Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt.

VIII Ga 221/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 listopada 2015r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VIII Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący

Sędziowie

SSO Elżbieta Kala

SO Wojciech Wołoszyk (spr.)

SO Marek Tauer

Protokolant

Karolina Glazik

po rozpoznaniu w dniu 18 listopada 2015r. w Bydgoszczy

na rozprawie

sprawy z powództwa: (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł.

przeciwko : (...)

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwaną

od wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy

z dnia 8 lipca 2015r. sygn. akt VIII GC 2375/14

I.  Zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 i 2 w ten sposób, że powództwo oddala i zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 3.617,00 zł. (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów procesu.

II.  Zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 4.420,00 zł. (cztery tysiące czterysta dwadzieścia złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

SO Elżbieta Kala SO Wojciech Wołoszyk (spr.) SO Marek Tauer

Sygn. akt VIII Ga 221/15

UZASADNIENIE

Powódka (...) sp. z o.o. wniosła o zasądzenie od pozwanej (...) kwoty 52.395 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie kosztów procesu ustalonych według norm przepisanych.

Sąd Rejonowy ustalił , iż w dniu 6 września 2012 r. Przedsiębiorstwo Budowlano - Usługowe (...) S.A. zawarło z Miastem B. umowę , w której wskazana spółka przyjęła do wykonania roboty budowlane polegające na przebudowie i rozbudowie hali basenu przy ul. (...) w B.. Powódka 15 stycznia 2013 r. zawarła z (...) S.A. umowę nr (...) odnośnie dostawy, montażu i rozruchu technologii wody basenowej w zakresie instalacji uzdatniania wody basenowej i instalacji obiegi wody basenowej. W celu zabezpieczenie roszczeń (...) S.A. powódka zobowiązała się do wnoszenia zabezpieczenia należnego wykonania umowy w formie kaucji gwarancyjnej w formie potrącenia z faktury kwoty w wysokości 10 % wartości wynagrodzenia umownego netto. Strony ustaliły, że 70 % gwarantowanej kwoty wniesionego zabezpieczenia jest przeznaczone na zabezpieczenie zgodnego z umową wykonania prac i obowiązuje do 30 dni po odbiorze całego zadnia inwestycyjnego przez inwestora potwierdzonego podpisanym bezusterkowym końcowym protokołem odbioru robót. Generalny wykonawca (...) S.A. zawiadomił pozwaną o powierzeniu powódce wykonanie robót z zakresu wykonania technologii basenowej. Pozwana nie wniosła sprzeciwu do ustanowienia powódki jako podwykonawcy. Powódka z tytułu wykonanych robót budowlanych wystawiła (...) S.A. faktury VAT: nr (...) z dnia 31 maja 2013 r. na kwotę 184500 zł brutto, nr (...)- (...) z dnia 28 czerwca 2013 r. na kwotę 221400 zł brutto, nr (...) z dnia 30 sierpnia 2013 r. na kwotę 270600 zł brutto, nr (...) z dnia 30 września 2013 r. na kwotę 12915 zł brutto, nr (...) z dnia 29 listopada 2013 r. na kwotę 24600 zł brutto, nr (...) z dnia 30 stycznia 2014 r. na kwotę 61500 zł brutto, nr (...) z dnia 30 kwietnia 2014 r. na kwotę 108240 zł brutto i nr (...) z dnia 30 kwietnia 2014 r. na kwotę 36900 zł brutto. (...) S.A. zaakceptowało przedstawione rozliczenia wykonanych robót. Inwestor na zlecenie generalnego wykonawcy dokonywał wypłat bezpośrednio podwykonawcom, w tym powódce. Pozostała do wypłacenia kwota z tytułu kompensat i potrąceń z tytułu pobieranej kaucji przekazywana była bezpośrednio na rachunek bankowy (...) S.A. Inwestor po dokonaniu kompensat oraz potrąceń z tytułu pobieranej kaucji tytułem zabezpieczenia roszczeń zapłaciło powódce łącznie kwoty: 167.304,45 zł z tytułu faktury VAT nr (...), 201924 zł z tytułu faktury VAT nr (...), 246.435,20 zł z tytułu faktury VAT nr (...), 11.412,97 zł z tytułu faktury VAT nr (...), 21.702,10 zł z tytułu faktury VAT nr (...), 56.192,50 zł z tytułu faktury VAT nr (...), 96.874,80 zł z tytułu faktury VAT nr (...), 35.739,50 zł z tytułu faktury VAT nr (...). Generalny wykonawca zawiadomił powódkę o dokonanych kompensatach wzajemnych należności i zobowiązań. Suma kwot potrąconych z faktur wystawianych przez powódkę z tytułu kaucji gwarancyjnej wynosi 74.850 zł. Generalny wykonawca (...) S.A. i inwestor Miasto B. zobowiązani są solidarnie zwrócić powódce 70 % z przedmiotowej kwoty. Generalny wykonawca nie wypłacił powódce pozostałej części wynagrodzenia za wykonane roboty w wysokości 52.395 zł stanowiącej 70 % kwoty zatrzymanej kaucji gwarancyjnej.

