Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Ś., dnia 29-04-2015 r.

Sąd Rejonowy w Środzie Śląskiej III Wydział Rodzinny i Nieletnich w następującym składzie:

Przewodniczący: SSR Beata Michurska-Gruszczyńska

Protokolant: Marta Walaszczyk

po rozpoznaniu w dniu 15-04-2015r. w Środzie Śląskiej na rozprawie

sprawy z powództwa A. N.

przeciwko T. R. i H. R.

o ustanowienie rozdzielności majątkowej

I.  ustanawia rozdzielność majątkową między pozwanym T. R. i pozwaną H. R. wynikającą z zawarcia przez nich związku małżeńskiego w dniu 05 czerwca 1971r. przed Kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego w Ś. (akt małżeństwa o nr (...)) z dniem 11 września 2014;

II.  zasądza solidarnie od pozwanych T. R. i pozwanej H. R. na rzecz powódki A. N. kwotę 560 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt III RC 240/14

UZASADNIENIE

Powódka A. N. wniosła o ustanowienie rozdzielności majątkowej małżeńskiej pomiędzy małżeństwem T. R., a H. R.. Nadto domagała się zasądzenia od pozwanych na jej rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, zgodnie z obowiązującymi przepisami.

W uzasadnieniu powódka podała, że jest wierzycielem T. R. na podstawie tytułu wykonawczego wyroku Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej, w sprawie o sygn. akt I C 686/13, zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z dnia 13 stycznia 2014r. Pozwani są współwłaścicielami na zasadzie wspólności ustawowej małżeńskiej nieruchomości położonej w obrębie Ś., dla której Sąd Rejonowy w Środzie Śląskiej V Wydział Ksiąg Wieczystych, prowadzi księgę wieczystą Kw (...). Podała, że Sąd Rejonowy w Środzie Śląskiej postanowieniem z dnia 4 czerwca 2014r. oddalił wniosek powódki o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonce dłużnika pozwanej - H. R.. Wobec faktu, że zaspokojenie wierzytelności powódki stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków, obejmującego przedmiotową nieruchomość, powódka na podstawie art. 52 § 1a k.r.o. wnosi o ustanowienie rozdzielności majątkowej, co umożliwia dokonanie podziału majątku.

W odpowiedzi na pozew pozwani, reprezentowani przez pełnomocnika prawnego wnieśli o oddalenie powództwa. Podkreślili, że do ustanowienia rozdzielności majątkowej, zgodnie z art. 52 § 1a kodeksu wymagane jest uprawdopodobnienie okoliczności, iż zaspokojenie roszczenia wierzyciela wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków. Powódka winna zatem wykazać, że nie ma możliwości zadośćuczynienia jej roszczeniom z majątku osobistego dłużnika lub majątku wspólnego w zakresie określonym przez art. 41 § 2 kodeksu. Podniósł, że niedopuszczalne jest, aby pozwani ponosili negatywne konsekwencje z tytułu niedostatecznego udowodnienia lub uprawdopodobnienia okoliczności na które powoływała się powódka.

Pismem procesowym z dnia 01.12.2014r. ustosunkowując się do odpowiedzi na pozew powódka podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie. Podniosła, że jest oczywistym, iż powódka ponosi negatywne konsekwencje z tytułu braku rzetelności w działaniu pozwanego, który pożyczył pieniądze i ich nie oddał. Powódka z braku możliwości zaspokojenia swojej wierzytelności w stosunku do pozwanego zmuszona jest do wystąpienia z pozwem, z uwagi na bezskuteczność wyegzekwowania należności z majątku osobistego pozwanego, jak również z majątku wspólnego małżeńskiego, z uwagi na brak możliwości uzyskania klauzuli wykonalności.

Na rozprawie w dniu 19.01.2015r. powódka wniosła jak w pozwie. Pozwani złożyli propozycje zawarcia ugody. Powódka nie wyraziła zgody. Powódka oświadczyła, że pozwany T. R. składał już deklaracje spłaty zobowiązania, jednakże w ślad za tymi deklaracjami nie poszło żadne działanie. Pozwany oświadczył, że spodziewa się jakiś środków finansowych, wtedy też spłaci „panią A.” wraz z odsetkami.

