Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 kwietnia 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 2 marca 2015 roku, odmówił Z. S. przyznania prawa do emerytury. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wnioskodawca do dnia 1 stycznia 1999 roku nie udowodnił wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Na podstawie dowodów uzyskanych w toku przeprowadzonego postępowania organ rentowy na dzień 1 stycznia 1999 roku przyjął za udowodnione: okresy składkowe w wymiarze: 24 lata, 10 miesięcy i 3 dni, okresy nieskładkowe w wymiarze 7 miesięcy i 10 dni, łącznie 25 lat, 5 miesięcy i 13 dni, w tym 14 lat 5 miesięcy i 4 dni stażu pracy w szczególnych warunkach.

(decyzja ZUS - k. 15 plik I akt ZUS)

W dniu 20 kwietnia 2015 roku wnioskodawca złożył odwołanie od decyzji z dnia
7 kwietnia 2015 roku, podnosząc, że do stażu pracy w szczególnych warunkach błędnie nie zaliczono okresów, za które otrzymał zasiłki chorobowe.

(odwołanie - k. 2- 3)

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 27 kwietnia 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu wskazał, że wnioskodawca udowodnił ogółem 25 lat, 5 miesięcy i 13 dni okresów podlegania ubezpieczeniom społecznym. Jednocześnie uznano za udowodnione 14 lat, 5 miesięcy i 4 dni okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na stanowisku sanitariusza szpitalnego w Wojewódzkim Szpitalu (...) w Ł. w okresie od dnia 1 czerwca 1983 roku do 31 lipca 2011 roku. Do stażu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych nie uznano zatrudnienia w w/w zakładzie pracy w okresach, w których wnioskodawca po 14 listopada 1991 roku przebywał na zwolnieniach lekarskich, tj. od dnia 15 listopada 1991 roku do dnia 16 listopada 1991 roku (2 dni), od dnia 4 grudnia 1991 roku do dnia 16 grudnia 1991 roku (13 dni), od dnia 18 marca 1992 roku do dnia 31 marca 1992 roku (14 dni), od dnia 4 czerwca 1992 roku do dnia 10 czerwca 1992 roku ( 7 dni), od dnia 22 października 1992 roku do dnia 31 grudnia 1992 roku (2 miesiące i 10 dni), od dnia
1 stycznia 1993 roku do dnia 14 stycznia 1993 roku (14 dni), od dnia 1 marca 1993 roku do dnia 8 marca 1993 roku (8 dni), od dnia 25 maja 1993 roku do dnia 1 czerwca 1993 roku
(8 dni), od dnia 14 października 1993 roku do dnia 3 listopada 1993 roku (21 dni), od dnia
22 grudnia 1993 roku do dnia 30 grudnia 1993 roku (9 dni), od dnia 1 stycznia 1994 roku do dnia 10 lutego 1994 roku (1 miesiąc i 10 dni) = 6 miesięcy i 27 dni oraz od dnia 6 marca 1995 roku do dnia 13 marca 1995 roku (8 dni), od dnia 19 lipca 1995 roku do dnia 28 lipca 1995 roku (10 dni), od dnia 24 listopada 1995 roku do dnia 4 grudnia 1995 roku (11 dni), od dnia
24 stycznia 1996 roku do dnia 9 lutego 1996 roku (17 dni), od dnia 5 marca 1996 roku do dnia 15 marca 1996 roku (11 dni), od dnia 26 marca 1995 roku do dnia 27 kwietnia 1996 roku
(1 miesiąc i 3 dni), od dnia 14 października 1996 roku do dnia 12 listopada 1996 roku
(1 miesiąc), od dnia 24 lutego 1997 roku do dnia 1 marca 1997 roku (6 dni), od dnia 3 marca 1997 roku do dnia 8 marca 1997 roku (6 dni), od dnia 1 lipca 1997 roku do dnia 7 lipca 1997 roku (7 dni), od dnia 24 listopada 1997 roku do dnia 31 grudnia 1997 roku (1 miesiąc i 7 dni), od dnia 9 lutego 1998 roku do dnia 10 marca 1998 roku (1 miesiąc), od dnia 17 listopada 1998 roku do dnia 30 listopada 1998 roku (14 dni) = 7 miesięcy i 10 dni. Jednocześnie wskazano, że okresy zwolnień lekarskich nie zaliczone do pracy wykonywanej w warunkach szczególnych w okresach: od dnia 15 listopada 1991 roku do dnia 16 listopada 1991 roku
