Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 grudnia 2015 r.

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący SSR Eliza Grzybowska

Protokolant stażysta Natalia Gliniecka - Kitowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 grudnia 2015 r. w B.

sprawy z powództwa Giełdy Praw Majątkowych (...) S.A. w W.

przeciwko B. W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 25 364,99 zł (dwadzieścia pięć tysięcy trzysta sześćdziesiąt cztery złote dziewięćdziesiąt dziewięć groszy) z ustawowymi odsetkami od kwoty 21.902,14 zł od dnia 19 września 2015 r. do dnia zapłaty,

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 3.686 zł (trzy tysiące sześćset osiemdziesiąt sześć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSR Eliza Grzybowska

UZASADNIENIE

Powódka Giełda Praw Majątkowych (...) S.A. z siedzibą w W. domagała się zasądzenia od pozwanego – B. W. kwoty 25.364,99 zł z ustawowymi odsetkami od kwot:

- 21.902,14 zł od dnia 1 kwietnia 2012 r. do dnia zapłaty,

- 3.462,85 zł od dnia 1 kwietnia 2015 r. do dnia zapłaty,

oraz kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że w dniu 11 lutego 2005r. Sąd Rejonowy w B.w sprawie IX GNc 269/05 wydał nakaz zapłaty, w którym zasądził od spółki (...) – (...) Sp. z o.o. na rzecz pierwotnego wierzyciela kwotę 21.902,14 zł tytułem należności głównej wraz z odsetkami ustawowymi i kwotę 2.823,30 zł, tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W dniu 6 listopada 2009 r. Sąd Rejonowy w B.nadał w/w nakazowi zapłaty klauzulę wykonalności. W dniu 25 maja 2011 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w B. H. G. umorzyła postepowanie egzekucyjne prowadzone przeciwko spółce (...) sp. z o.o. wobec stwierdzenia jej bezskuteczności. W treści postanowienia komornik orzekł o zwrocie kosztów postepowania egzekucyjnego na rzecz (...) SA w kwocie 39,55 zł oraz przyznał koszty zastępstwa procesowego w wysokości 600 zł. Powód podniósł, że pozwany jest członkiem zarządu spółki (...) sp. z o.o. od momentu jej powstania do chwili obecnej. Nadto powód wskazał, że na podstawie umowy przelewu wierzytelności z 21.10.2013r. wstąpił w miejsce wierzyciela tj. (...) S.A. Powód powołał się na treści art. 299 § 1 k.s.h. jako podstawę odpowiedzialności pozwanego za długi spółki. Podniósł jednocześnie, że termin przedawnienia wynosi w tej sprawie 20 lat, zgodnie z brzmieniem art. 442 (1) § 2 kpc. Podniósł, że wyrokiem Sądu Rejonowego w B. skazano pozwanego za przestępstwo z art. 586 k.s.h.

W odpowiedzi na pozew pozwany zażądał oddalenia powództwa i zasądzenia na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu.

Pozwany przyznał, że od początku powstania spółki (...) sp. z o.o. do dzisiaj jest członkiem jej zarządu. Podniósł jednak, że roszczenie, którego dotyczy powództwo było wymagalne w 2003 r. a tytuł wykonawczy przeciwko spółce pochodzi z 2005 r. Wskazał, ze gdyby pozwany złożył w 2004 r. wniosek ogłoszenie upadłości spółki, to wierzytelność pierwotnego wierzyciela i tak pozostałaby niezaspokojona. Podniósł również, że powód kupił należność od spółki (...) SA a zatem w związku z niezgłoszeniem wniosku o ogłoszenie upadłości przez pozwanego nie poniósł żadnej szkody

W toku rozprawy pozwany podniósł, że dochodzone roszczenie jest przedawnione.

Sąd ustalił, co następuje:

Od 21 września 2009 r. do dnia dzisiejszego pozwany jest członkiem zarządu spółki (...) Sp. z o.o.

(dowód: odpis z KRS k. 8 – 12)

W dniu 11 lutego 2005 r. w sprawie IX GNc 269/05 Sąd Rejonowy w Bydgoszczy na skutek pozwu wniesionego przez (...) Bank (...) Spółkę Akcyjną przeciwko spółce (...) - (...) sp. z o.o. wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym zasądził od wymienionej spółki na rzecz powódki kwotę 21.902,14 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwot i terminów wskazanych w treści tego nakazu.

Nakazem tym zasądzono również na rzecz powódki kwotę 2.823,30 zł tytułem kosztów procesu.

W dniu 6 listopada 2009 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy w sprawie VIII GCo 310/09 nadał klauzulę wyżej wymienionemu nakazowi zapłaty na rzecz wierzyciela (...) S.A. w siedzibą w W.. W uzasadnieniu postanowienia wskazano, że spółka (...) S.A. dokumentami w postaci odpisu umowy sprzedaży wierzytelności oraz odpisem ugody zawartej przed Sądem Okręgowym w Bydgoszczy wykazał przejście uprawnień po stronie wierzyciela.

