Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 sierpnia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 sierpnia 2013 r. w Krakowie

sprawy z wniosku J. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

o emeryturę nauczycielską

na skutek apelacji wnioskodawczyni J. J.

od wyroku Sądu Okręgowego w Kielcach Wydziału V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 13 grudnia 2012 r. sygn. akt V U 1234/12

o d d a l a apelację.

sygn. akt III AUa 99/13

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Kielcach wyrokiem z dnia 13 grudnia 2012 r., sygn. akt V U 1234/12, oddalił odwołanie J. J. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. z dnia 27 września 2012 r., którą to decyzją organ rentowy odmówił przyznania emerytury, uzasadniając to tym, iż wprawdzie wnioskodawczyni udokumentowała wymagany okres co najmniej 20 lat pracy
w szczególnym charakterze (tj. pracy nauczycielskiej), ale nie udokumentowała co najmniej 30 lat zatrudnienia.

Z ustaleń poczynionych przez Sąd Okręgowy wynika, że J. J. urodziła się (...)W okresie od 1 września 1979 r. do 31 sierpnia 1981 r. mieszkała we wsi Ś. w gospodarstwie rolnym rodziców, razem
z rodzicami i młodszą siostrą. Wnioskodawczyni w tym czasie była uczniem (...) w O., codziennie dojeżdżała do szkoły korzystając z komunikacji (...). Dojazd do szkoły zajmował jej około 2 godzin, zajęcia w szkole odbywały się przez 6 dni w tygodniu, najczęściej w godzinach od 8 do 14.30. Wnioskodawczyni wracała do domu około godziny 16, po powrocie ze szkoły pomagała rodzicom w pracach polowych, a także przy utrzymaniu hodowanego inwentarza. Wnioskodawczyni była zatrudniona jako nauczyciel na podstawie terminowej umowy o pracę do dnia 31 sierpnia 2011 r. - umowa ta rozwiązała się wskutek upływu terminu, na jaki była zawarta. Według stanu na dzień 31 grudnia 2008 r. wnioskodawczyni wykazała okresy składkowe i nieskładkowe w ilości 27 lat,
3 miesięcy i 10 dni. W powyższym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie, z uwagi na to, iż wnioskodawczyni nie spełnia przesłanek z art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela,
a w szczególności nie legitymuje się co najmniej 30 – letnim okresem zatrudnienia. Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z art.10 ust.1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe, przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 roku okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.
W orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że chociaż obowiązujące przepisy wyraźnie nie wyznaczają rozmiaru świadczonej pracy i nie wymagają, aby praca ta stanowiła jedyne lub główne źródło utrzymania zainteresowanej, to nie może być jednak kwestii, że do stażu emerytalnego uwzględnia się nie okresy jakiejkolwiek pracy,
a jedynie stałą pracę o istotnym znaczeniu dla prowadzonej działalności rolniczej
w gospodarstwie rolnym, w którym osoba zainteresowana zamieszkuje lub ma możliwość codziennego wykonywania prac związanych z prowadzoną działalnością rolniczą (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2000 roku,
w sprawie II UKN 535/99. OSNP z 2001 roku, Nr 21, poz. 650). Odnosząc powyższe do realiów rozpoznawanej sprawy Sąd Okręgowy wskazał, że wnioskodawczyni domagała się zaliczenia do stażu pracy okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w latach 1979 – 1981, jednak ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że nie wykonywała pracy w połowie pełnego wymiaru czasu pracy, jak również, że jej praca nie miała charakteru stałej pracy o istotnym znaczeniu dla prowadzonej działalności rolniczej w gospodarstwie rolnym. Praca ta w ocenie Sądu Okręgowego miała charakter doraźnej pomocy dziecka udzielanej rodzicom przy prowadzeniu gospodarstwa rolnego, na co wskazuje odległość pokonywana codziennie przez ubezpieczoną do szkoły i czas, który musiała ona poświęcić na naukę w szkole średniej. Sąd Okręgowy wskazał też, że nawet uwzględnienie spornego okresu nie pozwoliłoby na przyznanie spornego świadczenia, gdyż po zsumowaniu tego okresu z okresem bezspornym, nie legitymowałaby się co najmniej 30 – letnim okresem zatrudnienia. Sąd Okręgowy uznał też, że przyznaniu wnioskodawczyni emerytury na podstawie art. 88 ustawy Karta Nauczyciela sprzeciwia się okoliczność tego rodzaju, iż stosunek pracy ubezpieczonej nie został rozwiązany na jej wniosek, jak wymaga tego przytoczony przepis.

J. J. zaskarżyła powyższy wyrok apelacją, wnosząc o jego zmianę poprzez uwzględnienie odwołania od decyzji z dnia 27 września 2012 r.
i przyznanie emerytury. W uzasadnieniu apelująca podnosiła, że w okresie od
1 września 1979 r. do 31 sierpnia 1981 r. była uczennicą Studium (...) w O. w systemie stacjonarnym, gdzie zajęcia odbywały się od poniedziałku do soboty w godzinach od 8 do 13, a przejazd do szkoły zajmował godzinę czasu, dzięki czemu po powrocie ze szkoły była gotowa do pracy w godzinach od 14 do 19, a późniejsze godziny przeznaczała na naukę.

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje.

