Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 16 kwietnia 2015 r. Sad Rejonowy w Zgierzu w sprawie o sygn. akt I Ns 142/11 z wniosku A. M. i B. M. z udziałem (...) SA Oddział Ł. – Miasto o ustanowienie służebności przesyłu w punkcie 1. ustanowił na nieruchomości stanowiącej działkę numer (...) położną w A. przy ul (...), dla której Sąd Rejonowy w Zgierzu prowadzi księgę wieczystą numer (...), stanowiącej własność A. M. i B. M., na rzecz (...) Spółki Akcyjnej Oddział Ł. - Miasto służebność przesyłu na czas nieoznaczony, polegającą na tym, że przedsiębiorca będzie mógł korzystać z obciążonej nieruchomości w granicach określonych przeznaczeniem urządzeń przesyłowych, w zakresie wynikającym z ich bieżącej eksploatacji, konserwacji, dozoru oraz modernizacji, zaś obowiązkiem każdoczesnego właściciela przedmiotowej nieruchomości będzie powstrzymywanie się od działań, które uniemożliwiłyby przedsiębiorcy dostęp, w powyższym zakresie, do urządzeń przesyłowych – na obszarze 695 m2 dla linii średniego napięcia, której dokładny przebieg ilustruje mapa biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii M. R. załączona do opinii z dnia 12 kwietnia 2013 r. oraz na obszarze 68 m2 dla linii niskiego napięcia, której dokładny przebieg ilustruje mapa biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii M. R. załączona do opinii z dnia 13 września 2013 r. – za jednorazowym wynagrodzeniem w kwocie 53 560 zł płatnym A. M. i B. M. solidarnie w terminie 30 dni od uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności, w punkcie 2. ustalił, iż mapy szczegółowo opisane w punkcie 1 stanowią integralną część niniejszego postanowienia, a w punkcie 3. rozstrzygnięcie o kosztach postępowania oparł na zasadzie wynikającej z art. 520 §2 k.p.c. pozostawiając szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiódł uczestnik postępowania, będąc reprezentowanym przez profesjonalnego pełnomocnika, zaskarżając je w części, tj. w zakresie punktu 1 w jakim Sąd I instancji zasądził od uczestnika solidarnie na rzecz wnioskodawców jednorazowe wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu ponad kwotę 28 200 zł.

Kwestionowanemu orzeczeniu apelujący zarzucił naruszenie:

1. przepisów prawa materialnego, tj. art. 305 ² §2 k.c. poprzez uznanie, że jednorazowe wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu w kwocie 53 560 zł stanowi odpowiednie wynagrodzenie w rozumieniu w/w przepisu podczas, gdy zakres eksploatacji urządzeń przesyłowych i stopień ingerencji w prawo własności wnioskodawców przemawiał za przyjęciem mniejszej powierzchni pasa eksploatacyjnego, co ma bezpośredni wpływ na wartość zasadzonego wynagrodzenia;

2. przepisów prawa procesowego, tj. art. 233 §1 k.p.c. w zw. z art. 328 §2 k.p.c.:

- poprzez brak wszechstronnego rozważenia okoliczności faktycznych przedmiotowej sprawy i przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegających na uwzględnieniu opinii biegłego sądowego Z. S. w wariancie, w którym szerokość pasa eksploatacyjnego została określona na podstawie postanowień zawartych w planie zagospodarowania przestrzennego miasta A. podczas, gdy w świetle najnowszego orzecznictwa Sądu Najwyższego wydanego w sprawie V CSK 468/14 i zgodnie z zasadami logiki przedsiębiorstwo przesyłowe odpowiada za uszczerbek powstały w związku z ustanowieniem służebności przesyłu jedynie w zakresie pasa eksploatacyjnego a nie w zakresie strefy ochronnych przyjmowanych w aktach prawa miejscowego;

- bezpodstawne oddalenie wniosków dowodowych uczestnika o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego ds. szacowania nieruchomości, podczas gdy uczestnik wykazał brak rzetelności biegłego przy sporządzaniu opinii.

W konkluzji do tak sformułowanych zarzutów skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez ustanowienie służebności przesyłu o treści wskazanej w punkcie 1 zaskarżonego postanowienia za jednorazowym wynagrodzeniem w kwocie 28 200 zł płatnym A. M. i B. M. solidarnie w terminie 30 dni od uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności, a także o zasądzenie solidarnie od wnioskodawców na rzecz uczestnika kosztów postępowania apelacyjnego w tym kosztów zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację wnioskodawcy, będąc reprezentowanymi przez profesjonalnego pełnomocnika, wnosili o jej oddalenia, a także o zasadzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawców kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie przed II instancją, według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja podlega oddaleniu.