(dowód: nakaz zapłaty k. 5-5v, postanowienie k. 6-6v)

W dniu 19 listopada 2010 r. Sąd Rejonowy w B. w sprawie III K 684/10 wydał przeciwko pozwanemu wyrok, w którym uznał go za winnego tego, że sprawując funkcję prezesa spółki A. – (...) sp. z o.o. z siedzibą w B. przy ul. (...) nie dokonał w ustawowym terminie obowiązku złożenia w Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy XV Wydziale Gospodarczym wniosku o ogłoszenie upadłości wyżej wymienionej spółki, mimo wystąpienia podstaw do złożenia takiego wniosku co najmniej od 2004 r., w którym nie uregulował wymagalnych zobowiązań pieniężnych.

(dowód: wyrok z dnia 19.11.2010r. k. 15)

(...) S.A. skierowała nakaz do egzekucji.

Postanowieniem z dnia 25 maja 2011 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Bydgoszczy – H. G. umorzyła postępowanie w tej sprawie wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji. Ustaliła koszty postępowania na 39,55 zł oraz zasądziła koszty zastępstwa adwokackiego w kwocie 600 zł.

(dowód: postanowienia komornika k. 7-7v)

W dniu 21 października 2013r. spółka (...) S.A. zawarła z powodem umowę przelewu wierzytelności, której przedmiotem były roszczenia objęte nakazem zapłaty Sądu Rejonowego w B. wydanego w sprawie IX GNc 269/05.

(dowód: umowa przelewu wierzytelności k. 13-14)

Stan faktyczny w przedmiotowej sprawie Sąd ustalił w oparciu o wyżej wymienione dowody z dokumentów prywatnych, których prawdziwość, autentyczność i moc dowodowa nie budziły jego wątpliwości.

Sąd zważył, co następuje:

Powódka domagała się zasądzenia od pozwanego jako członka zarządu A.- (...) sp. z o.o. kwoty 25.364,99 zł wraz z odsetkami ustawowymi tytułem odszkodowania na podstawie art. 299 § 1 k.s.h.

Powódka nabyła to roszczenie na podstawie umowy cesji zawartej w dniu 21 października 2013r. z wierzycielem (...) S.A. Wcześniej postanowieniem z dnia 06.11.2009r. Sąd Rejonowy w B. stwierdził przejście uprawnień pierwotnego wierzyciela – (...) SA na rzecz spółki (...) SA. W ocenie sądu na gruncie tej sprawy nie może budzić żadnych wątpliwości ustalenie, że powodowi przysługiwała legitymacja czynna do wytoczenia powództwa w tej sprawie.

Zgodnie z treścią art. 509 § 2 k.c. na nabywcę wierzytelności przechodzi sama wierzytelność oraz wszystkie związane z nią prawa. Zgodnie zaś z treścią art. 299 § 1 k.s.h. jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Z przepisów tych wynika, że skutkiem zawartej umowy przelewu powód stał się wierzycielem spółki (...) Sp. z o.o. a za zobowiązania tej spółki pozwany odpowiada w razie, gdy egzekucja wobec spółki okazała się bezskuteczna. Powodowi przysługuje zatem roszczenie względem członków zarządu wymienionej spółki oparte na art. 299 § 1 k.s.h.

Zgodnie natomiast z treścią art. 299 § 2 k.s.h., członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1 jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.

Zgodnie z aktualnie przeważającym stanowiskiem doktryny i orzecznictwem, odpowiedzialność normowana przez przytoczony powyżej przepis art. 299 ksh, określana jest jako szczególny przypadek deliktowej odpowiedzialności odszkodowawczej na zasadzie winy (zob.: uchwała Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2006 r., III CZP 118/06, OSNC 2007, nr 9, poz. 136 i powołane w niej orzeczenia SN, a z późniejszego orzecznictwa - wyrok Sądu Najwyższego z 6 lipca 2007 r., III CSK 2/2007, niepubl.). Specyfika tego rodzaju odpowiedzialności odszkodowawczej przejawia się w tym, że wierzyciel, który nie wyegzekwował swojej wierzytelności od spółki, nie musi na zasadach ogólnych dowodzić wysokości doznanej wskutek tego szkody. Wystarczające będzie przedłożenie tytułu egzekucyjnego stwierdzającego istnienie zobowiązania spółki (zob. uchwała Sądu Najwyższego z 15 czerwca 1999 r., III CZP 10/99, OSNC 1999 nr 12, poz. 203) oraz wykazanie, że egzekucja wobec spółki okazała się bezskuteczna. Z omawianej regulacji wynika zatem domniemanie poniesienia przez wierzyciela szkody w wysokości niewyegzekwowanej wobec spółki wierzytelności. Dodać należy, że domniemaniami w świetle regulacji art. 299 ksh są objęte również: związek przyczynowy między szkodą wierzyciela, a niezłożeniem we właściwym czasie przez członka zarządu wniosku o ogłoszenie upadłości oraz zawinienie przez członka zarządu niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z 21 lutego 2002 r., IV CKN 793/00, OSNC 2003, nr 2, poz. 22; z 14 lutego 2003 r., IV CKN 1779/00, OSNC 2004, nr 5, poz. 76 oraz uchwałę Sądu Najwyższego z 28 lutego 2008 r., III CZP 143/07).