Na rozprawie w dniu 15 kwietnia 2015r., powódka podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie, wskazując, że deklaracje ze strony pozwanego nie doprowadziły do porozumienia stron. Jednocześnie cofnął dowód z przesłuchania powódki. Pozwani wnieśli o oddalenie wniosku powódki, jako bezzasadnego. Pozwany T. R. podtrzymał decyzję o spłacie zobowiązania wobec powódki, ale oświadczył, że w chwili obecnej nie ma żadnych środków i oczekuje na uzyskanie ich ze sprzedaży nieruchomości. Pozwana H. R. prawidłowo zawiadomiona, nie stawiła się na rozprawie. Pełnomocnik pozwanego oświadczył, że pozwany nie kwestionuje zarówno istoty, jak i istnienia zobowiązania.

Sąd postanowił pominąć dowód z przesłuchania powódki i pozwanej H. R..

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 05 czerwca 1971r. T. R. i H. R. (z d. Orzeł), zawarli związek małżeński, przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego w Ś., pod numerem aktu małżeństwa 71/1971.

(dowód: okoliczność bezsporna,

odpis skrócony aktu małżeństwa, sporządzony w USC w Ś. pod numerem (...) - k. 53)

W wyniku zawarcia w dniu 05 czerwca 1971r. związku małżeńskiego, pomiędzy pozwanymi powstał ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej.

(dowód: okoliczność bezsporna).

Pozwany T. R. zawarł z powódką A. N. umowę pożyczki na kwotę 30.000 zł której nie spłacił w terminie. Na skutek pozwu o zapłatę wniesionego przez powódkę A. N. przeciwko pozwanemu, z tytułu niespłaconej pożyczki Sąd Rejonowy w Środzie Śląskiej wyrokiem z dnia 07 października 2013r., w sprawie o sygn. akt I C 686/13 zasądził od T. R. na rzecz powódki A. N. kwotę 30.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 01 kwietnia 2013r. do dnia zapłaty oraz kwotę 3.917 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Wyrokowi temu w dniu 13 stycznia 2014r., została nadana klauzula wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej.

(dowód: okoliczność bezsporna,

odpis wyroku z dnia 07.10.2013r. Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej, w sprawie o sygn. akt I C 686/13 - k. 7,

przesłuchanie pozwanego T. R. – nagranie audio-video 00:13:22-00:24:21).

Na podstawie tytułu wykonawczego – prawomocnego wyroku z dnia 07 października 2013r. Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej, w sprawie o sygn. akt I C 686/13, zaopatrzonego klauzulą wykonalności postanowieniem w dniu 13 stycznia 2014r., powódka wszczęła egzekucję przeciwko pozwanemu T. R.. Egzekucję prowadził Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Środzie Śląskiej A. K..

Na poczet powyższego zobowiązania pozwany w dniu 22 listopada 2013r. przekazał przelewem na konto A. N. kwotę 5.000 zł.

(dowód: okoliczność bezsporna,

potwierdzenie wpłaty z dnia 22.11.2013r. - k. 57,

wniosek powódki o wszczęcie egzekucji do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Środzie Śląskiej z dnia 14.01.2014r. - k. 8).

W toku prowadzonej egzekucji Komornik ustalił, że pozwany zamieszkuje w domu, stanowiącym współwłasność małżeńską, dla której Sąd Rejonowy w Środzie Śląskiej prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...). Nadto Komornik ustalił, że ruchomości pozwanego, jak również rachunek bankowy są zajęte przez zarówno sądowe, jak i administracyjne organy egzekucyjne, pozwany nie posiada nadpłat z tytułu zwrotu podatku dochodowego, podatku Vat i nadpłat z tytułu innych podatków. Ustalono, że przeciwko pozwanemu Komornik ten prowadzi inne postępowania egzekucyjne, w których łączna kwota zadłużenia stanowi około 346.000 zł (dane na dzień 26.11.2014r).

Pozwany T. R. nie posiada składników majątku osobistego, ani składników majątku wspólnego małżeńskiego, z których powódka mogłaby by zaspokoić swoją wierzytelność. Jedynym składnikiem majątku, jest nieruchomość w Ś., która stanowi współwłasność małżeńską z pozwaną H. R., dla której Sąd Rejonowy w Środzie Śląskiej prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...).

(dowód: zawiadomienie o dokonanych czynnościach Komornika Sądowego przy SR w Środzie Śląskiej A. K., sygn. akt Km 22/14 z dnia 26.11.2014r. - k. 43-44).

