Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W pozwie złożonym w dniu 23 stycznia 2014 r. P. P. domagał się zasądzenia od (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwoty 2.400 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 21 stycznia 2014 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych.

Wyjaśnił, że był z pozwanym związany umową o świadczenie usług dla numeru 604 237 703. W dniu 14 grudnia 2010 r. zawarł drugą umowę o świadczenie usług dla numeru 662 196 435 oraz zobowiązał się kontynuować korzystanie z usług świadczonych na podstawie pierwszej umowy. Powód wypowiedział umowę właściwą dla numeru 662 196 435 a wpłaty powoda z umowy dla numeru 604 237 703 pozwany zaliczał na poczet kary umownej z tej drugiej umowy. Zapłata kary umownej była przedmiotem postępowania przed innym sądem. Powód twierdził, że zaprzestanie świadczenia usług dla umowy (...) 703 było naruszeniem regulaminu świadczenia usług i dochodził odszkodowania na podstawie § 10 ust. 4.2 Regulaminu Usług – w zw. z art. 105 Ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne (t. j. Dz. U. z 2014 r., poz. 243 ze zm.) za okres od dnia 22 stycznia 2013 r. do dnia 21 stycznia 2014 r., określając wartość tego świadczenia orientacyjnie na kwotę roszczenia głównego podanego w pozwie.

(pozew, k. 2 – 28)

W odpowiedzi na pozew pozwany, reprezentowany przez pełnomocnika będącego radcą prawnym, wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu.

Pozwany potwierdził fakt związania umowami dla obu numerów. Umowy były przypisane do jednego konta abonenckiego. W okresie ich obowiązywania pozwany wystawiał faktury łącznie dla należności z obu umów. Powód wypowiedział umowę na numer 662 196 435 i z tej przyczyny pozwany naliczył mu karę umową w wysokości 1.653,31 zł. Wyrokiem z dnia 17 lutego 2014 r. wydanym w sprawie II C 1767/13 Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy uchylił wyrok zaoczny Sądu Rejonowego Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie i oddalił powództwo P. P. skierowane przeciwko T-M. o ustalenie nieistnienia obowiązku zapłaty tej kary. W dniu 22 stycznia 2013 r. na podstawie § 12 ust. 4 Regulaminu pozwany ograniczył powodowi możliwość korzystania z usług telekomunikacyjnych – inicjowania połączeń wychodzących oraz roamingu, w dniu 11 marca 2013 r, zawiesił świadczenie wszelkich usług a następnie w dniu 2 kwietnia 2013 r. wypowiedział umowę.

W dniu ograniczenia świadczenia usług na koncie abonenckim powoda w zakresie dotyczącym wykonywania umowy dotyczącej numeru 604 237 703 widniało zadłużenie na kwoty: 82,63 z tytułu faktury wymagalnej do dnia 13 grudnia 2012 r. oraz 163,09 zł z tytułu faktury wymagalnej w dniu 12 stycznia 2013 r. W dniu 2 stycznia 2013 r. powód zapłacił 200 zł, która nie pokrywała zadłużenia z tytułu obu faktur. Powód nie wykazał w pozwie złożenia dyspozycji sposobu zarachowania wpłaty z dnia 2 stycznia 2013 r. Na dzień 11 marca 2013 r. wymagalna była jeszcze faktura płatna w dniu w lutym na kwotę 233,09 zł. 5 marca 2013 r. powód wpłacił 250 zł. Pozwany podniósł, że powód nie wskazał przy wpłacie w dniu 2 stycznia 2013 r. długu jaki chce zaspokoić. Złożył zarzut potrącenia kwoty 1.653,31 zł, należną z tytułu wymienionej kary umownej oraz 30 zł pobranej od pozwanego w toku egzekucji z wyroku zaocznego następnie uchylonego z kwotą dochodzoną pozwem. Pozwany wyjaśnił, że w związku z faktem, że powód dokonując wpłaty kwoty 200 zł nie wskazał w sposób dostateczny, który z kilku długów chce zaspokoić, pozwany zaliczył wpłaconą kwotę przez powoda na poczet długu najdawniej wymagalnego, tj. wymagalnego w dniu 5 listopada 2012 r. obowiązku zapłaty kary umownej, stosownie do art. 451 § 3 k.c.

