Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 sierpnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Kielcach V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 2 sierpnia 2013 r.

na rozprawie

odwołania J. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

z dnia 5 października 2012 roku nr (...)

w sprawie J. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

o emeryturę

I.  zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje J. J.emeryturę od (...) roku;

II.  stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sygn. akt V U 1262/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 października 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. odmówił J. J. przyznania emerytury.

Ubezpieczony złożył odwołanie od powyższej decyzji wnosząc o jej zmianę i zaliczenie do stażu pracy okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 19 września 1968 roku do 29 lipca 1971 roku oraz zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia: od dnia 12 września 1989 roku do 30 listopada 1990 roku na kontrakcie na W., od 9 stycznia 1992 do 30 stycznia 1993 roku na kontrakcie w Iranie oraz od 7 maja 1994 roku do 31 sierpnia 1996 roku na kontrakcie w Rosji. (k. 2-3)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. wniósł o oddalenie odwołania. W uzasadnieniu podniesiono, że ubezpieczony udowodnił na dzień 31 grudnia 1998 roku ogółem 24 lata, 4 miesiące i 23 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Jako stażu pracy organ ten nie uznał okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, ponieważ ubezpieczony w tym okresie uczęszczał do szkoły ponadpodstawowej oddalonej od miejsca zamieszkania o 40 km. Wskazano, że ubezpieczony nie udokumentował również wymaganego 15 – letniego okresu pracy w warunkach szczególnych a jedynie 11 lat, 4 miesiące i 15 dni. Jako okresu świadczenia pracy o takim charakterze organ ten nie uznał okresów zatrudnienia: od 7 maja 1994 roku do 31 sierpnia 1996 roku, ponieważ wykazane w świadectwie stanowiska: monter instalacji przemysłowych – brygadzista, nie są zgodne z zamieszczonymi w wykazie A, dziale V, poz. 1 i poz. 5, dziale XIV poz. 25 stanowiącym załącznik do Zarządzenia Nr ( (...) z dnia 1 sierpnia 1983 roku. Ponadto organ rentowy podniósł, iż na podstawie przedłożonych dokumentów brak jest możliwości ustalenia, w jakich okresach ubezpieczony zajmował poszczególne stanowiska i wykonywał roboty wodnokanalizacyjne oraz budował rurociągi w głębokich wykopach, wykonywał prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokościach a w jakich wykonywał prace budowlano – montażowe w oddziałach będących w ruchu, oraz od dnia 12 września 1989 roku do 30 listopada 1990 roku i od 9 stycznia 1992 do 30 stycznia 1993 roku, ponieważ w zaświadczeniu o zatrudnieniu i wynagrodzeniu pracodawca (...) SA w R. podał, że wnioskodawca pracował w/w okresach na budowach eksportowych, ale brak wyjaśnienia, czy na eksport był delegowany z macierzystego zakładu pracy, czy też w ramach urlopu bezpłatnego, udzielonego w macierzystym zakładzie pracy przez inny zakład pracy, który w takim wypadku winien wystawić świadectwo pracy i stwierdzić, czy pracował w warunkach szczególnych. ( k. 8-8v)

Na rozprawie w dniu 12 kwietnia 2013 roku ubezpieczony przedłożył wystawione w dniu 5 marca 2013 roku przez Zakłady (...) SA w K. świadectwo pracy w warunkach szczególnych zaświadczające, iż w okresie od 4 sierpnia 1977 roku do 31 sierpnia 1978 roku na stanowisku konserwator maszyn i urządzeń odlewniczych wykonywał prace wymienioną w wykazie A Dział III poz. 22 pkt. 9 (robotnik obsługi stanowisk i urządzeń odlewniczych) załącznika Nr 1 do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku (Dz. U. (...) nr 1-3 poz. 1)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. pismem z dnia 24 kwietnia 2013 roku poinformował, iż na podstawie przedłożonych w toku postępowania dokumentów w tym świadectwa pracy w warunkach szczególnych z dnia 5 marca 2013 roku ubezpieczony udokumentował 12 lat, 5 miesięcy i 13 dni okresu pracy w warunkach szczególnych. (k. 77-78).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