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Zaskarżony wyrok należy ocenić jako trafny i odpowiadający prawu, ponieważ wnioskodawczyni nie spełniła przesłanek prawa do emerytury nauczycielskiej przysługującej bez względu na wiek ubezpieczonego. Z przepisu art. 88 ustawy
z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.) wynika, że przesłankami prawa do takiej emerytury jest legitymowanie się okresem zatrudnienia wynoszącym co najmniej 30 lat, w tym co najmniej 20 – letnim okresem pracy nauczycielskiej oraz rozwiązanie przez nauczyciela, na jego wniosek, stosunku pracy.

Sąd I instancji prawidłowo stwierdził, że wnioskodawczyni nie spełnia wymogu legitymowania się co najmniej 30 – letnim okresem zatrudnienia, jak również wymogu rozwiązania na swój wniosek stosunku pracy, co uniemożliwia przyznanie jej spornego świadczenia.

Odnosząc się do kwestii 30 – letniego okresu zatrudnienia, jaki winien był zostać wykazany przez wnioskodawczynię, zauważyć należy, że na podstawie przedłożonej przez nią dokumentacji organ rentowy uwzględnił okresy składkowe
i nieskładkowe w łącznej liczbie 27 lat, 3 miesięcy i 10 dni, zatem do ogólnej liczby 30 lat brakowało wnioskodawczyni 2 lat, 8 miesięcy i 20 dni. Wnioskodawczyni domagała się doliczenia do okresów składkowych i nieskładkowych uwzględnionych przez organ rentowy okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców przypadającego od dnia 1 września 1979 r. do dnia 31 sierpnia 1981 r., kiedy to wnioskodawczyni zamieszkiwała w gospodarstwie rolnym rodziców i uczyła się w (...) w O.. Sąd I instancji prawidłowo zwrócił uwagę na to, że stosownie do art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) wnioskodawczyni posiada uprawnienie do domagania się uzupełnienia brakujących okresów składkowych i nieskładkowych, niezbędnych do przyznania emerytury nauczycielskiej okresami pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia brakującego okresu. W pełni prawidłowe są także zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku rozważania prawne Sądu I instancji co do możliwości uwzględnienia takiego okresu pracy w gospodarstwie rolnym w przypadku ubezpieczonych, którzy jednocześnie uczyli się i dojeżdżali do szkoły, jak miało to miejsce w przypadku wnioskodawczyni. W ocenie Sądu Apelacyjnego zbędne było jednak prowadzenie przez Sąd I instancji postępowania dowodowego dotyczącego rodzaju i rozmiaru czasowego czynności, jakie wnioskodawczyni miała wykonywać w gospodarstwie rolnym rodziców
w okresie od 1 września 1979 r. do dnia 31 sierpnia 1981 r. Trzeba bowiem mieć na uwadze, że okres pracy w gospodarstwie rolnym, który mógłby podlegać doliczeniu do uznanych przez organ rentowy okresów składkowych i nieskładkowych, wynosił
2 lata, zatem nawet jego doliczenie nie pozwoliłoby wnioskodawczyni na spełnienie wymogu legitymowania się 30 – letnim okresem składkowym i nieskładkowym, gdyż w dalszym ciągu brakowałoby jeszcze 8 miesięcy i 20 dni. Wbrew stanowisku apelacji funkcją postępowania przed sądem ubezpieczeń społecznych nie jest rozstrzyganie na przyszłość o niektórych przesłankach prawa do świadczeń
z ubezpieczenia społecznego, a jedynie przeprowadzenie kontroli prawidłowości zaskarżonej decyzji organu rentowego pod kątem tego, czy danemu ubezpieczonemu może zostać przyznane sporne świadczenie - brak spełnienia chociażby jednej z przesłanek skutkuje odmową przyznania świadczenia. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 lutego 2010 roku, I UK 262/09, LEX nr 585728, stwierdził, że nie jest dopuszczalne w sprawie z zakresu ubezpieczeń społecznych wydanie wyroku ustalającego spełnienie przez ubezpieczonego niektórych warunków wymaganych do nabycia prawa do świadczenia i przyznającego to świadczenie pod warunkiem spełnienia pozostałych warunków w przyszłości.

Prawidłowo też ustalił Sąd I instancji, że wnioskodawczyni nie spełniła wymogu rozwiązania stosunku pracy na swój wniosek. W świetle zgromadzonego
w sprawie materiału dowodowego nie budzi wątpliwości, że ostatni stosunek pracy wnioskodawczyni zakończył się w dniu 31 sierpnia 2012 r., w ten sposób, że umowa o pracę na czas określony uległa rozwiązaniu na skutek upływu terminu, na jaki została zawarta. Nie była to więc sytuacja tożsama ze złożeniem przez nauczyciela wniosku o rozwiązanie stosunku pracy, czyli zakończeniem stosunku pracy z jego inicjatywy. Tymczasem w orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że rozwiązanie stosunku pracy na wniosek nauczyciela jest niezbędnym warunkiem nabycia prawa do emerytury nauczycielskiej bez względu na wiek (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2009 r., I UK 308/08, OSNP 2010/21-22/271).

Reasumując stwierdzić należy, że wnioskodawczyni nie spełniła wszystkich przesłanek prawa do emerytury nauczycielskiej bez względu na wiek, wymienionych w art. 88 Karty Nauczyciela. Ponieważ zaskarżony wyrok jest prawidłowy,
a wywiedziona apelacja nie zawierała usprawiedliwionych zarzutów, Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji na podstawie art. 385 kpc.