Powódka pismem z dnia 20 maja 2014 r. poinformowała inwestora , że w związku z ogłoszeniem upadłości (...) S.A. pozostałej do zapłaty kwoty z tytułu niezapłaconej części wynagrodzenia za wykonane roboty, a także z tytułu zwrotu zatrzymanej kaucji gwarancyjnej, będzie dochodziła bezpośrednio od pozwanego w niniejszej sprawie. Powódka pismem z dnia 3 czerwca 2014 r. wezwała syndyka (...) S.A. do zapłaty kwoty 52395 zł tytułem pozostałej do zapłaty części wynagrodzenia przysługującego za wykonane prace. Z kolei pismem z dnia 6 czerwca 2014 r. powódka wezwała Gminę M. B. do zapłaty kwoty 52395 zł tytułem pozostałej do zapłaty części wynagrodzenia przysługującego powódce za wykonane prace. Powódka wykonała określony zakres prac budowlanych, a pozwana, jak i generalny wykonawca nie wnosili uwag i zastrzeżeń do wykonanych przez powódkę prac.

Sąd Rejonowy zważył , iż powódka w dniu 15 stycznia 2013 r. zawarła z (...) S.A. umowę , której celem było realizowanie robót w ramach przebudowy i rozbudowy hali basenu przy Zespole Szkół Medycznych przy ul. (...) w B.. (...) S.A. było generalnym wykonawcą wskazanych robót, zaś inwestorem była pozwana. (...) S.A. w trybie art. 647 ( 1) §2 k.c. zgłosiło inwestorowi - pozwanej w niniejszej sprawie - powódkę jako podwykonawcę. Pozwana nie wniosła zastrzeżeń, ani nie zgłosiła do tego sprzeciwu. Pozwana nie kwestionowała faktu, że powódka zrealizowała zgodnie z umową zakres prac jaki wynikał z ustaleń między nią a (...) S.A. Pozwana podniosła jednak, że jako inwestor zapłaciła całą należność za zrealizowane przez powódkę roboty budowlane.

Sąd I instancji zważył ponadto , iż strony w umowie nr (...) ustaliły, że zapłata wynagrodzenia będzie następowało na podstawie faktur częściowych wystawianych po wykonaniu przez powódkę prac. Podstawę do wystawienia przez powódkę faktur częściowych stanowić będą potwierdzone przez (...) S.A. protokoły częściowego odbioru prac. Ponadto w § 7 ust. 1 umowy strony ustaliły, że w celu zabezpieczenia roszczeń (...) S.A. powódka zobowiązała się do wnoszenia zabezpieczenia należnego wykonania umowy w formie kaucji gwarancyjnej. Zapłata przedmiotowej kaucji miała następować w formie potrącenia z faktury kwoty w wysokości 10 % wartości wynagrodzenia umownego netto. Strony ustaliły również, że 70 % gwarantowanej kwoty wniesionego zabezpieczenia zostanie przeznaczone na zabezpieczenie zgodnego z umową wykonania prac i obowiązuje do 30 dni po odbiorze całego zadania inwestycyjnego przez inwestora potwierdzonego podpisanym bezusterkowym końcowym protokołem odbioru robót.

