Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 25 marca 2015 r. Sąd Rejonowy w Kaliszu zasądził od pozwanego (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. na rzecz powoda C. K. kwotę 10.204,71 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 2 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty, umorzył postepowanie w pozostałym zakresie jak również zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 128,00 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych oraz kwotę 2.417,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Sąd Rejonowy ustalił, iż strona powodowa prowadzi działalność gospodarczą, która polega na świadczeniu usług transportowych, w tym także w ramach transportu międzynarodowego. C. K. po odnalezieniu na stronach internetowych informacji wskazującej na to, iż (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. poszukuje przewoźników dla realizacji usług przewozowych, wyraził zainteresowanie współpracą ze stroną pozwaną; powód miał wykonywać usługi transportowe na rzecz (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. na zasadzie wyłączności, tzn. nie mógł przyjmować zleceń od innych firm. Pomiędzy stronami doszło do zawarcia dwóch umów – pierwszej dotyczącej wykonywania transportów przy użyciu samochodu typu „bus” (mogącego pomieścić 5 palet) oraz drugiej – na przewozy wykonywane przy wykorzystaniu samochodu dostawczego mogącego przewozić towary na 10. paletach. Sąd I instancji stwierdził także, że strony niniejszego procesu w dniu 24 czerwca 2013 r. zawarły umowę o numerze (...) (dotyczącą pojazdu o ładowności do 1.500 kg i 10. miejsc paletowych), przedmiotem której było nieprzerwane świadczenie przez C. K. na rzecz pozwanego usług przewozu drogowego w zakresie transportu krajowego i międzynarodowego. W zawartym kontrakcie – w jego § 8 – strony ustaliły, że C. K. – na podstawie otrzymanego od pozwanego rozliczenia trasy – wystawi fakturę VAT , której płatność nastąpi w terminie 50. dni od daty doręczenia prawidłowo wystawionego dokumentu rozliczeniowego VAT wraz z kompletem dokumentów dotyczących przewozu, przy czym - w przypadku przekroczenia terminów rozliczenia trasy przez stronę pozwaną - termin płatności należności wynikającej z faktury ulegał skróceniu o okres zaistniałego opóźnienia w wyliczeniu trasy natomiast w sytuacji niedotrzymania terminów doręczenia kompletu dokumentów przez C. K., termin płatności faktury ulegał wydłużeniu o dodatkowe 30. dni od daty doręczenia dokumentów wraz z prawidłowo wystawionym dokumentem rozliczeniowym lub też pozwany mógł w takiej sytuacji obciążyć przeciwnika karą jaką sam został obciążony z tytułu opóźnienia w dostarczeniu dokumentów z trasy. Na takich samych warunkach strony zawarły umowę o numerze (...) przy czym kontrakt ten dotyczył pojazdu o ładowności do 1.500 kg i 5. miejsc paletowych.