J. J.urodził się w dniu (...).

Rodzice ubezpieczonego H. i W. J. posiadali gospodarstwo rolne położone na M. w miejscowości B. gm. B. o pow. 6,70 ha. Rodzice nie pracowali zawodowo zaś prowadzone przez nich gospodarstwo stanowiło ich jedyne źródło utrzymania. W gospodarstwie hodowano krowy, konie, drób, maciory, około 30 świń, oraz sadzono buraki cukrowe, ziemniaki, siano jęczmień i żyto. Ubezpieczony zamieszkiwał z ojcem, matką, młodszymi o dwa i sześć lata braćmi oraz młodszą o cztery lata siostrą, którzy w tym czasie się uczyli. Starsze siostry wyszły za mąż i wyprowadziły się z domu i w tym czasie już nie mieszkały z rodzicami ubezpieczonego. Ojciec ubezpieczonego uległ wypadkowi, wpadł, bowiem w maszynę do młocki w następstwie, czego doznał rany nogi, która nie wygoiła się i uschła. W związku z czym większość czasu leżał w szpitalu lub w domu. W następstwie wypadku musiał chodzić o lasce i od tego czasu już nie mógł pracować w gospodarstwie.

W okresie od 19 września 1968 roku do 29 lipca 1971 roku J. J. pracował w gospodarstwie rolnym rodziców a jednocześnie uczęszczał do (...) Szkoły Zawodowej w K., do której dojeżdżał autobusem lub rzadziej pociągiem. Ubezpieczony wstawał o 4.30 i przed wyjazdem do szkoły do jego zadań należało przyniesienie z kopców z pola ziemniaków do parnika, przygotowanie karmy i wody zwierzętom. Następnie o godzinie 6.27 wyjeżdżał do szkoły przy czym dojazd zajmował mu około 40 minut. W szkole w czasie gdy miał warsztaty to uczył się od godziny 8 do 12 i do domu wracał przeważnie na godzinę 13.30, natomiast, gdy miał lekcje wówczas kończył o godzinie 13 lub 14. Po południu przez 3-4 godziny wykonywał prace w gospodarstwie: karmił zwierzęta, wyrzucał obornik, doił krowę. Na wiosnę wykonywał orkę przy użyciu konia, zasiewy, bronował. Natomiast w czasie letnich żniw kosił kosiarką zboże i zwoził je do stodoły, zaś jesienią pracował przy wykopkach ziemniaków oraz zbiorze buraków.

W okresie od dnia 12 września 1989 roku do 30 listopada 1990 roku i od 9 stycznia 1992 do 30 stycznia 1993 roku ubezpieczony był zatrudniony w (...) SA w R.. W okresach od 1 lutego 1991 roku do 28 lutego 1991 roku, od 13 kwietnia 1993 roku do 30 kwietnia 1994 roku, od 26 listopada 1996 roku do 31 grudnia 1996 roku przebywał na urlopie bezpłatnym.

W tym okresie czasu ubezpieczony pracował przy rurociągach jako monter. Zakres wykonywanych czynności był szeroki. Praca polegała na przygotowaniu rurociągów w wykopach do spawania i montowania. Wykopy były od 4 metrów do 1,5 metra.

W okresie od 12 września 1989 roku do 30 listopada 1990 roku był zatrudniony na W.. W tym czasie ubezpieczony demontował kocioł, wypalając elementy palnikami, następnie robił stalową konstrukcje o wysokości 4-20 metrów, na której były następnie montowane zbiorniki. Elementy podawane było dźwigiem, zaś ubezpieczony pracując na wysokości będąc przypasany pasami skręcał śruby oraz montował elementy, zaś niektóre belki dodatkowo były spawane. Ubezpieczony pracował na stanowisku monter- spawacz. Ponadto ubezpieczony pracował na wysokości przy demontażu starego i montażu nowego kotła o wysokości około 20 metrów. W związku z brakiem miejsca ustawienie dźwigu elementy były było wciągane na linach. Ubezpieczony początkowo pracował przy tworzeniu konstrukcji, a potem przy montażu. W tym czasie zakład był w ruchu.