W niniejszej sprawie bezsporne było, że pozwana na wniosek głównego wykonawcy dokonywała płatności za poszczególne faktury bezpośrednio na rachunek bankowy powódki, zaś część należnej powódce kwoty przekazywana była na rachunek bankowy (...) S.A. jako przedmiotowa kaucja gwarancyjna. Ponadto z kwot wynikających z faktur wystawianych przez powódkę potrącane były również wymagalne należności (...) S.A. Również ta okoliczność nie była sporna. Należy zauważyć, że suma kwot potrąconych z faktur wystawianych przez powódkę z tytułu kaucji gwarancyjnej wynosi 74.850 zł. (...) S.A. na podstawie umowy zobowiązane było do zwrócenia powódce 70 % wskazanej kwoty w terminie 30 dni od odbioru całego zadania inwestycyjnego przez inwestora, potwierdzonego podpisanym bezusterkowym końcowym protokołem odbioru robót.

Nie budzi wątpliwości, że w dniu 25 czerwca 2014 r. doszło do końcowego odbioru przedmiotowych robót budowlanych. W związku z powyższym (...) S.A. było zobowiązane do wypłacenia powódce kwoty 70 % z kwoty 52395 zł zatrzymanej tytułem kaucji gwarancyjnej, czego do dnia wniesienia pozwu nie uczyniło.

Stosownie do treści art. 647 1 k.c. w umowie o roboty budowlane, zawieranej między inwestorem a wykonawcą (względnie generalnym wykonawcą), strony ustalają zakres robót, które wykonawca będzie wykonywał osobiście lub z udziałem podwykonawców. Konstrukcja ta przewiduję równocześnie konieczność informowania inwestora o zawieranych umowach z podwykonawcami. Jeżeli inwestor w terminie 14 dni od przedstawienia mu umowy z podwykonawcą lub jej projektu nie zgłosi na piśmie sprzeciwu lub zastrzeżeń - uważa się, że wyraził on zgodę na zawarcie umowy. W niniejszej sprawie raz jeszcze podkreślenia wymaga fakt, że inwestor - pozwana nie tylko został bezzwłocznie poinformowany o umowie z podwykonawcą i jej kształcie, ale także nigdy nie zakwestionował treści samej umowy, jak i sposobu jej realizacji. Zgodnie z art. 647 1 § 5 k.c. inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę. Powyższy przepis prowadza, jako zasadę, solidarną odpowiedzialność inwestora i wykonawcy za umowy zawierane z podwykonawcami oraz dalszymi podwykonawcami. Wobec twego podwykonawcy mają bezpośrednie roszczenia wobec inwestora i generalnego wykonawcy.

Odpowiedzialności solidarnej inwestora wobec podwykonawcy na podstawie art. 647 1 § 5 k.c. nie wyłącza okoliczność zapłaty na rzecz wykonawcy jego wynagrodzenia, ponieważ istota tej regulacji polega właśnie na tym, aby to inwestor był zainteresowany dokonaniem zapłaty także na rzecz podwykonawców, a w szczególności małych przedsiębiorców (zob. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2006 r., sygn. III CZP 36/06, Biuletyn Sądu Najwyższego z 2006 r., nr 6, s. 6). Mając to na uwadze inwestor może (a nawet powinien w swoim interesie) zawiadomić podwykonawcę o dokonanej zapłacie wynagrodzenia na rzecz wykonawcy, a także może uzależnić jej dokonanie od ustanowienia stosownego zabezpieczenia roszczeń podwykonawcy przez wykonawcę (por. uwagi do art. 649 1 -649 5). W prawidłowej sytuacji inwestor powinien, w drodze gwarancji zapłaty (art. 649 1 -649 5 k.c.), zabezpieczyć kwotę stanowiącą wynagrodzenie wykonawcy za roboty wykonane przez niego osobiście oraz przez podwykonawców (art. 649 5 k.c.). Z zabezpieczonych w ten sposób środków powinny być następnie wypłacone stosowne wynagrodzenia podwykonawców, a także samego wykonawcy (por. uwagi do art. 649 1 -649 5 k.c.).