W ocenie Sądu II instancji zaskarżone orzeczenie jest prawidłowe, stanowi wynik właściwej oceny zebranego materiału dowodowego, jak również prawidłowego zastosowania przepisów prawa materialnego do poprawnie ustalonego stanu faktycznego. Sąd Okręgowy podzielając w całości poczynione przez Sąd I instancji ustalenia przyjmuje je za własne, uznając jednocześnie, że zbędnym byłoby powielanie ich w całości.

Zarzut naruszenia przepisu art. 328 §2 k.p.c. jest chybiony. Sąd II instancji całkowicie zgadza się z poglądem Sądu Najwyższego, który wyjaśnił, że przepis ten określa jedynie wymagania konstrukcyjne uzasadnienia orzeczenia i nie stanowi on właściwej płaszczyzny do krytyki trafności przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku ustaleń faktycznych, ani ich oceny prawnej (wyrok SN z 16.5.2008 r., III CSK 383/07, MoP 2008, Nr 12, s. 619). O uchybieniu art. 328 §2 k.p.c. można mówić jedynie wtedy, gdyby uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia nie zawierało danych pozwalających na kontrolę tego orzeczenia (zob. post. SN z 21.11.2001 r., I CKN 185/01, L.; wyr. SN z 22.5.2003 r., II CKN 121/01, L.; wyr. SN z 20.2.2003 r., I CKN 65/01, L.; wyr. SN z 7.2.2001 r., V CKN 606/00, L.). Naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. może polegać na tym, iż uzasadnienie orzeczenia sądowego nie zawiera wszystkich lub niektórych elementów wymienionych w tym przepisie, a brak ten mógł mieć istotny wpływ na wynik sprawy (wyr. SN z 19.12.2001 r., V CKN 158/00, L.). Uzasadnienie zaskarżonego postanowienia zawiera natomiast zarówno wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, ocenę materiału dowodowego jaki został zgromadzony w sprawie, w szczególności ocenę wartości dowodowej opinii biegłego z zakresu szacunku nieruchomości Z. S., jak i wyjaśnienie podstawy prawnej z przytoczeniem przepisów prawa w sposób pozwalający na dokonanie jego kontroli instancyjnej. W uzasadnieniu postanowienia Sąd Rejonowy dał wyraz dokonanemu wyborowi przepisów prawa materialnego, ustalił w drodze wykładni ich znaczenie i zastosował normy prawne w związku z poczynionymi ustaleniami faktycznymi, w sposób pozwalający na jednoznaczną rekonstrukcję podstaw wydanego rozstrzygnięcia.

Co się zaś tyczy pozostałych zarzutów to Sąd odwoławczy zważył, że koncentrują się one wokół zagadnienia dotyczącego ustalenia przez Sąd I instancji właściwej szerokości pasa eksploatacyjnego dla linii średniego napięcia co miało bezpośrednie przełożenie na wysokość zasądzonego jednorazowego wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości. W ocenie skarżącego Sąd I instancji w sposób wadliwy określił m.in. wpływ planu zagospodarowania przestrzennego Miasta A. badając tę kwestię, przypisując niewłaściwe znaczenie wynikającemu z tego planu zakresowi strefy ochronnej. Kierując zarzuty pod adresem opinii biegłego Z. S., uznanej przez Sąd Rejonowy za pełnowartościowy środek dowodowy w sprawie, strona skarżąca kwestionowała przyjęty przez tenże Sąd zakres eksploatacji urządzeń przesyłowych i stopień ingerencji w prawo własności wnioskodawców twierdząc, że w rzeczywistości Sąd I instancji winien był przyjąć mniejszą powierzchnię pasa eksploatacyjnego i w konsekwencji ustalić niższą wartość należnego wnioskodawcom wynagrodzenia.

Argumentacja strony apelującej nie zasługuje na aprobatę. Sąd II instancji po zapoznaniu się z całym materiałem aktowym doszedł do przekonania, że stanowi ona de facto powtórzenie wątpliwości zgłoszonych w toku postępowania pierwszoinstancyjnego, które w sposób wyczerpujący zostały omówione w pisemnych motywach zaskarżonego orzeczenia. Zarzuty okazały się jedynie polemiczne i należało uznać je w całości za chybione. W ocenie Sądu II instancji Sąd Rejonowy przeprowadził prawidłową ocenę zgromadzonego materiału dowodowego, zgodnie z dyrektywami art. 233 k.p.c. Podkreślenia wymaga, że przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona tylko w przypadku, gdyby nie była oparta na odpowiadającemu zasadom logiki powiązaniu ujawnionych w postępowaniu dowodowym okoliczności w całość zgodną z doświadczeniem życiowym (por. wyrok SN z 27.09.2002 r., II CKN 817/00). Skarżąca braku logiki w ocenie materiału dowodowego lub sprzeczności tej oceny z doświadczeniem życiowym nie wykazała, gdyż samo przekonanie strony o innej niż przyjął sąd wadze /doniosłości/ poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie niż ocena sądu nie może stanowić o skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.

