Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 5 marca 2015 roku w sprawie z powództwa E. M. przeciwko K. N. o zapłatę, Sąd Rejonowy w Pabianicach zasądził od K. N. na rzecz E. M. kwoty : 34.000 złotych tytułem zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 11 lipca 2013 r. do dnia zapłaty (pkt. 1a), 600 złotych tytułem skapitalizowanej renty na zwiększone potrzeby za okres od 24 kwietnia 2011 r. do dnia 24 maja 2011 r. wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 19 listopada 2014 r. do dnia zapłaty (pkt. 1b), 5000 złotych tytułem utraconych zarobków za okres od 24 kwietnia 2011 r. do 20 czerwca 2011 r. z odsetkami ustawowymi od dnia 19 listopada 2014 r. do dnia zapłaty (pkt. 1c) oraz kwotę 1079,43 złotych tytułem zwrotu kosztów leczenia z odsetkami ustawowymi od dnia 19 listopada 2014 r. do dnia zapłaty (pkt. 1d), oddalając powództwo w pozostałej części.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w części zasądzającej zadośćuczynienie ponad kwotę 18.000 złotych (pkt. 1a sentencji) oraz kwoty 5.000 złotych z tytułu utraconych zarobków (pkt. 1c sentencji). Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego i procesowego, a mianowicie:

1.  art. 445 § 1 k.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie, polegające na przyjęciu, iż odpowiednią sumą tytułem zadośćuczynienia jest kwota 34.000,00 zł;

2.  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez przyjęcie, iż w następstwie zdarzenia powód w sferze psychicznej doznał długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 7%;

3.  art. 322 k.p.c. przez jego zastosowanie;

4.  naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów polegające na bezkrytycznym przyjęciu w całości stanowiska przedstawionego przez biegłego psychiatrę, mimo, iż stanowisko to pozostaje w sprzeczności z zasadami logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego.

W oparciu o powyższe zarzuty pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w części i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 18.000 zł z tytułu zadośćuczynienia, oddalenia powództwa o zapłatę kwoty 5.000 zł z tytułu utraconych zarobków oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna i podlega oddaleniu.

Sąd odwoławczy w pełni podziela ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji, przyjmując je za własne i uznając za zbędne powielanie ich w treści uzasadnienia.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do przypisywanych Sądowi I instancji uchybień procesowych, gdyż z istoty rzeczy wnioski w tym zakresie determinują kierunek dalszych rozważań.

Pozwany wśród zarzutów naruszenia prawa procesowego zakwestionował dokonaną przez Sąd I instancji ocenę materiału dowodowego. Zarzuty apelacji w tej części, zmierzające do wykazania naruszenia przepisu art. 233 k.p.c. należało uznać za niezasadne,
a kwestionowanie ustaleń faktycznych poczynionych przez sąd I instancji nietrafne.

Uchybienia w powyższym zakresie apelujący upatrywał w bezkrytycznym przyjęciu w całości stanowiska przedstawionego przez biegłego psychiatrę, mimo, iż w ocenie pozwanego pozostaje ono w sprzeczności z zasadami logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego, wskazując, że z opinii biegłego zarówno pisemnej jak i uzupełniającej ustnej wynika, iż biegły swoje opinie oparł na wywiadzie powoda, którego w żaden sposób nie zweryfikował przyjmując, że wszystkie dolegliwości powód faktycznie odczuwa oraz pozostają one w związku ze zdarzeniem, a nie z uzależnieniem od alkoholu, które rozpoczęło się jeszcze przed zdarzeniem. W ocenie apelującego opinię biegłego z zakresu psychiatrii, do którego należała ocena uszczerbku na zdrowiu psychicznym powoda oraz jego cierpień w związku ze zdarzeniem Sąd powinien ocenić z dużą dozą ostrożności, bowiem w ocenie apelującego materiał dowodowy sprawy dowodzi, iż powód wyraźnie wyolbrzymia rozmiar ujemnych skutków zdarzenia.

Przede wszystkim wskazać należy, że opinia biegłego nie ma w sprawie znaczenia rozstrzygającego i podlega ocenie jak każdy środek dowodowy, jednak w oparciu o właściwe dla jej oceny na płaszczyźnie merytorycznej kryteria, które stanowią: poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego stanowiska, stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen, zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej. Biegły wyraża opinię o tej części materiału dowodowego, którą wskazuje dla celów jej wydania sąd, nie dokonuje natomiast wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego sprawy, co jest obowiązkiem sądu orzekającego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2015 roku, IV CSK 275/14, Teza numer 1, LEX nr 1651019 ).