Podkreślić należy jeszcze raz, że pozwana nie kwestionowała istnienia stosunku prawnego, umocowania podwykonawcy, czy sposobu realizacji prac, a jedynie podniosła, iż należności zostały w pełni uregulowane i powyższe zwalnia z obowiązku ponownego świadczenia na rzecz powódki. Wyżej przytaczane okoliczności jasno wskazują, że wbrew twierdzeniom pozwanej należy uznać, że brak podstaw do przyjęcia braku solidarnej odpowiedzialności pozwanej i (...) S.A., które było generalnym wykonawcą omawianego przedsięwzięcia, a ściśle to ujmując, mając na uwadze upadłość generalnego wykonawcy, syndyka (...) S.A. Ponieważ pozwana popadła w zwłokę ze spełnieniem świadczenia to powódka miała prawo domagać się od pozwanej zapłaty wraz z odsetkami za zwłokę. Mając powyższe na uwadze w pkt 1 wyroku Sąd Rejonowy na podstawie art. 647 ( 1) § 5 k.c. zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 52.395 zł. O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 § 1 i § 2 zd. 2 k.c., zasądzając je zgodnie z żądaniem powódki od dnia wniesienia pozwu, tj. 18 lipca 2014 r. do dnia zapłaty. O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 i 99 k.p.c., stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu.

Powyższy wyrok zaskarżyła pozwana , zarzucając naruszenie prawa materialnego wskutek nieprawidłowo dokonanej wykładni następujących przepisów : art. 647 ( 1) § 5 kc w zw. z art. 366 kc poprzez przyjęcie, że „ generalny wykonawca (...) S.A. i inwestor (...) zobowiązani są solidarnie zwrócić Powódce 70%" z kaucji gwarancyjnej, potrąconej za zgodą Powódki i na wniosek generalnego wykonawcy z wynagrodzenia za wykonane roboty” , naruszenie art. 649 ( 1) -649 ( 5) kc poprzez przyjęcie, że powyższe przepisy mają zastosowanie do sytuacji Pozwanej. Zdaniem pozwanej Sąd nie dostrzegł, iż stosowanie ww. przepisów jest w niniejszej sprawie wyłączone z powodu zawarcia przez Miasto B. z (...) S.A. umowy o roboty budowlane na podstawie ustawy - Prawo zamówień publicznych, dalej „Pzp" (stanowiącej w obszarze zasad tworzenia tego typu umów lex specialis w stosunku do postanowień zawartych w kc - vide : art. 139 Pzp); zarzucono wyrokowi także naruszenie art. 921 ( 1) i nast. kc poprzez brak ich odpowiedniego zastosowania w niniejszej sprawie. Nadto zaskarżonemu wyrokowi pozwana zarzuciła naruszenie przepisów postępowania. Mianowicie Sąd Rejonowy w ocenie apelującego naruszył art. 233 kpc poprzez całkowite pominięcie przez Sąd w treści uzasadnienia oceny skutków kolejnych oświadczeń Powódki , że otrzymała - zgodnie z zawartą z (...) SA umową - wynagrodzenie za roboty wykonane do dnia" odpowiednio: 31.05.2013r., 30.06.2013r., 30.08.2013r., 30.09.2013r., 29.11.2013r., 31.01.2014r. oraz art. 233 § 1 kpc wskutek błędu w ustaleniach faktycznych przez uznanie, że kaucja gwarancyjna przekazana przez Miasto B. na konto (...) S.A. za (...) była wynagrodzeniem należnym podwykonawcy.