Sąd Rejonowy ustalił także, iż w sytuacji kiedy (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. otrzymywał zlecenie na przewóz, który mógł być wykonany samochodem C. K., zlecał powodowi wykonanie tego transportu zaś w sytuacji kiedy C. K. przyjął takie zlecenie – samochód był do dyspozycji spedytora pozwanego, który często przez okres miesiąca przyjmował zlecenia na przewóz tym pojazdem. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. raz w tygodniu dokonywał rozliczenia trasy, w oparciu o które C. K. wystawiał faktury. W dniu 2 marca 2014 r. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. sporządził dwa dokumenty rozliczenia tras: nr (...) dotyczący okresu od dnia 23 lutego 2014 r. do dnia 27 lutego 2014 r. i pojazdu o numerze rejestracyjnym (...) oraz nr (...) dotyczący okresu od dnia 25 lutego 2014 r. do dnia 26 lutego 2014 r. i pojazdu o numerze rejestracyjnym (...). W tej samej dacie – w dniu 2 marca 2014 r. – C. K. wystawił dokument rozliczeniowy VAT nr (...), w treści którego obciążył swego kontrahenta należnością w wysokości 4.093,34 zł (na podstawie rozliczenia tras nr (...)) z terminem płatności wynoszącym 50 dni oraz dokument rozliczeniowy VAT nr (...) opiewający na kwotę 1.513,51 zł (na podstawie rozliczenia tras nr (...)) płatną w terminie 50. dni. Jak przyjął Sąd I instancji, strona pozwana kolejne rozliczenie tras o numerze (...) sporządziła w dniu 5 marca 2014 r. – dotyczyło ono okresu od dnia 27 lutego 2014 r. do dnia 3 marca 2014 r. i odnosiło się do pojazdu o numerze rejestracyjnym (...). C. K. w dniu 5 marca 2014 r. – w oparciu o to rozliczenie – wystawił fakturę VAT nr (...), w treści której obciążył (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. kwotą wynagrodzenia wynoszącą 2.339,58 zł płatną w terminie 50. dni. Kolejne rozliczenie tras (o numerze (...)) nastąpiło w dniu 17 marca 2014 r. – dotyczyło ono okresu od dnia 10 marca 2014 r. do dnia 12 marca 2014 r. i pojazdu o numerze rejestracyjnym (...); w oparciu o ten dokument powód – także w dniu 17 marca 2014 r. – wystawił dokument rozliczeniowy VAT nr (...) obciążając w jego treści stronę pozwaną kwotą 2.258,28 zł płatną w terminie 50. dni. W kontaktach handlowych stron księgowość (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. liczyła terminy płatności należności wskazanych w poszczególnych dokumentach rozliczeniowych od daty otrzymania dokumentu CMR oraz faktury. Strona pozwana – po otrzymaniu faktur – dokonała weryfikacji rozliczeń dokonanych przez C. K. w zakresie ustalenia wynagrodzenia, prawidłowości wystawienia faktury i daty wpływu dokumentów – (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. w odniesieniu do należności wskazanej w fakturze VAT nr (...) ustalił termin jej płatności na dzień 24 kwietnia 2014 r., należności wynikającej z faktury VAT nr (...) – na dzień 26 kwietnia 2014 r., kwoty objętej dokumentem rozliczeniowym VAT nr (...) – na dzień 9 maja 2014 r. zaś gdy chodzi o kwotę wynikająca z faktury VAT nr (...) – pozwany, stwierdzając 4 dni opóźnienia, dokonał przedłużenia terminu płatności należności wynikającej z tego dokumentu do dnia 31 maja 2014 r. Sąd Rejonowy ustalił również iż księgowość pozwanego w rozliczeniu przesłanym e – mail’em wskazała powodowi jak należy liczyć terminy płatności jak również że w dniu 29 kwietnia 2014 r. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. został wezwany do zapłaty – obejmującej także należności dochodzone w niniejszym procesie - kwoty 28.971,57 zł. W kwietniu 2014 r. C. K. – z racji zaprzestania regulowania należności przez (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. oraz braku kontaktu telefonicznego z pozwanym - wypowiedział łączące strony umowy.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd I instancji przyjął iż w przedmiotowej sprawie mają zastosowanie przepisy Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) sporządzonej w Genewie w dniu 19 maja 1956 r. (Dz. U. Nr 49, poz. 238) gdyż przewozy wykonywane na podstawie umów zawartych przez strony procesu odbywały się pomiędzy miejscami znajdującymi się w dwóch różnych krajach z których przynajmniej jeden jest stroną Konwencji. Sąd Rejonowy wskazał, że C. K. i (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. zawarli dwie pisemne umowy o stałej współpracy szczegółowo określając w ich treści wzajemne obowiązki – pozwany zawarł umowę w zakresie organizowania usług przewozu drogowego zaś powód wykonywał obowiązki wynikające z tych kontraktów jako przewoźnik. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K., nie kwestionując prawidłowości wykonania umów przez C. K., podnosił zarzut braku wymagalności roszczeń strony powodowej. Wbrew zarzutom pozwanego – jak wskazał Sąd I instancji – faktury wraz z dokumentami zostały wystawione przez C. K. i wysłane (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. zaś strona pozwana potwierdziła prawidłowość rozliczenia wykonanych umów wskazując terminy płatności należności w oparciu o zapisy § 8 zawartych kontraktów – jedynie w przypadku należności wynikającej z faktury VAT nr (...) doszło do opóźnienia w przekazaniu dokumentów i tym samym do przedłużenia terminu płatności, który został wskazany przez (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. na dzień 31 maja 2014 r. - strona powodowa podporządkowała się ustaleniom pozwanego i wniosła o zasądzenie odsetek ustawowych od terminu wymagalności tej faktury. W ocenie Sądu I instancji przeprowadzone postępowanie dowodowe potwierdziło, że należności wynikające z wszystkich faktur VAT były wymagalne przed wytoczeniem powództwa co skutkowało przyjęcie, iż roszczenia C. K. zasługiwały na uwzględnienie, w tym także w zakresie żądania zasądzenia odsetek ustawowych, które znalazło swe oparcie w przepisie art. 481 § 1 kc. Cofnięcie przez C. K. powództwa w zakresie żądania zasądzenia odsetek ustawowych za okres od dnia 8 maja 2014 r. do dnia 1 czerwca 2014 r. skutkowało umorzenie postępowania w tej części na podstawie przepisu art. 355 § 1 kpc.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu Sąd I instancji oparł na podstawie przepisu art. 100 kpc - uznając iż C. K. uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania, Sąd I instancji obciążył nimi w całości pozwanego. Koszty te obejmowały opłatę od pozwu w wysokości 128,00 zł, opłatę skarbową od dokumentu stwierdzającego ustanowienie pełnomocnika (w wysokości 17,00 zł) oraz – ustalone w oparciu o przepis § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 461) - wynagrodzenie pełnomocnika powoda.