Sąd pierwszej instancji wyraźnie wskazał, dlaczego w zakresie ustalenia wysokości wynagrodzenia oparł się na opinii sporządzonej przez biegłego z zakresu szacunku nieruchomości. W ocenie Sądu Okręgowego Sąd Rejonowy wyjaśnił w sposób przekonujący, że treść uzupełniającej opinii tego biegłego w sposób jednoznaczny usunęła wątpliwości, a nadto uwzględniała wszechstronnie szereg koniecznych czynników, które w sposób jasny i szczegółowy były przez biegłego wyjaśnione, zwłaszcza, że biegły odniósł się również do zarzutów zgłoszonych w toku postępowania pierwszoinstancyjnego. Uczestnik zakwestionował bowiem opinię biegłego z zakresu szacunku nieruchomości, wskazując, że szerokość pasa do wykonywania służebności przesyłu nie powinna przekraczać 6 m. [k. 103-104], a także, że nieruchomości przyjęte do porównania przez biegłego oraz stwierdzenie zawarte w opinii, że dotyczy ona wynagrodzenia za bezumowne korzystanie. Lektura akt wskazuje jednak, że biegły w uzupełniającej opinii wyjaśnił, że stwierdzenie o wynagrodzeniu za bezumowne korzystanie z nieruchomości stanowiło jedynie omyłkę, a także, że błędnie zsumował powierzchnie poszczególnych stref ochronnych (gdyż niektóre z nich nakładały się na siebie), wobec czego w opinii uzupełniającej zmienił powierzchnię przyjętą do wyliczeń zgodnie z opinią biegłej geodety, odnośnie zaś do zarzutu nieruchomości przyjętych do porównania wskazał, że wycena dotyczyła działki budowlanej z możliwością jej podziału. Wszystko to zostało uwzględnione przez Sąd Rejonowy znajdując odzwierciedlenie wprost w pisemnych motywach skarżonego orzeczenia. Omawiana wyżej opinia uzupełniająca biegłego z zakresu szacunku nieruchomości nie została skutecznie przez uczestnika zakwestionowana. Należy wskazać, że o ewentualnym dopuszczeniu dowodu z opinii innego biegłego tej samej specjalności nie może decydować wyłącznie wniosek strony, lecz zawarte w tym wniosku konkretne uwagi i argumenty podważające miarodajność dotychczasowej opinii lub co najmniej miarodajność tę podające w wątpliwość. Potrzeba powołania innego biegłego powinna bowiem zawsze wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii (zob. wyrok SN z 4.08.1999 r., I PKN 20/99, OSNP 2000/22/807), ponieważ w przeciwnym wypadku należałoby przeprowadzać dowód z kolejnych opinii w nadziei, że któryś z tych biegłych wypowie się w końcu tak, jak życzy sobie strona. Tym samym analizowany zarzut okazał się w całości pozbawiony uzasadnionych podstaw.

Sąd Okręgowy w pełni podziela również stanowisko Sądu Rejonowego, wedle którego uwzględnienie przez biegłego geodetę M. R. planu zagospodarowania przestrzennego było racjonalne i logiczne. W szczególności trafnie Sąd Rejonowy wywodził, że plan taki jest aktem prawa miejscowego, który ustala podstawowe odległości bezpieczne dla tras przebiegu napowietrznych linii elektroenergetycznych. Brak było, w ocenie Sądu Okręgowego, podstaw do kwestionowania przyjętej przez w/w biegłego wielkość powierzchni zajętej w związku z posadowieniem linii średniego napięcia na obszarze 695 m ² dla linii średniego napięcia, której dokładny przebieg ilustruje mapa biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii M. R. załączona do opinii z dnia 12 kwietnia 2013 r. oraz na obszarze 68 m ² dla linii niskiego napięcia, której dokładny przebieg ilustruje mapa biegłego sądowego z zakresu geodezji i kartografii M. R. załączona do opinii z dnia 13 września 2013 r. Uczestnik nie zdołał podważyć opinii w tym zakresie i nie wykazał, ażeby pas technologiczny niezbędny do prawidłowej eksploatacji urządzenia miał inne wymiary. Materiał dowodowy, w tym w szczególności opinia biegłego geodety były miarodajne do poczynienia ustaleń w powyższym zakresie. Na podstawie wniosków z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości, który uwzględnił powyższe powierzchnie Sąd I instancji w konsekwencji prawidłowo wywiódł w oparciu o przepis art. 305 ² k.c., że odpowiednie wynagrodzenie odpowiadające ustanowionej służebności powinno wynosić 53.560 zł i taką właśnie kwotę zasądził na rzecz wnioskodawców.

