Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 grudnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSR del. Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 26 listopada 2015 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku K. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T..

o prawo do emerytury

na skutek odwołania K. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T..

z dnia 8 lipca 2015 r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje wnioskodawcy K. M. prawo do emerytury z dniem 1 czerwca 2015 roku.

Sygn. akt V U 893/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8 lipca 2015 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy K. M. prawa do emerytury. W uzasadnieniu podniósł, że ubezpieczony nie udokumentował żadnego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Od powyższej decyzji w dniu 6 sierpnia 2015 roku złożył odwołanie K. M., wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu podniósł, że wnioskodawca nie przedłożył świadectwa pracy w szczególnych warunkach za okres zatrudnienia w Zakładach (...) S.A. z siedzibą w U. od dnia 13 listopada 1975 roku do dnia 18 czerwca 1995 roku.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca K. M., urodzony (...) 1954 roku, złożył w dniu 30 czerwca 2015 roku wniosek o przyznanie emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1 akt emerytalnych)

K. M. na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymuje się okresem ubezpieczenia w łącznym rozmiarze 26 lat, 1 miesiąc i 13 dni. Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do okresu pracy w warunkach szczególnych żadnego okresu zatrudnienia.

(dowód: decyzja ZUS z dnia 8 lipca 2015 roku k. 6 akt emerytalnych)

W okresie od dnia 1 września 1969 roku do dnia 15 grudnia 1995 roku wnioskodawca był zatrudniony na podstawie umowy o pracę, w pełnym wymiarze czasu w Zakładach (...) S.A. z siedzibą w U. na stanowiskach: uczeń praktycznej nauki zawodu, tokarz-ślusarz oraz ślusarz

(dowód: świadectwo pracy z dnia 4 marca 1996 roku k. 31-32 akt rentowych i świadectwo pracy z dnia 18 lipca 2011 roku i świadectwo pracy z dnia 22 grudnia 2006 roku w aktach osobowych oraz oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia z dnia 18 grudnia 1995 roku w aktach osobowych)

Zakłady (...) z siedzibą w U. składały się z trzech oddziałów, które zajmowały się produkcją: przyczep kempingowych, sprzętu gospodarstwa domowego oraz produkcją materiałów wybuchowych tj. granaty, bomby, miny oraz pociski tzw. oddział specjalny.

(dowód: zeznania świadka R. G. protokół rozprawy z dnia 26 listopada 2015 roku nagranie od minuty 2:41 do minuty 12:01 k. 14v; zeznania świadka J. M. protokół rozprawy z dnia 26 listopada 2015 roku nagranie od minuty 12:11 do minuty 21:52 k. 14v-15 oraz zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 26 listopada 2015 roku nagranie od minuty 23:00 do minuty 30:06 k. 15)

Od dnia 1 września 1969 roku do dnia 2 lipca 1972 roku K. M. odbywał w szkole naukę zawodu tokarza i pracował jako uczeń w Zakładach (...) z siedzibą w U..

(dowód: umowa o naukę zawodu z dnia 1 września 1969 roku w aktach osobowych)

Po ukończeniu nauki od dnia 3 lipca 1972 roku do dnia 25 października 1973 roku wnioskodawca został zatrudniony w Zakładach (...) z siedzibą w U. w charakterze tokarza-ślusarza. Następnie odbywał służbę wojskową. Po odbyciu służby wojskowej wnioskodawca wrócił do pracy na poprzednio zajmowane stanowisko z dniem 13 listopada 1975 roku i w takim charakterze pracował do dnia 31 maja 1976 roku.

(dowód: pismo z dnia 3 lipca 1972 roku w aktach osobowych i angaże w aktach osobowych oraz umowa o pracę z dnia 22 listopada 1975 roku w aktach osobowych)

Od dnia 1 czerwca 1976 roku do dnia 15 grudnia 1995 roku wnioskodawca pracował na stanowisku ślusarza na oddziale specjalnym zajmującym się produkcją materiałów wybuchowych.