(odpowiedź na pozew, k. 36 – 83)

Sąd uznał za ustalone następujące okoliczności

W dniu 14 grudnia 2010 r. pomiędzy P. P. a (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. została zawarta umowa o świadczenie usług telekomunikacyjnych numer (...). Na podstawie tej umowy operator zobowiązał się świadczyć usługi telekomunikacyjne dla P. P., któremu przydzielił numer: (...)(umowa o numer (...)). Umowa została zawarta na czas określony, tj. do dnia 14 grudnia 2013 r. i w wiązała się ze skorzystaniem z ulgi na kwotę 4.387,46 przez abonenta.

(dowód: umowa, k. 41)

W dniu 5 czerwca 2012 r. został zawarty pomiędzy operatorem a abonentem aneks do umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych, związanych z numerem (...)(umowa o numer (...)). Aneks ten przedłużał umową o świadczenie usług telekomunikacyjnych na okres do dnia 27 maja 2014 r. i związany był z przyznaniem abonentowi ulgi w kwocie 1.181,70 zł.

(dowód: aneks, k. 42)

Zgodnie z § 12 Regulaminu Świadczenia Usług (...) na rzecz Abonentów T-M. abonent zobowiązany był do zapłaty opłat wynikających z faktury, w terminie określonym w fakturze. Termin płatności nie mógł być krótszy niż 14 dni od daty wystawienia faktury. Zgodnie z ust. 4 tego paragrafu w przypadku, gdy opóźnienie abonenta w zapłacie przekracza 7 dni operator po wysłaniu do abonenta informacji sms, e-mailem, listem lub po uprzedzeniu go w inny sposób miał prawo zawiesić abonentowi możliwość inicjowania przez niego usług telekomunikacyjnych oraz możliwość korzystania z usługi roamingu, które wynikają z umowy lub umów. W przypadku konsumenta prawo to przysługiwało abonentowi w odniesieniu do usług świadczonych na podstawie umowy, której dotyczyło opóźnienie, za wyjątkiem sytuacji, gdy opłata częściowa dotyczyła faktury zawierającej opłaty wynikające z dwóch lub więcej umów. W takim przypadku, gdy abonent uiszczając opłatę niepokrywającą w pełni należności określonej w fakturze i nie wskazał, na poczet której umowy wpłata dotyczy, opóźnienie miało dotyczyć każdej umowy.

Stosownie do § 6 ust. 4.2 Regulaminu za każdy dzień przerwy w świadczeniu płatnej okresowo usługi telekomunikacyjnej odszkodowanie wynosiło 1/15 średniej opłaty dla numeru abonenckiego, którego dotyczyła przerwa w świadczeniu usługi liczonej według faktur z ostatnich trzech okresów rozliczeniowych przed dniem zaistnienia przerwy, jednakże za okres nie dłuższy niż 12 miesięcy.

(dowód: Regulamin, k. 43 – 45)

W dniu 24 października 2012 r. P. P. wypowiedział umowę dotyczącą numeru 662 196 435. W dniu 28 października 2012 r. T- (...) wystawiło notę płatniczą na kwotę 1.649,30 zł stanowiącą równowartość upustu udzielonego abonentowi przy zawarciu tej umowy i obciążyło nią P. P. określając termin płatności tej kwoty na dzień 4 listopada 2012 r. W dniu 28 stycznia 2013 r. P. P. wytoczył powództwo o ustalenie, że roszczenie to nie istnieje. Wyrokiem z dnia 17 lutego 2014 r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy uchylił wyrok zaoczny Sądu Rejonowego Szczecin – P. i Zachód i oddalił powództwo. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił apelację od tego wyroku.

(dowód: wyrok z uzasadnieniem, k. 46 – 51; bezsporne)

Operator prowadził dla P. P. jedno konto abonenckie o numerze 1. (...), na którym ewidencjonował należności z tytułu wszystkich umów łączących go z tym abonentem. Wystawiane przez operatora faktury również dotyczyło zbiorczo należności z wszystkich umów łączących go z abonentem. Za okres rozliczeniowy 28 sierpnia – 27 września 2012 operator wystawił fakturę numer (...) na kwoty: w zakresie umowy dotyczącej numeru o początkowej liczbie 604 na kwotę 64,32 zł; w zakresie umowy dotyczącej numeru o początkowej liczbie 662 na kwotę 119,47 zł. Faktura ta została opłacona w dniu 29 października 2012 r. Faktury za kolejne okresy rozliczeniowe dotyczyły wyłącznie umowy obejmującej numer 604. Za okres rozliczeniowy 28 września – 27 października 2012 operator wystawił fakturę numer (...) na kwotę 70,41 zł. Faktura ta została opłacona w dniu 27 listopada 2012 r. Za okres rozliczeniowy 28 października – 27 listopada 2012 operator wystawił fakturę numer (...) na kwotę 82,63 zł, płatną do dnia 12 grudnia 2012 r.. Za okres od 28 listopada do 27 grudnia 2012 r. została wystawiona faktura na kwotę 163,09 zł, płatną do dnia 11 stycznia 2013 r.. Za okres rozliczeniowy od dnia 28 grudnia do 27 stycznia 2013 r. została wystawiona faktura na kwotę 233,09 zł, płatna do dnia 11 lutego 2013 r. Za okres rozliczeniowy od 28 stycznia do 27 lutego 2013 r. została wystawiona faktura na kwotę 122,50 zł płatna do 14 marca 2013 r. Ponadto w powyższych okresach dokonano korekty faktur poprzez obniżenie ich wartości o łączną kwotę z tytułu bezpodstawnie naliczonej opłaty za usługę (...).

(dowód: faktury, pismo, faktury korygujące, k. 56 – 91; potwierdzenie transakcji, k. 121, 122)

W dniu 2 stycznia 2013 r. P. P. dokonał wpłaty kwoty 200 zł, nie wskazując celu dokonania tej wpłaty. Wpłatę tę operator zaliczył na poczet kary umownej wynikającej z wypowiedzenia umowy dotyczącej numeru 662.

(dowód: rozliczenie, k. 18 v)

W dniu 16 stycznia 2013 r. P. P. w korespondencji do T-M. wystąpił z reklamacją naliczania kwoty stanowiącej karę umowną z tytułu umowy o numer (...) jako zaległości z tytułu umowy o numer (...). W dniu 22 stycznia 2013 r. operator zaprzestał świadczenia usług połączeń wychodzących dotyczących numeru 604, na co abonent zareagował kolejną reklamacją domagając się przywrócenia świadczenia usług na ten numer. W odpowiedzi T-M. poinformował abonenta, że przyczyną blokady jest brak płatności należności, które wynoszą na dzień wezwania 1.695,02 zł. W piśmie zostało przedstawione rozliczenie, z którego wynikało, że kara umowna została pomniejszona z kwoty 1.649,30 zł do kwoty 1.449,30 zł. W piśmie z dnia 8 lutego 2013 r. operator skorygował swoje stanowisko wskazując, że przyczyną blokady nie był brak zapłat kary umownej lecz brak płatności za faktury (...) dotyczących umowy na numer 604, które to zaległości wynosiły więcej niż 30 dni. Abonent zakwestionował to stanowisko w kolejnym piśmie, wskazując, że wpłata kwoty 200 zł powinna został zaliczona zgodnie z opisem przelewu na poczet faktur z 28 listopada i 28 grudnia 2012 r. W dniu 4 marca 2013 r. P. P. dokonał wpłaty kwoty 250 zł na poczet faktur z umowy na numer 604 i wniósł o zaksięgowanie na poczet tej umowy wpłaty 200 zł z dnia 2 stycznia 2013 r. W dniu 18 marca 2013 r. operator ustosunkował się do zarzutów abonenta podtrzymując wersję stanowiska zaprezentowaną w piśmie z dnia 8 lutego 2013 r. Wskazał, że wpłaty z 1 stycznia 2013 r. i 4 marca 2013 r. zostały przeksięgowane na poczet faktur z okresu rozliczeniowego 28 listopada 2012 r. – 28 stycznia 2013 r. Podał, że do blokady doszło wskutek braku zapłaty pełnej kwoty za fakturę (...), której termin płatności upłynął w dniu 12 grudnia 2012 r. W piśmie z dnia 2 kwietnia 2013 r. operator złożył abonentowi oświadczenie o wypowiedzeniu umowy dotyczącej numeru 604 ze skutkiem na dzień 12 maja 2013 r. ze względu na utrzymujące się koncie abonenckim zadłużenie dotyczące kary umownej i faktury płatnej z dniem 14 marca 2013 r.