Orzeczenie Sądu Rejonowego w Kaliszu zostało w całości zaskarżone apelacją przez pozwanego (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K.. Zaskarżonemu wyrokowi strona pozwana zarzuciła:

-

naruszenie prawa materialnego art. 6 kc w zw. z art. 232 kpc oraz art. 217 kpc poprzez jego niezastosowanie w stosunku do powoda, który nie wykazał w żaden sposób terminów wymagalności swoich roszczeń a na którym to powodzie spoczywał ciężar tego dowodu wobec zaprzeczenia zasadności dochodzonego roszczenia przez pozwaną;

-

naruszenie przepisów postępowania art. 233 kpc w zw. z art. 245 kpc poprzez uznanie przedstawionego przez powoda zestawienia faktur za dokument w rozumieniu art. 245 kpc, w sytuacji gdy nie został on podpisany przez pozwaną oraz przeprowadzenie z niego dowodu z dokumentu i wydanie w oparciu o niego i na jego podstawie wyroku.

Przedstawiając wskazane wyżej zarzuty (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. domagał się zmiany wyroku Sądu I instancji poprzez oddalenie powództwa w całości ewentualnie skarżący wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania i zasądzenia od powoda na rzecz (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. kosztów postępowania w I i II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji strona skarżąca podniosła, iż z uwagi na to, że C. K. dochodził zapłaty należności wynikających z poszczególnych faktur, to na powodzie spoczywał ciężar udowodnienia zarówno tego, że żądane kwoty stały się wymagalne jak również wykazanie dat, w których wystąpiła ta wymagalność. Zdaniem strony skarżącej C. K. nie wykazał tych okoliczności. Skarżący – powołując się na zapisy § 8 umów zawartych przez strony procesu, stosownie do których płatność za fakturę wynosi 50 dni od daty doręczenia prawidłowo wystawionej faktury VAT wraz z kompletem dokumentów dotyczących przewozu zaś w przypadku niedotrzymania terminów doręczenia kompletu dokumentów, termin płatności za fakturę ulega wydłużeniu o dodatkowe 30 dni od daty doręczenia dokumentów z prawidłowo wystawioną fakturą – wskazał, iż strona powodowa nie przedstawiła żadnego dowodu potwierdzającego zarówno nadanie poszczególnych dokumentów rozliczeniowych (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. ani też dowodów, które wskazywałyby na doręczenie tych faktur stronie pozwanej, do czego – z mocy przepisu art. 6 kc – był zobowiązany. W ocenie strony skarżącej – wobec faktu, iż C. K., wbrew procesowemu obowiązkowi wynikającemu z przepisów art. 232 kpc i art. 217 kpc, nie przedstawił żadnych dowodów potwierdzających wymagalność jego roszczeń, Sąd Rejonowy przyjmując wskazane w sentencji zaskarżonego orzeczenia daty wymagalności, naruszył ostatnio wskazane przepisy.

Zdaniem (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. Sąd I instancji naruszył również przepis art. 233 kpc w zw. z art. 245 kpc gdyż przedłożone przez powoda zestawienie faktur – jako pozbawione podpisu pozwanego czy też upoważnionego przez niego pracownika – nie posiadało waloru dokumentu prywatnego w rozumieniu przepisu art. 245 kpc a tym samym nie mogło stanowić dowodu. Nadto strona skarżąca podała, iż – wbrew ustaleniom Sądu Rejonowego – C. K. nie przedstawił żadnego dowodu potwierdzającego otrzymanie od (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. wiadomości e – mail’owej odnośnie sposobu liczenia terminu płatności (chociażby w postaci wydruku takiej wiadomości) zaś same twierdzenia strony powodowej – jako bezpośrednio zainteresowanej wynikiem sprawy – nie mogą być wystarczające.

W konkluzji, (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. wskazał, iż – wobec faktu iż C. K. nie udowodnił wymagalności swego roszczenia - żądanie pozwu należy uznać za przedwczesne co powinno prowadzić do oddalenia powództwa.

W odpowiedzi na apelację C. K. wniósł o jej oddalenie domagając się zasądzenia od (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. na swoją rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za II instancję.

Sąd Okręgowy zważył:

Wszystkie zarzuty apelacyjne okazały się nieskuteczne co – w oparciu o przepis art. 385 kpc – prowadzi do oddalenia apelacji.

Zarzut naruszenia przepisów postępowania – art. 233 kpc w zw. z art. 245 kpc - którego skarżący upatrywał w uznaniu przez Sąd Rejonowy przedłożonego przez C. K. zestawienia faktur za dokument w rozumieniu przepisu art. 245 kpc, w sytuacji kiedy nie został on podpisany przez stronę pozwaną a następnie przeprowadzenie z niego dowodu i wydanie w oparciu o niego rozstrzygnięcia w sprawie, jest o tyle niezasadny, iż – jak wynika z uzasadnienia Sądu I instancji – nie stanowił on wyłącznej podstawy jego rozstrzygnięcia. Zważyć bowiem należy, iż Sąd Rejonowy w niniejszej sprawie przeprowadził dowody z dokumentów (głownie stanowiących rozliczenia tras oraz faktury VAT) jak i przede wszystkim z przesłuchania stron, ograniczając ten ostatni dowód – z uwagi na nieusprawiedliwioną nieobecność przedstawiciela (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. – do zeznań powoda zaś z zebranego w taki sposób materiału dowodowego wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego. Tym samym przeprowadzona przez Sąd I instancji ocena dowodów nie narusza swobody określonej w treści przepisu art. 233 § 1 kpc. Tego rodzaju wniosku nie zmienia fakt, iż – na co słusznie wskazuje strona skarżąca – przedłożone przez C. K. zestawienie faktur (k. 87 – 88) nie może stanowić dokumentu w rozumieniu przepisu art. 245 kpc. Stosownie bowiem do treści ostatnio wskazanego przepisu, dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. W świetle treści tego przepisu, dokumenty niepodpisane (anonimowe) nie stanowią dokumentu prywatnego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 3 czerwca 2015 r., I Aca 1795/14, Lex nr 1771321). Nie oznacza to jednak, iż wskazane zestawienie faktur – w okolicznościach niniejszej sprawy – pozbawione jest jakiegokolwiek znaczenia. Będąc dokumentem anonimowym (takim, który nie zawiera podpisu) może stanowić podstawę do uprawdopodobnienia określonej czynności co z kolei umożliwia przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków lub z przesłuchania stron na tę okoliczność. W przedmiotowej sprawie zestawienie faktur miało potwierdzać fakt określenia przez (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. terminów płatności należności wynikających z dokumentów rozliczeniowych wskazanych w tym zestawieniu. Z racji braku akceptacji tego zestawienia przez przedstawiciela strony skarżącej co prawda – jak już wyżej wskazano - nie mogło ono stanowić dokumentu w rozumieniu przepisu art. 245 kpc, co jednakże nie pozbawia możliwości przyjęcia – w świetle zeznań C. K. – iż zostało przesłane powodowi przez stronę skarżącą a tym samym, iż pochodzi ono od (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K.. W tym stanie rzeczy skoro Sąd I instancji wywiódł takie wnioski w oparciu o zeznania C. K. zaś strona skarżąca nie wskazała jakichkolwiek przyczyn dyskwalifikujących takie postępowanie Sądu Rejonowego i przeprowadzoną przez niego ocenę dowodów, nie sposób jest zarzucać mu naruszenia zasady swobody w ocenie zgromadzonego materiału dowodowego. Zwalczanie swobodnej oceny dowodów nie może bowiem polegać wyłącznie na przedstawieniu własnej, korzystnej dla skarżącego wersji wydarzeń (ustaleń stanu faktycznego) opartej wyłącznie na własnej ocenie – konieczne jest bowiem, przy posłużeniu się argumentami natury jurydycznej, wykazanie, iż naruszone zostały – wskazane w treści przepisu art. 233 § 1 kpc – kryteria dotyczące oceny wiarygodności i mocy dowodów a nadto, iż takie naruszenie miało wpływ na wynik sprawy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 24 czerwca 2015 r., III AUa 147/15, Lex nr 1781897).