Do stałych obowiązków K. M. w tym okresie należało remontowanie oraz usuwanie awarii maszyn i urządzeń służących do produkcji materiałów wybuchowych tj. prasy wodne i mechaniczne ( które służyły do prasowania trotylu), wiertarki, zgrzewarki i kruszarki. Na oddziale specjalnym produkcją materiałów wybuchowych zajmowali się tłoczarze. Wnioskodawca pracował w brygadzie remontowej, której zadaniem było utrzymanie w ruchu maszyn i urządzeń służących do produkcji materiałów wybuchowych obsługiwanych przez tłoczarzy.

Na oddziale specjalnym zajmującym się produkcją wojskową panowały bardzo trudne warunki, w powietrzu unosił się trotyl i z tego tytułu pełny wymiar czasu pracy dla pracowników tam zatrudnionych wynosił 6 godzin. Otrzymywali także dodatek szkodliwy i ciepły posiłek. Pracownicy pracujący na oddziale specjalnym otrzymywali świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach.

(dowód: zeznania świadka R. G. protokół rozprawy z dnia 26 listopada 2015 roku nagranie od minuty 2:41 do minuty 12:01 k. 14v; zeznania świadka J. M. protokół rozprawy z dnia 26 listopada 2015 roku nagranie od minuty 12:11 do minuty 21:52 k. 14v-15 oraz zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 26 listopada 2015 roku nagranie od minuty 23:00 do minuty 30:06 k. 15, angaże w aktach osobowych)

K. M. z dniem 28 lutego 1980r. uzyskał tytuł mistrza w zawodzie ślusarza maszynowego.

(dowód: dyplom w aktach osobowych)

Od dnia 16 grudnia 1995 roku do dnia 30 września 2007 roku wnioskodawca pobierał rentę, początkowo inwalidzką, a następnie z tytułu częściowej niezdolności do pracy

(dowód: decyzja ZUS z dnia 20 stycznia 1996 roku k. 29-30 akt rentowych; decyzja ZUS z dnia 9 stycznia 2001 roku k. 85-86 akt rentowych; decyzja ZUS z dnia 24 lutego 2003 roku k. 107-108 akt rentowych; decyzja ZUS z dnia 26 kwietnia 2005 roku k. 127- 128 akt rentowych; decyzja ZUS z dnia 23 września 2005 roku k. 139-140 akt rentowych oraz decyzja ZUS z dnia 26 kwietnia 2007 roku k. 167-168 akt rentowych)

Pracujący razem z wnioskodawcą w Zakładach (...) S.A. z siedzibą w U. J. M. na oddziale specjalnym w charakterze ślusarza, mający taki sam zakres obowiązków jak wnioskodawca, otrzymał od pracodawcy w dniu 4 maja 2011r. świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach. W świadectwie tym pracodawca zaświadczył, że J. M. w okresach: od dnia 2 lutego 1976 roku do dnia 22 kwietnia 1976 roku oraz od dnia 14 lutego 1978 roku do dnia 28 lutego 1994 roku wykonywał prace konserwacyjno-remontowe maszyn i urządzeń w wydziale będącym w ruchu, w którym jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie tj. w wydziale produkcji materiałów wybuchowych, bezpośrednio przy stanowiskach na których wykonywane są prace wymienione w wykazie, na stanowisku ślusarza, wymienionym w Załączniku nr 1 do zarządzenia Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985 roku, Dział XIV, poz. 25 pkt 1. Pracodawca wskazał, że produkcja materiałów wybuchowych wymieniona jest w Załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, Wykaz A, Dział IV, poz. 27.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. w oparciu o w/w świadectwo pracy w warunkach szczególnych zaliczył J. M. do pracy w szczególnych warunkach okresy pracy: od dnia 2 lutego 1976 roku do dnia 22 kwietnia 1976 roku oraz od dnia 14 lutego 1978 roku do dnia 28 lutego 1994 roku i przyznał mu prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z dniem 24 czerwca 2013 roku.

(dowód: świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze z dnia 4 maja 2011 roku k. 8 akt o emeryturę J. M. oraz decyzja ZUS z dnia 4 lipca 2013 roku k. 49-50v akt o emeryturę J. M., zeznania, zeznania świadka J. M. protokół rozprawy z dnia 26 listopada 2015 roku nagranie od minuty 12:11 do minuty 21:52 k. 14v-15 )

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r., poz. 748) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

⚫

osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

⚫

ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany piętnastoletni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i nie jest członkiem OFE.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku w sprawie o sygn. akt II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w Zakładach (...) z siedzibą w U. w okresie od dnia 13 listopada 1975 roku do dnia 18 czerwca 1995 roku był niesporny w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach emerytalnych i osobowych. Spornym pozostawał charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w tym okresie tj. czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie. Stało się tak dlatego, że wnioskodawca nie dysponował świadectwem pracy w szczególnych warunkach.

Wobec powyższego na wnioskodawcy, zgodnie z treścią art. 6 k.c., spoczywał ciężar wykazania pracy w szczególnych warunkach. Wnioskodawca sprostał temu obowiązkowi.

Szczególne warunki pracy wnioskodawcy Sąd ustalił w oparciu o spójne i logiczne, a co za tym idzie wiarygodne zeznania świadków: R. G. i J. M., którzy w spornym okresie pracowali razem z K. M., a zatem posiadają szczegółową wiedzę na temat jego codziennej pracy i obowiązków oraz o zeznania samego wnioskodawcy i wreszcie dokumentację zgromadzoną w jego aktach osobowych. Zeznania świadków ani wnioskodawcy nie były kwestionowane przez organ rentowy. Świadek J. M. w spornym okresie pracował na takim samym stanowisku jak ubezpieczony (ślusarz) w jednej brygadzie remontowej na oddziale specjalnym i miał taki sam zakres obowiązków jak wnioskodawca, a zatem dysponował bezpośrednią i szczegółową wiedzą co do jego stałych, codziennych obowiązków pracowniczych. Taką wiedzę posiadał także świadek R. G., który był bezpośrednim przełożonym skarżącego.

Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, że wnioskodawca na oddziale specjalnym zajmującym się produkcją materiałów wybuchowych pracował będąc zatrudniony jako ślusarz w brygadzie remontowej (utrzymania ruchu). Z angaży wynika, że w charakterze ślusarza skarżący zaczął pracować od dnia 1 czerwca 1976r. do końca zatrudnienia w Zakładach (...) S.A. z siedzibą w U.. Wcześniej skarżący pracował jako ślusarz-tokarz. Świadkowie mieli wiedzę jedynie o pracy wnioskodawcy w charakterze ślusarza na oddziale specjalnym. Zważywszy, że świadek J. M. na tym oddziale wykonywał pracę w szczególnych warunkach dopiero od lutego 1976r., jak wynika ze świadectwa pracy w szczególnych warunkach z dnia 4 maja 2011r., nie mógł mieć wiedzy co do wcześniejszego okresu zatrudnienia wnioskodawcy. Z tych względów Sąd nie dał wiary zeznaniom świadków i wnioskodawcy co do tego, że skarżący pracował na oddziale specjalnym jako ślusarz już od 1975r.

Z zeznań świadków wynika, że K. M. pracując na oddziale specjalnym jako ślusarz w brygadzie remontowej zajmował się remontowaniem i usuwaniem awarii maszyn i urządzeń służących do produkcji materiałów wybuchowych, głównie pras wodnych i mechanicznych, które służyły do prasowania trotylu. Utrzymanie w należytym stanie tych urządzeń zapewniało ciągły ruch maszyn służących do produkcji amunicji tj. granaty, bomby, miny oraz pociski. Wnioskodawca dbał o to, aby wszystkie urządzenia znajdujące się na oddziale specjalnym działały w sposób prawidłowy. Oddział specjalny zajmujący się produkcją materiałów wybuchowych przy użyciu specjalnych maszyn i urządzeń wprawianych w ruch za pomocą sił przyrody zaliczał się do oddziałów będących w ruchu. Panowały tam bardzo trudne warunki pracy, w powietrzu unosił się trotyl. Z uwagi na obecność materiałów wybuchowych pracownicy musieli zachować szczególną ostrożność. Praca na oddziale zajmującym się produkcją materiałów wybuchowych była szkodliwa dla zdrowa i niebezpieczna. Z tego tytułu pełny wymiar czasu dla pracujących tam osób wynosił sześć godzin dziennie. Pracownicy otrzymywali dodatek szkodliwy, ciepły posiłek.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, za pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia.