Powódka złożyła w Sądzie Rejonowym w Środzie Śląskiej wniosek o nadanie klauzuli wykonalności wyrokowi z dnia 07 października 2013r. Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej, wydanemu w sprawie o sygn. akt I C 686/13 przeciwko małżonce dłużnika H. R., z ograniczeniem jej odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością ustawową.

Postanowieniem z dnia 04 czerwca 2014r., w sprawie I Co 139/14 Sąd Rejonowy w Środzie Śląskiej oddalił wniosek powódki.

(dowód: odpis postanowienia Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej z dnia 04.06.2014r., sygn. akt I Co 139/14 - k. 9).

Pomiędzy małżonkami nie toczy się sprawa o rozwód, separację. Małżonkowie nie zawierali majątkowych umów małżeńskich ograniczających bądź wytłaczających ich odpowiedzialność, dotyczących ich wspólnego majątku.

(dowód: przesłuchanie pozwanego T. R. – nagranie audio-video 00:13:22-00:24:21).

Powiatowy Urząd Pracy we W. z dnia 13.10.2014r. w okresie od maja 2014r. dysponował ofertami pracy dla osób bez kwalifikacji zawodowych, z wynagrodzeniem brutto od 12,50 zł/h, magazyniera z wynagrodzeniem brutto od 2.100 zł do 2.800 zł, oraz osoby z prawej jazdy kat. B z wynagrodzeniem brutto od 1.680 zł.

(dowód: pismo PUP we W. z dnia 13.10.2014r. - k. 11).

Do dnia zamknięcia rozprawy, pozwany T. R. nie uregulował w całości zobowiązania wobec powódki wynikającego z tytułu wykonawczego – prawomocnego wyroku z dnia 07 października 2013r. Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej, w sprawie o sygn. akt I C 686/13, zaopatrzonego klauzulą wykonalności postanowieniem w dniu 13 stycznia 2014r. Pozwany kilkakrotnie przed wszczęciem postępowania sądowego, jak i w jego trakcie wyrażał chęć spłaty zobowiązania, składał deklaracje spłat – bezskutecznie.

(dowód: pismo PUP we W. z dnia 13.10.2014r. - k. 11,

przesłuchanie pozwanego T. R. – nagranie audio-video 00:13:22-00:24:21).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 52 § 1a k.r.o. z ważnych powodów ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej może żądać także wierzyciel jednego z małżonków, jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków. Rozdzielność majątkowa powstaje w dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. Do zniesienia wspólności ustawowej dochodzi w drodze kształtującego orzeczenia sądowego. Przepis przyznaje legitymację czynną procesową wierzycielowi jednego z małżonków do wniesienia powództwa o ustanowienie przez sąd ustroju przymusowego, jaki stanowi rozdzielność majątkowa.

Z powyższego przepisu wynika, że dla uwzględnienia wytoczonego przez wierzyciela powództwa o ustanowienie rozdzielności majątkowej konieczne jest spełnienie dwóch przesłanek: wykazanie istnienia stwierdzonej tytułem wykonawczym wierzytelności w stosunku do jednego z małżonków oraz uprawdopodobnienie, że zaspokojenie tej wierzytelności wymaga podziału majątku wspólnego małżonków. Przy tym zaznaczyć należy, że sąd zgodnie z treścią art. 431 k.p.c., w zw. z art. 452 k.p.c. w sprawach o ustanowienie rozdzielności majątkowej, nie może oprzeć rozstrzygnięcia wyłącznie na uznaniu powództwa lub przyznaniu przez drugą stronę okoliczności faktycznych. Wierzyciel powinien wykazać istnienie stwierdzonej tytułem wykonawczym wierzytelności w stosunku do jednego z małżonków i uprawdopodobnić, że zaspokojenie tej wierzytelności wymaga podziału majątku wspólnego. Wierzyciel nie musi wykazywać ani ważnych powodów, ani bezskuteczności egzekucji. Wystarczy wykazanie, że nie może otrzymać klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową ( art. 787 k.p.c. ). Nie jest też konieczne uprzednie skierowanie egzekucji do majątku osobistego dłużnika oraz do składników jego majątku. Prawomocne orzeczenie ustanawiające ustrój przymusowy nie prowadzi do podziału majątku wspólnego, ale do powstania ustroju przymusowego stanowiącego rozdzielność majątkową, w której występują dwa majątki, tj. majątek osobisty męża oraz majątek osobisty żony. Do majątków tych wejdą udziały w majątku wspólnym, jakie przypadną w wyniku ustania wspólności majątkowej, a tym samym, przekształcenia wspólności łącznej w ułamkową. Jak podkreślił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 5 lutego 2010r., sygn. akt III CZP 132/09, LEX nr 551027, "wierzyciel może zająć prawo dłużnika do żądania podziału majątku wspólnego (912 k.p.c. ) i wystąpić na tej podstawie o podział majątku wspólnego".

