Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 1 kwietnia 2015 roku w sprawie z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. przeciwko E. S.
o zapłatę, Sąd Rejonowy w Pabianicach zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę
1.950 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 26 lipca 2013 roku do dnia zapłaty, oraz kwotę 30 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, oddalając powództwo w pozostałej części.

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana, zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła:

1.  naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

a)  art. 233 § 1 i 2 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i wyprowadzenie z zebranego materiału dowodowego wniosków logicznie nieprawidłowych i sprzecznych i w konsekwencji uznanie, że: pozwana nie udowodniła faktu przekazania ceny zapłaty za nabyty produkt oraz uznanie zeznań świadka J. S. jako nieistotne dla ustalenia stanu faktycznego w niniejszej sprawie oraz wybiórcze ich potraktowanie, jak również pominięcie wątpliwej reputacji handlowej powoda w kontekście całości okoliczności niniejszej sprawy;

b)  art. 217 § 1 k.c. poprzez nieuwzględnienie wniosku dowodowego strony pozwanej o zobowiązanie strony powodowej do wskazania danych personalnych i adresowych jej przedstawiciela, który w imieniu powoda w dniu 21 maja 2013 roku zawarł przedmiotową umowę sprzedaży, a tym samym uniemożliwienie przeprowadzenia dowodu z zeznań tego świadka;

c)  art. 328 § 2 k.p.c. poprzez niewskazanie w uzasadnieniu wyroku przyczyn, dla których Sad Rejonowy odmówił wiarygodności wyjaśnieniom pozwanej;

d)  art. 224 k.p.c. poprzez zamknięcie rozprawy bez udzielenia głosu stronom

1.  naruszenie przepisu prawa materialnego, tj. art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie
i zasądzenie na rzecz powoda kwoty 1.950 zł wraz z odsetkami od dnia 26 lipca 2013 roku do dnia zapłaty, mimo, że pozwana uiściła całą należną kwotę a zatem zgodnie
z zasadami współżycia społecznego powództwo winno zostać oddalone.

W oparciu o wskazane zarzuty pozwana wniosła o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji, ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez oddalenie powództwa
w całości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

apelacja nie jest zasadna i podlega oddaleniu.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że niniejsza sprawa podlega rozpoznaniu
w postępowaniu uproszczonym i z tego względu zgodnie z przepisem art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., jeżeli sąd drugiej instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku tego sądu powinno zawierać jedynie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zakwestionowania prawidłowości ustaleń Sądu Rejonowego i w pełni je podzielił. Ustalenia te mają bowiem oparcie w zgromadzonym materiale dowodowym, zaś wyprowadzone wnioski nie naruszają zasady swobodnej oceny dowodów. Wszelkie elementy stanu faktycznego niniejszej sprawy zostały ustalone w oparciu o wszechstronną analizę materiału dowodowego, zgromadzonego zgodnie z przepisami procesowymi i poddanego kompleksowej ocenie, czemu Sąd pierwszej instancji dał wyraz w szczegółowych motywach zaskarżonego wyroku. Powzięte na tej podstawie wnioski nie budzą zastrzeżeń i zasługują na uwzględnienie, zatem ustalenia te Sąd Okręgowy przyjął, jako podstawę swojego rozstrzygnięcia.

Wobec postawienia w apelacji zarówno zarzutów naruszenia prawa materialnego jak i procesowego zauważyć trzeba, że prawidłowość zastosowania lub wykładni prawa materialnego może być właściwie oceniona jedynie na kanwie niewadliwie ustalonej podstawy faktycznej rozstrzygnięcia. Skuteczne, zatem zgłoszenie zarzutu dotyczącego naruszenia prawa materialnego wchodzi zasadniczo w rachubę tylko wtedy, gdy ustalony przez sąd pierwszej instancji stan faktyczny, będący podstawą zaskarżonego wyroku, nie budzi zastrzeżeń (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 1997 r. II CKN 60/97 - OSNC 1997/9/128). Powyższe rodzi konieczność rozpoznania w pierwszym rzędzie zmierzających do zakwestionowania stanu faktycznego zarzutów naruszenia prawa procesowego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 marca 1997 r. II CKN 18/97 – OSNC 1997/8/112).