W okresie od 9 stycznia 1992 roku do 30 stycznia 1993 roku J. J. był zatrudniony w Iranie przy na terenie rafinerii na budowie Kompleksu Petrochemicznego A. jako monter rurociągu. Wykonywał prace w głębokich wykopach, w których usytuowane były trzy rzędy rurociągów. Montował rurociągi na podciśnienie prowadzące gaz, wodę, mieszanki ropy, gazu, melasy. Jego praca polegała na tym, że wyszlifowaną rurę ewentualnie upaloną palnikiem rurę spawarką sczepiało się z drugą rurą przygotowaną wcześniej i opuszczało się na dół do wykopu. W wykopie spawacz spawał zaś ubezpieczony jako monter musiał wyszlifować spaw na stykach rur, co przy rurze mającej 1 metr średnicy, zajmowało ubezpieczonemu nawet cały dzień pracy. Na terenie rafinerii praca była również wykonywana na wysokości, gdyż było tam usytuowanych około 12 km estakad. Ubezpieczony montował rury na wysokości i je spawał.

W okresie od 7 maja 1994 roku do 31 sierpnia 1996 roku ubezpieczony będąc pracownikiem (...) SA w R. uzyskał urlop bezpłatny i został przekazany do dyspozycji Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. w K.. W tym czasie pracował na budowie eksportowej w Rosji na Budowie W. w M. na stanowisku monter instalacji przemysłowych- brygadzista. W związku z modernizacją huty doprowadzane były rurociągi do osuszania hal. Ubezpieczony prace wykonywał w wykopach o głębokości 4, 5 metra. Demontował stare rurociągi oraz montował rurociągi w innych miejscach. Rurociągi wychodziły z wykopów na estakady na wysokość 4,5-5 metrów a następnie schodziły do rzeki U.. Pracował także na koksowni, przy demontażu wież do gazu, gdzie stare elementy były wypalane palnikiem a w ich miejsce były wstawiane nowe, zaś w ich obrębie były wykonywane estakady oraz orurowanie na wysokości 15-20 metrów.

W dniu 21 czerwca 2004 roku Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. w K. wystawiło ubezpieczonemu świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych w którym zaświadczył, że J. J. był zatrudniony na budowie eksportowej w Rosji i stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał roboty wodnokanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach : prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości, prace budowlano-montażowe w oddziałach będących w ruchu na stanowisku monter instalacji przemysłowych- brygadzista a które to prace są wymienione w wykazie A, dziale V, poz. 1 i poz. 5, dziale XIV poz. 25 stanowiącym załącznik do Zarządzenia Nr 9 (...) z dnia 1 sierpnia 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez (...), na których SA wykonywane prace w szczególnych warunkach , uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę.

W dniu 11 lipca 2003 roku (...) SA w R. wystawił ubezpieczonemu świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych w którym zaświadczył, że J. J. był zatrudniony w okresie od 16 maja 1988 roku do 31 grudnia 1996 roku i w tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace wodnokanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym i gazowym na stanowisku monter, spawacz wymienionym w wykazie A dziale V, XIV, poz. 1,12 pkt. 7,1 stanowiącym załącznik nr 1 do Zarządzenia Nr 9 (...) z dnia 1 sierpnia 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez (...), na których SA wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty (Dz. U. (...) Nr 3 poz. 6).

Ubezpieczony wykazał na dzień 31 grudnia 1998 roku 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym w szczególnych warunkach co najmniej 15 lat.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: akt Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K., zeznań świadków P. B. k. 51-52, M. D. k. 52-, U. G. k. 53, zeznań ubezpieczonego k. 85-86, akt osobowych ubezpieczonego z okresu zatrudnienia w (...) SA oraz z okresu zatrudnienia w (...) SA, świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 5 marca 2013 roku .