Okoliczności faktyczne niniejszej sprawy Sąd ustalił przede wszystkim na podstawie dowodów z dokumentów, których treść nie była kwestionowana, przesłuchania pozwanego T. R., w świetle zasad doświadczenia życiowego uznając za wiarygodne i zasługujące na uwzględnienie. W niniejszej sprawie, ciężar dowodu wykazania przesłanek z art. 52 § 1 a k.r.o., które musiały wystąpić łącznie obciążał powódkę, jako stronę, która miała interes prawny w ustanowieniu rozdzielności majątkowej, pomiędzy pozwanymi T. R. i H. R.. Wskazać w tym miejscu należy, że kwestia istnienia wierzytelności, jak również i jej wysokości nie była sporna pomiędzy stronami.

Sąd uznał, że powódka udowodniła istnienie obu z wymienionych w przepisie art. 52 § 1a k.r.o. przesłanek, tj. wykazała istnienie stwierdzonej tytułem wykonawczym wierzytelności w stosunku do jednego z małżonków – pozwanego T. R. do ustanowienia rozdzielności majątkowej, jak również i uprawdopodobniła, że zaspokojenie tej wierzytelności wymaga podziału majątku wspólnego małżonków.

Z ustaleń faktycznych Sądu wynika, że powódka jest wierzycielką pozwanego - T. R. i przysługuje jej wierzytelność stwierdzona tytułem wykonawczym w postaci wyroku Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej z dnia 07 października 2013r., w sprawie o sygn. akt I C 686/13 obejmującym należność główną w kwocie 30.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 01 kwietnia 2013r. do dnia zapłaty oraz kwota 3.917 zł tytułem kosztów procesu, z nadaną mu w dniu 13 stycznia 2014r., klauzulą wykonalności. Na poczet tejże wierzytelności pozwany w toku postępowania egzekucyjnego dokonał wpłaty kwoty 5.000 zł.

Zdaniem Sądu powódka uprawdopodobniła, że niezbędne jest wydanie wyroku o ustanowienie rozdzielności majątkowej, albowiem zaspokojenie wierzytelności powódki wymaga podziału majątku wspólnego, zaś dotychczasowe deklaracje pozwanego, co do spłaty pozostały bez pokrycia. Uprawdopodobniła, że dotychczas prowadzone przeciwko dłużnikowi T. R. postępowanie egzekucyjne przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Środzie Śląskiej A. K., pod sygn. akt 22/14 nie zaspokoi jej należności, wobec czego koniecznym jest skierowanie egzekucji do składników majątku wspólnego pozwanych, objętego majątkową wspólnotą małżeńską, a konkretnie do udziału dłużnika w prawie współwłasności nieruchomości położonej w Ś., przysługującego mu w tym majątku. W toku prowadzonej egzekucji Komornik ustalił, że pozwany figuruje jako właściciel samochodów: samochodu osobowego a. (...) roku produkcji 2008, (...) roku produkcji 2004r., które podobnie jak rachunek bankowy pozwanego są zajęte zarówno sądowe, jak i administracyjne organy egzekucyjne, zaś pozwany nie posiada składników majątku, z których można prowadzić skutecznie egzekucję, w tym przysługujących mu wierzytelności, akcji, obligacji, udziałów, ani innych prawa majątkowych. Co więcej pozwany ma już znaczne zobowiązania, łącznie w wysokości około 346.000 zł (dane na dzień 26.11.2014r).