Jako chybiony należy ocenić zarzut apelującego naruszenia przez Sąd Rejonowy
art. 233 § 1 k.p.c. Przede wszystkim prawidłowe postawienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wskazania przez skarżącego konkretnych zasad (logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego, całokształtu zebranego materiału dowodowego, przeprowadzenia określonych dowodów niezgodnie z zasadami procedury cywilnej, na przykład niezgodnie z zasadą bezpośredniości) lub przepisów, które sąd naruszył przy ocenie określonych dowodów (por. np. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 16 grudnia 2005 r., III CK 314/05, lex nr 172176, z dnia 13 października 2004 r., III CK 245/04, lex nr 174185).Takie zaś zarzuty w sprawie niniejszej nie zostały postawione. Generalnie zarzuty w tym zakresie sprowadzają się do forsowania własnej, korzystnej dla apelującej, oceny stanu faktycznego, która nie mogła odnieść zamierzonego skutku. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r. II CKN 817/00, LEX 56906; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2001 r. IV CKN 970/00, nie publik., LEX 52753; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2002 r. II CKN 572/99, nie publik., LEX 53136).

W myśl zaś powołanego przepisu ustawy Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Ocena dowodów polega na ich zbadaniu i podjęciu decyzji, czy została wykazana prawdziwość faktów, z których strony wywodzą skutki prawne. Celem Sądu jest tu dokonanie określonych ustaleń faktycznych, pozytywnych bądź negatywnych i ostateczne ustalenie stanu faktycznego stanowiącego podstawę rozstrzygnięcia.

Ocena wiarygodności mocy dowodów przeprowadzonych w danej sprawie wyraża istotę sądzenia w części obejmującej ustalenie faktów, ponieważ obejmuje rozstrzygnięcie o przeciwnych twierdzeniach stron na podstawie własnego przekonania sędziego powziętego w wyniku bezpośredniego zetknięcia ze świadkami, stronami, dokumentami i innymi środkami dowodowymi. Powinna odpowiadać regułom logicznego rozumowania wyrażającym formalne schematy powiązań między podstawami wnioskowania i wnioskami oraz uwzględniać zasady doświadczenia życiowego wyznaczające granice dopuszczalnych wniosków i stopień prawdopodobieństwa ich występowania w danej sytuacji.

Jeżeli z określonego materiału dowodowego Sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena Sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami, lub gdy wnioskowanie Sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych to przeprowadzona przez Sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona.

W kontekście powyższych uwag należy stwierdzić, iż wbrew twierdzeniom apelującej w rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w oparciu o cały zgromadzony materiał dowodowy i nie naruszył dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c. Przeprowadzona przez tenże Sąd ocena materiału dowodowego jest w całości logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego, zaś wszelkie podniesione w tym zakresie zarzuty stanowią w istocie jedynie niczym nieuzasadnioną polemikę z prawidłowymi i nieobarczonymi jakimkolwiek błędem ustaleniami Sądu pierwszej instancji.

Niewątpliwie Sąd orzekający dokonał wszechstronnej oceny materiału dowodowego, albowiem miał na uwadze całokształt przeprowadzonych dowodów oraz wszystkie okoliczności ujawnione w sprawie. Materiał dowodowy niniejszej sprawy obejmował dowody z dokumentów dostarczonych przez stronę powodową, jak również wyjaśnienia pozwanej. Sąd Instancji dysponując wskazanymi przez strony dowodami wyprowadził prawidłowe wnioski w zakresie okoliczności zawarcia przez strony przedmiotowej umowy, przedmiotu umowy, ceny do zapłaty oraz kwoty uiszczonego zadatku na poczet ceny. Sąd słusznie jako niewiarygodne poczytał te twierdzenia strony pozwanej, w których podawała, iż uiściła całą należną kwotę. Okoliczności w tym zakresie nie znalazły bowiem żadnego pokrycia w materiale dowodowym przedmiotowej sprawy, w szczególności prawdziwość przyjętej przez pozwaną wersji nie potwierdziły zeznania świadka J. S.. Sąd oceniając zeznania świadka w sposób wnikliwy przedstawił, z jakich względów uznał je za nieprzydatne dla ustaleń faktycznych sprawy i ocenę powyższą należy podzielić. Samo przekonanie apelującej, że dany fragment postępowania dowodowego. z którego wynikają dla skarżącej korzystne wnioski powinien mieć w sprawie zastosowanie, odnosząc się do fragmentarycznie ujętych, wyrwanych z kontekstu sformułowań zawartych w zeznaniach świadka bez odniesienia się do tego postępowania jako całości, nie uzasadnia zarzutu. Stanowi ono jedynie próbę zwalczania niekorzystnych dla apelującej ustaleń faktycznych, które nie mogły odnieść zamierzonego skutku. Podkreślenia wymaga okoliczność, że strona pozwana nie przedstawiła jakichkolwiek dowodów, które świadczyłyby o tym, że uiściła całą cenę za nabyty towar chociażby w postaci zeznań innych świadków, czy też dowodów z dokumentów tj. pokwitowania, czy potwierdzenia dokonania przelewu. Nie złożyła także wniosku o dowód z przesłuchania stron i sama nie stawiła się na rozprawę celem weryfikacji jej zeznań ze zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Same zaś twierdzenia pozwanej nie stanowią dowodu. Sąd I instancji trafnie odniósł się również do opinii pozwanej w zakresie podnoszonych przez nią nieuczciwych praktyk kupieckich powoda, uznając, iż pozostawała ona poza oceną
w niniejszym postępowaniu.

