1

- umarza się nieopłacone składki na te ubezpieczenia za okres od dnia
1 stycznia 1999 r. do dnia 28 lutego 2009 r. oraz należne od nich odsetki
za zwłokę, opłaty prolongacyjne, koszty upomnienia, opłaty dodatkowe, a także koszty egzekucyjne naliczone przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.

Z kolei w myśl art. 1 ust. 6 ustawy abolicyjnej, dodatkowym skutkiem umorzenia powyższych należności jest również umorzenie nieopłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne i na Fundusz Pracy za ten sam okres oraz należnych od nich, za ten sam okres, odsetek za zwłokę, opłat prolongacyjnych, kosztów upomnienia, opłat dodatkowych, a także kosztów egzekucyjnych naliczonych przez dyrektora oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, naczelnika urzędu skarbowego lub komornika sądowego.

W pozostałym zakresie powołany artykuł zawiera regulacje proceduralne, związane z formalnymi przesłankami wydania decyzji przez ZUS, a także złożeniem wniosku przez zainteresowanego.

H. M. z tytułu prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej posiada obecnie zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek na Fundusz Ubezpieczenia Społecznego oraz Fundusz Pracy za okresy od kwietnia do grudnia 2009 roku. Tak więc organ rentowy słusznie wskazał, że wnioskodawca nie spełnia podstawowej przesłanki skorzystania z trybu umorzenia, przewidzianego ustawą abolicyjną – nie posiada zadłużenia za okres objęty ustawą.

Podnieść należy, iż kwestia spłaty zadłużenia za lata 2004 – 2005 była przedmiotem postępowania egzekucyjnego, prowadzonego przez Naczelnika Urzędu Skarbowego w P.. W ramach tego postępowania zajęte zostało konto H. M., prowadzone w Banku (...) S.A. Na mocy art. 80 § 1- 3 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jednolity Dz.U. 2014, poz. 1619 ze zm.) organ egzekucyjny dokonuje zajęcia wierzytelności z rachunku bankowego przez przesłanie do banku, a jeżeli bank posiada oddziały - do właściwego oddziału, zawiadomienia o zajęciu wierzytelności pieniężnej zobowiązanego z rachunku bankowego do wysokości egzekwowanej należności pieniężnej wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia w terminie dochodzonej wierzytelności oraz kosztami egzekucyjnymi. Organ egzekucyjny jednocześnie wzywa bank, aby bez zgody organu egzekucyjnego nie dokonywał wypłat z rachunku bankowego do wysokości zajętej wierzytelności, lecz bezzwłocznie przekazał zajętą kwotę organowi egzekucyjnemu na pokrycie egzekwowanej należności albo zawiadomił organ egzekucyjny, w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, o przeszkodzie w dokonaniu wpłaty. Zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego zobowiązanego jest dokonane z chwilą doręczenia bankowi zawiadomienia o zajęciu, o którym mowa w § 1, i obejmuje również kwoty, które nie były na rachunku bankowym w chwili zajęcia, a zostały wpłacone na ten rachunek po dokonaniu zajęcia. Jednocześnie z przesłaniem zawiadomienia, o którym mowa w § 1, organ egzekucyjny zawiadamia zobowiązanego o zajęciu jego wierzytelności z rachunku bankowego, doręczając mu odpis tytułu wykonawczego, o ile nie został wcześniej doręczony, i odpis zawiadomienia skierowanego do banku o zakazie wypłaty zajętej kwoty z rachunku bankowego bez zgody organu egzekucyjnego.

Kwoty wpłacane przez skarżącego na przedmiotowe konto, zajęte przez organ egzekucyjny zajmowane były więc na poczet istniejącego zadłużenia i jako takie przekazywane były Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych przez Naczelnika Urzędu Skarbowego. Zadłużenie powstałe za lata 2004 – 2005 zostało więc spłacone ze środków wpłacanych przez odwołującego w 2009 roku. Tym samym powstał dług za wspomniany okres.

Podkreślić też należy, iż dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie nie ma znaczenia wyrok jaki zapadł w sprawie o sygn.. II 650/10 w dniu 15 czerwca 2011 roku. Sąd Rejonowy w Puławach, II Wydział Karny rozpatrywał w tym postępowaniu kwestię popełnienia przez wnioskodawcę H. M. wykroczenia (...)

Sąd karny, orzekając w takiej sprawie po pierwsze kieruje się innymi przesłankami, a rozstrzygnięcie nie ma wpływu na postępowanie egzekucyjne. Uniewinnienie zaś nie jest równoznaczne z nieistnieniem długu z tytułu nieopłacenia składek na ubezpieczenie społeczne. Po drugie w chwili orzekania w wymienionej sprawie, znane było już orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia z dnia 18 listopada 2010 roku, sygn. akt P 29/09, zgodnie z którym przepis art. 98 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych został uznany za niezgodny z Konstytucją RP przez to, że dopuszczają wobec tej samej osoby fizycznej, za ten sam czyn, odpowiedzialność za wykroczenie i dodatkową opłatę, o której mowa w art. 24 ust. 1 tej ustawy

Mając powyższe na względzie, na podstawie powołanych przepisów oraz art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzeczono, jak w wyroku.