Apelujący podnosił w szczególności , iż nie jest zasadne stanowisko Sądu Rejonowego, iż pozwana odpowiada solidarnie z (...)em za zwrot kaucji gwarancyjnej Powódce. Owa solidarność obejmuje wyłącznie odpowiedzialność za dług z tytułu zapłaty za wykonane roboty budowlane - tj. za wynagrodzenie. Tymczasem kwota uiszczonej (przekazanej na wniosek (...), w zgodzie z umową (...) z (...) o podwykonawstwo i przy milczącej akceptacji (...)) kaucji gwarancyjnej nie jest wynagrodzeniem za roboty budowlane. W niniejszej sprawie mamy przecież do czynienia z następującymi okolicznościami: zawarciem przez (...) z (...) umowy o podwykonawstwo, brakiem możliwości zakwestionowania przez Miasto B. zapisu ww. umowy o kaucji zabezpieczającej, do której sukcesywnego wnoszenia obowiązany był (...), poleceniem (...) skierowanym do Miasta B., aby wypłacało należne wynagrodzenie bezpośrednio (...), poleceniem (...), aby należność z tytułu kaucji płacona była na konto (...), składaniem przez (...) wobec Miasta B. w dniach : 30.06.2013r., 31.07.2013r., 30.09.2013r., 31.10.2013r., 20.12.2013r., 28.02.2014r. pisemnych oświadczeń, iż Firma (...) sp. z o.o. oświadcza, że otrzymała - zgodnie z zawartą z (...) SA umową - wynagrodzenie za roboty wykonane do dnia" odpowiednio: 31.05.2013r., 30.06.2013r., 30.08.2013r., 30.09.2013r., 29.11.2013r., 31.01.2014r. - a zatem akceptowaniem i wiedzą o wpłacaniu stosownych kwot (...) tytułem kaucji należnej (...) od powódki. Podstawą prawną żądania od (...) zwrotu kaucji (...) jest przecież art. 405 kodeksu cywilnego , czyli przepis o bezpodstawnym wzbogaceniu. Nie jest to zaś przepis dotyczący zapłaty za wykonane roboty budowlane. Sąd błędnie przyjął, iż w niniejszej sprawie mają zastosowanie przepisy o solidarnej odpowiedzialności za zapłatę wynagrodzenia.

Pozwana w konsekwencji wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez oddalenie powództwa a także o zasądzenie na rzecz pozwanej zwrotu kosztów sądowych przezeń poniesionych za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa wedle norm przepisanych, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Bydgoszczy do ponownego rozpoznania.

Powódka w odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Apelacja okazała się uzasadniona.

Przede wszystkim słusznie pozwana wywiodła , iż Sąd Rejonowy dokonał nieprawidłowej wykładni art. 647 1 § 5 k.c. poprzez przyjęcie , iż solidarna odpowiedzialność inwestora wymieniona w tym przepisie dotyczy również kaucji gwarancyjnej. Art. 647 1 § 5 k.c. stanowi bowiem , że inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę.