Chybiony był również zarzut naruszenia art. 217 § 1 k.p.c. Uchybienia w powyższym zakresie apelująca upatrywała w nieuwzględnieniu wniosku dowodowego strony pozwanej
o zobowiązanie strony powodowej do wskazania danych personalnych i adresowych jej przedstawiciela, który w imieniu powoda w dniu 21 maja 2013 roku zawarł przedmiotową umowę sprzedaży, a tym samym uniemożliwienie przeprowadzenia dowodu z zeznań tego świadka. Wskazany zarzut był o tyle niezasadny, że jak z akt sprawy postanowieniem z dnia 17 grudnia 2014 roku Sąd I instancji dopuścił wskazany dowód zgodnie z wnioskiem pozwanej i zobowiązał powoda do wskazania danych osobowych wszystkich przedstawicieli powoda, którzy w dniu 21 maja 2013 roku uczestniczyli w prezentacji produktu,
w szczególności danych osobowych - w tym adresu zamieszkania przedstawiciela, który zawarł umowę sprzedaży numer (...) z 21 maja 2013 roku w terminie 7 dni pod rygorem ujemnych skutków procesowych (k. 68). O ile wskazany dowód nie został przeprowadzony
w toku postępowania, to nastąpiło to z przyczyn niezależnych od Sądu. Wymaga w tym miejscu podkreślenia, że artykuł 217 § 1 k.p.c. dotyczy postępowania stron, określając ich uprawnienia i obowiązki w postępowaniu dowodowym oraz nakłada na nie, między innymi obowiązek przytaczania okoliczności faktycznych i dowodów w określonym czasie i pod określonymi rygorami procesowymi. Przywołany przepis nie odnosi się do sądu i nie określa jego uprawnień ani obowiązków, w konsekwencji nie może być zatem przez sąd naruszony (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 31 marca 2015 roku, I ACa 1144/14, Teza numer 2, LEX nr 1680046).

Niezasadny był również zarzut obrazy art 328 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy podziela dominujące w judykaturze stanowisko, iż strona może powołać się na zarzut wadliwego sporządzenia uzasadnienia i zarzut taki można ocenić jako zasadny, gdy z powodu braku w uzasadnieniu elementów wskazanych w art. 328§2 k.p.c. zaskarżony wyrok nie poddaje się kontroli instancyjnej. Podniesiony zarzut sprowadzał się do wykazania niewskazania przez Sąd I instancji w uzasadnianiu wyroku przyczyn, dla których odmówił wiarygodności wyjaśnieniom pozwanej. Tymczasem, jak wynika z treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku, Sąd meriti odniósł się w całości do wyjaśnień pozwanej, wskazując wyraźnie, iż w części, w której dotyczyły one faktu zapłaty części ceny w kwocie 1.950 złotych i okoliczności wręczenia tej kwoty należało odmówić im waloru wiarygodności, jako, że nie znalazły one potwierdzenia w materiale dowodowym sprawy. Wszystkie dowody Sąd Rejonowy szczegółowo omówił, ocenił ich wiarygodność i odniósł do ustalonych faktów i wywiedzione przez niego konkluzje były trafne. Uzasadnienie zaskarżonego wyroku posiada wszystkie niezbędne elementy konstrukcyjne, co umożliwia dokonanie kontroli instancyjnej orzeczenia sądu pierwszej instancji .