(2 dni), od dnia 4 grudnia 1991 roku do dnia 16 grudnia 1991 roku (13 dni), od dnia 18 marca 1992 roku do dnia 31 marca 1992 roku (14 dni), od dnia 4 czerwca 1992 roku do dnia
10 czerwca 1992 roku ( 7 dni), od dnia 22 października 1992 roku do dnia 31 grudnia 1992 roku (2 miesiące i 10 dni), od dnia 1 stycznia 1993 roku do dnia 14 stycznia 1993 roku
(14 dni), od dnia 1 marca 1993 roku do dnia 8 marca 1993 roku (8 dni), od dnia 25 maja 1993 roku do dnia 1 czerwca 1993 roku (8 dni), od dnia 14 października 1993 roku do dnia
3 listopada 1993 roku (21 dni), od dnia 22 grudnia 1993 roku do dnia 30 grudnia 1993 roku
(9 dni), od dnia 1 stycznia 1994 roku do dnia 10 lutego 1994 roku (1 miesiąc i 10 dni), czyli łącznie 6 miesięcy i 27 dni zaliczono do okresów składkowych ogólnego stażu pracy z uwagi na fakt, że w tym okresie wnioskodawca był także zatrudniony w okresie od dnia 15 września 1989 roku do dnia 28 lutego 1995 roku w Szkole Podstawowej nr (...) w Ł.. W związku z faktem, że w jednym zakładzie pracy (szpital) wnioskodawca przebywał na zwolnieniu lekarskim, a w drugim zakładzie pracy (szkoła) wykonywał zatrudnienie, okresy zwolnień lekarskich zaliczono do okresów składkowych, choć w zasadzie były to świadczenia nienależnie pobrane, bo wnioskodawca podczas zwolnienia lekarskiego wykonywał zatrudnienie u innego pracodawcy. Na tej podstawie nie można jednak uznać – w ocenie organu rentowego, że podczas zwolnień lekarskich w okresach: od dnia 15 listopada 1991 roku do dnia 16 listopada 1991 roku (2 dni), od dnia 4 grudnia 1991 roku do dnia 16 grudnia 1991 roku (13 dni), od dnia 18 marca 1992 roku do dnia 31 marca 1992 roku (14 dni), od dnia
4 czerwca 1992 roku do dnia 10 czerwca 1992 roku ( 7 dni), od dnia 22 października 1992 roku do dnia 31 grudnia 1992 roku (2 miesiące i 10 dni), od dnia 1 stycznia 1993 roku do dnia 14 stycznia 1993 roku (14 dni), od dnia 1 marca 1993 roku do dnia 8 marca 1993 roku (8 dni), od dnia 25 maja 1993 roku do dnia 1 czerwca 1993 roku (8 dni), od dnia 14 października 1993 roku do dnia 3 listopada 1993 roku (21 dni), od dnia 22 grudnia 1993 roku do dnia 30 grudnia 1993 roku (9 dni), od dnia 1 stycznia 1994 roku do dnia 10 lutego 1994 roku (1 miesiąc i 10 dni), czyli łącznie 6 miesięcy i 27 dni, wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował w Szpitalu im. (...), skoro wykonywał zatrudnienie w innym zakładzie pracy (szkoła).

(odpowiedź na odwołanie – k. 5)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca Z. S. urodził się w dniu (...).

(okoliczność bezsporna)

W dniu 2 marca 2015 roku Z. S. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł. wniosek o przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury. Wnioskodawca nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

(wniosek- k. 1-6 plik I akt ZUS)

W okresie od dnia 1 czerwca 1983 roku do dnia 30 marca 2015 roku Z. S. był zatrudniony w Wojewódzkim Szpitalu (...) w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku sanitariusza szpitalnego.