Powyższy przepis wprowadza, co zasadnie stwierdził Sąd Rejonowy , solidarną odpowiedzialność inwestora i wykonawcy za umowy zawierane z podwykonawcami oraz dalszymi podwykonawcami. Jednakże należy stwierdzić , iż jest to ustawowa odpowiedzialność za cudzy dług i jako taki przepis ów winien być interpretowany ściśle a nie rozszerzająco. Jak wskazał SN w wyroku z dnia 17 lutego 2011 r. , IV CSK 293/2010 , art. 647 ( 1) § 5 kc statuuje ustawową bierną solidarność o charakterze gwarancyjnym w postaci odpowiedzialności ex lege za cudzy dług, co jest odstępstwem od zasady prawa obligacyjnego, zgodnie z którą skuteczność zobowiązań umownych ogranicza się do stron zawartego kontraktu ( Lexis.pl nr 4376465). W wyroku z dnia 5 września 2012 r. (IV CSK 91/12, LEX nr 1275009) SN zaznaczył , że następstwem zgody inwestora na zawarcie umowy między wykonawcą a podwykonawcą jest powstanie po jego stronie ustawowej, solidarnej odpowiedzialności za dług wykonawcy, który jest cudzym długiem. SN podkreślił w tym wyroku , iż zakres przedmiotowy odpowiedzialności inwestora ograniczony jest w art. 647 ( 1) § 5 k.c. wyłącznie do wynagrodzenia należnego podwykonawcy od wykonawcy. Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 21 lipca 2015 r. , sygn. akt V ACa 51/15, wskazał , że szczególna podstawa odpowiedzialności inwestora uregulowana art. 647 ( 1) k.c. odnosi się wyłącznie do wynagrodzenia podwykonawcy i nie ma zastosowania do instytucji kaucji gwarancyjnej. Zabezpieczenia tego typu są często stosowane w umowach o roboty budowlane, jednakże jego charakter prawny zawsze musi być oceniany poprzez pryzmat postanowień umownych - czy strony chciały nadać zabezpieczeniu charakter kaucji gwarancyjnej czy też jako zabezpieczenie miało służyć zatrzymane wynagrodzenie wykonawcy, który godził się na wypłacenie tej jego części w innym terminie niż określony w umowie, a także zgadzał się, by inwestor przeznaczył je na pokrycie wierzytelności z tytułu roszczeń z rękojmi. Fakt, że oba zabezpieczenia pełnią taką samą funkcję, nie oznacza, że jest tożsamy ich charakter prawny. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 29 maja 2015 r. , I ACa 13/15 podkreślił wyraźnie , iż art. 647 ( 1) § 5 k.c. z uwagi na swój szczególny charakter powinien być interpretowany zawężająco, dotyczy on zatem jedynie odpowiedzialności inwestora za zapłatę wynagrodzenia, a nie kaucji gwarancyjnej nie zwróconej przez generalnego wykonawcę. W tym kontekście należy uznać , iż w nowszym orzecznictwie ugruntowany jest pogląd , iż kaucja gwarancyjna nie stanowi części wynagrodzenia wykonawcy. Co prawda w powoływanym przez powódkę uzasadnieniu postanowienia SN z 17 grudnia 2008 r. , V CSK 316/08 , zawarte było stwierdzenie , iż kaucja gwarancyjna zatrzymywana przez inwestora stanowi część wynagrodzenia wykonawcy. Należy jednak zauważyć , iż orzeczenie to pochodzi z 2008 r. a przytoczone wyżej wyroki Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych wskazują na ustabilizowanie się w ostatnim okresie orzecznictwa odmiennego. Pogląd ten należy podzielić z uwagi na wyjątkowy charakter odpowiedzialności inwestora i konieczność ścisłej wykładni przepisu art. 647 ( 1) § 5 k.c.

Również w doktrynie podziela się powyższy pogląd. I tak J. Jerzykowski w komentarzu do art. 143(c) ustawy - Prawo zamówień publicznych , LEX 2014 , podniósł , że obowiązek bezpośredniej zapłaty, o którym mowa w owym przepisie , dotyczy tylko zapłaty samego wynagrodzenia należnego podwykonawcy (względnie dalszemu podwykonawcy), co oznacza, iż zamawiający nie jest ani obowiązany, ani uprawniony do dokonywania zapłaty innych należności wykonawcy względem podwykonawcy niż wynagrodzenie. Komentator jako przykład takich należności wskazał właśnie zabezpieczenie należytego wykonania umowy, które zostało wniesione przez podwykonawcę w pieniądzu poprzez potrącenia dokonywane przez wykonawcę (generalnego) z jego należności z tytułu wynagrodzenia.