Jednocześnie ustalono, że pozwany pozostaje w związku małżeńskim z pozwaną H. R., a jedynym składnikiem majątku, jest nieruchomość w Ś., dla której Sąd Rejonowy w Środzie Śląskiej prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...), która stanowi współwłasność małżeńską z pozwaną. Pomiędzy małżonkami nie toczy się sprawa o rozwód, separację. Nie zawierali oni majątkowych umów małżeńskich, wyłączających bądź ograniczających ich odpowiedzialność, dotyczących ich wspólnego majątku. W ocenie Sądu, podział majątku wspólnego jest konieczny dla zaspokojenia powódki, w sytuacji, kiedy w istocie nie może się ona zaspokoić z składników majątku osobistego pozwanego, jak również składników majątku wspólnego wymienionych w art. 41 § 2 k.r.o. Tytuł wykonawczy wystawiony przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim stanowi podstawę do zajęcia nieruchomości, wchodzącej w skład majątku wspólnego, jednakże zaspokojenie faktyczne z tego majątku wymaga podjęcia czynności egzekucyjnych, które są dopuszczalne tylko na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko obojgu małżonkom. W przypadku niniejszej sprawy powódka nie dysponuje tytułem wykonawczym przeciwko pozwanej – jako małżonce dłużnika T. R., albowiem postanowieniem prawomocnym z dnia 04 czerwca 2014r., w sprawie I Co 139/14 Sąd Rejonowy w Środzie Śląskiej oddalił wniosek powódki o nadanie klauzuli wykonalności wyrokowi z dnia 07 października 2013r. Sądu Rejonowego w Środzie Śląskiej, wydanemu w sprawie o sygn. akt I C 686/13 przeciwko małżonce dłużnika H. R., z ograniczeniem jej odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością ustawową. W związku z powyższym należy wskazać, że zaspokojenie powódki od jednego z małżonków, z tego udziału w majątku wspólnym – wymaga uprzedniego podziału majątku wspólnego ( art. 912 k.p.c.).

Podkreślenia ponadto wymaga, że obowiązkiem powódki nie było udowodnienie, a jedynie uprawdopodobnienie okoliczności, że zaspokojenie jej wierzytelności wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków, co powódka skutecznie uczyniła. Nie jest wymagane stwierdzenie bezskuteczności egzekucji przez umorzenie przez komornika. Podobnie nie jest wymagane udowodnienie, że majątek osobisty małżonka dłużnika nie wystarczył za zaspokojenie należności. W ocenie Sądu ustanowienie rozdzielności w opisanej wyżej sytuacji, w oparciu o ustalony stan faktyczny, gdy pozwany nie posiada żadnych wartościowych składników majątku osobistego, wolnych od obciążeń, przy posiadaniu znacznych zobowiązań, a jedynym składnikiem majątku jest nieruchomość, objęta wspólnością ustawową małżeńską, powództwo zmierza do celu postępowania, a to zaspokojenia wierzytelności powódki. Zwrócić należy uwagę, że składane powódce przez pozwanego kilkakrotnie obietnice spłaty zobowiązania, pozostały do dnia zamknięcia rozprawy gołosłowne. Powódka zaś ma prawo w takich okolicznościach, wątpić w deklaracje pozwanego i żądać sądowego ustanowienia rozdzielności majątkowej, celem zaspokojenia swoich wierzytelności, zwłaszcza, że prawdopodobnym jest, że powódka może zaspokoić swoją wierzytelność, także i z jednego ze składników majątku pozwanego – nieruchomości, objętej ustawową wspólnością ustawową małżonków.

Mając na uwadze okoliczności ujawnione w toku postępowania dowodowego, Sąd uznał, że są podstawy i celowe jest zniesienie wspólności majątkowej pomiędzy małżonkami w rozumieniu art. 52 § 1a k.r.o., a ustanowienie rozdzielności jest warunkiem koniecznym dla zaspokojenia się powoda z majątku odrębnego pozwanego, w przypadku dokonania podziału tego majątku.

Wobec powyższego orzeczono jak w pkt I. sentencji orzeczenia.

Orzeczenie o kosztach procesu, zawarte w punkcie II. sentencji wyroku zostało oparte na treści art. 98 k.p.c. zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony ( koszty procesu). W ocenie Sądu nie zachodziły po stronie pozwanych, szczególne okoliczności, uzasadniające odstąpienie od obciążenia kosztami postępowania. Mając powyższe na uwadze Sąd zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz powódki kwotę 560 zł w tym kwotę opłaty sądowej w wysokości 200 zł zgodnie z art. 27 ust. 6 ustawy z dnia 28.07.2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.2014.1025 j.t.) oraz kwotę 360 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, ustalonych zgodnie z § 2 i § 3 w zw. z § 7 pkt 1 ust. 9 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2002 r., nr 163, poz. 1348 z późn. zm.).