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z treścią art. 184 ust 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. 2009 r. Nr 153 poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli: okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz 2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

W ust. 2 wskazano, że emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Zgodnie z treścią art. 27 tej ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki: 1) osiągnęli wiek emerytalny określony w ust. 2 albo 3; 2) mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 27a. Wiek emerytalny dla kobiet wynosi co najmniej 60 lat. Natomiast wiek emerytalny dla mężczyzn urodzonych w okresie:1) do dnia 31 grudnia 1947 r. wynosi co najmniej 65 lat; 2) od dnia 1 stycznia 1948 r. do dnia 31 marca 1948 r. wynosi co najmniej 65 lat i 1 miesiąc; 3) od dnia 1 kwietnia 1948 r. do dnia 30 czerwca 1948 r. wynosi co najmniej 65 lat i 2 miesiące; 4) od dnia 1 lipca 1948 r. do dnia 30 września 1948 r. wynosi co najmniej 65 lat i 3 miesiące; 5) od dnia 1 października 1948 r. do dnia 31 grudnia 1948 r. wynosi co najmniej 65 lat i 4 miesiące.

W myśl art. 32 ust. 1 cytowanej ustawy, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 i 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 w ust. 2 i 3. Dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa, za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983 r. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), w myśl których okresami pracy uzasadniającymi prawo do wcześniejszej emerytury są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn; 2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat wykonywał prace wymienione w wykazie A cyt. rozporządzenia.

W przedmiotowej sprawie sporny między stronami był ogólny staż pracy ubezpieczonego oraz staż pracy w warunkach szczególnych.

W związku z tym, że uznany przez organ rentowy staż ubezpieczeniowy J. J. wyniósł 24 lata, 4 miesiąc i 23 dni, ubezpieczony domagał się doliczenia do stażu ubezpieczeniowego okresu pracy w gospodarstwie rolnym swoich rodziców H. i W. małż roku do 29 lipca 1971 roku.

Stosowanie do treści art.10 ust.1 pkt. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku Nr 153 poz. 1227 ze zm.) przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r., okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu.

Mimo, że przepis art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie wyznacza rozmiaru pracy świadczonej w gospodarstwie rolnym rodziców, który uzasadnia jego zastosowanie, to z uwagi na treść art. 6 ust. 2 pkt 1 tej ustawy Sąd Najwyższy wyjaśnił (także na tle uprzednich regulacji o analogicznym brzmieniu), że chodzi o pracę w wymiarze, co najmniej 4 godzin dziennie. Zgodnie zaś z utrwaloną wykładnią przepisu art. 10 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych kładzie się nacisk na stałość wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym, co nie musi jeszcze oznaczać codziennego wykonywania czynności rolniczych, ale gotowość (dyspozycyjność) do podjęcia pracy rolniczej, jeżeli jest ona wymagana z czym wiąże się też wymóg zamieszkiwania osoby bliskiej rolnikowi co najmniej w pobliżu gospodarstwa rolnego. Tym kryteriom zazwyczaj odpowiada praca domownika rolnika, który świadczy określone prace stale (codziennie) w wymiarze nie mniejszym niż połowa etatu. (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28.02.1997 r., II UKN 96/96 OSNAPiUS 1997, Nr 23, poz. 473; z dnia 7 listopada 1997 r., II UKN 318/97, OSNAPiUS 1998, nr 16, poz. 491; z dnia 13 listopada 1998 r., II UKN 299/98, OSNAPiUS 1999, Nr 24, poz. 799; z dnia 9 listopada 1999 r., II UKN 190/99, OSNAPiUS 2001, Nr 4, poz. 122, czy wyrok z dnia 10 maja 2000, II UKN 535/99, OSNAPiUS 2001 Nr 21, poz. 650).