Chybiony był także zarzut naruszenia art. 224 k.p.c. poprzez zamknięcie rozprawy bez udzielenia głosu stronom. Jak wynika z akt sprawy pełnomocnik pozwanej uczestniczył w posiedzeniu w dniu 19 marca 2013 roku r., był obecny do końca tego posiedzenia, kiedy to po ustosunkowaniu się do zebranego materiału dowodowego przez wskazanie, że nie uznaje powództwa i wnosi o jego oddalenie podano termin ogłoszenia wyroku. Tym samym zarzut ten był bezzasadny.

Niezasadny okazał się również zarzut naruszenia art. 5 k.c. Argumentacja apelującej podniesiona na kanwie podniesionego zarzutu sprowadzała się do wykazania uiszczenia
w całości należnej kwoty na rzecz powoda i tym samym w ocenie apelującej domaganie się przez niego ponownie zapłaty za dostarczony towar winno być rozpatrywane przy uwzględnieniu zasad współżycia społecznego. Tymczasem jak wykazało postępowanie dowodowe twierdzenia apelującej w powyższym zakresie nie zostały przez nią udowodnione. W ocenie Sądu Okręgowego w ustalonym stanie faktycznym sprawy Sąd I instancji prawidłowo ocenił, że pozwana nie udowodniła, iż uiściła na rzecz powoda całą należną kwotę. W tym stanie rzeczy roszczenie powoda o zwrot reszty ceny nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego co uzasadniałoby oddalenie powództwa w oparciu
o art. 5 k.c. Powód nie nadużył swojego prawa podmiotowego żądając zwrotu reszty ceny za sprzedany pozwanej towar. Podkreślenia wymaga, że wykonywanie praw podmiotowych chronione jest domniemaniem zgodności takiego zachowania podmiotu uprawnionego
z zasadami współżycia społecznego. Obowiązek obalenia owego domniemania spoczywa na stronie, która z zaprzeczenia powyższej zgodności wywodzi skutki prawne (por. SN w wyroku z dnia 22 listopada 2000 r., II CKN 1354/00, Lex nr 51966 oraz w postanowieniu z dnia 20 czerwca 2012 r., I CSK 590/11, Lex nr 1232228). Pozwana nie obaliła zaś w niniejszej sprawie domniemania. Wskazać również należy, że z punktu widzenia zasad stosowania art. 5 k.c. nie jest rzeczą obojętną ocena zachowania się podmiotu prawnego pozostającego w konkretnym wypadku pod ochroną prawa. Związana z tym jest zasada "czystych rąk", a to oznacza, że nie może korzystać z ochrony art. 5 k.c. ten kto sam narusza zasady współżycia społecznego. Wskazany przepis służy wyłącznie do oceny ludzkich zachowań, nie zaś przepisów, a ściślej skutków prawnych ich stosowania. Niewątpliwie klauzula z art. 5 nie ma charakteru nadrzędnego w stosunku do pozostałych przepisów prawa; przez odwołanie się do społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa czy zasad współżycia społecznego nie można podważać mocy obowiązującej przepisów prawnych, z reguły nie można definitywnie unicestwiać prawa podmiotowego, a wynikająca z art. 5 k.c. ochrona powinna mieć charakter raczej przejściowy, a nie trwały. Przede wszystkim jednak skoro nie może powoływać się na naruszenie zasad współżycia społecznego ten kto sam ich nie przestrzega, to pozwana z uwagi na brak występowania po jej stronie szczególnych okoliczności, nie może skutecznie, jedynie w oparciu o art. 5 k.c., domagać się oddalenia powództwa. W tym miejscu zasadne jest przypomnienie orzeczenia Sądu Najwyższego z 25 sierpnia 2011 r. (II CSK 640/10, Lex numer 964496), w którym stwierdzono, że istotą prawa cywilnego jest strzeżenie praw podmiotowych, a zatem wszelkie rozstrzygnięcia prowadzące do redukcji bądź unicestwienia tych praw mają charakter wyjątkowy. Odmowa udzielenia ochrony prawnej na podstawie art. 5 k.c., z uwagi na jego wyjątkowy - w powyższym ujęciu, charakter musi być uzasadniona istnieniem okoliczności rażących i nieakceptowanych w świetle powszechnie uznawanych w społeczeństwie wartości.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację.