Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 lutego 2016 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie :

Przewodniczący: SSO Michał Chojnowski

Sędziowie: SO Jacek Matusik

SO Anna Zawadka (spr.)

Protokolant: asystent sędziego Mateusz Rosłon

przy udziale prokuratora Zuzanny Cupryk

po rozpoznaniu dnia 2 lutego 2016 r. w W.

sprawy R. M., syna Z. i J., ur. (...) w W. oraz M. M. (1), syna A. i G., ur. (...) w P.

oskarżonych o przestępstwo z art. 278 § 1 k.k.

na skutek apelacji wniesionych przez obrońców oskarżonych

od wyroku Sądu Rejonowego w Legionowie

z dnia 24 września 2015 r. sygn. akt II K 11/14

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Legionowie do ponownego rozpoznania; zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. P. Ż. kwotę 516,60 złotych obejmującą wynagrodzenie za obronę z urzędu oskarżonego M. M. (1) w instancji odwoławczej oraz podatek VAT.

SSO Anna Zawadka SSO Michał Chojnowski SSO Jacek Matusik

Sygn. akt VI Ka 1464/15

UZASADNIENIE

R. M. i M. M. (1) zostali oskarżeni o to, że w dniu 16 lipca 2013 r. w R. , gm. N. woj. (...) działając wspólnie i w porozumieniu z nieustalonym sprawcą dokonali z hurtowni (...) zaboru w celu przywłaszczenia materiałów budowlanych w postaci płyt kartonowo gipsowych , płyt wiórowych, desek , folii parochłonnej oraz wełny mineralnej w wyniku czego powstały straty o łącznej wartości 3500 zł na szkodę K. S. a także piły spalinowej marki S. , elektrycznej pilarki łańcuchowej , metalowej tacki z zawartością różnego rodzaju kluczy , trzech prostowników elektrycznych oraz dwóch drewnianych nóg do stołu w wyniku czego powstały straty o łącznej wartości 3100 zł na szkodę S. S. , tj. o czyn z art. 278 § 1 kk.

Sąd Rejonowy w Legionowie wyrokiem z dnia 24 września 2015 r., sygn. akt II K 11/14:

1.  Oskarżonego R. M. w ramach zarzucanego mu czynu uznał za winnego tego że w dniu 16 lipca 2013 roku w R. , gm. N. woj. (...) działając wspólnie i w porozumieniu z M. M. (1) oraz z 2 nieustalonymi sprawcami dokonali z hurtowni (...) zaboru w celu przywłaszczenia materiałów budowlanych w postaci płyt kartonowo gipsowych , płyt wiórowych, desek , folii parochłonnej oraz wełny mineralnej w wyniku czego powstały straty o łącznej wartości 4251,92 zł na szkodę K. S. to jest popełnienia czynu z art. 278 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 278 § 1 k.k. skazał , zaś na podstawie art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 37a k.k. wymierzył mu karę ograniczenia wolności w wymiarze 10 ( dziesięciu ) miesięcy, polegającą na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne wskazanej przez Sąd w wymiarze 30 ( trzydziestu ) godzin miesięcznie;

2.  Oskarżonego M. M. (1) w ramach zarzucanego mu czynu uznał za winnego tego że w dniu 16 lipca 2013 roku w R. , gm. N. woj. (...) działając wspólnie i w porozumieniu z R. M. oraz z 2 dwoma nieustalonymi sprawcami dokonali z hurtowni (...) zaboru w celu przywłaszczenia materiałów budowlanych w postaci płyt kartonowo gipsowych , płyt wiórowych, desek , folii parochłonnej oraz wełny mineralnej w wyniku czego powstały straty o łącznej wartości 4251,92 zł na szkodę K. S. to jest popełnienia czynu z art. 278 § 1 k.k. i za to na podstawie art. 278 § 1 k.k. skazał, zaś na podstawie art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 37a k.k. wymierzył mu karę ograniczenia wolności w wymiarze 8 ( ośmiu ) miesięcy, polegającą na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne wskazanej przez Sąd w wymiarze 20 ( dwadzieścia ) godzin miesięcznie;

3.  Na podstawie art. 46 § 1 k.k. nałożył na oskarżonych R. M. i M. M. (1) obowiązek częściowego naprawienia szkody przez zapłatę solidarnie na rzecz K. S. kwoty 2000 zł ( dwa tysiące złotych ) ;

4.  Na podstawie art. 618 § 1 pkt. 11 k.p.k. zasądził od Skarbu Państwa- Kasa Sądu Rejonowego w Legionowie na rzecz adwokata K. P. kwotę 885,60 zł ( osiemset osiemdziesiąt pięć złotych sześćdziesiąt groszy ) tytułem nie opłaconej przez oskarżonego R. M. pomocy prawnej za obronę udzieloną z urzędu;

5.  Na podstawie art. 618 § 1 pkt. 11 k.p.k. zasądził od Skarbu Państwa- Kasa Sądu Rejonowego w Legionowie na rzecz adwokata P. Ż. kwotę 885,60 zł ( osiemset osiemdziesiąt pięć złotych sześćdziesiąt groszy) tytułem nie opłaconej przez oskarżonego M. M. (1) pomocy prawnej za obronę udzieloną z urzędu;

6.  Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił oskarżonych R. M. i M. M. (1) w całości od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych.

Apelację od powyższego wyroku wnieśli obrońcy oskarżonych. Obrońca oskarżonego R. M. zaskarżył wyrok w całości na korzyść oskarżonego zarzucając na podstawie art. 438 pkt 1 oraz art. 427 § 2 k.p.k. obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia tj. art. 7 k.p.k. poprzez zastosowanie dowolnej zamiast swobodnej oceny dowodów zgromadzonych w sprawie i uznanie, iż oskarżony R. M. popełnił przypisany mu czyn w oparciu o materiał dowodowy zgromadzony w sprawie m.in.:

1. na podstawie zeznań świadka R. W., którym Sąd dał wiarę w całości, mimo iż świadek w swoich zeznaniach wskazał, iż będąc na terenie hurtowni widział 3 mężczyzn i z jednym nawet rozmawiał, a następnie na okazaniu nie rozpoznał żadnego z oskarżonych.

2. na podstawie zeznań świadka B. S. (1), którym Sąd dał wiarę w całości, mimo, iż świadek ten w swoich zeznaniach wskazała, iż żaden z mężczyzn z którymi rozmawiała na terenie hurtowni, mimo iż mieli krótkie spodnie i krótkie rękawy koszulek, nie miał żadnych cech charakterystycznych i żadnych charakterystycznych tatuaży, podczas gdy zarówno oskarżony R. M. jak i w szczególności M. M. (1) mają charakterystyczne tatuaże w widocznych miejscach, co powinien świadek zaobserwować w trakcie rozmowy przed hurtownią,

3. na częściowych zeznaniach świadka J. M. z pominięciem okoliczności powołanych przez tego świadka, iż w dniu 16 lipca 2013r. samochód V. (...) nr rej. (...) w godzinach 16-21 był zaparkowany na podwórku przed jej domem uznając, iż są niejasne wewnętrznie sprzeczne bez jednoczesnego wskazania na czym miałyby polegać ich niejasność i wewnętrzna sprzeczność.

Podnosząc powyższe zarzuty skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego R. M. od popełnienia przypisanego mu czynu.

Obrońca oskarżonego M. M. (1) zaskarżył wyrok w całości na korzyść oskarżonego. Na podstawie art. 427 § 1 k.p.k. i art. 438 pkt 2 i 3 k.p.k. zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1)  Naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie art. 167 kpk i art. 366 kpk poprzez zaniechanie inicjatywy dowodowej z urzędu, zmierzającej do wszechstronnego wyjaśnienia wszystkich okoliczności sprawy, a konkretnie do wyjaśnienia czy należący do świadka J. M. samochód V. (...) nr rej. (...) został wypożyczony w dniu 15 lipca 2013r. oraz czy sprawcami zarzucanego czynu były inne osoby, zgodnie z zeznaniami świadka J. M.;

2)  Błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za podstawę orzeczenia a mający wpływ na jego treść poprzez naruszenie, wynikających z art. 7 k.p.k., zasad logiki i doświadczenia życiowego, a w konsekwencji arbitralne i pozbawione uzasadnienia przyjęcie, że zebrane dowody wskazują, iż sprawcą czynu z dnia 16 lipca 2013r. jest oskarżony M. M. (1), bezzasadnym przyjęciu, iż zeznania świadka J. M. co do faktu, że w dniu 16 lipca 2013r. posiadany przez nią samochód stał zaparkowany na podwórku pod jej domem i nikt z niego nie korzystał, bezzasadnym przyjęciu, iż zeznania świadka B. S. (2) są spójne i logiczne, gdy opis sprawcy zdarzenia wskazany przez nią nie koresponduje z wyglądem oskarżonego M. M. (1); prawidłowa analiza zebranych dowodów nie daje jednoznacznych podstaw do uznania oskarżonego M. M. (1) winnym;

3)  Naruszenie art. 4, art. 5 § 2, art. 7 i art. 410 kpk, poprzez:

a)  Pominięcie znaczenia zeznań św. R. W. i św.P. S., którzy nie rozpoznali oskarżonego M. M. (1), jako współsprawcy kradzieży, a nadto podali, że sprawcy nie mieli znaków szczególnych, skąd wynika, że oskarżony-posiadający liczne tatuaże- w kradzieży nie uczestniczył,

b)  Wadliwą ocenę obciążających M. M. (1) zeznań św. B. S. (1) i trafności rozpoznania go, jako współsprawcy kradzieży, który podpisywał pokwitowanie odbioru towaru:

- skoro zeznała ona, że oskarżony M. (jak i inni) ubrany był w krótkie spodenki i koszulkę z krótkimi rękawkami oraz nie miał tatuaży charakterystycznych, podczas gdy oskarżony ma liczne i bardzo łatwe do zauważenia w letnim stroju tatuaże,

- skoro zeznała ona, że oskarżony M. miał ówcześnie ok. 30 lat, był „przy kości, okrągły na buzi”, podczas gdy oskarżony był istotnie starszy i charakteryzował się całkowicie innym wyglądem.

Podnosząc powyższe zarzuty obrońca oskarżonego wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego M. M. (1) od zarzuconego mu czynu ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku w zakresie dotyczącym tego oskarżonego i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacje obrońców kwestionujące dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę dowodów i będący pochodną tej oceny zarzut błędu w ustaleniach faktycznych nie są pozbawione słuszności, a wniosek o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, że przekonanie sądu o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną przepisu art. 7 k.p.k., pod warunkiem że: jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy; stanowi wyraz rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego; jest zgodne ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego; a nadto zostało wyczerpująco i logicznie uargumentowane w uzasadnieniu wyroku (por. np. wyrok SN z 3 września 1998 r., V KKN 104/98, Prok. i Pr. 1999, z. 2, poz. 6, postanowienie SN z dnia 18 grudnia 2012 r., III KK 298/12, LEX nr 1232292). Podkreślić ponadto należy, że każdą niejasność w dziedzinie ustaleń faktycznych należy w pierwszym rzędzie redukować wszechstronną inicjatywą dowodową, a następnie wnikliwą analizą całokształtu materiału dowodowego zebranego w sprawie (por. postanowienie SN z dnia 10 stycznia 2013 r., IV KK 333/12, LEX nr 1277776).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że Sąd Rejonowy nie sprostał tym wymogom, bowiem wbrew treści art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. dokonał dowolnej, niezgodnej z zasadami wiedzy i doświadczenia życiowego oceny dowodów, bez uwzględnienia całokształtu wynikających z nich okoliczności, a w konsekwencji poczynił niepełne, a tym samym błędne ustalenia faktyczne.

Zauważyć bowiem należy, że zebrany w sprawie materiał dowodowy obciążający oskarżonych stanowiły przede wszystkim zeznania świadka B. S. (1) oraz dokonane przez nią rozpoznanie obu sprawców przestępstwa w postępowaniu przygotowawczym. Tym samym istotą rozstrzygnięcia było zweryfikowanie zeznań tego świadka i prawidłowości rozpoznania oskarżonych w toku dochodzenia, a w konsekwencji ustalenie tożsamości sprawców zdarzenia. Pozostali świadkowie, którzy widzieli sprawców kradzieży nie byli bowiem przydatni do rozpoznania oskarżonych. Świadek R. W. w ogóle nie rozpoznał oskarżonych, natomiast świadek P. S. rozpoznał wprawdzie oskarżonego R. M., ale wskazał też inną osobę przybraną do okazania jako sprawcę i nie był pewien swojego rozpoznania ze względu na zewnętrzne podobieństwo osób przybranych do okazania. Ponadto przyznał, że przez lustro weneckie niezbyt dobrze widział (k.143-144).

W takiej sytuacji, gdy tylko jeden świadek stanowi główne źródło dowodowe i tylko B. S. (1) mogła potwierdzić lub zaprzeczyć identyfikacji oskarżonych, dokonanej w toku postępowania przygotowawczego, to nie ulega wątpliwości, że na rozprawie głównej w obecności oskarżonych należało zweryfikować prawidłowość tego rozpoznania. Tymczasem Sąd na rozprawie w ogóle nie zapytał świadka czy rozpoznaje obu oskarżonych i to w sytuacji gdy opis jednego ze sprawców różni się znacząco od wyglądu oskarżonego M. M. (1). W toku dochodzenia świadek B. S. (1) zeznała, że mężczyzna który dyktował swoje dane i pokwitował odbiór materiałów budowlanych miał ok. 30 lat, 160 cm wzrostu, był przy kości, okrągły na buzi. Pozostali byli wyżsi i szczuplejsi. Świadek stanowczo stwierdziła, że żaden z mężczyzn nie miał żadnych tatuaży (k.29v).

Tymczasem oskarżony M. M. (1), którego na okazaniu B. S. (3) rozpoznała (k.77-78) jako właśnie tego sprawcę, który pokwitował odbiór towaru, miał w dacie zdarzenia 37 lat, 181 cm wzrostu, ważył ok. 80 kg oraz posiadał liczne i dość charakterystyczne tatuaże: na tylnej części głowy przedstawiające (...), na lewej nodze i lewym przedramieniu, (...) na szyi i dekolcie, znak chiński na prawej części szyi, (...) na lewym ramieniu.

Rację mają obaj skarżący podnosząc, iż usytuowanie oraz rozmiar tych tatuaży sprawia, że powinny być widoczne dla świadka skoro sprawcy kradzieży według świadka byli ubrani w koszulki z krótkim rękawem i krótkie spodenki. Opis wyglądu zewnętrznego jednego ze sprawców kradzieży różni się więc znacznie od wyglądu oskarżonego M. M. (1) (k.112v). Drugi z oskarżonych R. M. jest wprawdzie niższy bo ma 169 cm i ważył ok. 70 kg , ale także miał tatuaż w postaci stopnia wojskowego (majora) na lewym i prawym barku oraz na przedramieniu (k.107v).

Wobec tak zasadniczych wątpliwości odnośnie prawidłowości rozpoznania oskarżonych należało dokonać weryfikacji tych spostrzeżeń świadka, która rozpoznała oskarżonych prawie 3 miesiące po zdarzeniu przez lustro weneckie. W ocenie Sądu Okręgowego taki upływ czasu, w sposób naturalny tworzy luki pamięciowe oraz powoduje osłabienie pewności uprzednio dokonanych spostrzeżeń, jednakże tego typu wątpliwości winny zostać wyeliminowane w czasie rozprawy głównej, kiedy to świadek widząc oskarżonych ma możliwość skonfrontowania swojego przekonania co do tożsamości sprawców, które powstało w toku dochodzenia na podstawie rozpoznania przez lustro weneckie, z rzeczywistością.

Wadliwe zastosowanie art. 167 k.p.k. i art. 366 § 1 k.p.k. poprzez zaniechanie inicjatywy dowodowej z urzędu zmierzającej do wszechstronnego wyjaśnienia wszystkich okoliczności sprawy, a w szczególności dokonania oględzin rozmieszczenia tatuaży na ciele obu oskarżonych w celu ustalenia czy mogły być widoczne w przypadku ubrania sprawców w sposób jaki opisała to B. S. (1) „wszyscy byli ubrani w krótkie spodenki i koszulki z krótkim rękawem” (k.29v), skutkowało niemożnością wszechstronnego i pełnego zweryfikowania złożonych w czasie rozprawy głównej zeznań przez tego świadka, w tym przede wszystkim prawidłowości rozpoznania oskarżonych, a konsekwencją tego były niepełne, a tym samym wadliwe ustalenia faktyczne.

W tym kontekście wskazać należy na dowolną i wykraczającą poza ramy art. 7 k.p.k. ocenę dowodu z zeznań świadka P. S. oraz dokonanego przezeń rozpoznania jednego ze sprawców przestępstwa. Sąd rejonowy wskazał, iż świadek ten rozpoznał oskarżonego R. M. jako osobę która dokonała kradzieży z terenu hurtowni. Tymczasem świadek ten podczas okazania przez lustro weneckie prawie 4 miesiące po zdarzeniu wprawdzie wskazał na dwie osoby, w tym na oskarżonego R. M. oraz inną osobę przybraną do okazania, ale nie był pewien tego rozpoznania ze względu na zewnętrzne podobieństwo do siebie okazywanych mężczyzn i niezbyt wyraźny widok przez lustro weneckie (k.143-144). Natomiast na rozprawie świadek w ogóle nie został zapytany czy rozpoznaje oskarżonych.

Skoro świadkowie B. S. (1) i P. S. na rozprawie głównej nie mieli możliwości skonfrontowania swoich uprzednich spostrzeżeń co do rozpoznania oskarżonych, to trudno logicznie uznać, że wątpliwości co do prawidłowości identyfikacji obu oskarżonych Sąd I instancji starał się wyjaśnić.

Nie można bowiem uznać za wystarczający do skazania dowód w postaci samochodu marki V. (...) o nr rej. (...) do którego został załadowany skradziony towar i który jak ustalono w toku dochodzenia należał do siostry oskarżonego R. M..

Mając na względzie wskazane okoliczności, dokonaną przez Sąd meriti ocenę dowodów i wynikających z nich okoliczności trudno uznać za pełną i zgodną ze wskazaniami określonymi w art. 7 k.p.k., a poczynione na jej podstawie ustalenia faktyczne pełne i trafne, co niewątpliwie miało wpływ na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Powyższe uchybienia sprawiają, że zaskarżony wyrok należało uchylić i sprawę przekazać do ponownego rozpoznania.

Przy rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy winien ponownie przeprowadzić postępowanie dowodowe, dążąc przede wszystkim do przeprowadzania oględzin tatuaży posiadanych przez obu oskarżonych w celu ustalenia czy ich usytuowanie i rozmiary przy ubiorze sprawców opisanym przez świadka, mogły być widoczne dla B. S. (1). Ponadto w kontekście tych okoliczności oraz znacznej różnicy w opisie oraz wyglądzie zewnętrznym oskarżonego M. M. (1), należy dokonać analizy zeznań tego świadka w celu zweryfikowania prawidłowości identyfikacji sprawców przestępstwa. Po czym mając na uwadze przedstawioną wyżej argumentację dokonać kompleksowej, zgodnej z wymogami art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k., oceny materiału dowodowego, a w oparciu o nią poczynić niewadliwe ustalenia faktyczne i swoje stanowisko, w przypadku sporządzania pisemnego uzasadnienia wyroku, umotywować stosownie do wymogów art. 424 k.p.k.

Mając powyższe okoliczności na uwadze Sąd Okręgowy orzekł jak w części dyspozytywnej wyroku.

SSO Anna Zawadka SSO Michał Chojnowski SSO Jacek Matusik