(dowód: pisma, k. 16 – 23)

W dniu 21 października 2014 r. P. P. uiścił kwotę 1.653,31 zł z tytułu kary umownej naliczonej w związku z rozwiązaniem przez niego umowy dotyczącej numeru 662.

(dowód: potwierdzenie przelewu, k. 124)

Powyższe ustalenia zostały poczynione na podstawie przywołanych dokumentów, których prawdziwości ani autentyczności nie kwestionowała żadna ze stron. Nie znalazł do tego podstaw również Sąd.

Sąd zważył, co następuje.

Roszczenie powoda wywodzone jest z treści § 6 ust. 4.2 wiążącej strony wersji regulaminu obowiązującego w dniu, w którym doszło do zaprzestania przez pozwanego świadczenia usług, które to zaprzestanie stanowiło, zdaniem powoda, nienależyte wykonanie umowy uprawniające go do żądania naliczenia odszkodowania umownego w wysokości określonej w Regulaminie. Zastosowanie w tym względzie miał zatem Regulamin według treści obowiązującej w styczniu 2013 r., nie zaś Regulamin w wersji przedstawionej przez powoda, przy czym uwaga ta ma głównie charakter porządkowy, treść bowiem wywiedzionej normy, wobec tożsamego brzmienia istotnych postanowień Regulaminu i braku zmiany art. 105 pr. tel. była w odniesieniu do obu jego wersji tożsama.

Pozwany stał zaś na stanowisku, że zaprzestanie świadczenia niektórych usług telekomunikacyjnych było skuteczne ze względu na istnienie w dniu wstrzymania się ze świadczeniem podstawy umownej do takiego postąpienia ze strony pozwanego. Podstawę tę stanowił § 12 ust. 4 umowy a źródłem uprawnienia do wstrzymania świadczeń było zadłużenie powoda, w zakresie dotyczącym umowy opiewającej na numer 604.

Przyznać należy rację powodowi w zakresie, w jakim podnosił on, że na tle pism kierowanych przez pozwanego w ramach reklamacji zaprzestania świadczenia przez niego usług stanowisko operatora co do przyczyny zaprzestania tego świadczenia było niejasne. W szczególności niejasne było, jakie zaległości, a ściślej z jakich tytułów wywodzone, pozwany traktował jako zaległości upoważniające go do zaprzestania świadczenia tych usług. Wezwania do zapłaty poprzedzające zaprzestanie świadczenia tych usług oraz pismo kierowane bezpośrednio po nim pozwalały na wniosek, że pozwany uprawnienia swego upatrywał przede wszystkim w obowiązku zapłaty przez powoda świadczenia z tytułu jednostronnego rozwiązania umowy (art. 57 ust. 6 pr. tel.) dotyczącej numeru 662. Na tę okoliczność wskazywały wartości zaległości, których pozwany domagał się od powoda grożąc wykonaniem tego uprawnienia umownego. Gdyby podstawa ta okazała się rzeczywistą i prawdziwą, zachodziłaby sugerowana przez powoda podstawa do badania § 12 ust. 6 w zw. z § 12 ust. 4 Regulaminu pod względem niedozwolonego charakteru tych jego postanowień, które rzutują sposób wykonywania jednej z umów łączących konsumenta z abonentem na wszystkie inne stosunki prawne łączące te same podmioty. Ostatecznie jednak pozwany swoje stanowisko skorygował w kierunku uznania za podstawę zaprzestania świadczenia usług oraz ostatecznie wypowiedzenia umowy dotyczącej numeru 604 wyłącznie braku wykonania przez powoda obowiązków abonenckich jedynie z tej umowy. Stanowisko, podane powodowi jako podstawa zaprzestania świadczenia usług oraz wypowiedzenia umowy, wiąże pozwanego i stanowi punkt odniesienia dla badania zasadności tych czynności (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 21 maja 2014 r., I ACa 194/14) w aspekcie ich ewentualnej bezskuteczności (wypowiedzenie) oraz sankcji za ich bezpodstawne dokonanie (zaprzestanie świadczenia usług). Skoro § 12 ust. 6 w zw. z ust. 4 nie zostały zastosowane, to zbędnym stało się badanie przez Sąd wywiedzionej z nich normy przez pryzmat treści art. 385 ¹ k.c. Kontrola incydentalna postanowień umów pod względem abuzywności jest konieczna i dopuszczalna o tyle, o ile w danym układzie faktycznym i prawnym określone postanowienie może mieć wpływ na prawa i obowiązki stron, przez co jego kontrola jest konieczna. Skoro zgodnie ze stanowiskiem samego pozwanego § 12 ust. 6 nie został przez niego zastosowany w procedurze zawieszenia świadczenia usług to kontrola ta okazała się zbędna, a jej dokonanie prowadziłoby do przejęcia przez Sąd orzekający funkcji sądu ochrony konkurencji i konsumentów, przeprowadzającego kontrolę abstrakcyjną, co w ramach podziału funkcjonalnego i rzeczowego kompetencji sądów powszechnych jest niedopuszczalne.

W istocie zatem kwestią sporną jawi się stan rozliczeń stron aktualny na dzień zaprzestania świadczenia usług (22 stycznia 2013 r.) oraz w okresie poprzedzającym wypowiedzenie umowy. Bezspornym jest, że stan salda do końca listopada 2012 r. co do kwot głównych z faktur dotyczących umowy na numer 604 był zbilansowany. W dniu 4 listopada 2012 r. stała się wymagalna kwota tzw. kary umownej za rozwiązanie umowy na numer 662 w kwocie 1.649,30 zł. Kwota ta, zgodnie ze stanowiskiem samego pozwanego, nie miała wpływu na zawieszenie świadczenia przez niego usług. Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym w odpowiedzi na pozew miała jednak zostać zaliczona na jej poczet wpłata dokonana przez powoda w dniu 2 stycznia 2013 r., przez co wpłata ta nie obniżała salda innych należności. Stanowisko to opiera się na treści art. 451 § 3 k.c. Zauważyć należy, że w toku postępowania reklamacyjnego strony niewątpliwie doszły do porozumienia, po dokonaniu tej wpłaty przez pozwanego, co do tego, że powinna ona zostać zaliczona na poczet świadczeń dotyczących wyłącznie umowy obejmującej numer 604 (por. stanowisko pozwanego wyrażone w korespondencji z dnia 18 marca 2013 r.). W orzecznictwie sądów powszechnych prezentowane są wypowiedzi wskazujące, że skuteczność porozumienia stron co do sposobu zarachowania świadczeń wyłączającego zastosowanie art. 451 k.c. zależy od zawarcia tego porozumienia przed dokonaniem określonych wpłat (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 30 stycznia 2015 r., VI ACa 443/14). Innymi słowy zmiana sposobu zaliczenia po dokonaniu określonej wpłaty i po powstaniu skutków związanych z jej rozliczeniem w taki a nie inny sposób nie może mieć wpływu na stan istniejący w chwili doniosłej z punktu widzenia oceny podstaw do zajścia tych skutków. Zmiana taka ma charakter operacji technicznej i bez woli stron nakierowanej na odwrócenie skutków zarachowania nie może prowadzić do zniweczenia podstaw do zastosowania sankcji za niewykonanie zobowiązania.

W świetle tych uwag kwestia wymagalności tzw. kary umownej pojawia się jako możliwa pośrednia przyczyna zaprzestania świadczenia usług z umowy o numer (...). Wpływa bowiem na stan rozliczeń stron wynikający z obu umów, przy stosowaniu mechanizmu zarachowania wpłat określonego w art. 451 k.c. nie jest bowiem wykluczone, że zarachowanie danej wpłaty na poczet świadczenia z tytułu kary umownej sprawi, że niewykonanym zostanie świadczenie z innej umowy, czego skutkiem mogło być wstrzymanie świadczenia wzajemnego. Wpływ ten jest wynikiem zastosowania konstrukcji ustawowej, która nie doznaje ograniczeń w stosunkach przedsiębiorcy z konsumentem i nie może być utożsamiana z bezpośrednią relacją zachodzącą pomiędzy brakiem świadczenia pieniężnego przewidzianego w umowie i zaprzestaniem przez operatora świadczenia usług z tej umowy. Zarachowanie świadczeń konsumenta, przy braku wskazania przez niego świadczenia, które chce zaspokoić na poczet długu najdawniej wymagalnego (art. 451 § 3 k.c.) jest dopuszczalne a jego skutkiem może być zaspokojenie długu z którejkolwiek z umów łączących konsumenta z operatorem. Skutkiem zaś takiego sposobu zaspokojenia może być zadłużenie utrzymujący się w odniesieniu do jednej z umów, prowadzące do stosowania przez operatora przewidzianych w umowie środków nacisku w stosunku do niesolidnego dłużnika.

Następnie w dniu 12 grudnia 2012 r. wymagalne stało się wynagrodzenie za świadczone usługi w okresie od października do listopada 2012 r. udokumentowane fakturą nr (...), opiewające na kwotę 82,63 zł. Powód podnosił zarzuty co do wysokości tej faktury odnoszące się do bezpodstawnego doliczenia kwoty odsetek w wysokości 4,23 zł, które miałyby powstać na skutek opóźnienia w zapłacie tzw. kary umownej. Podzielić należy ogólny pogląd powoda, że niedopuszczalność stosowania środków prawnych przewidzianych w umowie a mających na celu wywarcie presji na spełnienie przez niego świadczenia pieniężnego wynikającego z innej umowy dotyczy tak świadczenia głównego jak i świadczeń ubocznych, których typowym przykładem są odsetki. Pozwany obliczając wartość zadłużenia na potrzeby wstrzymania świadczenia usług nie mógł zatem doliczyć do tego zadłużenia odsetek od świadczenia wynikającego z innej umowy. Wskazane w rozliczanej fakturze odsetki dotyczyły okresu od 16 października do 15 listopada 2012 r. – daty te pozwalałyby na stwierdzenie, że nie obejmują one odsetek za opóźnienie w zapłacie kary umownej, która stała się wymagalna 4 listopada 2012 r. albo przynajmniej nie stanowią wyłącznie odsetek od tej kary. Pozwany nie przedstawił rozliczenia odsetek. Zauważyć należy, że dwie wpłaty powoda dotyczące faktur wymagalnych 12 października i 11 listopada 2012 r. nie zostały opłacone w tych terminach (jeżeli chodzi o drugą fakturę w terminie do 12 listopada – art. 115 k.c.), lecz w dniach odpowiednio 29 października i 27 listopada 2012 r. Zaległość odsetkowa wynosiła zatem za okres pomiędzy 13 a 29 października 1,05 zł zaś za okres od 13 do 27 listopada 0,35 zł. Łącznie zatem pozwany mógł wymagać od powoda zapłaty odsetek od świadczeń wynikających z umowy na numer 604 w kwocie 1,40 zł pod sankcją zawieszenie wykonywania niektórych usług.