Zdaniem Sądu Okręgowego powyższa argumentacja zaprezentowana przez apelującego w żadnej mierze nie jest w stanie podważyć prawidłowej oceny dowodu z opinii biegłego psychiatry dokonanej przez Sąd Instancji, której prawdziwość, rzetelność oraz logika nie budziły wątpliwości również Sądu rozpoznającego niniejszą apelację. W ocenie Sądu Odwoławczego niezasadne jest również kwestionowanie ustaleń sądu poczynionych na podstawie opinii biegłego z zakresu psychiatrii, a dotyczących okoliczności faktycznych odnoszących się do stanu zdrowia psychicznego powoda. Ustalenie tych okoliczności wymagało wiadomości specjalnych, których sąd nie posiada. Nie zwalnia to oczywiście sądu od obowiązku oceny opinii biegłych, jednak ocena ta ze swej istoty nie dotyczy sfery stricte objętej wiadomościami specjalnymi, ale wskazanych podstaw rozumowania biegłych, logiki i spójności wywodu, oparcia wniosków, których sformułowanie wymagało zastosowania wiadomości specjalnych, na faktach, które w sprawie zostały wykazane. Podważenie mocy dowodowej opinii poprzez zakwestionowanie wiadomości specjalnych, do których biegli się odwołują, bądź wywodzenie z takiej opinii dalszych wniosków opartych na wiadomościach tego rodzaju, z uwagi na treść art. 278 § 1 k.p.c., może nastąpić wyłącznie poprzez przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej opinii tych samych biegłych lub z opinii innego biegłego (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 21 kwietnia 2015 roku, I ACa 177/15, Lex numer 1711717).

W rozpoznawanej sprawie uzupełniająca opinia biegłego nie była przez pozwanego kwestionowana. Biegły ustosunkował się do wszystkich zarzutów zgłaszanych przez stronę pozwaną. Pozwany nie składał przy tym wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego. Biegły psychiatra odnosząc się zgłoszonych wątpliwości podał, iż opinię swą oparł na zebranym wywiadzie oraz dokumentacji medycznej w postaci zaświadczeń z poradni psychologicznej, neurologa i z (...) w P.. Słusznie stwierdził przy tym, że nie jest jego rolą ocena wiarygodności twierdzeń powoda, wskazując jednocześnie, że subiektywne przekonanie decyduje jak postrzegana jest rzeczywistość, a to postrzeganie nie musi być zgodne z rzeczywistością. Podał jednocześnie, że mechanizm powstawania zaburzeń nerwicowych ma takie podłoże, tj. oparcie o subiektywne przekonanie niezgodne z rzeczywistością. Jest to źródłem frustracji i lęków. Wskazał także, iż jeśli chodzi
o nadużywanie alkoholu po zdarzeniu, to miało ono charakter kompensacyjny, którego celem było złagodzenie, rozładowanie tych negatywnych emocji, które kumulowały się u powoda
w związku ze stresem, wskazując, iż tutaj związek przyczynowy jest wysoce prawdopodobny, a nawet pewny (ustna opinia uzupełniająca biegłego z zakresu psychiatrii – k. 190).

Opinia biegłego w ocenie Sądu była jasna, czytelna, fachowa oraz w sposób rzeczowy odpowiada na zawarte w tezie dowodowej pytania. Pozwany zaś w wywiedzionej apelacji konsekwentnie zgłasza te same wątpliwości, które w ocenie Sądu Okręgowego przedmiotowa opinia biegłego w sposób wyczerpujący oraz jasny rozwiała. Sąd Odwoławczy podziela ocenę materiału dowodowego, w tym opinii biegłego psychiatry zarówno pisemnej jak i ustnej uzupełniającej, uznając, że jest kompletna, logiczna i nie budzi wątpliwości.

Niezasadny jest również zarzut poczynienia przez Sąd Rejonowy sprzecznych ustaleń faktycznych w odniesieniu do zgromadzonym dowodów. Uwzględnić bowiem należy, że apelujący zarzuca sprzeczność poczynionych ustaleń i wyprowadzonych przez Sąd I Instancji wniosków ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym. Niemniej jednak sprzeczności tej nie wykazuje. Postulowana sprzeczność w ocenie skarżącego miała wyrażać się w przyjęciu, że w następstwie zdarzenia powód w sferze psychicznej doznał długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 7%. Tymczasem poczynione przez Sąd I instancji ustalenie faktyczne znajdują pełne oparcie w przeprowadzonym dowodzie w postaci opinii biegłego z zakresu psychiatrii, jak również w treści apelacji pozwanego. Sąd Okręgowy nie stwierdza w tym zakresie żadnych uchybień. Pozwala to Sądowi Okręgowemu na przyjęcie ustaleń Sądu Rejonowego za własne.

Chybiony był również zarzut naruszenia art. 322 k.p.c. W istocie sprowadzał się on jedynie do powołania orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Łodzi o sygn. akt I ACa 1277/13. Na podstawie treści powołanego orzeczenia można wnioskować, iż zarzut ten opierał się na próbie wykazania braku inicjatywy dowodowej w zakresie zgłoszonego roszczenia w postaci odszkodowania tytułem utraconego dochodu, a w konsekwencji nie wyczerpania przesłanek wynikających z art. 322 k.p.c. Tymczasem jak wynika z akt sprawy powód w zakresie zgłoszonego roszczenia przedłożył paragony fiskalne dotyczące uzyskiwanych dochodów za okres sierpień – październik 2013 roku oraz maj – lipiec 2014 roku. W złożonych zeznań podał przy tym, iż z uwagi na charakter wykonywanej pracy nie rozlicza się on w systemie rocznym. Tym samym brak było podstaw do uznania, iż powód nie wykazał inicjatywy dowodowej w zakresie zgłoszonego roszczenia. Jednocześnie należało podzielić stanowisko Sądu I instancji, iż załączone dokumenty nie mogły stanowić podstawy do orzeczenia zgodnie z żądaniem powoda, bowiem nie dotyczyły okresu bezpośrednio poprzedzającego zdarzenie, które chociażby w przybliżeniu obrazowałyby uzyskiwane dochody powoda. Zatem Sąd słusznie jako podstawę przy określeniu wysokości odszkodowania z tytułu utraconego dochodu posłużył się art. 322 k.p.c.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia przez Sąd Rejonowy dyspozycji art. 445 § 1 k.c. należy wskazać, iż nie jest on trafny. Zarzut apelacji w tym zakresie ograniczał się jedynie do wykazania, iż w realiach niniejszej sprawy brak było podstaw do uwzględnienia przy określeniu wysokości zadośćuczynienia wysokości uszczerbku stwierdzonego przez biegłego z zakresy psychiatrii.

Przede wszystkim przypomnienia wymaga, iż o rozmiarze należnego zadośćuczynienia powinien decydować rozmiar doznanej krzywdy tj. stopień cierpień fizycznych i psychicznych, ich intensywność, czas trwania, nieodwracalność następstw i inne okoliczności, których nie sposób wymienić wyczerpująco, a które w każdym wypadku mają charakter indywidualny (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 12 marca 2013 roku, I ACa 901/12). Celem zadośćuczynienia jest przede wszystkim złagodzenie cierpień. W związku z tym winno ono mieć charakter całościowy i obejmować wszystkie cierpienia fizyczne, jak i psychiczne, zarówno już doznane, jak i te, które zapewne wystąpią w przyszłości (a więc sąd powinien uwzględnić także prognozy na przyszłość) (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 12 kwietnia 2013 roku, I ACa 1382/12, LEX nr 1313327). Zatem zarzut niewłaściwego określenia wysokości zadośćuczynienia mógłby być uwzględniony tylko wtedy, gdyby nie zostały wzięte pod uwagę wszystkie istotne kryteria wpływające na tę postać kompensaty. Uwzględnienie omawianego zarzutu mogłoby nastąpić także wtedy, gdyby Sąd uczynił jedno z wielu kryteriów decydujących o wysokości zadośćuczynienia elementem dominującym i przede wszystkim w oparciu o nie określił wysokość takiego zadośćuczynienia (tak: Wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 8 maja 2015 r, I ACa 1655/14, LEX nr 1712689).

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy przy rozstrzyganiu o wysokości zgłoszonego roszczenia w postaci zadośćuczynienia wziął pod uwagę wszystkie kryteria wpływające na wysokość tej kompensaty, w tym również doznany uszczerbek na zdrowiu w łącznej wysokości 17%. Brak było jednocześnie podstaw do nieuwzględnienia przy rozstrzyganiu o wysokości należnego zadośćuczynienia wysokości uszczerbku stwierdzonego przez biegłego z zakresu psychiatrii. Pozwany nie zdołał bowiem podważyć przedmiotowej opinii, która w toku postępowania nie była kwestionowana przez strony, stanowiąc tym samym pełnowartościowy dowód w sprawie. Wbrew również tezie apelującego wysokość stwierdzonego w tym zakresie uszczerbku nie miała decydującego wpływu na wysokość zasądzonego zadośćuczynienia.

W kontekście powyższych uwag stwierdzić również należy, że zarzut niewłaściwego ustalenia kwoty zadośćuczynienia może być skuteczny w postępowaniu odwoławczym jedynie wówczas, gdy orzeczenie w sposób oczywisty narusza zasady ustalania wysokości tego świadczenia, w szczególności w sytuacji ustalenia przez sąd tytułem zadośćuczynienia kwoty symbolicznej bądź też nadmiernie wysokiej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 sierpnia 2008 r., V KK 45/08, LEX nr 438427). Korekta w postępowaniu odwoławczym przyznanej przez sąd pierwszej instancji tytułem zadośćuczynienia sumy pieniężnej możliwa jest zatem wyłącznie wtedy, gdy suma ta rażąco odbiega od tej, która byłaby adekwatna do rozmiarów doznanej krzywdy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 7 maja 2008 r., I ACa 199/08, LEX nr 470056).

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, iż zasądzona przez Sąd Rejonowy na rzecz powódki tytułem zadośćuczynienia kwota 34.000 zł zarówno nie jest, w okolicznościach przedmiotowej sprawy, kwotą symboliczną, jak również - przy uwzględnieniu uszczerbku na zdrowiu powoda oraz zakresu doznanych przez niego cierpień fizycznych oraz psychicznych - nie może zostać uznana za nadmiernie wygórowaną. Mając na względzie przytoczone wyżej stanowisko judykatury, brak było w niniejszej sprawie podstaw do dokonywania korekty w zakresie zasądzonego na rzecz E. M. zadośćuczynienia.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

Zważywszy na wynik kontroli instancyjnej o kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.200 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego - § 6 pkt 5 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 461).