Należy podkreślić, że ustanowienie na rzecz uczestniczki postępowania służebności przesyłu rodzi z mocy art. 305 (2) § 2 k.c. prawo wnioskodawców do otrzymania od niej „odpowiedniego wynagrodzenia”. Wynagrodzenie z tytułu ustanowienia służebności przesyłu powinno uwzględniać m.in. kryterium obiektywne w postaci ceny rynkowej nieruchomości przy uwzględnieniu obciążającego ją ograniczonego prawa rzeczowego, obniżenie zdolności inwestycyjnej nieruchomości, wynikającej z jej przeznaczeniem ustalonego miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, straty poniesione przez właściciela nieruchomości obciążonej i inne. Wymienione przez Sąd pierwszej instancji przesłanki ustalenia wynagrodzenia w pełni rekompensują ograniczenia właściciela w dysponowaniu przedmiotem własności a zarzut zawyżenia wynagrodzenia nie jest trafny w świetle wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego. W judykaturze podkreśla się, że pojęcie wynagrodzenia jest szersze od pojęcia odszkodowania i w razie powstania szkody fakt ten musi być brany pod uwagę przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia, choć należy się ono również właścicielowi nieruchomości obciążonej także wtedy, gdy żadnej szkody on nie poniósł (postanowienie SN 9.10.2013r. V CSK 491/12). Równocześnie podkreśla się, że brak w art. 305(2) § 2 k.c. kryteriów określenia rozmiaru wynagrodzenia oznacza, że ustawodawca pozostawił sądowi swobodę polegającą na indywidualizacji ocen w tym zakresie, formułowanych na podstawie określonego stanu faktycznego, które mogą także wynikać z ogólnych reguł porządku prawnego (postanowienie SN 27.02.2013r. IV CSK 440/12), powinno ono być ustalane każdorazowo indywidualnie i dostosowane do okoliczności istotnych w danej sprawie (postanowienie SN 9.10.2013r. V CSK 491/12,) a płatne jednorazowo wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu powinno stanowić ekwiwalent wszystkich korzyści, których właściciel nieruchomości zostanie pozbawiony w związku z jej obciążeniem oraz powinno ono też pokryć wszystkie niedogodności, jakie w przyszłości dotkną właściciela obciążonej nieruchomości w związku z ustanowieniem służebności (postanowienie SN 8.02.2013r. IV CSK 317/12). Ustalenie jego wysokości nie jest zatem wynikiem prostego przerachowania, lecz wypadkową wielu czynników wpływających w konkretnym przypadku na zakres władztwa właścicieli nieruchomości, ich sytuację faktyczną, materialną i prawną oraz wartość nieruchomości obciążonej i wartość przedsiębiorstwa posiadacza służebności. Z tej przyczyny przyznane w art. 305 (2) § 2 k.c. sądowi uprawnienie do jego ustalania jest konstrukcyjnie podobne do ustalania przez sąd wysokości przewidzianego w art. 455 k.c. zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, o czym dodatkowo świadczy użycie w obu tych regulacjach określenia „ odpowiednie”. Z tego powodu przyjąć należy, że jego ustalenie zostało pozostawione uznaniu sądu i podobnie jak ma to miejsce w przypadku kontroli wysokości zasądzonego zadośćuczynienia może być skorygowane przez Sąd odwoławczy tylko wtedy, gdy przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy jest ono niewspółmiernie nieodpowiednie, jako rażąco wygórowane lub rażąco niskie (odpowiednio, por. OSN 9.07.1970r. III PRN 39/70, OSNCP 1971, nr 3, poz. 53). Ustalając jego wysokości należy uwzględnić zarówno ograniczenia w prawie własności wnioskodawców wynikające z przyznanych uczestniczce postępowania uprawnień do korzystania z nieruchomości, jak również wynikające z nich negatywne konsekwencje związane z ograniczeniem prawa wnioskodawców do korzystania z nieruchomości w „strefie ochronnej”, tym bardziej, że zasądzone jednorazowe wynagrodzenie jest ostateczne i nie może zostać w przyszłości podwyższone.

Mając powyższe na uwadze apelację, jako bezzasadną należało oddalić na podstawie art. 385 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono w oparciu o regulację art. 520 § 1 k.p.c. uznając, że nie zachodzą podstawy do odstąpienia od ogólnej zasady wyrażonej w powołanym przepisie.