W dniu 2 stycznia 2013 r. powód dokonał wpłaty kwoty 200 zł. W chwili tej wpłaty istniały zatem dwa odrębne długi powoda w stosunku do pozwanego, których rozliczenie podlegało, w braku porozumienia stron zachodzącego przed dokonaniem wpłaty, unormowaniu art. 451 k.c. W istocie zatem ten moment jest kluczowym dla rozliczeń stron i dla określenia podstaw sankcji związanej z niewykonaniem przez powoda umowy dotyczącej numeru 604. Sankcja ta została zastosowana w dniu 22 stycznia 2013 r., już po dacie wymagalności kolejnego świadczenia na kwotę 146,05 zł (163,09 – 17,04 - przy pominięciu, zgodnie z wyżej przytoczoną zasadą odsetek w kwocie 17,04 zł od kary umownej za okres pomiędzy 16.11 a 15.12.2012 r.), jednak przyjmując konieczny upływ terminu określonego w § 12 ust. 4 Regulaminu, rzeczywisty wpływ na zawieszenie usług mogła mieć wyłącznie zaległość w płatności należności wymagalnej w dniu 12 grudnia 2012 r. W momencie dokonywania przez P. P. omawianej wpłaty istniały dwa długi – na kwotę 1.649,30 zł wynikający z obowiązku zapłaty kary umownej, wymagalny z dniem 4 listopada 2012 r. oraz na kwotę 82,63 zł z tytułu należności za świadczenie usług związanych z numerem 604 (wartość odsetek przy wartości wpłaty istotnie przewyższającej tę kwotę jest w tym miejscu pomijalna), wymagalny z dniem 12 grudnia 2012 r. Powód w toku postępowania reklamacyjnego twierdził, że zarachowanie wpłaty z 2 stycznia 2013 r. odbyło się wbrew jego dyspozycji a zatem sprzecznie z art. 451 § 1 k.c. Pozwany natomiast stanął na stanowisku, że w chwili dokonania tej wpłaty taka dyspozycja powoda nie została złożona w sposób skuteczny a zatem nie było podstaw do zaliczenia tej wpłaty na jakiekolwiek świadczenie i w konsekwencji sposób zarachowania został określony zgodnie z treścią normy art. 451 § 3 k.c. Spór na tym tle opierał się o ustalenia faktyczne a ściślej o treść dyspozycji, którą złożył powód dokonując wpłaty. Treść tej dyspozycji powinien był wykazać powód (art. 6 k.c.), skoro z jej dokonania, a ściślej ze wskazania świadczenia które chce zaspokoić, wiąże korzystne dla siebie następstwa w postaci umorzenia zobowiązania z umowy na numer 604. Dowód taki nie został w sprawie przedstawiony, a zatem zarachowanie świadczeń mogło się odbyć wyłącznie przy zastosowaniu art. 451 § 3 k.c. Jak wskazuje się w orzecznictwie Sądu Najwyższego dla zastosowania norm dotyczących zarachowania istotny jest czynnik czasowy, z art. 451 § 3 k.c. wynika, że jeżeli dłużnik i wierzyciel nie złożą oświadczenia o wyborze w warunkach określonych w paragrafach poprzedzających, ma zastosowanie właśnie zasada trzecia wynikająca z tego przepisu. Stosowanie art. 451 § 3 k.c. ma sens tylko wtedy, gdy istnieją ramy czasowe, w których oświadczenie o zarachowaniu świadczenia może zostać złożone. Stąd przyjmuje się, że pomiędzy spełnieniem świadczenia przez dłużnika, który nie wskazał sposobu zarachowania, a wystawieniem przez wierzyciela pokwitowania powinno zachodzić bezpośrednie następstwo czasowe; w przeciwnym wypadku należy przyjąć, że żadna ze stron nie skorzystała z możliwości wyboru sposobu zarachowania, co otwiera pole do zastosowania art. 451 § 3 k.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2015 r., III CNP 1/14; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2007 r., II CSK 412/06). Powód nie wykazał, że dokonując wpłaty wskazał dług, który powinien zostać zaspokojony. Ze strony pozwanego jedyne oświadczenie, które mogło być poczytywane za pokwitowanie zostało zawarte w piśmie z dnia 26 stycznia 2013 r., w którym saldo kary zostało pomniejszone o karę umowną. W istocie jednak pomniejszenie to, jak wynika ze stanowiska pozwanego, było konsekwencją zastosowania normy z art. 451 § 3 k.c. i stanowiło wykonania uprawnienia wynikającego z art. 451 § 2 k.c. Ze strony pozwanego wystąpiła zatem bierność, a upływ czasu i zastosowanie skutków takiego sposobu zarachowania w postaci wstrzymania świadczenia wzajemnego z umowy o numer (...), będącego następstwem uznania należności z tej umowy za niezaspokojoną w następstwie zastosowania sposobu zarachowania wpłaty kwoty 200 zł jako nieobejmującego tej należności, wyłączała doniosłą dla modyfikacji tych skutków odmienną możliwość zarachowania tej kwoty. W okolicznościach sprawy zastosowanie art. 451 § 3 k.c. przez pozwanego nastąpiło prawidłowo, istnienie długu z tytułu kary umownej zostało przesądzone w odrębnym postępowaniu ze skutkiem dla niniejszego postępowania określonym w art. 365 § 1 k.p.c., a dług z tego tytułu był niewątpliwie wcześniej wymagalny niż dług z tytułu świadczenia abonamentowego w kwocie 82,63 zł. Zarachowanie całości wpłaty na poczet kary umownej znajdowało zatem uzasadnienie w treści art. 451 § 3 k.c., a skoro w jego następstwie cała wpłacona kwota została wykorzystana, to świadczenie abonamentowe nie zostało pokryte, co z kolei upoważniało powoda do podejmowania czynności zmierzających do efektywnego uzyskania tego świadczenia, w tym do wstrzymania świadczenie niektórych usług na podstawie § 12 ust. 4 Regulaminu. Dopuszczalność stosowania tej sankcji w umowie w ocenie Sądu wynika z treści art. 101 pr. tel. Przepis ten zawęża do określonych w nim przesłanek dopuszczalność ograniczenia usług przez przedsiębiorcę wyznaczonego. Zawężenie to dotyczy usług powszechnych, a zatem usług szczególnie istotnych z punktu widzenia dostępu do sieci telekomunikacyjnych i wyznaczającej podstawowe standardy komunikowania się przy obecnym poziomie rozwoju usług telekomunikacyjnych. Skoro przepis ten ogranicza możliwość stosowania omawianej sankcji to w drodze wykładni systemowej, traktując go jako wyjątek i ograniczenie w zasadzie swobody umów, wywieść należy z niego brak ograniczenia w stosunku do stosunków umownych nawiązanych przez podmioty inne niż przedsiębiorca wyznaczony, świadczących inne usługi niż powszechna. W konsekwencji pozwany mógł skutecznie, powołując się na § 12 ust. 4 Regulaminu wstrzymać świadczenie usług wynikających z umowy na numer 604 na skutek opóźnienia w płatnościach wynikających z tej umowy.

Dopuszczalności i zasadności zastosowania tego środka nie sprzeciwiało się późniejsze porozumienie stron co do zaliczenia wpłaty na kwotę 200 zł na poczet zalegających już świadczeń wynikających z tej umowy, w tym świadczenia wymagalnego w dniu 12 grudnia 2012 r. Takie porozumienie, po tym jak zaszły skutki zarachowania dokonanego na podstawie art. 451 § 3 k.c. nie niweczy tych skutków i nie czyni ich zastosowania bezzasadnymi. Ich odwrócenie wymagałoby porozumienia stron co do przywrócenia świadczeń, porozumienie takie nie zostało zawarte zaś zgoda pozwanego ograniczała się do operacji przeksięgowania wpłat, a zatem operacji czysto technicznej.

W następnych okresach rozliczeniowych wymagalnymi stały się świadczenia w kwotach 233,09 zł oraz 122,50 zł. Łącznie zatem, pomijając kwestionowane przez powoda odsetki, w okresie od 12 grudnia 2012 r. do 14 marca 2013 r. wymagalnymi z tytułu świadczeń abonamentowych z umowy na numer 604 stały się opłaty na sumę 581,44 zł (79,8 zł +146,05 zł + 233,09 zł + 122,50 zł). Powód dokonał zaś wpłat na kwotę 450 zł a zatem pozostawał w opóźnieniu w zapłacie kwoty 131,44 zł. W konsekwencji oświadczenie o wypowiedzeniu umowy złożone w dniu 2 kwietnia 2013 r. okazało się skuteczne z mocy § 15 ust. 3 Regulaminu. W konsekwencji brak było podstaw do przyjęcia, że po stronie operatora zaistniała przerwa w świadczeniu usług podlegająca sankcji w postaci obowiązku zapłaty odszkodowania określonego w § 6 ust. 4.2 Regulaminu. Przerwa ta nie stanowiła bowiem konsekwencji nienależytego wykonania umowy, lecz wykonywania przez pozwanego uprawnień z niej wynikających, zmierzających do wywarcia na powodzie presji nakierowanej na zapłatę należności umownych. Brak zatem było podstaw do naliczania pozwanemu kary umownej, a powództwo formułujące żądanie zasądzenia tej kwoty podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. Powód przegrał proces, zobowiązany był zatem do zwrotu pozwanemu kosztów jego przeprowadzenia, na które składało się wynagrodzenie pełnomocnika obliczone według stawki określonej w § 6 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t. j. Dz. U. z 2013 r., poz. 490 ze zm.) oraz 17 zł z tytułu opłaty skarbowej – łącznie 617 zł.

Ze względu na powyższe motywy orzeczono jak w sentencji.