Przedstawiane przez Sąd Najwyższy poglądy prowadzą do jednoznacznego wniosku, że jeżeli praca w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, świadczona była przed dniem 1 stycznia 1983 r. w wymiarze co najmniej połowy pełnego wymiaru czasu pracy, to przy ustalaniu prawa do emerytury uwzględnia się ten okres (art. 10 ust. 3 w związku z art. 6 ust. 2 lit. a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu ubezpieczeń Społecznych), niezależnie od tego, czy przypadał on w trakcie roku szkolnego, czy też w czasie wakacji i ferii szkolnych. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2000 roku, II UKN 155/00, LEX nr 46840).

W przypadku J. J. istnieje możliwość uzupełnienia posiadanych okresów składkowych i nieskładkowych wyliczonych przez organ rentowy, t.j. w rozmiarze 24 lata, 4 miesiące i 23 dni pracą w gospodarstwie rolnym wykonywaną przez ubezpieczonego po ukończeniu 16 roku życia tj. od 19 września 1968 roku do dnia 29 lipca 1971 roku. Poza sporem pozostaje, że ubezpieczony powyższym okresie uczęszczał do (...) Szkoły Zawodowej w K. a jednocześnie zamieszkiwał wspólnie z rodzicami, którzy w tym czasie prowadzili gospodarstwo rolne.

Ponadto z zeznań świadków P. B., M. D., U. G. którym Sąd dał wiarę wynika, że ubezpieczony pracował w gospodarstwie rodziców przed wyjazdem do szkoły jak również po powrocie ze szkoły wykonując wszelkiego rodzaju czynności gospodarskie w tym prace przy sianokosach, żniwach, wykopkach, sianiu i oraniu. Ponadto świadkowie potwierdzili, co podnosił ubezpieczony, że jego ojciec w tym czasie nie mógł wykonywać prac w gospodarstwie ze względu na uszkodzoną nogę i dlatego na ubezpieczonym jako na najstarszym z synów spoczywał ciężar prowadzenia gospodarstwa rolnego.

Jak zeznał ubezpieczony wstawał o 4.30 i przed wyjazdem do szkoły do jego zadań należało przyniesienie z kopców z pola ziemniaków do parnika oraz karmy i wody zwierzętom. Następnie o godzinie 6.27 wyjeżdżał do szkoły, przy czym dojazd zajmował mu około 40 minut. W szkole w czasie, gdy miał warsztaty to uczył się od godziny 8 do 12 i do domu wracał przeważnie na godzinę 13.30, natomiast gdy miał lekcje wówczas kończył o godzinie 13 lub 14. Po południu przez 3-4 godziny wykonywał prace w gospodarstwie: karmił zwierzęta, wyrzucał obornik, doił krowę. Na wiosnę wykonywał orkę przy użyciu konia, zasiewy, bronował. Natomiast w czasie letnich żniw kosił kosiarką zboże i zwoził je do stodoły, zaś jesienią pracował przy wykopkach ziemniaków oraz zbiorze buraków.

W ocenie Sądu na wiarę zasługują zeznania ubezpieczonego oraz zeznania świadków potwierdzające fakt wykonywania przez ubezpieczonego w spornym okresie pracy w gospodarstwie rolnym rodziców. Zwrócić należy uwagę, że ubezpieczony wykonywał wszelkie prace rolne związane ze zbieraniem, przetwarzaniem i magazynowaniem plonów rolnych. Ponadto Sąd wziął też pod uwagę znaczną wielkość gospodarstwa rolnego rodziców ubezpieczonego (6,70 ha) oraz ilość inwentarza żywego (konie, krowy, maciory, świnie, drób) wskazującego na znaczne zapotrzebowanie na pracę w tym gospodarstwie.

Wskazać należy, iż ówczesne realia życia na wsi w latach 60 i 70 tych wyglądały bowiem tak, że młodzież zarówno w czasie uczęszczania do szkoły a szczególnie w okresie wakacji musiała pomagać w rodzinnym gospodarstwie rolnym, które stanowiło, jak w niniejszym przypadku jedyne źródło utrzymania całej rodziny. Nadto ze względu na brak sprzętu mechanicznego, większość prac polowych wykonywana była ręcznie i konieczny był duży nakład osobistej pracy ubezpieczonego oraz członków jego rodziny.

Wszystko to sprawia, że obowiązki przypadające na ubezpieczonego w związku z pomocą w gospodarstwie rolnym biorąc pod uwagę wielkość gospodarstwa, wiek ubezpieczonego, czas przeznaczony na dojazd, pobyt w szkole i powrót do domu, chorobę ojca, czas poświęcony na pracę w gospodarstwie przed wyjazdem do szkoły, jak również czas pracy w gospodarstwie po przyjedzie do domu, pozwalają na przyjęcie, iż w spornym okresach ubezpieczony podejmował prace rolnicze w wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie, co odpowiada wymienionym wyżej wymogom wynikającym z art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy, co uzasadnia zaliczenie okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców do posiadanego przez ubezpieczonego ogólnego stażu emerytalnego zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach z FUS

W konsekwencji okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w okresie od 19 września 1968 roku do dnia 29 lipca 1971 roku zdaniem Sądu winien zostać uwzględniony jako okres uzupełniający w stażu pracy w zakresie niezbędnym do uzupełnienia ogólnego stażu pracy warunkującego nabycie przez ubezpieczonego emerytury. Tak więc doliczenie tego okresu do uznanego już przez organ rentowy okresu wynoszącego 24 lata, 4 miesięcy i 23 dni pozwala stwierdzić, iż ubezpieczony legitymuje się co najmniej 25 – letnim ogólnym okresem podlegania ubezpieczeniu społecznemu, wymaganym do przyznania prawa do emerytury, o którym mowa w art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach z FUS.

W przedmiotowej sprawie sporny między stronami był również staż pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych.

Ubezpieczony domagał się zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia w (...) SA w R.: od dnia 12 września 1989 roku do 30 listopada 1990 roku na kontrakcie na W., od 9 stycznia 1992 do 30 stycznia 1993 roku na kontrakcie w Iranie oraz okresu zatrudniania w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w K. od 7 maja 1994 roku do 31 sierpnia 1996 roku na kontrakcie w Rosji.

Organ rentowy nie uwzględnił okresu zatrudnienia od 7 maja 1994 roku do 31 sierpnia 1996 roku, ze względu na niezgodność wykazanego w świadectwie wykonywania pracy w warunkach stanowiska: monter instalacji przemysłowych – brygadzista, ze stanowiskami wymienionymi w zarządzeniu resortowym oraz ze względu na brak możliwości ustalenia w jakich okresach ubezpieczony zajmował poszczególne stanowiska i wykonywał roboty wodnokanalizacyjne oraz budował rurociągi w głębokich wykopach, wykonywał prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokościach a w jakich wykonywał prace budowlano – montażowe w oddziałach będących w ruchu. Natomiast okresu od dnia 12 września 1989 roku do 30 listopada 1990 roku i od 9 stycznia 1992 roku do 30 stycznia 1993 roku organ rentowy nie uwzględnił ze względu na brak wyjaśnienia, czy ubezpieczony na eksport był delegowany z macierzystego zakładu pracy, czy też w ramach urlopu bezpłatnego, udzielonego w macierzystym zakładzie pracy przez inny zakład pracy.

Odnośnie ustaleń co do chararakteru i specyfiki pracy w okresie 12 września 1989 roku do 30 listopada 1990 roku i od 9 stycznia 1992 do 30 stycznia 1993 roku kiedy to ubezpieczony był zatrudniony w (...) SA w R. Sąd oparł się na wydanym przez tego pracodawcę w dniu 11 lipca 2003 roku świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych w którym zaświadczono, że J. J. był zatrudniony w okresie od 16 maja 1988 roku do 31 grudnia 1996 roku i w tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace wodnokanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym i gazowym na stanowisku monter, spawacz wymienionym w wykazie A dziale V, XIV, poz. 1,12 pkt. 7,1 stanowiącym załącznik nr 1 do Zarządzenia Nr 9 (...) z dnia 1 sierpnia 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez (...), na których SA wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty (Dz. U. (...) Nr 3 poz. 6).

Ponadto rodzaj zajmowanych stanowisk wynika z akt osobowych ubezpieczonego z okresu zatrudnienia w (...) SA w R.. Zgodnie z umową o pracę z dnia 16 maja 1988 roku ubezpieczonemu powierzono obowiązki montera instalacji. W kolejnych angażach stanowisko ubezpieczonego zostało określone jako monter, monter instalacji technologicznych, monter instalacji przemysłowych. W świadectwie pracy z dnia 2 stycznia 1997 roku pracodawca wskazał, że w okresie od 16 maja 1988 roku do 31 grudnia 1996 roku ubezpieczony wykonywał pracę na stanowisku monter, spawacz.

W okresie zatrudnienia w (...) SA w R. ubezpieczony kierowany był do pracy na kontraktach eksportowych na W. (od dnia 12 września 1989 roku do 30 listopada 1990 roku) oraz w Iranie (od 9 stycznia 1992 roku do 30 stycznia 1993 roku). Natomiast w okresie od 7 maja 1994 roku do 31 sierpnia 1996 roku ubezpieczony będąc pracownikiem (...) SA w R. uzyskał urlop bezpłatny i został przekazany do dyspozycji Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. w K. i w tym czasie pracował na budowie eksportowej w Rosji.

W odniesieniu do charakteru pracy oraz wykonywanych czynności na kontraktach eksportowych Sąd dokonał ustaleń faktycznych w oparciu o zeznania ubezpieczonego. Jak zeznał ubezpieczony na kontrakcie eksportowym na W. swoją pracę wykonywał na stanowisku monter- spawacz. W tym czasie demontował kocioł w ten sposób, że wypalał palnikami demontowane elementy a następnie wykonywał stalową konstrukcje o wysokości 4-20 metrów, na której były montowane zbiorniki. Elementy podawane było dźwigiem, zaś on pracując na wysokości będąc przypasany pasami skręcał śruby oraz montował elementy, zaś niektóre belki były spawane. Ponadto pracował na wysokości przy demontażu starego i montażu nowego kotła o wysokości około 20 metrów, przy czym elementy były było wciągane na linach. Początkowo pracował przy tworzeniu konstrukcji, a potem przy jej montażu.

Odnośnie pracy na budowie eksportowej w Iranie na terenie rafinerii (...) pracował jako monter rurociągu. Prace prowadzone były w głębokich wykopach, w których usytuowane były trzy rzędy rurociągów na podciśnienie prowadzące gaz, wodę, mieszanki ropy, gazu, melasy. Ubezpieczony zeznał, iż wyszlifowaną ewentualnie upaloną palnikiem rurę spawarką sczepiano z drugą rurą przygotowaną wcześniej, która następnie była opuszczana na dół do wykopu. W wykopie spawacz spawał zaś on jako monter musiał wyszlifować spaw na stykach rur co przy rurze mającej 1 metr średnicy zajmowało mu nawet cały dzień pracy. Ponadto ubezpieczony zeznał, iż na terenie rafinerii praca była również wykonywana na wysokości, gdyż było tam usytuowanych około 12 km estakad zaś on montował rury na wysokości i je spawał.

Ubezpieczony opisując swoją pracę na budowie eksportowej w Rosji zeznał, iż w związku z modernizacją huty doprowadzane były rurociągi do osuszania hal wykonywał on prace w wykopach o głębokości 4, 5 metra. Demontował stare rurociągi oraz montował rurociągi w innych miejscach. Rurociągi wychodziły z wykopów na estakady na wysokość 4,5-5 metrów i potem schodziły do rzeki U.. Zeznał również, że w tym czasie pracował także na koksowni, przy demontażu wież do gazu, gdzie stare elementy były wypalane palnikiem a w ich miejsce były wstawiane nowe, zaś w ich obrębie były wykonywane estakady oraz orurowanie na wysokości 15-20 metrów.