W powyższych orzeczeniach Sądy Apelacyjne wskazały , że umowa kaucji gwarancyjnej jest umową kauzalną i realną, w której kaucjodawca przekazuje określoną ilość pieniędzy, a kaucjobiorca może z nich korzystać i zobowiązuje się do ich zwrotu. Następuje przeniesienie własności przedmiotu kaucji, które jest połączone z władztwem, czyli konieczne jest przeniesienie posiadania rzeczy. Kaucja ma również charakter akcesoryjny, jest ściśle bowiem związana ze stosunkiem prawnym, który zabezpiecza.

Niewątpliwe taki charakter miała kaucja ustalona przez powódkę i generalnego wykonawcę , gdyż powódka zobowiązała się do wniesienia zabezpieczenia należnego wykonania umowy w formie kaucji gwarancyjnej , co następowało w formie potrącenia z faktury kwoty w wysokości 10 % wartości wynagrodzenia umownego netto ( § 7 umowy ). Przy czym 70 % gwarantowanej kwoty wniesionego zabezpieczenia było przeznaczone na zabezpieczenie zgodnego z umową wykonania prac i obowiązywało do 30 dni po odbiorze całego zadnia inwestycyjnego przez inwestora potwierdzonego podpisanym bezusterkowym końcowym protokołem odbioru robót. Tak więc kaucjobiorca w postaci generalnego wykonawcy miał obowiązek po upływie tego terminu zwrócić kaucję powódce. Wskutek dokonanych ustaleń , to inwestor na zlecenie generalnego wykonawcy dokonywał wypłat bezpośrednio podwykonawcom, w tym powódce. Kaucja zaś była potrącana z każdej wypłaty dokonywanej powódce przez inwestora. Jak ustalił Sąd Rejonowy , pozostała do wypłacenia kwota z tytułu kompensat i potrąceń z tytułu pobieranej kaucji przekazywana była bezpośrednio na rachunek bankowy (...) S.A. Poza sporem jest zaś , iż odbiór robót został dokonany. Strony umowy w sposób jednoznaczny ustaliły , iż zabezpieczeniem należytego wykonania umowy jest kaucja gwarancyjna a nie zatrzymanie wynagrodzenia. Powódka wniosła bowiem na rzecz generalnego wykonawcy określoną kwotę tytułem zabezpieczenia , a kaucja ta miała być zwrócona po upływie 30 dni od daty odbioru robót. Koresponduje z tym treść oświadczeń powódki , iż otrzymała ona - zgodnie z zawartą z (...) SA umową - wynagrodzenie za wykonane roboty. W takiej sytuacji nie można było kwot potrącanych tytułem kaucji gwarancyjnej uznać za składnik wynagrodzenia należnego wykonawcy. Nie dotyczy go zatem solidarna odpowiedzialność inwestora, o której mowa w art. 647 ( 1) § 5 k.c. Pozwana nie jest zatem zobowiązana do ich zapłaty a odpowiedzialność w tym zakresie ciąży wyłącznie na generalnym wykonawcy jako stronie umowy kaucji.

Stan faktyczny ustalony w toku postępowania nie budził wątpliwości. W związku zaś z dokonaną przez Sąd I instancji błędną wykładnią art. 647 1 § 5 k.c. zaszła , w oparciu o art. 386 § 1 kpc , konieczność dokonania zmiany zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa na podstawie art. 647 1 § 5 k.c. a contrario , skoro pozwany nie odpowiada z tytułu powyższego przepisu za zwrot kaucji gwarancyjnej zatrzymanej przez generalnego wykonawcę. O kosztach postępowania przed Sądem Rejonowym oraz kosztach postępowania odwoławczego orzeczono w myśl art. 98 i 99 kpc, obciążając nimi powoda.

SSO Marek Tauer SSO Wojciech Wołoszyk SSO Elżbieta Kala