Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 grudnia 2015r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Jerzy Zalasiński

po rozpoznaniu w dniu 17 grudnia 2015r. w Siedlcach na rozprawie

odwołania M. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

z dnia 15 maja 2015 r. (Nr (...) )

w sprawie M. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.

o ustalenie wysokości podstawy wymiaru składek

z udziałem zainteresowanej R. B. (1)

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w okresie od 20.11.2014 r. na kwotę 5 000 (pięć tysięcy) złotych.

Sygn. akt IV U 796/15

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 maja 2015 r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. działając na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3, art. 18 ust. 1, art. 41 ust. 12 i 13 i art. 86 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1442 z późn. zm.) w powiązaniu z art. 58 kodeksu cywilnego stwierdził, że postanowienie umowy o pracę z dnia 20 listopada 2014 r. zawartej pomiędzy płatnikiem składek M. P. a R. B. (1) odnośnie wysokości wynagrodzenia są nieważne i przyjął jak przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w miejsce wynagrodzenia określonego w umowie w okresie od 20 listopada 2014 r. do 31 grudnia 31 grudnia 2014 r. miesięcznie kwotę brutto 1.680 zł a od 1 stycznia 2015 r. miesięcznie kwotę brutto 1.750 zł tj. kwoty równe obowiązującemu minimalnemu wynagrodzeniu w 2014 r. i 2015 r.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał m. in., iż R. B. (1) od dnia 20 listopada 2014 r. została zgłoszona przez płatnika składek M. P. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych jak pracownik. Wynagrodzenie należne R. B. (1) określono na kwotę 5.000 zł brutto. ZUS nie kwestionował samego faktu wykonywania przez wymienioną pracy. Miał zastrzeżenia co do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne ustalonej przez płatnika składek. Jak wskazano, M. P. stwierdził, iż na wysokość wynagrodzenia R. B. (1) wpływ miał zakres powierzonych obowiązków. Miało do nich należeć m. in. działanie w branży odszkodowawczej jak również opracowanie strategii marketingowej oraz zajęcie się sprawami organizacyjnymi w związku z planowanym przez pracodawcę rozszerzeniem działalności o usługi sprzątające. ZUS podniósł, iż w rzeczywistości działalność M. P. nie została rozszerzona o usługi sprzątania, a R. B. (1) nie wykonała czynności w powyższym zakresie. Stąd też wątpliwości ZUS budzi określenie tak wysokiego wynagrodzenia dla R. B.. Powyższe potęguje również zestawienie wynagrodzenia wymienionej z zarobkami innych osób zatrudnionych przez M. P.. Organ rentowy podniósł również, iż R. B. (1) dość często posiada orzeczoną niezdolność do pracy i pobiera zasiłki chorobowe, co miało miejsce przed zawarciem umowy z M. P.. Powyższe okoliczności doprowadziły ZUS do wniosku, iż wynagrodzenie R. B. (1) jest rażąco niewspółmiernie wysokie w stosunku do wynagrodzenia drugiego pracownika, który jest zatrudniany przez wymienionego od 2008 r. a także zleceniobiorcy M. P.. Dlatego też, w ocenie ZUS, wynagrodzenie R. B. (1) zostało celowo ustalone na tak wysokim poziomie, by umożliwić uzyskanie przez nią jak najkorzystniejszych świadczeń z ubezpieczenia chorobowego.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył M. P.. Wskazał, iż R. B. (1) powróciła do pracy na stanowisku kierownika ds. kontaktów z klientami. Podniósł, iż suma składek odprowadzanych do ZUS jest wyższa niż zasiłki otrzymywane przez R. B. (1). Ponadto, M. P. terminowo odprowadzał składki od wynagrodzenia ubezpieczonej, zaś jego przedsiębiorstwo znajduje się w dobrej kondycji finansowej. W jego ocenie, określenie wynagrodzenia właściwego na poziomie pensji minimalnej nie jest zasadne (odwołanie k. 2-3).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. W uzasadnieniu organ rentowy powtórzył argumentację wyrażoną w zaskarżonej decyzji, w tym podnosząc, iż zatrudniany przez M. P. R. B. (2) posiada szerokie upoważnienie pracodawcy i pobiera wynagrodzenie w kwocie 1.750 zł. Dla powyższego nie ma znaczenia, czy R. B. (2) prowadzi własną działalność gospodarczą. ZUS kwestionował również potrzebę stanowiska, na którym zatrudniona została R. B. (1) (odpowiedź na odwołanie k. 5-8).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