Charakter wykonywanej pracy na terenie Rosji dodatkowo potwierdza wystawione w dniu 21 czerwca 2004 roku przez Przedsiębiorstwo (...) Sp. z o.o. w K. świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych w którym były pracodawca zaświadczył, że J. J. był zatrudniony na budowie eksportowej w Rosji i stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał roboty wodnokanalizacyjne oraz budowa rurociągów w głębokich wykopach: prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości, prace budowlano-montażowe w oddziałach będących w ruchu na stanowisku monter instalacji przemysłowych- brygadzista a które to prace są wymienione w wykazie A, dziale V, poz. 1 i poz. 5, dziale XIV poz. 25 stanowiącym załącznik do Zarządzenia Nr 9 (...) z dnia 1 sierpnia 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez (...), na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy zdaniem Sądu, pozwalał na poczynienie niewątpliwych ustaleń co do rodzaju wykonywanej przez ubezpieczonego pracy a jednocześnie jest wystarczający do uznania, iż w okresach zatrudnienia: od dnia 12 września 1989 roku do 30 listopada 1990 roku na kontrakcie na W., od dnia 9 stycznia 1992 roku do 30 stycznia 1993 roku na kontrakcie w Iranie oraz od 7 maja 1994 roku do 31 sierpnia 1996 roku na kontrakcie w Rosji ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace wymienione w wykazie A Dziale XIV zatytułowanym „Prace różne” pod pozycją 12 ujęte jako prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowowodorowym, a także prace wymienione w wykazie A Dziale V zatytułowanym „W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych’’ pod pozycją 1 ujęte jako roboty wodnokanalizacyjne oraz budowę rurociągów w głębokich wykopach oraz pod pozycją 5 ujęte jako prace przy montażu konstrukcji metalowych na wysokości, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku Nr 8 poz. 43).

Reasumując należy wskazać, iż zsumowanie spornego okresu pracy od dnia 12 września 1989 roku do 30 listopada 1990 roku, od dnia 9 stycznia 1992 roku do 30 stycznia 1993 roku oraz od dnia 7 maja 1994 roku do dnia 31 sierpnia 1996 roku z uznanym przez organ rentowy okresem 12 lat, 5 miesięcy i 13 dni pracy w warunkach szczególnych pozwala na ustalenie, że ubezpieczony spełnia warunek 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Należało zatem uznać, że skoro J. J. ukończył 60 lat i legitymuje się wymaganym stażem pracy przypadającym na dzień 1 stycznia 1999 roku – dzień wejścia w życie ustawy emerytalnej, w tym - w szczególnych warunkach ponad 15 lat, to tym samym spełnia przesłanki, od których uzależnione jest nabycie prawa do emerytury.

Ubezpieczony wniosek o świadczenie emerytalne złożył w dniu 12 września 2012 roku, zaś wiek 60 lat ukończył w dopiero w dniu (...) Stosownie do przepisu art. 129 ust. 1 wyżej cytowanej ustawy świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, Sąd - na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc - zmienił w pkt. I wyroku zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu J. J.emeryturę od dnia (...)roku tj. od dnia w którym ubezpieczony uzyskał wiek emerytalny.

Z uwagi na to, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych na dzień wydania zaskarżonej decyzji nie dysponował materiałem dowodowym dającym podstawy do przyznania wnioskowanego świadczenia, Sąd stwierdził, kierując się dyspozycją art. 118 ust. 1a zd. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, iż organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Sąd uznał bowiem, że dla ustalenia okoliczności związanej z wykonywaniem pracy w gospodarstwie rolnym rodziców konieczne było przeprowadzenie postępowania dowodowego przed Sądem z udziałem świadków a ponadto przedłożona przez ubezpieczonego dokumentacja dotycząca pracy w warunkach szczególnych była niekompletna, a w szczególności przedstawione przez ubezpieczonego świadectwa potwierdzające świadczenie przez niego pracy w warunkach szczególnych w spornym okresie zostały zakwestionowane przez organ rentowy z uwagi na niezgodność wskazanych tam stanowisk pracy ze stanowiskami podanymi w zarządzeniu resortowym. (punkt II wyroku).