(bezsporne, zaświadczenie z dnia 20 grudnia 2015 roku– k. 8 plik I akt ZUS )

Wojewódzki Szpital (...) w Ł. wydał wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z dnia 12 czerwca 2014 roku, stwierdzające, że w okresie od dnia 1 czerwca 1983 roku do dnia 31 lipca 2011 roku wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę na stanowisku sanitariusza szpitalnego w Klinice (...) wymienione w wykazie A, dziale XII, poz. 1c, pkt.4 w narażeniu na działanie promieni jonizujących, stanowiącym załącznik do zarządzenia MZiOS z dnia 12 lipca 1983 roku (Dz.Urz. Nr 8/83 z późn. zm. – Z.. (...) z dnia 13 lutego 1989 roku, Dz.Urz.Nr 2/89) w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach resortu zdrowia i opieki społecznej.

(świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z dnia 12 czerwca 2014 roku – k. 9 plik I akt ZUS)

W okresie od dnia 15 września 1989 roku do dnia 28 lutego 1995 roku Z. S. był zatrudniony w Szkole Podstawowej nr (...) w Ł. w wymiarze ½ etatu na stanowisku woźnego.

(bezsporne, świadectwo pracy z dnia 28 lutego 1995 roku– k. 5 plik II akt ZUS )

Po dniu 14 listopada 1991 roku wnioskodawca przebywał na zwolnieniach lekarskich w okresach: od dnia 15 listopada 1991 roku do dnia 16 listopada 1991 roku (2 dni), od dnia
4 grudnia 1991 roku do dnia 16 grudnia 1991 roku (13 dni), od dnia 18 marca 1992 roku do dnia 31 marca 1992 roku (14 dni), od dnia 4 czerwca 1992 roku do dnia 10 czerwca 1992 roku ( 7 dni), od dnia 22 października 1992 roku do dnia 31 grudnia 1992 roku (2 miesiące i 10 dni), od dnia 1 stycznia 1993 roku do dnia 14 stycznia 1993 roku (14 dni), od dnia 1 marca 1993 roku do dnia 8 marca 1993 roku (8 dni), od dnia 25 maja 1993 roku do dnia 1 czerwca 1993 roku (8 dni), od dnia 14 października 1993 roku do dnia 3 listopada 1993 roku (21 dni), od dnia 22 grudnia 1993 roku do dnia 30 grudnia 1993 roku (9 dni), od dnia 1 stycznia 1994 roku do dnia 10 lutego 1994 roku (1 miesiąc i 10 dni) = 6 miesięcy i 27 dni oraz od dnia 6 marca 1995 roku do dnia 13 marca 1995 roku (8 dni), od dnia 19 lipca 1995 roku do dnia 28 lipca 1995 roku (10 dni), od dnia 24 listopada 1995 roku do dnia 4 grudnia 1995 roku (11 dni), od dnia 24 stycznia 1996 roku do dnia 9 lutego 1996 roku (17 dni), od dnia 5 marca 1996 roku do dnia 15 marca 1996 roku (11 dni), od dnia 26 marca 1995 roku do dnia 27 kwietnia 1996 roku
(1 miesiąc i 3 dni), od dnia 14 października 1996 roku do dnia 12 listopada 1996 roku
(1 miesiąc), od dnia 24 lutego 1997 roku do dnia 1 marca 1997 roku (6 dni), od dnia 3 marca 1997 roku do dnia 8 marca 1997 roku (6 dni), od dnia 1 lipca 1997 roku do dnia 7 lipca 1997 roku (7 dni), od dnia 24 listopada 1997 roku do dnia 31 grudnia 1997 roku (1 miesiąc i 7 dni), od dnia 9 lutego 1998 roku do dnia 10 marca 1998 roku (1 miesiąc), od dnia 17 listopada 1998 roku do dnia 30 listopada 1998 roku (14 dni) = 7 miesięcy i 10 dni.