M. P. prowadzi działalność gospodarczą w branży odszkodowań.

R. B. (1) poprzednio pracowała w hotelu (...) w W., gdzie miesięcznie zarabiała ok. 2.500 zł netto.

W 2014 r. M. P. planował rozszerzyć prowadzoną działalność o sprzątanie dużych powierzchni produkcyjnych. W związku z powyższym, postanowił zatrudnić R. B. (1), która była znajomą jednego z jego pracowników.

W dniu 20 listopada 2014 r. M. P. zawarł z R. B. (1) umowę o pracę w pełnym wymiarze, na czas określony, tj. od 20 listopada 2014 r. do 30 listopada 2015 r. Ubezpieczona miała rozpocząć pracę na stanowisku kierownika ds. kontaktu z klientami, za co miesięcznie miała otrzymywać wynagrodzenie w kwocie 5.000 zł brutto, czyli ok. 3.500 zł netto. Jako miejsce wykonywania pracy określono teren województwa mazowieckiego. R. B. (1) została przeszkolona w zakresie bhp jak również otrzymała służbowy: telefon, komputer oraz samochód.

Ostatecznie, M. P. zrezygnował z działalności w zakresie usług sprzątania.

Do zadań ubezpieczonej należało początkowo wyszukiwanie sprzętu do czyszczenia, a następnie poszukiwaniem klientów, którzy dochodziliby odszkodowań jak również reprezentowanie pracodawcy w kontaktach z klientami, ich rozliczanie oraz rekrutacja i zarządzanie pracownikami. W związku z powyższym, R. B. (1) udawała się do miejscowości szukając klientów, zawierała w imieniu pracodawcy umowy zlecenia w zakresie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych oraz wystawiała związane z powyższym faktury.

Pracodawca wypłacał ubezpieczonej stosowne wynagrodzenie. M. P. nie stosował wynagrodzenia w systemie prowizyjnym.

Po dwóch miesiącach od rozpoczęcia zatrudnienia, ubezpieczona udała się na zwolnienie lekarskie, po czym została wysłana przez ZUS na rehabilitację w sanatorium ambulatoryjnym stacjonarnym w S.. Następnie, R. B. (1) powróciła do pracy na poprzednio zajmowanym stanowisku.

W tym czasie M. P. zatrudniał oprócz R. B. (1) jeszcze dwóch innych pracowników, w tym R. B. (2). Wymieniony zajmuje się prowadzeniem przedsiębiorstwa pracodawcy w czasie, gdy M. P. jest niezdolny do pracy. R. B. (2) prowadzi również własną działalność gospodarczą, w związku z czym nie pracuje u M. P. w pełnym wymiarze, a więc poświęca mniej czasu na pracę niż ubezpieczona i otrzymuje minimalne wynagrodzenie. Zakres pracy obydwojga pracowników jest podobny.

Kondycja finansowa przedsiębiorstwa (...) jest dobra. W 2014 r. dochód w jego przedsiębiorstwie wniósł 180.000 zł (zeznania ubezpieczonej k. 16 i 20v, zeznania płatnika składek k. 15v-16 i 21v, zeznania świadka R. B. (2) k. 20-20v, dokumenty znajdujące się w aktach rentowych, w tym umowa o pracę, protokoły zdawczo-odbiorcze, karta szkolenia bhp, zakres obowiązków i czynności, potwierdzenia przelewów wynagrodzenia ubezpieczonej, podsumowania księgi przychodów i rozchodów, faktury wystawione przez R. B. (1), umowy zlecenia z klientami zawierane przez R. B. (1), dokumenty znajdujące się w kopercie k. 14- potwierdzenia przelewów).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie M. P. jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowo ubezpieczeniu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami. Artykuł 8 ust. 1 przywołanej ustawy stanowi, iż za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy. Z kolei art. 12 ust. 1 wymienionej wyżej ustawy wskazuje, iż obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Zgodnie zaś z treścią art. 11 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 1 cytowanego aktu prawnego. Na podstawie art. 13 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - ubezpieczenie trwa od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

Na podstawie art. 36 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób określonych w art. 6 ust. 1 pkt 1 należy do płatnika składek. Płatnikiem zaś składek, stosownie do treści art. 4 pkt 2 lit. a tej ustawy jest pracodawca, w stosunku do pracowników.