W realiach niniejszej sprawy brak jest jakichkolwiek podstaw do czynienia Sądowi Rejonowemu zarzutu naruszenia także przepisu art. 6 kc w zw. art. 232 kpc oraz art. 217 kpc poprzez jego niezastosowanie w stosunku do powoda, który – pomimo tego, iż to na C. K. ciążył obowiązek przeprowadzenia dowodów w tym zakresie – nie wykazał terminów wymagalności swoich roszczeń. Takie sformułowanie zarzutu jak również jego uzasadnienie implikują wniosek, iż skarżący w istocie rzeczy nie zarzucał Sądowi I instancji uchybienia dyspozycji przepisu art. 6 kc lecz art. 232 kpc dotyczącego ciężaru dowodu w znaczeniu formalnym. Podnieść bowiem należy, iż do naruszenia ostatnio wskazanego przepisu dochodzi w sytuacji, kiedy Sąd w sposób błędny przyjmie, że strona wywiązała się ze spoczywającego na niej ciężaru udowodnienia określonej okoliczności albo też uchybiła temu obowiązkowi. Z kolei skuteczne postawienie Sądowi Rejonowemu zarzutu uchybienia przepisowi art. 6 kc byłoby możliwe tylko w razie wykazania, iż w sposób błędny ustalił rozkład ciężaru dowodu w znaczeniu materialnym, tj. w zakresie okoliczności, które każda ze stron była zobowiązana wykazać, czego – jak wynika z uzasadnienia środka odwoławczego - apelacja nie zarzuca.

Ocena zasadności naruszenia przepisu dotyczącego ciężaru dowodu w znaczeniu formalnym pozostaje w ścisłym związku z rozważaniami jakie dotychczas zostały poczynione przy zdyskredytowaniu zarzucanych przez (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. nieprawidłowości natury procesowej.

W okolicznościach niniejszej sprawy, w świetle przeprowadzonych dowodów fakt przekazania stronie powodowej przez (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. zestawienia faktur zawierającego terminy płatności poszczególnych należności, nie może budzić wątpliwości. Zarówno fakt przekazania powodowi takiego zestawienia jak i określenia w jego treści terminów płatności poszczególnych należności przez (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. wynika z zeznań powoda C. K., którym Sąd I instancji w całości dał wiarę – także z tej przyczyny, iż nie mógł ich skonfrontować z twierdzeniami drugiej strony z uwagi na jej nieusprawiedliwioną nieobecność na terminie przesłuchania.

W tym stanie rzeczy nie sposób jest przyjąć jakoby C. K. nie wykazał wymagalności należności wynikających z poszczególnych dokumentów rozliczeniowych a tym samym nie jest możliwe przyjęcie naruszenia przez Sąd I instancji przepisów regulujących ciężaru dowodu tak w znaczeniu formalnym, jak i materialnym.

Brak zasadności wszystkich zarzutów powoływanych w środku odwoławczym czyni apelację (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. bezzasadną, co – w oparciu o przepis art. 385 kpc – uzasadnia jej oddalenie.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono w oparciu o przepis art. 98 § 1 i § 3 kpc w zw. z art. 99 kpc. Oddalenie apelacji prowadzi do uznania (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. za podmiot przegrywający postępowanie odwoławcze a tym samym za zobowiązanego do poniesienia jego kosztów, w tym zwrotu należności wydatkowanych z tego tytułu przez C. K.. Te ostatnie obejmują wynagrodzenie pełnomocnika procesowego pozwanego, którego wysokość została określona na podstawie przepisu § 13 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 461).

(M. Szczepańska) (J. Pawlak) (P. Kowalczyk)