Praca przy produkcji materiałów wybuchowych, środków strzałowych, elementów do środków strzałowych, wyrobów pirotechnicznych oraz ich konfekcjonowanie są zaliczane do prac wykonywanych w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A, działem IV poz. 27, będącym załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Do prac w szczególnych warunkach ustawodawca zalicza także prace przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie (wykaz A dział XIV poz. 25)

Skoro wnioskodawca w spornym okresie – jak wykazało postępowanie dowodowe – pracował przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń służących do produkcji materiałów wybuchowych ( prasy do prasowania trotylu i innych urządzeń) znajdujących się na oddziale specjalnym będącym w ruchu, w którym jako podstawowe wykonywane były prace wymienione w wykazie A tj. prace przy produkcji materiałów wybuchowych, środków strzałowych, elementów do środków strzałowych, wyrobów pirotechnicznych oraz ich konfekcjonowanie, to i jego pracę należy uznać za prace wykonywaną w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A działem XIV, poz. 25 w zw. z działem IV poz. 27, będącym załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Wnioskodawca cały czas w spornym okresie był bowiem narażony, tak jak i pracownicy pracujący bezpośrednio przy produkcji materiałów wybuchowych, na szkodliwe warunki pracy.

Dodatkowo należy podnieść, że w takich samych warunkach jak skarżący pracował świadek J. M. i organ rentowy nie kwestionował szczególnych warunków jego pracy. Wręcz przeciwnie zaliczył J. M. okres zatrudnienia na oddziale specjalnym w brygadzie remontowej w charakterze ślusarza do pracy w szczególnych warunkach i decyzją z dnia 4 lipca 2013 roku przyznał mu prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym (decyzja – k. 49-50v akt emerytalnych J. M.). Nadto jak wynika z zeznań bezpośredniego przełożonego świadka R. G. pracownicy zatrudnieni w oddziale specjalnym otrzymywali świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach. Skarżący nie otrzymał tego świadectwa, bo jego stosunek pracy ustał w 1995r. przed osiągnięciem przez niego wieku emerytalnego i nie starał się o wydanie takiego świadectwa. Takiego świadectwa skarżący nie otrzymał także po osiągnięciu wieku emerytalnego. Na podstawie bowiem dokumentacji, gdzie było li tylko wpisane, że skarżący pracował w charakterze ślusarza, trudno było ustalić rzeczywiste warunki jego pracy, które mają decydujące znaczenie dla określenia charakteru pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Pozwoliły na to dopiero zeznania świadków złożone w niniejszym postępowaniu. Skarżący wykazał zeznaniami świadków, że zarówno ze względu na rodzaj wykonywanej pracy jak i warunki, w których praca była wykonywana, wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prace w szczególnych warunkach przez łączny czas znacznie przekraczający 15 lat. Okoliczności tej nie zmienia fakt, iż nie otrzymał on świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach za sporny okres.

Biorąc pod uwagę, iż wnioskodawca w dacie złożenia wniosku spełnił jednocześnie pozostałe wymagane przepisami rozporządzenia warunki, to jest osiągnął wiek emerytalny (60 lat) oraz wymagany okres zatrudnienia (25 lat), należy uznać, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, a żądanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Dlatego też na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sad Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 1 czerwca 2015 roku (tj. od pierwszego dnia miesiąca, w którym wnioskodawca złożył wniosek emerytalny). Z tym bowiem dniem została spełniona ostatnia przesłanka, od której zależało prawo skarżącego do emerytury.