Artykuł 18 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i pkt 18a stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12. Jak stanowi art. 4 pkt 9 przywołanej ustawy, za przychód uważa się przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

W ramach art. 41 ust. 12 i 13 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zakwestionować wysokość wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że zostało wypłacone na podstawie umowy sprzecznej z prawem, zasadami współżycia społecznego lub zmierzającej do obejścia prawa. Na kanwie tych przepisów ugruntowało się orzecznictwo potwierdzające wyżej wymienione prawo ZUS-u.

Kodeks cywilny w art. 58 § 1, § 2 oraz § 3 stanowi, iż czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

Kluczowym dla rozstrzygnięcia sporu występującego w niniejszej sprawie było ustalenie, czy ukształtowanie treści czynność prawnej- umowy o pracę z dnia 20 listopada 2014 r. zawartej pomiędzy R. B. (1) a M. P., a precyzyjniej wynagrodzenia za pracę w kwocie 5.000 zł brutto miesięcznie, miało na celu uzyskanie przez wymienioną wyższych świadczeń z ubezpieczenia społecznego.

Nadmierne podwyższenie wynagrodzenia pracownika w zakresie prawa ubezpieczeń społecznych może być ocenione jako dokonane z zamiarem nadużycia prawa do świadczeń (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2005 r., II UZP 2/05, opubl. OSNP 2005/21/338, LEX nr 148238; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 sierpnia 2005 r., II UK 16/05, opubl. OSNP 2006/11-12/191, LEX nr 182776; oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2009 r., III UK 7/09, LEX nr 509047). Wskazać w tym miejscu należy na stanowisko wyrażone w wyroku z dnia 9 sierpnia 2005 r. sygn. akt III UK 89/05, w którym Sąd Najwyższy wskazał, że ustalenie w umowie o pracę rażąco wysokiego wynagrodzenia za pracę może być, w konkretnych okolicznościach, uznane za nieważne jako dokonane z naruszeniem zasad współżycia społecznego, polegającym na świadomym osiąganiu nieuzasadnionych korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników tego systemu - art. 58 § 3 kc w związku z art. 300 kp (opubl. OSNP 2006/11-12/192, LEX nr 182780). Należy jednak mieć na uwadze, że strony stosunku pracy maja swobodę w kształtowaniu jego treści, w tym w kształtowaniu wysokości wynagrodzenia za pracę.

Wynik przeprowadzonego postępowania dowodowego dał podstawy do ustalenia, iż w stanie faktycznym niniejszej sprawy Sąd nie znalazł uzasadnionych przyczyn, które przemawiałby za uznaniem, iż treść umowy o pracę z 20 listopada 2014 r. jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Analizując wysokość wynagrodzenia za pracę R. B. (1), Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że nie było ono rażąco wysokie. Podkreślenia wymaga, iż trudno przyjąć, by wynagrodzenie otrzymywane przez ubezpieczoną w wysokości 5.000 zł brutto odbiegało od wynagrodzenia określonego w art. 13 kp jako godziwe, zważywszy na zakres obowiązków R. B. (1) oraz kondycję finansową pracodawcy. Z treści złożonych zeznań wynika, iż ubezpieczona początkowo miała zająć się sprawami organizacyjnymi związanymi z rozszerzeniem działalności M. P. o świadczenie usług sprzątania. Ostatecznie jednak nie doszło do rozszerzenia profilu działalności płatnika składek. Za udowodnione należy uznać wywiązywanie się przez R. B. (1) z obowiązków poszukiwania klientów zainteresowanych dochodzeniem roszczeń odszkodowawczych, zawieranie z nimi stosownym umów oraz wypełnianie faktur w zakresie powyższych usług. Warto dodać, iż złożone zeznania ubezpieczonej, płatnika składek oraz świadka R. B. (2) są logiczne i wzajemnie się uzupełniają. Sąd uznał, iż są one wiarygodne. Potwierdzenie zakresu obowiązków ubezpieczonej jak również ich faktycznego wykonywania znajduje się w dokumentacji złożonej do akt sprawy, m.in. w zbiorze wystawionych przez R. B. (1) faktur VAT oraz umów zleceń. Ponadto wykazane zostało, o czym świadczą okazane potwierdzenia przelewów, iż ubezpieczona faktycznie otrzymywała wynagrodzenie w powyższej kwocie.