(bezsporne, karta przebiegu zatrudnienia - k. 13 plik I akt ZUS)

Okresy: od dnia 15 listopada 1991 roku do dnia 16 listopada 1991 roku (2 dni), od dnia 4 grudnia 1991 roku do dnia 16 grudnia 1991 roku (13 dni), od dnia 18 marca 1992 roku do dnia 31 marca 1992 roku (14 dni), od dnia 4 czerwca 1992 roku do dnia 10 czerwca 1992 roku ( 7 dni), od dnia 22 października 1992 roku do dnia 31 grudnia 1992 roku (2 miesiące i 10 dni), od dnia 1 stycznia 1993 roku do dnia 14 stycznia 1993 roku (14 dni), od dnia 1 marca 1993 roku do dnia 8 marca 1993 roku (8 dni), od dnia 25 maja 1993 roku do dnia 1 czerwca 1993 roku (8 dni), od dnia 14 października 1993 roku do dnia 3 listopada 1993 roku (21 dni), od dnia 22 grudnia 1993 roku do dnia 30 grudnia 1993 roku (9 dni), od dnia 1 stycznia 1994 roku do dnia 10 lutego 1994 roku (1 miesiąc i 10 dni), czyli łącznie 6 miesięcy i 27 dni organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do okresów składkowych z uwagi na to, że w okresie od dnia od dnia 15 września 1989 roku do dnia 28 lutego 1995 roku był także zatrudniony w Szkole Podstawowej nr (...) w Ł. i nie korzystał w tym zakładzie w powyższym okresie ze zwolnień lekarskich. Natomiast okresy: od dnia 6 marca 1995 roku do dnia 13 marca 1995 roku (8 dni), od dnia 19 lipca 1995 roku do dnia 28 lipca 1995 roku (10 dni), od dnia 24 listopada 1995 roku do dnia 4 grudnia 1995 roku (11 dni), od dnia 24 stycznia 1996 roku do dnia 9 lutego 1996 roku (17 dni), od dnia 5 marca 1996 roku do dnia 15 marca 1996 roku (11 dni), od dnia
26 marca 1995 roku do dnia 27 kwietnia 1996 roku (1 miesiąc i 3 dni), od dnia 14 października 1996 roku do dnia 12 listopada 1996 roku (1 miesiąc), od dnia 24 lutego 1997 roku do dnia
1 marca 1997 roku (6 dni), od dnia 3 marca 1997 roku do dnia 8 marca 1997 roku (6 dni), od dnia 1 lipca 1997 roku do dnia 7 lipca 1997 roku (7 dni), od dnia 24 listopada 1997 roku do dnia 31 grudnia 1997 roku (1 miesiąc i 7 dni), od dnia 9 lutego 1998 roku do dnia 10 marca 1998 roku (1 miesiąc), od dnia 17 listopada 1998 roku do dnia 30 listopada 1998 roku (14 dni), czyli łącznie 7 miesięcy i 10 dni zostały uwzględnione przez organ rentowy do okresów nieskładkowych.

(bezsporne, karta przebiegu zatrudnienia - k. 13 plik I akt ZUS)

Wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999 roku udokumentował łączny staż ubezpieczeniowy wynoszący 25 lat, 5 miesięcy i 13 dni, w tym 24 lat, 10 miesięcy i 3 dni okresów składkowych oraz 7 miesięcy i 10 dni okresów nieskładkowych.

( karta przebiegu zatrudnienia - k. 13 plik I akt ZUS)

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentacji zawartej w aktach rentowych oraz dokumentów przedstawionych w trakcie postępowania sądowego uznając je za wiarygodne do poczynienia przedmiotowych ustaleń. Stan faktyczny pomiędzy stronami był w całości bezsporny.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie i jako takie skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Stosownie do treści art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2015 roku, poz. 748, z późn. zm.) – zwanej dalej ustawą emerytalna), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku, osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet oraz,

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Z kolei art. 184 ust. 2 cytowanej ustawy stanowi, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Według treści § 3 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43, z późn. zm) za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudniania” uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1)  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn;

2)  ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Powołany wykaz wskazuje wszystkie te prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego.

W świetle § 2 ust. 1 i 2 tegoż rozporządzenia oraz zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy, przy czym powyższe okoliczności pracownik jest obowiązany udowodnić (por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 grudnia 1997 r. II UKN 417/97 – (...) i US (...) i wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada 2000 r. II UKN 39/00 Prok. i Prawo (...)).

Reasumując dotychczasową część rozważań należy zatem stwierdzić, że w świetle powołanych przepisów wnioskodawca chcąc uzyskać prawo do wcześniejszej emerytury winien był wykazać:

1. iż na dzień wejścia w życie ustawy, to jest na dzień 1 stycznia 1999 roku osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat;

2. iż na dzień wejścia w życie ustawy, to jest na dzień 1 stycznia 1999 roku posiadał okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

a ponadto

3. osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat;

4. nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego albo złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

W przedmiotowej sprawie bezspornym było, iż wnioskodawca osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat oraz wykazał, że na dzień 1 stycznia 1999 roku osiągnął wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat. Wnioskodawca nie przystąpił również do otwartego funduszu emerytalnego.

Jedyną kwestią sporną w sprawie było to, czy osiągnięty został przez wnioskodawcę na dzień 1 stycznia 1999 roku, wymagany przez ustawodawcę w przypadku wcześniejszych emerytur, okres co najmniej 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

ZUS uwzględnił bowiem na dzień 1 stycznia 1999 roku, biorąc za podstawę wystawione w dniu 12 czerwca 2014 roku przez zakład pracy wnioskodawcy Wojewódzki Szpital (...) w Ł., świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, z okresu zatrudnienia wnioskodawcy od dnia 1 czerwca 1983 roku do dnia 31 lipca 2011 roku do stażu pracy w szczególnych warunkach, świadczonej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy: 14 lat 5 miesięcy i 4 dni.

Organ rentowy nie zaliczył odwołującemu do okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach, okresów niewykonywania pracy przypadających po dniu 14 listopada 1991 roku, za które otrzymał wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Odnosząc się do wskazanej wyżej okoliczności spornej, dotyczącej sposobu wyliczania okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych, należy wskazać, iż ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 roku o zmianie ustawy o emeryturach i rentach (Dz. U. Nr 121, poz. 1264), która weszła w życie w dniu 1 lipca 2004 roku, do artykułu 32 dodano ustęp 1a. Zgodnie z pkt 1 tego przepisu przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 roku wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Mając na względzie fakt, iż art. 32 ust. 1a pkt 1 wprowadza odmienną zasadę ustalania okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, która nie jest i nie była wcześniej wskazana w treści art. 184 cytowanej ustawy, zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy ma ustalenie wzajemnej relacji pomiędzy wskazanymi przepisami, a w szczególności relacji pomiędzy funkcjonowaniem zasady lex posteriori derogat priori w obliczu zasady ochrony praw nabytych.

O ile skutki wprowadzenia przepisu art. 32 ust 1a ustawy są oczywiste dla stosunków powstałych po dniu 1 lipca 2004 roku, jak również stosunków zakończonych przyznaniem prawa do wcześniejszej emerytury przed tym dniem, o tyle wprowadzenie wskazanego przepisu budzi poważne wątpliwości w zakresie zasad obliczania okresów pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w pozostałych przypadkach, a więc dla pracowników, którzy albo spełnili warunki wskazane w art. 184 ustawy emerytalnej dopiero po dniu 1 lipca 2004 roku albo dla pracowników, którzy wprawdzie spełnili warunki z art. 184 ustawy przed dniem 1 lipca 2004 roku ale nie osiągnęli przed tą datą wymaganego wieku emerytalnego.

Doniosłość problemu nie uszła uwadze Sądu Najwyższego, który w uchwale z dnia
8 lutego 2007 roku (II UZP 14/2006, opubl. w OSNP 2007/13-14 poz. 199) uznał art. 184 ustawy o emeryturach i rentach za samoistną podstawę prawa do emerytury bez względu na chwilę osiągnięcia wieku emerytalnego (zob. też wyrok Sądu Najwyższego z 18 lipca 2007 r., I UK 62/2007, opubl. w OSNP 2008/17-18, poz. 269). W uchwale tej Sąd Najwyższy wskazał, iż art. 184 ustawy o emeryturach i rentach winien znaleźć zastosowanie do tych ubezpieczonych, którzy w dniu 1 stycznia 1999 roku osiągnęli pełny staż ubezpieczeniowy, w tym wymagany okres pracy w szczególnych warunkach, lecz nie osiągnęli wieku emerytalnego. Z kolei art. 32 ust. 1a ustawy znajduje zastosowanie do tych ubezpieczonych, którzy chociażby jeden z tych okresów osiągnęli po wejściu w życie ustawy, nie później niż do dnia 31 grudnia 2007 roku. W orzeczeniu tym wskazano również, że ubezpieczeni, do których ma zastosowanie art. 184 ustawy, mogą realizować prawo do emerytury na „starych” zasadach po osiągnięciu wieku emerytalnego, nawet jeśli wiek ten osiągną po dniu 31 grudnia 2007 roku. W uzasadnieniu powyższych tez Sąd Najwyższy wskazał, że w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach stworzono w istocie odrębną kategorię ubezpieczonych, co znajduje potwierdzenie w art. 24 ustawy, w którym ubezpieczeni urodzeni po dniu 31 grudnia 1948 roku, zatrudnieni w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, zostali wyłączeni z regulacji emerytur pomostowych.

Należy w tym miejscu zauważyć, iż do chwili wejścia w życie przepisu art. 32 ust. 1a ustawy emerytalnej, okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze obejmował zarówno okresy składkowe jak i nieskładkowe, jeśli mieściły się one w okresie wykonywania pracy zgodnie z umową o pracę. Stanowisko takie potwierdził m. in. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 listopada 2003 roku (sygn. akt III UZP 10/03, opubl. w OSNP 2004/5, poz. 87), wskazując, że do okresu pracy w szczególnych warunkach wlicza się okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania stosunku pracy przypadające od dnia wejścia w życie ustawy o rewaloryzacji rent i emerytur (t.j. po dniu 14 listopada 1991 roku).

Wskazane orzecznictwo prowadzi zatem do wniosku, iż treść art. 32 ust. 1a pkt 1 ustawy emerytalnej znajduje zastosowanie do osób, które przed dniem 1 lipca 2004 roku nie spełniły wszystkich warunków nabycia prawa do wcześniejszej emerytury. W piśmiennictwie przekonująco jednak podnosi się, że poprzez sformułowanie „wszystkie warunki” rozumieć należy warunki wskazane w treści art. 184 ustawy emerytalnej. Nie obejmuje ono zatem warunku osiągnięcia przez ubezpieczonego przed dniem 1 lipca 2004 roku wieku emerytalnego przewidzianego w art. 32 i 46 ustawy emerytalnej, gdyż byłoby to zbyt daleko idące i pomijałoby ochronę prawa tymczasowego, ukierunkowanego na przyszłe świadczenia (por. glosę K. Stopki do wyroku Sądu Najwyższego z 17 września 2007 r., III UK 51/2007, opubl. w OSP 2009/10, poz. 111, str. 779).

Innymi słowy, mężczyźni, którzy w dniu wejścia w życie ustawy emerytalnej wypełnili warunki stażu szczególnego (15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze) oraz stażu ogólnego (co najmniej 25 lat okresu składkowego i nieskładkowego) nabywają prawo do wcześniejszej emerytury w oparciu o art. 184 ustawy emerytalnej i to nawet w sytuacji, gdy wiek emerytalny osiągnęli już po dniu 1 lipca 2004 roku. Art. 32 ust 1a ustawy nie znajdzie zatem do takich osób zastosowania.

Jak trafnie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 kwietnia 2010 roku (II UK 313/2009, opubl. w OSNP 2011/19-20, poz. 260), w art. 184 ustawy emerytalnej ustawodawca utrwalił sytuację osób, które w dniu wejścia w życie ustawy wypełniły warunki wskazane w tym przepisie i zadeklarował ich przyszłe prawo do emerytury w wieku wcześniejszym. Nastąpił zatem pewien stan związania, polegający na zobowiązaniu się przez Państwo do powstrzymania się od jakiejkolwiek ingerencji w istniejące prawo tymczasowe. Z tego względu przewidziana w ustawie ekspektatywa prawa do emerytury nie mogła wygasnąć na skutek nowej regulacji ustalania stażu zatrudnienia. Wskazane rozważania doprowadziły Sąd Najwyższy do konstatacji, iż wykazanie w dniu 1 stycznia 1999 roku określonego w art. 184 ustawy emerytalnej okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach wyłącza ponowne ustalenie tego okresu po osiągnięciu wieku emerytalnego według zasad wynikających z art. 32 ust. 1a pkt 1, obowiązujących po dniu 1 lipca 2004 roku.

Podzielając w pełni powyższy pogląd należy zauważyć, iż znajduje on dodatkowe potwierdzenie w treści art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej, gdzie ustawodawca w zakresie wieku emerytalnego o którym mowa w ust. 1 tego artykułu, rodzaju prac lub stanowisk oraz warunków na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury – odsyła do przepisów dotychczasowych, a więc obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1999 roku.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, iż zgodnie z ustaleniami dokonanymi w toku postępowania, na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca wykazał okresy składkowe i nieskładkowe w łącznym wymiarze 25 lat, 5 miesięcy i 13 dni, w tym 24 lat, 10 miesięcy i 3 dni okresów składkowych oraz 7 miesięcy i 10 dni okresów nieskładkowych oraz staż pracy w szczególnych warunkach w wymiarze ponad 15 lat, co wynika z dodania do uznanego przez organ rentowy stażu 14 lat 5 miesięcy i 24 dni, okresu niezdolności do pracy wskutek choroby i pobierania świadczeń z tym związanych - po dniu 14 listopada 1991 roku, tj. 7 miesięcy i 10 dni - przypadającego w okresie, za który pracodawca wystawił wnioskodawcy świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z wyłączeniem okresów, w których był on dodatkowo zatrudniony w Szkole Podstawowej nr (...) w Ł. (które zostały zaliczone do okresów składkowych).

Zgodnie zatem z obowiązującymi w dniu 1 stycznia 1999 roku zasadami, nakazującymi do okresu pracy w szczególnych warunkach wliczać zarówno okresy składkowe jak i nieskładkowe przypadające po dniu wejścia w życie ustawy o rewaloryzacji rent i emerytur - należało uznać, iż na dzień 1 stycznia 1999 roku wnioskodawca spełnił wynikające z treści art. 184 ustawy emerytalnej oraz z treści §3 i §4 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze warunki stażu szczególnego (15 lat pracy w szczególnych warunkach) oraz stażu ogólnego (co najmniej 25 lat okresu składkowego i nieskładkowego). W tej sytuacji zastosowanie wobec wnioskodawcy wskazanych w treści art. 32 ust 1a pkt 1 ustawy emerytalnej zasad obliczania okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, nakazujących przy ustalaniu okresu takiego zatrudnienia nie uwzględnianie okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 roku wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby lub macierzyństwa – było nieuprawnione, albowiem w świetle poczynionych wcześniej rozważań, przepis ten nie miał zastosowania do wnioskodawcy.

Reasumując, należy stwierdzić, że odwołujący składając w dniu
2 marca 2015 roku wniosek o przyznanie prawa do emerytury wykazał, iż na dzień 1 stycznia 1999 roku posiadał wymagany w treści art. 184 ustawy emerytalnej oraz w treści §3 i §4 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, staż szczególny (co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach) oraz staż ogólny (co najmniej 25 lat okresu składkowego i nieskładkowego). W dniu 19 lutego 2015 roku wnioskodawca osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat.

Na mocy art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Wnioskodawca złożył wniosek o emeryturę w dniu 2 marca 2015 roku, wiek 60 lat uzyskał w dniu 19 lutego 2015 roku, a zatem prawo do emerytury należało wnioskodawcy przyznać od dnia 1 marca 2015 tj. od miesiąca, w którym złożono wniosek o ustalenie prawa do świadczenia.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji.

Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego, wypożyczając akta rentowe.

11.01.2016r.