Podkreślenia wymaga fakt, że zarówno w doktrynie jak i orzecznictwie sądowym nie jest kwestionowana teza, że odpowiedzialności na podstawie art. 299 k.s.h. podlega każdy członek zarządu o ile tylko wierzytelność, której dotyczy pozew powstała w czasie pełnienia prze niego funkcji albo w tym czasie istniała. W niniejszej sprawie powódka dochodziła kwoty należności głównej zasądzonej nakazem zapłaty wydanym w sprawie IX GNc 269/05 wynoszącej 21.902,14 zł wraz z odsetkami od dnia 1 kwietnia 2012 r. oraz zasądzonych przez sąd i przyznanych przez komornika kosztów postępowania w kwotach odpowiednio: 2.823,30 zł, 39,55 zł i 600 zł.

Powódka winna zatem wykazać, że należności główne powstały w czasie, gdy pozwany był członkiem zarządu spółki (...) - (...) sp. z o.o. Odróżnić przy tym należy moment powstania zobowiązania tj. moment zaistnienia zdarzenia, będącego podstawą zobowiązania od wymagalności roszczenia, która powstaje z momentem, gdy wierzyciel może skutecznie domagać się spełnienia świadczenia objętego treścią zobowiązania. Oczywistym jest, że wymagalność roszczenia przypada albo na ten sam moment co powstanie zobowiązania (w przypadku gdy spełnienie świadczenia zgodnie z treścią stosunku ma być natychmiastowe) albo w terminie późniejszym (w przypadku odroczenia terminu spełnienia świadczenia). Okoliczność, iż pozwany w chwili powstania wierzytelności był członkiem zarządu spółki jest w tej sprawie bezsporna – z dołączonego odpisu KRS wynika, ze pozwany pozostaje członkiem zarządu wymienionej spółki od daty jej powstania do dzisiaj.

Przeciwko żądaniu pozwu pozwany podniósł zarzut przedawnienia a nadto wskazał, że fakt , iż nie zgłoszono wniosku o upadłość spółki nie spowodował szkody po stronie powoda.

W ocenie sądu zarzuty pozwanego były bezzasadna.

Odnosząc się do zarzutu dotyczącego przedawnienia dochodzonego roszczenia wskazać należy, że zarówno w doktrynie jak i orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że odpowiedzialność członków zarządu wynikająca z art. 299 k.s.h. ma charakter odszkodowawczy. Podstawą odpowiedzialności członków zarządu spółki jest bowiem szkoda, którą należy pojmować jako obniżenie potencjału majątkowego spółki, z której majątku ma zaspokajać się jej wierzyciel. Powstanie tej szkody musi być zawinione przez członków zarządu i pozostawać w związku przyczynowym z ich zachowaniem. Te dwie ostatnie przesłanki są przedmiotem domniemania ustawowego wzruszalnego w oparciu o treść § 2 art. 299 k.s.h. Odpowiedzialność odszkodowawcza członków zarządu jest zatem odpowiedzialnością deliktową za zawinione przez członka zarządu niezgłoszenie wniosku o upadłość i dopuszczenie do takiej sytuacji, w której egzekucja z majątku spółki jest bezskuteczna, co prowadzi do szkody wierzyciela wynikającej z niemożności zaspokojenia swych roszczeń wobec spółki. Takie stanowisko prezentował Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach, których przedmiotem było ustalenie charakteru odpowiedzialności członków zarządu na podstawie art. 299 k.s.h. (por. wyrok SN z 16.01.2008r. , IV CSK 430/07, , wyrok z 8 marca 2007r., III CSK 352/06, wyrok z 24 czerwca 2005, VCSK 736/04, wyrok z 22 czerwca 2005, III CK 678/04, wyrok z 27 października 2004, IVCK 148/04, wyrok z 28 listopada 2003r. CK 219/02).

Bezspornym jest również, że roszczenie oparte o brzmienie wymienionego przepisu ma charakter majątkowy, co oznacza, że podlega przedawnieniu w myśl art. 117 § 1 k.c. Jako, że odpowiedzialność ta ma charakter deliktowej odpowiedzialności odszkodowawczej, to do ustalenia terminu przedawnienia należy stosować przepisy o przedawnieniu roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym. Zgodnie z brzmieniem art. 442 (1) § 1 kpc roszczenia te ulegają przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia i nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Zgodnie zaś z brzmieniem § 2 tego artykułu jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku , roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia. Niewątpliwie w tej sprawie szkoda była skutkiem występku, którego dopuścił się pozwany. W treści wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy ustalono bowiem, że pozwnay dopuścił się co najmniej od 2004r. przestępstwa z art. 286 k.s.h. Oznacza to, że przedawnienie roszczenia dochodzonego przez powódkę nastąpi najwcześniej w 2024r.

Pozwany podnosił ponadto, że zgłoszenie w terminie wniosku o upadłość nie spowodowałoby szkody po stronie powódki. W tym zakresie jednak pozwany nie podjął żadnej inicjatywy dowodowej. Podkreślić należy, ze z treści art. 299 § 1 i 2 k.s.h. wynika domniemanie, iż szkoda taka powstała. Pozwany chcąc uwolnić się od odpowiedzialności powinien mocą przedstawionych dowodów obalić to domniemanie i wykazać, że do powstania szkody nie doszło. Pozwany ograniczył się jednak do gołosłownego twierdzenia, które w żadnym razie nie pozwoliło na podważenie domniemania wystąpienia szkody.

Wobec powyższego sąd uznał, że żądanie powódki co do zasady zasługuje na uwzględnienie. Z tego względu zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 25.364,99 zł z ustawowymi odsetkami liczonymi od kwoty 21.902,14 zł od dnia 19 września 2015r. do dnia zapłaty.

Na zasądzoną kwotę składała się należność główna zasądzona nakazem zapłaty – 21.902,14 zł oraz zasądzone w tym wyroku koszty procesu w kwocie 2.823,30 zł i koszty egzekucji w kwocie łącznej 639,55 zł.

Nie ulega wątpliwości, iż odpowiedzialność członków zarządu na podstawie art. 299 ksh obejmuje m. in. zasądzone w tytule wykonawczym wydanym p-ko spółce z o. o. odsetki ustawowe od należności głównej. (uchwała SN z dnia 7 grudnia 2006 r., III CZP 118/06). Zważyć jednak należy, że odsetki za opóźnienie od odszkodowania dochodzonego na podstawie art. 299 k.s.h. należą się dopiero od chwili wymagalności ustalonej zgodnie z art. 455 k.c. Przedstawiony pogląd sprowadza się bowiem do tego, że wymagalność roszczenia skierowanego przeciwko członkom zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie jest tożsama z wymagalnością roszczenia względem spółki. Termin spełnienia świadczenia przez osoby, o których mowa w art. 299 k.s.h., nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, przez co świadczenie winno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. Zatem niewyegzekwowane odsetki za opóźnienie w zapłacie sumy pieniężnej mogą być objęte odszkodowaniem dochodzonym na podstawie art. 299 k.s.h. dopiero od daty wezwania pozwanego do zapłaty roszczenia głównego.

W tej sytuacji sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda odsetki od dnia następnego po dacie doręczenia pozwanemu pozwu w tej sprawie. W tym dniu bowiem pozwany dowiedział się o roszczeniu kierowanym do niego przez powódkę. Wyjaśnić należy przy tym, że powódka nie udowodniła, iżby pozwanego wzywano wcześniej do zapłaty dochodzonego w tej sprawie roszczenia.

Sąd oddalił natomiast powództwo w zakresie żądania zasądzenia odsetek ustawowych od kosztów procesu zasądzonych w wyroku. Zgodnie z treścią trafnej uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20.05.2011r. „przepis art. 481 § 1 kc nie ma zastosowania do świadczeń pieniężnych zasądzonych prawomocnym orzeczeniem o kosztach procesu” (por. uchwała Sądu Najwyższego z dn. 20.05.2011r., sygn. akt III CZP 16/11, Lex 794131). Tym samym odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, o których mowa w art. 481 § 1 kc nie mogą być naliczane od świadczeń pieniężnych z tytułu zasądzonych kosztów postępowania i po prawomocnym zakończeniu postępowania nie można żądać korygowania tych kwot.

O kosztach procesu orzeczono zgodnie z treścią art. 100 kpc, uznając, że powód uległ jedynie co do nieznacznej części swego żądania. Na podstawie tego przepisu sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 3.686 zł . W kwocie tej mieściła się suma 1269,00 zł stanowiąca opłatę od pozwu oraz kwota 2.417 zł stanowiąca koszty zastępstwa procesowego (17 zł opłata skarbowa od pełnomocnictwa i 2.400 zł – wynagrodzenie pełnomocnika ustalone na podstawie § 6 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państw kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu).

SSR Eliza Grzybowska