Oceniając wysokość wynagrodzenia przyznanego ubezpieczonej pod kątem zgodności z zasadami współżycia społecznego należy mieć na uwadze, iż M. P. nie stosował prowizyjnego sytemu wynagrodzenia. W związku z powyższym, niezależnie od efektów swojej pracy, R. B. (1) mogła liczyć jedynie na wynagrodzenie w kwocie wynikającej z łączącego ją angażu. Na uwagę zasługuje również to, iż pracodawca ubezpieczonej znajduje się w dobrej kondycji finansowej. Jak zeznał M. P., co w ocenie Sądu należy uznać za wiarygodne, dochód jego przedsiębiorstwa w 2014 r. wyniósł 180.000 zł. Powyższego nie wykluczają dane dotyczące przychodu za wyżej wymieniony okres, które zostały zawarte w podsumowaniu księgi przychodów i rozchodów za rok 2014 r. oraz miesiące styczeń-luty 2015 r.

Organ rentowy podnosił, iż zarobki przyznane ubezpieczonej są rażąco niewspółmiernie wysokie w porównaniu do wynagrodzenia drugiego pracownika, R. B. (2), który ma szerokie upoważnienie pracodawcy oraz dłuższy staż pracy i pobiera wynagrodzenie w kwocie 1.750 zł. Odnosząc się do powyższej kwestii stwierdzić należy, iż Sąd dał wiarę zeznaniom świadka R. B. (2), który zrelacjonował, iż nie jest zatrudniony u M. P. w pełnym wymiarze. Ponadto, prowadzi własną działalność gospodarczą. Mając na uwadze, wymiar czasu pracy jak również to, iż R. B. (2) poświęca mniej czasu na pracę u M. P. niż ubezpieczona oraz, że zakres ich pracy jest podobny, różnica w wysokości wynagrodzeń wypłacanych wymienionym pracownikom nie zasługuje na określenie mianem niewspółmiernie wysokiej.

W ocenie Sądu, ustalone wynagrodzenie w kwocie 5.000 zł brutto nie jest sprzeczne z prawem, zasadami współżycia społecznego, ani nie zmierza do obejścia przepisów prawa. Jest ono przy tym adekwatne do zakresu powierzonych i wykonywanych przez ubezpieczoną obowiązków. Ponadto, zestawiając powyższe wynagrodzenie w kwocie netto, które wyniosłoby ok. 3.500 zł z zarobkami otrzymywanymi przez nią u poprzedniego pracodawcy w kwocie 2.500 zł netto stwierdzić należy, iż nie jest ono rażąco wyższe. Nie ulega bowiem wątpliwości, że R. B. (1) rzeczywiście wykonywała czynności pracownicze na stanowisku kierownika ds. kontaktu z klientami. Należy zwrócić uwagę, iż ubezpieczona po upływie okresu niezdolności do pracy powróciła na poprzednio zajmowane stanowisko. W związku z powyższym, od kwoty jej wynagrodzenia w dalszym ciągu są odprowadzane składki na ubezpieczenia społeczne. Tym samym nie można uznać, by ubezpieczona osiągała nieuzasadnioną korzyść z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników tego systemu.

Wskazać ponadto należy, iż organ rentowy nie wykazał, by nie istniała potrzeba zatrudnienia R. B. (1) na stanowisku kierownika ds. kontaktu z klientami. Wręcz przeciwnie, wynik postępowania dowodowego wskazuje, iż obowiązki związane z wyżej wymienionym stanowiskiem były faktycznie przez ubezpieczoną wykonywane. Niewątpliwie rezultat pracy R. B. (1) miał wpływ kondycję finansową pracodawcy. Zdaniem Sądu nie można odbierać przedsiębiorcy prawa do rozwoju prowadzonej przez niego działalności, z czym związane jest również zatrudnianie nowych pracowników.

Podsumowując, w ocenie Sądu, organ rentowy niezasadnie uznał za nieważne postanowienie umowy o pracę z dnia 20 listopada 2014 r. dotyczące ustalonej wysokości wynagrodzenia otrzymywanego przez R. B. (1).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku.